Στο παρά πέντε της πολεμικής σύρραξης στην Μέση Ανατολή μετά τα αμερικανικά χτυπήματα στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις οι μεγάλοι παίκτες στην περιοχή έκαναν ένα βήμα πίσω. Ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε ότι το Ιράν και το Ισραήλ συμφώνησαν σε μία εκεχειρία που μπορεί να οδηγήσει σε ειρήνη.
Εάν πραγματικά ο Αμερικανός Πρόεδρος έχει καταφέρει να τελειώσει τον πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Ιράν μένει να φανεί τις επόμενες ώρες. Ωστόσο και μόνο η ανακοίνωση δείχνει ότι ούτε η Ουάσινγκτον ούτε η Τεχεράνη επιθυμούν περαιτέρω κλιμάκωση.
Το παρασκήνιο του πώς φτάσαμε μέχρι την συμφωνία δείχνει πολλά. Αρχικά ο υπουργός Εξωτερικών της Τεχεράνης, Αμπάς Αραγτσί χθες βρέθηκε στην Μόσχα όπου έγινε δεκτός από τον Ρώσο Πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν. Σύμφωνα με τον διεθνή Τύπο, ο Αραγτσί μετέφερε στον Πούτιν επιστολή του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, Αλί Χαμενεΐ ο οποίος ζητούσε την βοήθεια της Ρωσίας στην σύγκρουση του θεοκρατικού καθεστώτος με ΗΠΑ και Ισραήλ.
Πληροφορίες στον διεθνή Τύπο ανέφεραν ότι η Τεχεράνη δεν έβλεπε με καλό μάτι την απόφαση της Ρωσίας να μην εμπλακεί για να αποτρέψει την κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ στην Συρία ούτε και το γεγονός ότι δεν έσπευσε στο πλευρό της στον πόλεμο με το Ισραήλ.
Το πρώτο βασικό ερώτημα που προκύπτει είναι τι ζήτησε ως βοήθεια η Τεχεράνη από την Ρωσία και πώς τελικά παρενέβη στην διαμάχη ο Βλαντίμιρ Πούτιν. Εάν δηλαδή με κάποιο τρόπο το Κρεμλίνο επικοινώνησε με τους Αμερικανούς και αν μετέφερε μηνύματα στην Τεχεράνη. Από το Κρεμλίνο διεμήνυαν ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος δεν συνομίλησε με τον Ρώσο ομόλογό του μετά τα χτυπήματα. Δεν γνωρίζουμε, όμως, εάν το ίδιο συνέβη με τα υψηλόβαθμα στελέχη του Κρεμλίνου και του Λευκού Οίκου.
Η επίθεση για την τιμή των όπλων
Τελικά το Ιράν εξαπέλυσε μία πυραυλική επίθεση κατά της αμερικανικής αεροπορικής βάσης Al Udeid στο Κατάρ η οποία όπως φάνηκε έγινε για την τιμή των όπλων. Η Τεχεράνη δεν μπορούσε να μην απαντήσει στους βομβαρδισμούς των Αμερικανών καθώς το θεοκρατικό καθεστώς θα φαινόταν αδύναμο στους εχθρούς του τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό.
Επελέγη, λοιπόν, η επίθεση στην αμερικανική βάση στο Κατάρ ως ένας τρόπος το Ιράν να βγει από τον πόλεμο χωρίς να φανεί ότι έχει λυγίσει από τα πλήγματα του Ισραήλ και των ΗΠΑ.
Ο Ντόναλντ Τραμπ φάνηκε να δέχεται ότι αυτός ήταν ένας τρόπος οι Ιρανοί να «ξεδώσουν» και να προχωρήσουν σε μία συμφωνία για ειρήνη και σταθερότητα στην περιοχή. Με βεβαιότητα ο ήρεμος τρόπος με τον οποίο αντέδρασε ο Αμερικανός Πρόεδρος οφείλεται και στο γεγονός ότι οι Ιρανοί είχαν ειδοποιήσει πριν το χτύπημα στην αμερικανική βάση την κυβέρνηση του Κατάρ, η οποία με την σειρά της ενημέρωσε τους Αμερικανούς.
Αυτή η κίνηση της Τεχεράνης έδωσε το μήνυμα στον Λευκό Οίκο ότι το καθεστώς θέλει να βγει από την σύγκρουση και δεν αναζητά κλιμάκωση. Πράγματι μία πολεμική σύρραξη με τις ΗΠΑ θα ήταν καταστροφική για την περιοχή αλλά και για το ιρανικό καθεστώς, το οποίο είδε τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του να βομβαρδίζονται και τους πυρηνικούς επιστήμονες και τους υψηλόβαθμους στρατηγούς του να δολοφονούνται από τις ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις.
Οι κερδισμένοι και οι χαμένοι της εκεχειρίας
Η ανακοίνωση της εκεχειρίας «δείχνει» και μία πρώτη εικόνα των κερδισμένων και των χαμένων. Ο Ντόναλντ Τραμπ επέλεξε μία ριψοκίνδυνη κίνηση: να βομβαρδίσει το Ιράν και να εμπλακεί στρατιωτικά, όταν κανείς από τους προκατόχους του στον Λευκό Οίκο δεν είχε λάβει ανάλογη απόφαση. Φαίνεται, όμως, ότι αυτό το ρίσκο μέχρι στιγμής λειτουργεί υπέρ του.
