Από τη Δευτέρα, οι ευρωπαϊκές χώρες «πάγωσαν» τις αιτήσεις ασύλου από Σύρους πρόσφυγες μέχρι νεωτέρας, όπως μεταδίδει το πρακτορείο Reuters, μετά την κατάληψη της Δαμασκού από αντάρτες και την αποχώρηση του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ στη Ρωσία, έπειτα από 13 χρόνια εμφυλίου πολέμου στη Συρία.
Η απόφαση αυτή επηρεάζει δεκάδες χιλιάδες εκκρεμείς αιτήσεις για άσυλο, αντανακλώντας τη ραγδαία αλλαγή της πολιτικής κατάστασης στη Συρία καθώς και την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη, τα οποία γίνονται όλο και πιο ισχυρά και είναι αποφασισμένα να περιορίσουν τη μετανάστευση.
Η αντίδραση της Ευρώπης
Η Γερμανία, η οποία είχε αποτελέσει σημείο αναφοράς στην υποδοχή Σύρων προσφύγων, στο αποκορύφωμα του συριακού εμφυλίου το 2015, αποφάσισε να αναστείλει την επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου, μέχρι να υπάρξει μεγαλύτερη σαφήνεια σχετικά με την πολιτική κατάσταση στη Συρία, η οποία παραμένει αβέβαιη.
Η χώρα φιλοξενεί σήμερα σχεδόν ένα εκατομμύριο Σύρους, ενώ η αναστολή των αιτήσεων αφορά τουλάχιστον 47.770 εκκρεμείς αιτήσεις, σύμφωνα με το Ομοσπονδιακό Γραφείο Μετανάστευσης και Προσφύγων (BAMF).
Η Βρετανία, επίσης, ανέστειλε την επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου, με το Υπουργείο Εσωτερικών να δηλώνει ότι η κατάσταση στη Συρία «εκτιμάται» και παρακολουθείται στενά.
Άλλες χώρες όπως η Νορβηγία, η Ιταλία, η Αυστρία και η Ολλανδία ακολούθησαν παρόμοια πορεία, αναστέλλοντας τις αιτήσεις από Σύρους πρόσφυγες. Η Γαλλία ανέφερε ότι σύντομα θα ακολουθήσει παρόμοια απόφαση, ενώ οι Ιταλικές αρχές εξέφρασαν τη «βαθιά ευγνωμοσύνη» τους στο προσωπικό της πρεσβείας στη Δαμασκό και ανακοίνωσαν ότι θα διατηρήσουν διπλωματική παρουσία στην πόλη.
Στη Δανία, οι αιτήσεις ασύλου των Σύρων που είχαν ήδη απορριφθεί θα παραμείνουν σε εκκρεμότητα και θα τους επιτραπεί να παραμείνουν για μεγαλύτερο διάστημα λόγω της αβεβαιότητας που επικρατεί στη Συρία. Η Αυστρία ανέστειλε την επεξεργασία όλων των αιτήσεων ασύλου από Σύρους και τις διαδικασίες οικογενειακής επανένωσης, ενώ δήλωσε ότι θα αναθεωρήσει τις αποφάσεις σχετικά με τις αιτήσεις ασύλου που έχουν ήδη εγκριθεί.
Για την Ελλάδα, ο Γενικός Γραμματέας Μεταναστευτικής Πολιτικής, Μάνος Λογοθέτης, δήλωσε σήμερα στην ΕΡΤ ότι δεν υπάρχει πάγωμα ασύλου, με την έννοια ότι δεν γίνονται δεκτές οι αιτήσεις. «Έχει δικαίωμα ο καθένας να έρθει και να υποβάλει αίτημα στην Ελλάδα, προφανέστατα», σημείωσε.
«Αυτό που έχει παγώσει και οφείλει να παγώσει είναι το κομμάτι της έκδοσης απόφασης πάνω στο αίτημα», εξήγησε.
Σύμφωνα με ελληνική κυβερνητική πηγή που επικαλείται το Reuters, οι αιτήσεις ασύλου Σύρων που έχουν ανασταλεί είναι περίπου 9.000.
Η ανθρωπιστική κρίση και η κατάσταση των Σύρων προσφύγων
Η Συρία, μια χώρα που υπήρξε κάποτε λίκνο πολιτισμού της ιστορίας, βρίσκεται σε μια κατάσταση βαθιάς ανθρωπιστικής κρίσης, που συνεχίζεται για πάνω από μια δεκαετία. Από το 2011, όταν οι λαϊκές εξεγέρσεις κατά του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ οδήγησαν στον εμφύλιο πόλεμο, η χώρα υπήρξε μια περιοχή καταστροφής.
