Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου έγινε τέτοιες μέρες (25 Νοεμβρίου 1942), πριν από 82 χρόνια. Η ιδέα για την πράξη αυτή ξεκίνησε τον Αύγουστο από τους επιτελάρχες του Στρατηγείου στη Μέση Ανατολή με σκοπό να διακοπεί ο ανεφοδιασμός των γερμανικών στρατευμάτων στη Νότιο Ελλάδα και την Βόρειο Αφρική που ενίσχυαν εκεί τον στρατάρχη Ρόμελ.
Με εντολή του υπουργού Στρατιωτικών της εξόριστης κυβερνήσεως Παν. Κανελλόπουλο εκπονήθηκε το σχέδιο και την εφαρμογή του ανέλαβε ο Άγγλος συνταγματάρχης Έντυ Μάγιερς, με υπαρχηγό στην επιχείρηση τον επίσης συνταγματάρχη Κρίς Γουντχάουζ. Για να πετύχει όμως το σχέδιο έπρεπε να συνεργασθούν με τις ανταρτικές ομάδες του ΕΔΕΣ του στρατηγού Ναπολέοντα Ζέρβα και του ΕΛΑΣ του Άρη Βελουχιώτη.
Με τρία αεροπλάνα μεταφέρθηκαν από το Κάιρο 12 Άγγλοι αξιωματικοί με όλα τα σύνεργα και με αλεξίπτωτα έπεσαν στην Γκιώνα. Ειδοποιήθηκαν αμέσως ο Ζέρβας που βρισκόταν στον Βάλτο και ο Βελουχιώτης στο Καρπενήσι για να συναντηθούν και να εφαρμόσουν το σχέδιο.
Υπήρξαν δισταγμοί εκ μέρους του Άρη Βελουχιώτη που έκαμψαν κατόπιν προσπαθειών οι Άγγλοι, που δήλωσε ότι αν ελάμβανε αντίθετες εντολές από την Αθήνα θα απεσύρετο.
Στο Μαυρολιθάρι στις 20 Νοεμβρίου, ο Μάγιερς εξήγησε στους Ζέρβα και Βελουχιώτη το σχέδιο και στις 24 Νοεμβρίου με μικρή σωματοφυλακή έκαναν την τελευταία ανίχνευση. Διανυκτέρευσαν στην κορυφή της Οίτης και οι επτά ομάδες των σαμποτέρ και των ανταρτών ετοιμάστηκαν. Γύρω στα μεσάνυχτα ακούστηκαν πυκνοί πυροβολισμοί. Οι αντάρτες κτυπούσαν τους Ιταλούς απο τις δύο πλευρές της γέφυρας, αλλά η φρουρά προέβαλε ισχυρή αντίσταση.
Καταχωρούμε από το προσωπικό ημερολόγιο του Ζέρβα, τις τελευταίες στιγμές της ανατίναξης της γέφυρας όπως τις περιγράφει ο ίδιος:
«…Οι σαμποτέρ εργάζονται πυρετωδώς κάτω από την γέφυρα, όταν ακούγεται από την ποταμιά η φωνή του Μάγιερς που ρωτά γιατί αργούν. Η ομάδα Κουκ-Μπάρκερ και Μαρίνου είχαν καταστρέψει την σιδηροδρομική γραμμή πριν από την γέφυρα και προς τις δύο κατευθύνσεις. Μπάρνς και Χάμσον τοποθέτησαν τα εκρηκτικά στα μεταλλικά βάθρα της γέφυρας.
-Σε 10΄ θα έχουμε τελειώσει λέει ο Τόμ Μπάρνς και ανάβει τα φυτίλια. Ο Βελουχιώτης αδιάκοπα μουρμουρίζει και χλευάζει με σχόλιά του τους Άγγλους για την αργοπορία του έργου.
Το βόρειο τμήμα της κατεστραμμένης γέφυρας.
Ώρα 01.27΄. Ακούγονται τα τρία συνθηματικά σφυρίγματα του Μπάρνς και γίνεται η πρώτη ανατίναξη με αποτέλεσμα να καταστραφεί το ένα μεταλλικόν μεσόβαθρον και δύο ζευκτά της γέφυρας, εξουδετερώνεται μετά και η τελευταία εστία αντιστάσεως των Ιταλών στην αριστερά πλευρά της γέφυρας.
Στις 02.21΄γίνεται και η δεύτερη ανατίναξις της γεφύρας. Εξαφνα μία λάμψις απίστευτος υπερφυσική, εφώτισεν όλον τον τόπον και μετέτρεψεν δια μίαν αλησμόνητον στιγμήν την νύκταν εις εκτυφλωτικήν ημέραν. Αμέσως ήλθαν ο κρότος και ο κραδασμός της γής. Ητο κάτι το τρομακτικόν. Η Οίτη συνεκλονίσθη… Η δουλειά είχε γίνει. Απο εδώ και εμπρός ο,τι και να συνέβαινεν είμεθα οι νικηταί.
Το στοίχημα με τον Εντυ Μάγιερς, τις δύο κάσσες ουίσκι το είχα κερδίσει. Ήπια από ένα παγούρι κρασί, που μου έδωσε ο Αλέκος (Ζέρβας) και είχε φέρει από τα Καλύβια.
-Άντε στην υγειά σου Άρη, είπα στον Βελουχιώτη και του έτεινα το παγούρι. Το επήρε.
-Στην υγειά σου στρατηγέ, μου απάντησε. Ήπιε μια γουλιά.
