Ο Έβαν Γκέρσκοβιτς αποφυλακίστηκε στο πλαίσιο της μεγαλύτερης ανταλλαγής αιχμαλώτων που έγινε την Πέμπτη μεταξύ Ρωσίας και Δύσης μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Ο Έβαν Γκέρσκοβιτς ήταν υποχρεωμένος, μαζί με τους άλλους κρατούμενους που θα αποφυλακιζόντουσαν μαζί του, να συμπληρώσει μια φόρμα απευθυνόμενος στον Βλαντίμιρ Πούτιν ζητώντας γραπτώς επιείκεια, προκειμένου ο Πρόεδρος της Ρωσίας να μπορεί να υπογράψει τα διατάγματα για να δώσει χάρη στους 13 κρατούμενους που απελευθερώθηκαν στο πλαίσιο της ανταλλαγής, σύμφωνα με την Wall Street Journal όπου εργάζεται ο δημοσιογράφος.
Σε αυτή την τυπική διαδικασία, που ήταν ωστόσο προϋπόθεση για τη συμφωνία ανταλλαγής, ο Αμερικανός δημοσιογράφος πρόσθεσε ένα δικό του αίτημα στο έντυπο: Μια κατ' ιδίαν συνέντευξη με τον Πούτιν μετά την απελευθέρωσή του. «Η φόρμα στο έντυπο του αιτήματος είχε στο τέλος έναν κενό χώρο, που κάθε κρατούμενος μπορούσε να συμπληρώσει αν το επιθυμούσε, ή απλά να τον αφήσει κενό (...)».
Ο ανταποκριτής της Wall Street Journal στη Ρωσία συμπλήρωσε το κενό και στην τελευταία γραμμή έγραψε προτείνοντας: «Μετά την αποφυλάκισή μου, θα ήταν διατεθειμένος ο Πούτιν να μου παραχωρήσει μια κατ' ιδίαν συνέντευξη;» σύμφωνα με την αμερικανική εφημερίδα. Δεν είναι σαφές αν ο Πούτιν απάντησε στο αίτημα ή αν διάβασε την επιστολή.
Ο δημοσιογράφος της Wall Street Journal Έβαν Γκέρσκοβιτς, είχε συλληφθεί πέρυσι, ενώ έκανε ρεπορτάζ στο Γεκατερίνεμπουργκ, ανατολικά της Μόσχας.
Οι ρωσικές Αρχές τον κατηγόρησαν για κατασκοπεία υπέρ της CIA και τον καταδικάστηκε σε κάθειρξη 16 ετών σε σωφρονιστική αποικία υψίστης ασφαλείας. Ήταν η πρώτη καταδίκη Αμερικανού δημοσιογράφου για κατασκοπεία εδώ και τρεις δεκαετίες.
Ο Γκέρσκοβιτς, που μεγάλωσε στο Νιου Τζέρσεϊ, κατάγεται από μια οικογένεια Εβραίων που έφυγαν από την ΕΣΣΔ στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Σε αντίθεση με πολλούς άλλους Αμερικανούς συναδέλφους του που έφυγαν από τη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία, επέλεξε να συνεχίσει να εργάζεται στη χώρα.
Η μεγαλύτερη ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ Ρωσίας - Δύσης από τον Ψυχρό Πόλεμο
Ποιοι Δυτικοί απελευθερώθηκαν από τη Ρωσία:
- Ντίτερ Βορόνιν
- Ίλια Γιασίν
- Έβαν Γκέρσκοβιτς
- Πολ Γουίλαν
- Βλαντίμιρ Καρά-Μούρζα
- Ρίκο Κρίγκερ
- Αλσού Κουρμάσεβα
- Κέβιν Λικ
- Τζέρμαν Μόιγες
- Ολέγκ Ορλόφ
- Βαντίμ Οσταντίν
- Αντρέι Πιβοβάροφ
- Αλεξάντρα Σκοτσιλένκο
- Πάτρικ Σόμπελ
- Λιλίγια Τσανίτσεβα
- Ξένια Φαντέγεβα
Ο 54χρονος Πολ Γουίλαν, πρώην πεζοναύτης και πολίτης των ΗΠΑ, του Καναδά, της Βρετανίας και της Ιρλανδίας, είχε καταδικαστεί το 2020 σε κάθειρξη 16 ετών μετά τη σύλληψή του, δύο χρόνια νωρίτερα, με την κατηγορία της κατασκοπείας.