Σχεδόν μισό εκατομμύριο άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, πάνω από 1 εκατομμύριο τραυματίστηκαν, και περίπου 13 εκατομμύρια Σύροι εκτοπίστηκαν, είτε εντός της χώρας είτε σε γειτονικές χώρες.
Οι αριθμοί των προσφύγων και των εκτοπισμένων συγκλονίζουν.
Οι Σύροι αποτελούν τη μεγαλύτερη ομάδα αιτούντων άσυλο στην ΕΕ κάθε χρόνο από το 2013. Ο αριθμός των αιτούντων άσυλο για πρώτη φορά από τη Συρία αυξήθηκε από 131.790 το 2022 σε 183.035 το επόμενο έτος. Αποτελούσαν το 17,5% του συνόλου των αιτούντων για πρώτη φορά, από 15,1% το 2022.
Το 2024, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, τουλάχιστον 7,4 εκατομμύρια Σύροι παραμένουν εκτοπισμένοι εντός της χώρας τους, ενώ περίπου 4,9 εκατομμύρια έχουν αναζητήσει καταφύγιο σε γειτονικές χώρες.
Επιπλέον, 1,3 εκατομμύρια Σύροι έχουν επανεγκατασταθεί σε άλλες χώρες, κυρίως στην Ευρώπη.
Οι χώρες υποδοχής των προσφύγων
Η Τουρκία φιλοξενεί τον μεγαλύτερο αριθμό Σύρων προσφύγων παγκοσμίως, με περίπου 3,1 εκατομμύρια καταγεγραμμένους. Η Τουρκία παρέχει στους Σύρους πρόσφυγες προσωρινή προστασία (Temporary Protected Status, TPS), επιτρέποντάς τους να παραμείνουν στη χώρα, χωρίς όμως να προσφέρεται τρόπος απόκτησης υπηκοότητας.
Στον Λίβανο, περίπου 774.000 Σύροι πρόσφυγες έχουν καταγραφεί, με τον αριθμό να φτάνει περίπου 1,5 εκατομμύριο όταν συμπεριλαμβάνονται οι ανεπίσημοι πρόσφυγες. Ο Λίβανος είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση προσφύγων σε σχέση με τον πληθυσμό του, καθώς σχεδόν το 20% των κατοίκων του είναι Σύροι πρόσφυγες.
Η Γερμανία είναι η τρίτη χώρα σε αριθμό Σύρων προσφύγων (πρώτη στην Ευρώπη), με περίπου 716.000 Σύρους πρόσφυγες, σύμφωνα με την UNHCR.
Οι χώρες με τους περισσότερους καταγεγραμμένους Σύρους πρόσφυγες
- Τουρκία: 3.112.683
- Λίβανος: 774.697
- Γερμανία: 716.728
- Ιράκ: 286.099
- Αίγυπτος: 156.465
- Αυστρία: 97.939
- Σουηδία: 86.956
- Ολλανδία: 65.622
- Ελλάδα: 50.759
Αύξηση επιστροφών στη Συρία
Η UNHCR (Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες) αναφέρει ότι έχει παρατηρηθεί αύξηση στις επιστροφές Σύρων προσφύγων στη χώρα τους. Στους πρώτους οκτώ μήνες του 2024, περίπου 34.000 Σύροι πρόσφυγες επέστρεψαν στη Συρία, αν και ο πραγματικός αριθμός μπορεί να είναι σημαντικά υψηλότερος.
Οι εξελίξεις στη Συρία, με την πτώση του Μπασάρ αλ Άσαντ και την κατάληψη της Δαμασκού από τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης, ενδεχομένως να προσφέρουν μια νέα ελπίδα για μια καλύτερη ζωή και τη δυνατότητα επιστροφής στους πρόσφυγες που ζουν εκτός Συρίας.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, Ντέιβιντ Λάμι, δήλωσε στο βρετανικό κοινοβούλιο ότι οι εξελίξεις στη Συρία ενδέχεται να προκαλέσουν αύξηση της μετανάστευσης προς την Ευρώπη, με πολλούς πρόσφυγες να επιστρέφουν στην πατρίδα τους και άλλους να αναζητούν καταφύγιο σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Με πληροφορίες από: Reuters, Al Jazeera, UNHCR