-Και να μην χωρίσουμε ποτέ, ευχήθηκα. Ο Βελουχιώτης ξανάπιε και εσκούπισε έπειτα με το χέρι τα μουστάκια του.
-Αν συμφωνήσουμε, πρόσθεσε.
-Γιατί να μην συμφωνήσουμε, μωρέ παιδί; Αμπελοχώραφα έχουμε να μοιράσουμε μεταξύ μας; Για το ξεσκλάβωμα του τόπου αγωνιζόμαστε κι οι δυο. Να, δες τι φτιάχνουμε όταν είμαστε μαζί. Έπειτα, συμφέρει να είναι κανείς παρέα με εμένα. Είμαι τυχερός!
-Το βλέπω στρατηγέ, απάντησε ο Άρης και εβυθίσθη εις σκέψεις».
Λίγα λεπτά μετά, ο στρατηγός Ζέρβας δίνει το σύνθημα της γενικής αποχωρήσεως με τρείς πράσινες φωτοβολίδες. Η επιχείρηση του Γοργοποτάμου έληξε αισίως.
Τις επόμενες μέρες ο κατακτητής γέμισε ην σκλαβωμένη χώρα με επικηρύξεις και αφίσες. Πρόσφεραν 100.000.000 δραχμές σε όποιον θα κατέδιδε τον Ναπολέοντα Ζέρβα, δείχνοντας έτσι ποιος σήκωσε το βάρος αυτής της μεγάλης επιχείρησης ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου.
Οι Ιταλοί σε αντίποινα τις επόμενες μέρες εκτέλεσαν στην Λαμία 16 ομήρους ανάμεσά τους και τον συνταγματάρχη, Παπακυριαζή. Κανένας από τους αντάρτες δεν είχε σκοτωθεί. Υπήρχαν μόνο τέσσερις τραυματίες, ενώ οι Ιταλοί είχαν 20 με 30 νεκρούς.
Ώρα 01.27΄. Ακούγονται τα τρία συνθηματικά σφυρίγματα του Μπάρνς και γίνεται η πρώτη ανατίναξη με αποτέλεσμα να καταστραφεί το ένα μεταλλικόν μεσόβαθρον και δύο ζευκτά της γέφυρας, εξουδετερώνεται μετά και η τελευταία εστία αντιστάσεως των Ιταλών στην αριστερά πλευρά της γέφυρας.
Στις 02.21΄γίνεται και η δεύτερη ανατίναξις της γεφύρας. Εξαφνα μία λάμψις απίστευτος υπερφυσική, εφώτισεν όλον τον τόπον και μετέτρεψεν δια μίαν αλησμόνητον στιγμήν την νύκταν εις εκτυφλωτικήν ημέραν. Αμέσως ήλθαν ο κρότος και ο κραδασμός της γής. Ητο κάτι το τρομακτικόν. Η Οίτη συνεκλονίσθη… Η δουλειά είχε γίνει. Απο εδώ και εμπρός ο,τι και να συνέβαινεν είμεθα οι νικηταί.
Το στοίχημα με τον Εντυ Μάγιερς, τις δύο κάσσες ουίσκι το είχα κερδίσει. Ήπια από ένα παγούρι κρασί, που μου έδωσε ο Αλέκος (Ζέρβας) και είχε φέρει από τα Καλύβια.
-Άντε στην υγειά σου Άρη, είπα στον Βελουχιώτη και του έτεινα το παγούρι. Το επήρε.
-Στην υγειά σου στρατηγέ, μου απάντησε. Ήπιε μια γουλιά.
-Και να μην χωρίσουμε ποτέ, ευχήθηκα. Ο Βελουχιώτης ξανάπιε και εσκούπισε έπειτα με το χέρι τα μουστάκια του.
-Αν συμφωνήσουμε, πρόσθεσε.
-Γιατί να μην συμφωνήσουμε, μωρέ παιδί; Αμπελοχώραφα έχουμε να μοιράσουμε μεταξύ μας; Για το ξεσκλάβωμα του τόπου αγωνιζόμαστε κι οι δυο. Να, δες τι φτιάχνουμε όταν είμαστε μαζί. Έπειτα, συμφέρει να είναι κανείς παρέα με εμένα. Είμαι τυχερός!
-Το βλέπω στρατηγέ, απάντησε ο Άρης και εβυθίσθη εις σκέψεις».
Λίγα λεπτά μετά, ο στρατηγός Ζέρβας δίνει το σύνθημα της γενικής αποχωρήσεως με τρείς πράσινες φωτοβολίδες. Η επιχείρηση του Γοργοποτάμου έληξε αισίως.
Τις επόμενες μέρες ο κατακτητής γέμισε ην σκλαβωμένη χώρα με επικηρύξεις και αφίσες. Πρόσφεραν 100.000.000 δραχμές σε όποιον θα κατέδιδε τον Ναπολέοντα Ζέρβα, δείχνοντας έτσι ποιος σήκωσε το βάρος αυτής της μεγάλης επιχείρησης ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου.
Οι Ιταλοί σε αντίποινα τις επόμενες μέρες εκτέλεσαν στην Λαμία 16 ομήρους ανάμεσά τους και τον συνταγματάρχη, Παπακυριαζή. Κανένας από τους αντάρτες δεν είχε σκοτωθεί. Υπήρχαν μόνο τέσσερις τραυματίες, ενώ οι Ιταλοί είχαν 20 με 30 νεκρούς.
Τάσος Κοντογιαννίδης
enikos.gr