Στα Νησιά Φερόε, ο άγριος, απρόβλεπτος καιρός με τους δυνατούς ανέμους, τις βροχές και την πυκνή ομίχλη που σκεπάζει σαν πέπλο τα πάντα, μπορεί μερικές φορές να κάνει τα ταξίδια με αυτοκίνητο ή φέρι προβληματικά.
Δεν προκαλεί, λοιπόν, έκπληξη που οι Φεροέζοι αγαπούν τα τούνελ τους, σύμφωνα με τo CNN. Έχουν κατασκευάσει 17 τούνελ στην ξηρά και τέσσερα υποθαλάσσια — συμπεριλαμβανομένου του μοναδικού στον κόσμο υποθαλάσσιου τούνελ με κυκλική διασταύρωση κάτω από το νερό.
Το δίκτυο αυτό διευκολύνει την πλοήγηση στο αυτόνομο νησιωτικό κράτος μέσα στο Βασίλειο της Δανίας.
«Αν και είμαστε 18 νησιά, συχνά αστειευόμαστε ότι (εξαιτίας των τούνελ) αψηφούμε το γεγονός ότι είμαστε νησιά», λέει η Súsanna Sørensen, διευθύντρια μάρκετινγκ του Visit Faroe Islands. Βρίσκονται στον Βόρειο Ατλαντικό, στη μέση του δρόμου μεταξύ Ισλανδίας και Σκωτίας, και τα παρθένα τοπία των ηφαιστειογενών νησιών εντυπωσιάζουν τους επισκέπτες.
Τα δύο τελευταία υποθαλάσσια τούνελ είναι επίσης εντυπωσιακά έργα.
«Αυτά είναι σαν τον Πύργο του Άιφελ ή το Big Ben για εμάς», λέει ο Teitur Samuelsen, διευθύνων σύμβουλος της Eystur-og Sandoyartunlar, της εταιρείας που λειτουργεί τα τούνελ, «με ανθρώπους, ειδικά τουρίστες, να τα διασχίζουν απλά για να δουν την τέχνη».
Τέχνη; Ναι, πράγματι. Μια εκπληκτική ένωση τέχνης και μηχανικής.
Ένα τούνελ γεμάτο γλυπτά
Η κατασκευή του Τούνελ του Εϊστουροϊ διήρκεσε περίπου τέσσερα χρόνια και άνοιξε τον Δεκέμβριο του 2020.
Αυτά τα υποθαλάσσια τούνελ δημιουργούνται με τη μέθοδο διάτρησης και έκρηξης: ανοίγουν τρύπες στο βασάλτη — ένα ισχυρό ηφαιστειακό βράχο — και στη συνέχεια γεμίζουν τις τρύπες με δυναμίτη.
Στο χαμηλότερο σημείο του, το τούνελ βρίσκεται περίπου 614 πόδια (187 μέτρα) κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Και ενώ το να έχεις τον Βόρειο Ατλαντικό από πάνω σου μπορεί να προκαλέσει άγχος, μπορείς να νιώθεις σίγουρος για την κατασκευή του, λέει ο Σάμουελσεν.
«Τα τούνελ έχουν σχεδιαστεί από τους κορυφαίους μηχανικούς και γεωλόγους του κόσμου, οπότε η ασφάλεια σε σχέση με τον Ατλαντικό πάνω από αυτά δεν είναι πρόβλημα», λέει.
Στην πραγματικότητα, η διαδρομή είναι κάπως μαγική, με την κορύφωση να είναι μια γλυπτική κυκλική διασταύρωση με μεταβαλλόμενα χρώματα που είναι τόσο εντυπωσιακή, που κάποιοι την συγκρίνουν με το Βόρειο Σέλας ή μέδουσες που λάμπουν στο ηλιακό φως.
«Η κυκλική διασταύρωση — με το παρατσούκλι ‘η μέδουσα’ — είναι σίγουρα μια τουριστική ατραξιόν», λέει η Sørensen. Πολλοί κάνουν αρκετούς γύρους γύρω από την κυκλική διασταύρωση για να απολαύσουν τη μαγευτική σκηνή.