Μετά την απόταξή του από το στράτευμα λόγω κακής διαγωγής, είχε εργαστεί ως σύμβουλος ασφαλείας και ταξίδευε συχνά στη Ρωσία. Συνελήφθη στη Μόσχα, την εποχή που ήταν διευθυντής ασφαλείας του αμερικανικού ομίλου BorgWarner, που δραστηριοποιείται στην κατασκευή ανταλλακτικών αυτοκινήτων. Δεν αποδέχτηκε καμία κατηγορία.
Ο Ρίκο Κρίγκερ, Γερμανός υπήκοος, στρατιωτικός γιατρός, που καταδικάστηκε σε θάνατο στη Λευκορωσία για υπόθεση τρομοκρατίας, αλλά απροσδόκητα έλαβε χάρη αυτή την εβδομάδα, είναι και αυτός μεταξύ εκείνων που απελευθερώνονται.
Εργαζόταν παλαιότερα για τον Γερμανικό Ερυθρό Σταυρό, καταδικάστηκε στη Λευκορωσία τον Ιούνιο σε δίκη χωρίς ανεξάρτητη κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης ή παρουσίαση οποιουδήποτε αποδεικτικού στοιχείου.
Μετά την καταδίκη του, έδωσε υπό πίεση συνέντευξη σε κρατικό τηλεοπτικό κανάλι όπου «ομολογεί» ότι τοποθέτησε εκρηκτικά κοντά σε σιδηροδρομική γραμμή με εντολή της Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ουκρανίας.
Την Τρίτη, ο Κρίγκερ έλαβε χάρη σε μια αιφνιδιαστική κίνηση από τον Αλεξάντερ Λουκασένκο.
Άλλη μία δημοσιογράφος είναι η Ρωσοαμερικανίδα Αλσού Κουρμάσεβα που είχε καταδικαστεί σε φυλάκιση 6,5 ετών για τη μετάδοση ψευδών πληροφοριών για τον ρωσικό στρατό. Εργάζεται στο Radio Free Europe/Radio Liberty, που χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Ένας από τους πιο θαρραλέους εκπροσώπους της ρωσικής αντιπολίτευσης, ο Βλαντίμιρ Καρά-Μουρζά επέστρεψε στη Ρωσία τον Απρίλιο του 2022, αν και οι φίλοι του τον παρακάλεσαν να μην το κάνει.
Σύμφωνα με πολλά μέσα ερευνητικής δημοσιογραφίας, όπως τα Bellingcat, The Insider και Der Spiegel, οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες εμπλέκονται σε δύο δηλητηριάσεις που υπέστη το 2015 και το 2017. Δεν ανέρρωσε ποτέ πλήρως και αντιμετωπίζει νευρομυικά προβλήματα. Τον Μάιο τιμήθηκε με το βραβείο Πούλιτζερ για τα άρθρα που έγραψε με κίνδυνο της ζωής του από το κελί του στη φυλακή».
Ο αρθρογράφος της Washington Post συνελήφθη μετά την επιστροφή του επειδή τάχθηκε κατά του πολέμου στην Ουκρανία σε ομιλίες του στις Ηνωμένες Πολιτείες και κατηγορήθηκε για προδοσία.
Στη Γερμανία και η 42χρονη Λίλιγια Τσανίτσεβα, επικεφαλής του περιφερειακού γραφείου του ηγέτη της αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι στο Μπασκορτοστάν. Καταδικάστηκε πέρυσι σε δίκη κεκλεισμένων των θυρών με την κατηγορία του εξτρεμισμού και καταδικάστηκε σε 7,5 χρόνια που αργότερα έγιναν 9,5 χρόνια.
