Ερωτηματικό η σχέση του νέου προέδρου των ΗΠΑ με τον Ερντογάν υπό το πρίσμα των εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή και τη σύγκρουση συμφερόντων της Τουρκίας με το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία - Πάει πίσω η διαδικασία προσέγγισης, στασιμότητα και στο Κυπριακό
Η νέα θητεία Τραμπ έρχεται σε μια κρίσιμη καμπή των Eλληνοτουρκικών και η αβεβαιότητα που προκαλεί στην περιοχή είναι πηγή ανησυχίας για την Αθήνα. Πολύ περισσότερο όταν ακόμη είναι δύσκολο να προβλεφθεί ποια θα είναι η σχέση που θα διαμορφωθεί μεταξύ του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Παρά την καλή προσωπική σχέση την οποία διαφημίζουν οι δύο ηγέτες, υπάρχουν πολλά αγκάθια που συνδέονται και με την προσπάθεια της Τουρκίας να αναδειχθεί σε ηγεμονική περιφερειακή δύναμη, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τα συμφέροντα άλλων περιφερειακών δυνάμεων όπως το Ισραήλ. Πάντως, μια «συνεννόηση» Τραμπ - Ερντογάν θα είναι προβληματική και ενδέχεται να τροφοδοτήσει περαιτέρω τον αναθεωρητισμό και την επιθετική πολιτική της Αγκυρας.
Η Αθήνα ουσιαστικά δεν έχει προς το παρόν ισχυρή πρόσβαση στον νέο Λευκό Οίκο, κάτι που δεν θα είναι εύκολο φυσικά λόγω του ιδιόρρυθμου συστήματος εξουσίας που δομείται στην Ουάσινγκτον. Η Αθήνα προβάλλει, πάντως, τον σταθεροποιητικό ρόλο στην περιοχή και τον ισχυρό δεσμό με το Ισραήλ, το οποίο έχει την πλήρη στήριξη του Τραμπ. Σημαντικό «εργαλείο» είναι βεβαίως και το εβραϊκό λόμπι στην Ουάσινγκτον, το οποίο έχει σταθερούς δεσμούς με την Ελλάδα.
Δείγματα γραφής
Προς το παρόν η Αθήνα παρακολουθεί με εξαιρετική προσοχή τα πρώτα δείγματα γραφής της νέας αμερικανικής κυβέρνησης και του ίδιου του Τραμπ. Οπως ανέφερε ανώτερη διπλωματική πηγή, σε αυτή την πρώτη περίοδο που θα υπάρξουν συγκρούσεις ακόμη και στο εσωτερικό της αμερικανικής διοίκησης, προτού βρεθεί ισορροπία σε αυτή την ανομοιογενή ομάδα που συγκροτήθηκε γύρω από τον Τραμπ, η Ελλάδα «περνάει κάτω από το ραντάρ». Αυτό το γεγονός θεωρείται θετικό, ώστε να μη βρεθεί αντιμέτωπη με τις ΗΠΑ σε αυτές τις μετωπικές αντιπαραθέσεις, για τις οποίες είναι έτοιμος ο Τραμπ.
Σε ό,τι αφορά την Τουρκία, η Αθήνα εκτιμά ότι ο Ερντογάν πλέον προσανατολίζεται αποκλειστικά στην προσπάθειά του να αποκαταστήσει τις σχέσεις με την Ουάσινγκτον και να καταστήσει συμβατές με τη νέα αμερικανική εξωτερική πολιτική στην εποχή Τραμπ τις επιδιώξεις για ανάδειξη της Τουρκίας σε περιφερειακή ηγεμονική δύναμη. Ενας στόχος κάθε άλλο παρά εύκολος, καθώς προσκρούει σε άλλες περιφερειακές δυνάμεις, όπως το Ισραήλ, και προκαλεί τη σοβαρή καχυποψία των αραβικών χωρών του Κόλπου, όπου η Σαουδική Αραβία διατηρεί προνομιακές σχέσεις με τον νέο Αμερικανό πρόεδρο.