Ο Φεροέζος καλλιτέχνης Tróndur Patursson ανέλαβε να δημιουργήσει αυτή την πολύχρωμη εγκατάσταση. Αλλά γιατί να ξοδέψουν χρόνο και χρήματα για να βάλουν τέχνη σε υποθαλάσσια τούνελ;
«Έχουμε πολλή καλή τέχνη στα Νησιά Φερόε και θέλουμε να υποστηρίξουμε τους καλλιτέχνες μας. Επιπλέον, σπάει τη μονοτονία σε ένα μεγάλο, σκοτεινό τούνελ, οπότε είναι καλό για την ασφάλεια στην οδήγηση», λέει ο Σάμουελσεν.
Όταν δημιουργήθηκε αυτό το τούνελ, μια φυσική κεντρική στήλη βασάλτη άφησε όρθια για την κυκλική διασταύρωση, από την οποία το τούνελ διακλαδίζεται προς τα Στρέντουρ και Ρόκιν, που βρίσκονται στις δύο πλευρές ενός φιόρδ στην Εϊστουροϊ.
Η κεντρική στήλη, που εκπέμπει σύννεφα χρωμάτων, περιβάλλεται στη βάση της από ένα εντυπωσιακό γλυπτό από χάλυβα. Οι οδηγοί κοιτούν ένα χάλκινο δαχτυλίδι από σιλουέτες, ανθρώπους σε φυσικό μέγεθος που κρατούν ο ένας το χέρι του άλλου γύρω από την κολώνα και κοιτούν προς τα μέσα τα συνεχώς μεταβαλλόμενα φώτα.
Ο Πάτουρσον έχει πει ότι η πρόθεσή του ήταν να αναπαραστήσει πώς οι Φεροέζοι, παρά το γεγονός ότι ζουν σε ένα τραχύ περιβάλλον, είναι ανθεκτικοί, ενωμένοι στις επιτυχίες τους δουλεύοντας μαζί. Αλλά για πολλούς, ο κύκλος των διασυνδεδεμένων φιγούρων θυμίζει τον παραδοσιακό χορό της αλυσίδας των Φεροέων που μπορείς να παρακολουθήσεις αν επισκεφτείς τα Νησιά Φερόε για την Όλαβσόκα, την Εθνική Ημέρα, στις 29 Ιουλίου.
Πέρα από τα οπτικά, το τούνελ είναι επίσης γεμάτο με ηχητική τέχνη.
Ο μουσικός Jens L. Thomsen συνέθεσε το αιθέριο ηχοτοπίο που μπορείς να ακούσεις συντονίζοντας το FM97 ενώ οδηγείς μέσα από αυτό.
Η εμπειρία δημιουργήθηκε «ηχογραφώντας τους ήχους της κατασκευής καθώς και τη σιωπή μέσα στο τούνελ», λέει ο Thomsen. Αντί να χρησιμοποιήσει συμβατικά όργανα, «αυτή η τεχνική μου επέτρεψε να βρω τη φωνή του τούνελ», προσθέτει ο Thomsen.
Φωσφορίζοντα τοτέμ
Το Τούνελ του Εϊστουροϊ δεν είναι η μόνη εκθαμβωτική υποθαλάσσια εμπειρία.
Από τον Δεκέμβριο του 2023, το Στρεϊμόι και το μικρό νησί Σάντοϊ συνδέονται με το τελευταίο υποθαλάσσιο τούνελ, το Τούνελ του Σάντοϊ. Περίπου 1.000 οχήματα την ημέρα διασχίζουν την περίπου έξι και μισή μιλίων απόσταση που στο χαμηλότερο σημείο της είναι 508 πόδια (155 μέτρα) κάτω από τον Βόρειο Ατλαντικό.
Θα βρείτε επίσης εντυπωσιακή την οπτική και ηχητική τέχνη εδώ. Κατά μήκος των τραχών τοίχων από βασάλτη, σχεδόν μια δωδεκάδα φωσφορίζουσες εικόνες αναφέρονται σε μερικούς από τους χαρακτήρες της Φεροέζικης παράδοσης, όπως ένας επίσκοπος που κρατά ένα τσεκούρι μάχης, μια ηλικιωμένη μάγισσα και μια γυναίκα φώκια.