Η 32χρονη Ξένια Φαντέγεβα εντάχθηκε στην ομάδα του Ναβάλνι. Αφού απαγορεύτηκε το κίνημα του Ναβάλνι, το 2021, η Φαντέγεβα αρνήθηκε να αυτοεξοριστεί, παρά τους κινδύνους που αντιμετώπιζε. Τον Δεκέμβριο του 2023 καταδικάστηκε και αυτή σε κάθειρξη 9 ετών για «εξτρεμισμό».
Στα 71 του ο Όλεγκ Ορλόφ είναι ένας από τους παλαιότερους πολιτικούς κρατούμενους της Ρωσίας.
Πρόκειται για αντιφρονούντα από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης, όταν τύπωνε και διένειμε φυλλάδια κατά του πολέμου της ΕΣΣΔ στο Αφγανιστάν. Είναι συμπρόεδρος μιας από τις ιστορικές οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Ρωσίας, της Memorial, στην οποία απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 2022.
Καταδικάστηκε στα τέλη Φεβρουαρίου σε φυλάκιση 2,5 ετών επειδή κατήγγειλε κατ’ επανάληψη τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Ο Γιάσιν διατηρούσε σχέσεις με τον Ναβάλνι και τον Μπόρις Νεμτσόφ που δολοφονήθηκε το 2015. Καταδικάστηκε σε 8,5 έτη για την αντίρρησή του στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας.
Ο μόλις 19 ετών Κέβιν Λικ είχε καταδικαστεί σε 4,5 έτη για προδοσία επειδή φωτογράφιζε στρατιωτικές εγκαταστάσεις.
Πολιτικός επιστήμονας με διπλή ρωσογερμανική υπηκοότητα, ο Βορόνιν συνελήφθη το 2021 από Ρώσους αξιωματικούς ασφαλείας σε σχέση με υπόθεση προδοσίας κατά του δημοσιογράφου και πρώην συμβούλου του επικεφαλής της ρωσικής διαστημικής υπηρεσίας Ιβάν Σαφρόνοφ. Πέρυσι καταδικάστηκε σε 13 έτη και ο Σαφρόνοφ 22 χρόνια.
Ο γερμανικής υπηκοότητας Σόμπελ συνελήφθη στο αεροδρόμιο της Αγίας Πετρούπολης όταν οι τελωνειακοί υπάλληλοι βρήκαν στις αποσκευές του έξι καραμέλες με κάνναβη.
Ο Μόιγες είναι δικηγόρος που ήταν διευθύνων σύμβουλος μιας εταιρείας συμβούλων. Συνελήφθη στην Αγία Πετρούπολη στα τέλη Μαΐου και κατηγορήθηκε για προδοσία.
Άλλο ένα στέλεχος κοντά στον Ναβάλνι ήταν και ο Οστάνιν.
Με την κατηγορία της διεύθυνσης ενός «ανεπιθύμητου οργανισμού» καταδικάστηκε ο Πιβοβάροφ σε φυλάκιση 4 ετών, επειδή δρούσε για λογαριασμό μιας απαγορευμένης οργάνωσης, της Otkritaïa Rossia («Ανοιχτή Ρωσία»), που συνδέεται με τον πρώην ολιγάρχη, τον εξόριστο Μιχαήλ Χοντορκόφσκι. Από το κελί του, κατέβηκε στις βουλευτικές εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2021, με σύνθημα «Πιο δυνατοί από τον φόβο». Οι συνεργάτες του τον παρουσίαζαν ως τον «υποψήφιο με χειροπέδες».
Η Αλεξάντρα Σκοτσιλένκο, Ρωσίδα καλλιτέχνης και μουσικός χωρίς προηγούμενο ιστορικό πολιτικού ακτιβισμού, καταδικάστηκε σε επτά χρόνια φυλάκισης από δικαστήριο της Αγίας Πετρούπολης τον Νοέμβριο του 2023, γιατί κάλυψε πέντε ετικέτες τιμών σούπερ μάρκετ με αυτοκόλλητα που έδιναν πληροφορίες για τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.