Η Τουρκία, έτσι, αναζητά θέση στην υπό διαμόρφωση νέα τάξη πραγμάτων και η σοβαρή ενασχόληση και, πολύ περισσότερο, η διάθεση για επίλυση των Ελληνοτουρκικών είναι περιορισμένες. Σε αυτή την περίοδο, πάντως, όπως εκτιμούν στην Αθήνα, έχει και η ίδια συμφέρον από τη διατήρηση των «ήρεμων νερών» στο Αιγαίο, ώστε να μη στρέψει πάνω της το... ραντάρ της νέας αμερικανικής κυβέρνησης με την απόδοση ευθυνών για αποσταθεροποιητικές κινήσεις στην περιοχή.
Σε αυτό το περιβάλλον, όπως έχουμε επισημάνει (από την περασμένη Κυριακή), το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας μετατίθεται τουλάχιστον για το τρίτο δεκαήμερο του Μαρτίου, όταν θα έχει πραγματοποιηθεί και η άτυπη πολυμερής Διάσκεψη για το Κυπριακό, την οποία αναμένεται να συγκαλέσει ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες στα μέσα Μαρτίου στην Ελβετία.
Η ελληνική πλευρά συνεκτιμά το γεγονός ότι η έλλειψη προόδου στα Ελληνοτουρκικά λόγω της αρνητικής στάσης της Τουρκίας, η οποία επιμένει και επαναφέρει με κάθε ευκαιρία τις διεκδικήσεις και αμφισβητήσεις της έναντι της ελληνικής κυριαρχίας, θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά και τη Διάσκεψη για το Κυπριακό, εφόσον προηγηθεί η Συνάντηση Κορυφής στην Αγκυρα.
Προς το παρόν η Αθήνα παρακολουθεί με εξαιρετική προσοχή τα πρώτα δείγματα γραφής της νέας αμερικανικής κυβέρνησης και του ίδιου του Τραμπ. Οπως ανέφερε ανώτερη διπλωματική πηγή, σε αυτή την πρώτη περίοδο που θα υπάρξουν συγκρούσεις ακόμη και στο εσωτερικό της αμερικανικής διοίκησης, προτού βρεθεί ισορροπία σε αυτή την ανομοιογενή ομάδα που συγκροτήθηκε γύρω από τον Τραμπ, η Ελλάδα «περνάει κάτω από το ραντάρ». Αυτό το γεγονός θεωρείται θετικό, ώστε να μη βρεθεί αντιμέτωπη με τις ΗΠΑ σε αυτές τις μετωπικές αντιπαραθέσεις, για τις οποίες είναι έτοιμος ο Τραμπ.
Σε ό,τι αφορά την Τουρκία, η Αθήνα εκτιμά ότι ο Ερντογάν πλέον προσανατολίζεται αποκλειστικά στην προσπάθειά του να αποκαταστήσει τις σχέσεις με την Ουάσινγκτον και να καταστήσει συμβατές με τη νέα αμερικανική εξωτερική πολιτική στην εποχή Τραμπ τις επιδιώξεις για ανάδειξη της Τουρκίας σε περιφερειακή ηγεμονική δύναμη. Ενας στόχος κάθε άλλο παρά εύκολος, καθώς προσκρούει σε άλλες περιφερειακές δυνάμεις, όπως το Ισραήλ, και προκαλεί τη σοβαρή καχυποψία των αραβικών χωρών του Κόλπου, όπου η Σαουδική Αραβία διατηρεί προνομιακές σχέσεις με τον νέο Αμερικανό πρόεδρο.
Η Τουρκία, έτσι, αναζητά θέση στην υπό διαμόρφωση νέα τάξη πραγμάτων και η σοβαρή ενασχόληση και, πολύ περισσότερο, η διάθεση για επίλυση των Ελληνοτουρκικών είναι περιορισμένες. Σε αυτή την περίοδο, πάντως, όπως εκτιμούν στην Αθήνα, έχει και η ίδια συμφέρον από τη διατήρηση των «ήρεμων νερών» στο Αιγαίο, ώστε να μη στρέψει πάνω της το... ραντάρ της νέας αμερικανικής κυβέρνησης με την απόδοση ευθυνών για αποσταθεροποιητικές κινήσεις στην περιοχή.