Αυτό είναι δημιούργημα του Edward Fuglø, ενός σημαντικού Φεροέζου καλλιτέχνη, ο οποίος έδωσε μια σύγχρονη εκδοχή στις αρχαίες τοιχογραφίες σπηλαίων. Απεικονίζει επίσης πουλιά ως φόρο τιμής στον αυτοδίδακτο ζωγράφο πουλιών του 19ου αιώνα, Díðrikur á Skarvanesi, τον πρώτο γνωστό εικαστικό καλλιτέχνη των Νησιών Φερόε.
Ο Sunleif Rasmussen, διάσημος Φεροέζος συνθέτης, δημιούργησε το ηχητικό τοπίο.
«Είχα ένα όνειρο για τη μελωδία», λέει ο Rasmussen. Αντλήθηκε από κάποιους από τους ήχους του τούνελ, όπως το νερό που στάζει κατά τη διάρκεια της κατασκευής, καθώς και από τη μουσική του τραγουδιστή του ποπ συγκροτήματος Snowflakes για να δημιουργήσει αυτό το καινοτόμο ηλεκτροακουστικό έργο.
Αυτό δημιουργεί μια σουρεαλιστική εμπειρία για τους οδηγούς που συντονίζονται στο FM100 ενώ διασχίζουν αυτό το τούνελ προς το Σάντοϊ, όπου τους περιμένουν λευκές, αμμουδερές παραλίες, ψηλοί αμμόλοφοι — οι μόνοι σε αυτό το αρχιπέλαγος — και μια εκτεταμένη λίμνη που είναι ιδανική για καγιάκ.
Μεταμορφωτική υποδομή
«Με όλη την καλά ανεπτυγμένη υποδομή τούνελ, είναι εύκολο για τους επισκέπτες μας να κινηθούν γύρω από τη χώρα», λέει η Sørensen.
Με το τούνελ της κυκλικής διασταύρωσης, ο χρόνος οδήγησης από την πρωτεύουσα Τόρσχαβν στο νησί Εϊστουροϊ μειώθηκε από περίπου 60 λεπτά σε περίπου 15 λεπτά. Είναι επίσης ευκολότερο να επισκεφτείτε άλλα νησιά.
«Τώρα μπορείς να οδηγήσεις από το Τόρσχαβν στο Κλάκσβικ, την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη (που βρίσκεται στο Μπόρντοϊ), σε μόλις 45 λεπτά αντί για 75 λεπτά», προσθέτει η Sørensen.
Το Τούνελ του Σάντοϊ έχει αποδειχτεί ιδιαίτερα καθοριστικό για τη ζωή.
«Όλο και περισσότεροι άνθρωποι μετακινούνται τώρα από το Τόρσχαβν στο Σάντοϊ. Σε ένα χωριό όπου ζουν 145 άτομα, 10 διαμερίσματα είναι υπό κατασκευή. Αυτό είναι πολύ για εμάς», λέει η κάτοικος Barbara av Skardi, η οποία δεν θα είχε σκεφτεί ποτέ να μετακομίσει στο Σάντοϊ αν δεν υπήρχε το τούνελ.
«Το χειμώνα, το φέρι καμιά φορά ακυρωνόταν για μέρες» λόγω των δυνατών ανέμων και των απρόβλεπτων ρευμάτων, λέει.
Ανοίγουν νέες επιχειρήσεις και άλλες βλέπουν αύξηση στους επισκέπτες. «Εξαιτίας του τούνελ, η γυναίκα μου, Barbara, και εγώ επιστρέψαμε στο Σάντοϊ και ανοίξαμε το Cafe Retro», λέει ο συνεπιχειρηματίας Dávur Jacobsen.
Και σύμφωνα με τον Ólavur Jøkladal, διευθυντή του Μουσείου Τέχνης Σάντουρ, «Ο αριθμός των επισκεπτών έχει διπλασιαστεί από την στιγμή που άνοιξε το τούνελ.»
Αυτές οι καινοτόμες υποθαλάσσιες δημιουργίες συνδυάζουν την τέχνη και την τεχνολογία και σηματοδοτούν μια νέα εποχή συνδεσιμότητας για αυτά τα απομακρυσμένα νησιά.