Από την αρχή ο Τραμπ φέρεται να επιθυμούσε τα χτυπήματα στο Ιράν να μην οδηγήσουν σε περαιτέρω κλιμάκωση. Η Ουάσινγκτον είχε διαμηνύσει ότι δεν θα συνεχίσει τα χτυπήματα εάν το Ιράν δεν απαντήσει. Μάλιστα ο Αμερικανός Πρόεδρος φέρεται να ήθελε μία εξέλιξη όπως το 2020 όταν οι αμερικανικές δυνάμεις δολοφόνησαν τον υψηλόβαθμο στρατηγό των Φρουρών της Επανάστασης Κασέμ Σουλεϊμανί. Τότε η ιρανική απάντηση ήταν πολύ αδύναμη και η κρίση περιορίστηκε σχετικά σύντομα.
Εάν η σύγκρουση σταματήσει εδώ τότε ο Αμερικανός Πρόεδρος θα είναι από τους κερδισμένους. Κατάφερε να σπεύσει στο πλευρό του Ισραήλ στον πόλεμο με το Ιράν αλλά δεν θα έχει σημαντικά προβλήματα από την εκλογική βάση του και το Ρεπουμπλικανικό κόμμα, που έχουν διχαστεί με αφορμή την εμπλοκή των ΗΠΑ στον πόλεμο. Επιπλέον θα έχει στηρίξει και τα Κράτη του Κόλπου, τα οποία έτρεμαν τα ιρανικά αντίποινα και ειδικότερα την άνοδο της τιμής του πετρελαίου και ένα ενδεχόμενο κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ από τους Ιρανούς.
Το Ιράν, αν και με μεγάλες απώλειες, σίγουρα είναι κερδισμένο από την εκεχειρία. Το καθεστώς κέρδισε χρόνο για να μπορεί να δώσει την μάχη του και να μην καταρρεύσει. Επίσης ουδείς μπορεί να γνωρίζει πώς θα αντιδράσει μελλοντικά. Είναι γνωστό ότι ο Αλί Χαμενεΐ θέλει να επιλέγει ο ίδιος τους όρους μίας σύγκρουσης και η Τεχεράνη δεν απαντά ποτέ εν θερμώ στα χτυπήματα που δέχεται. Προτιμάει τα χτυπήματα της να είναι σε βάθος χρόνου και να αιφνιδιάζει τον εχθρό της όταν έχει ρίξει τις άμυνες του.
Στους κερδισμένους πρέπει να υπολογιστούν η Ρωσία, η Κίνα και τα Κράτη του Κόλπου. Η Μόσχα αν και λεκτικά στάθηκε στο πλευρό του Ιράν και καταδίκασε τα αμερικανικά χτυπήματα κατόρθωσε να αναβαθμιστεί διπλωματικά σε αυτή την σύγκρουση και να μην έρθει σε σύγκρουση με τον Τραμπ. Σε αυτή την φάση η Ρωσία ποντάρει πολλά στην επαναπροσέγγιση με τις ΗΠΑ αλλά δεν θα ήθελε να χάσει και τον τελευταίο σύμμαχο της στην Μέση Ανατολή, το Ιράν. Η Κίνα και τα Κράτη του Κόλπου θα δέχονταν σημαντικό οικονομικό χτύπημα εάν το Ιράν προχωρούσε σε αντίποινα και κυρίως εάν έκλεινε στα Στενά του Ορμούζ.
Αντίθετα η εξέλιξη της εκεχειρίας σίγουρα δεν ευχαρίστησε το Ισραήλ. Είναι γνωστό ότι οι στρατηγιστές στο Τελ Αβίβ με τα χτυπήματα στο Ιράν ήθελαν να πετύχουν δύο στόχους: την καταστροφή του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης αλλά και την πτώση του καθεστώτος των αγιατολάδων. Επίσης ήθελαν για πρώτη φορά να εμπλέξουν και τις ΗΠΑ σε αυτόν τον πόλεμο. Από την περίοδο της διακυβέρνησης Μπάιντεν οι Αμερικανοί αξιωματούχοι κατηγορούσαν τους Ισραηλινούς ότι έπαιρναν αποφάσεις που έφερναν σε δύσκολη θέση τις ΗΠΑ και τις οδηγούσαν σε έναν νέο πόλεμο στην Μέση Ανατολή.
Οι Ισραηλινοί πέτυχαν εν μέρει τον πρώτο στόχο αλλά δεν κατάφεραν να δουν την πτώση του ιρανικού καθεστώτος, το οποίο θεωρούν ότι διέταξε και την επίθεση της Χαμάς στα ισραηλινά εδάφη στις 7 Οκτωβρίου 2023. Υπολόγισαν λάθος ότι οι Ιρανοί αντιφρονούντες θα στρέφονταν κατά του καθεστώτος μόλις έβλεπαν τις ισραηλινές επιθέσεις. Αντίθετα οι Ιρανοί προοδευτικοί και μετριοπαθείς συσπειρώθηκαν γύρω από την κυβέρνηση τους καθώς ανησυχούσαν ότι το Ισραήλ θέλει να καταστρέψει και να τεμαχίσει το Ιράν.
Στους χαμένους θα πρέπει να υπολογίζονται οι Ευρωπαίοι ηγέτες, οι οποίοι σε αυτή την σύγκρουση δεν κατάφεραν να έχουν κάποιο ισχυρό διπλωματικό αποτύπωμα. Οι συζητήσεις των υπουργών Εξωτερικών Βρετανίας, Γαλλίας και Γερμανίας με τον Ιρανό ομόλογό τους στην Γενεύη την περασμένη Παρασκευή οδήγησαν σε αδιέξοδο και ο Τραμπ έβαλε στην άκρη την Ε.Ε.
Της Εύης Απολλωνάτου
enikos.gr