Σε αυτό το περιβάλλον, όπως έχουμε επισημάνει (από την περασμένη Κυριακή), το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας μετατίθεται τουλάχιστον για το τρίτο δεκαήμερο του Μαρτίου, όταν θα έχει πραγματοποιηθεί και η άτυπη πολυμερής Διάσκεψη για το Κυπριακό, την οποία αναμένεται να συγκαλέσει ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες στα μέσα Μαρτίου στην Ελβετία.
Η ελληνική πλευρά συνεκτιμά το γεγονός ότι η έλλειψη προόδου στα Ελληνοτουρκικά λόγω της αρνητικής στάσης της Τουρκίας, η οποία επιμένει και επαναφέρει με κάθε ευκαιρία τις διεκδικήσεις και αμφισβητήσεις της έναντι της ελληνικής κυριαρχίας, θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά και τη Διάσκεψη για το Κυπριακό, εφόσον προηγηθεί η Συνάντηση Κορυφής στην Αγκυρα.
Με τους όρους πλέον να έχουν αντιστραφεί, ενώ μέχρι τώρα υπήρχε το επιχείρημα ότι η βελτίωση των Ελληνοτουρκικών βοηθά το Κυπριακό, φαίνεται και η αντίθετη όψη του νομίσματος: ότι η στασιμότητα ή η διαπίστωση αδιεξόδου στα Ελληνοτουρκικά θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις και στην προσπάθεια για επανέναρξη συνομιλιών για το Κυπριακό. Η απαίτηση, πάντως, της τουρκικής πλευράς να μπει επισήμως στο τραπέζι το θέμα της «κυριαρχικής ισότητας» και του «ισότιμου διεθνούς καθεστώτος» για τους Τουρκοκύπριους, κάτι που συνιστά πλήρη παρέκκλιση από το πλαίσιο λύσης που έχει θέσει ο ΟΗΕ με τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας, προδιαγράφει την κατάληξη της Διάσκεψης.
Η μόδα
Στην Ελλάδα τα μικρά σημεία επαφής που είναι προφανές ότι επιδιώκουν μικρά κόμματα της Ακροδεξιάς τα οποία υιοθετούν αντισυστημική εθνικιστική ατζέντα έχουν καταγραφεί: με την κυρία Αφροδίτη Λατινοπούλου να επιχειρεί να εμφανιστεί ως η ιδεολογική συγγενής του Τραμπισμού και να επιχαίρει για την επισήμανσή της σε μια ανάρτηση του Ιλον Μασκ στο Χ, τον κ. Κυριάκο Βελόπουλο να απευθύνει… πρόσκληση στον Μασκ να μιλήσει στην Ελληνική Βουλή, και με τον κ. Πάνο Καμμένο, που δεν είναι πλέον στην ενεργό πολιτική, να δηλώνει το «παρών» σε εκδηλώσεις στην Ουάσινγκτον και να είναι αυτός που σπεύδει να φωτογραφηθεί με τη νέα πρέσβειρα των ΗΠΑ στην Αθήνα, Κίμπερλι Γκιλφόιλ. Ενας διορισμός που είναι καθαρά προσωπική επιλογή του Τραμπ, καθώς εκτός από τη σχέση της με την οικογένεια Τραμπ, η Γκιλφόιλ είναι ιδεολογικά κοντά στον Τραμπισμό.
Αναμένεται φυσικά με μεγάλο ενδιαφέρον η έλευσή της στην Αθήνα και ο τρόπος με τον οποίο θα ασκήσει τα καθήκοντά της. Παράλληλα, μένει να φανεί αν θα μπορέσει να αποφύγει την παγίδα η κοινωνικότητά της και η συναναστροφή της με πρόσωπα που ασπάζονται την ίδια ιδεολογία και έχουν τις ίδιες προσεγγίσεις, να προκαλέσει παρεμβάσεις και στην ελληνική πολιτική σκηνή.
Νίκος Μελέτης
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