Οι Ρώσοι που επαναπατρίζονται
Πρόκειται για οκτώ άτομα:
- Βλάντισλαβ Κλιούσιν από τις ΗΠΑ
- Βαντίμ Κονοστσενόκ από τις ΗΠΑ
- Βαντίμ Κρασίκοφ από τη Γερμανία
- Μιχαήλ Μικούσιν από τη Νορβηγία
- Αρτέμ Ντούλτσεφ από τη Σλοβενία
- Άννα Ντούλτσεβα από τη Σλοβενία
- Πάβελ Ρούμπτσοφ από τη Πολωνία
- Ρόμαν Σελέζνεφ από τις ΗΠΑ
Ο Βαντίμ Κρασίκοφ είναι ένα πρόσωπο που πάντα η Ρωσία ήθελε να ανταλλάξει με δυτικού ενδιαφέροντος κρατούμενος.
Γερμανικό δικαστήριο κατηγόρησε τον Κρασίκοφ για τη δολοφονία ενός Γεωργιανού τον Αύγουστο του 2019 σε πάρκο του Βερολίνου. Ο Κρασίκοφ, που φέρεται να είναι πράκτορας της μυστικής υπηρεσίας FSB καταδικάστηκε το 2021 για την «πολιτική δολοφονία» που «διέταξε το Κρεμλίνο».
Ο Αρτέμ Ντούλτσεφ και η Άννα Ντούλτσεβα (Λούντβιγκ Γκις και Μαρία Ρόζα Μάγιερ Μούνιος), ζευγάρι Ρώσων που παρίστανε τους Αργεντινούς ομογενείς στη Σλοβενία, καταδικάστηκαν σε 19 μήνες αφού δήλωσαν ένοχοι για κατασκοπεία. Ζούσαν στη Λιουμπλιάνα μέχρι τη σύλληψή τους, μαζί με τα δύο ανήλικα παιδιά τους.
Ο Κλιούσιν είναι Ρώσος επιχειρηματίας με δεσμούς με το Κρεμλίνο. Τον Σεπτέμβριο του 2023, καταδικάστηκε σε εννέα χρόνια φυλάκισης σε φυλακή των ΗΠΑ, αφού καταδικάστηκε για συμμετοχή σε κύκλωμα εσωτερικής πληροφόρησης ύψους 93 εκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο περιελάμβανε παραβίαση εταιρικών δικτύων υπολογιστών.
Γιος Ρώσου βουλευπή, ο Σελέζνεφ καταδικάστηκε το 2016 από ομοσπονδιακό δικαστήριο των ΗΠΑ στην πολιτεία της Ουάσινγκτον για την οργάνωση κυβερνοεπίθεσης σε χιλιάδες αμερικανικές επιχειρήσεις. Διείσδυσε σε συστήματα σημείων πώλησης για να κλέψει και να πουλήσει πληροφορίες πιστωτικών καρτών, οδηγώντας σε απώλεια 169 εκατομμυρίων δολαρίων για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Ο Βαντίμ Κονοστσενόκ, Ρώσος πολίτης με φερόμενες διασυνδέσεις με την FSB συνελήφθη στην Εσθονία και εκδόθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες στις 13 Ιουλίου 2023. Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι έκανε λαθρεμπόριο ηλεκτρονικών ειδών και πυρομαχικών αμερικανικής κατασκευής για να υποστηρίξει τις πολεμικές προσπάθειες της Μόσχας στην Ουκρανία.
Οι πολωνικές Αρχές συνέλαβαν τον Ισπανό και Ρώσο υπήκοο Πάμπλο Γκονζάλες ή Πάβελ Ρούμπτσοφ, δημοσιογράφο που κάλυπτε τον πόλεμο στην Ουκρανία για ισπανικά μέσα ενημέρωσης ως ύποπτο για διεξαγωγή «δραστηριοτήτων πληροφοριών» το 2022.
Ο Μικούσιν συνελήφθη τον Οκτώβριο του 2022 στη Νορβηγία. Εισήλθε στη χώρα ισχυριζόμενος ότι είναι Βραζιλιάνος πανεπιστημιακός που εργάζεται σε θέματα ασφάλειας της Αρκτικής. Θεωρείται ότι ασκούσε κατασκοπευτική δραστηριότητα.