Νίκος Μελέτης
Επίδειξη «σημαίας» και αντίδραση στις ελληνικές κινήσεις για την αξιοποίηση των πόρων της ελληνικής ΑΟΖ συνιστά το χθεσινό Μνημόνιο Συνεργασίας που υπέγραψαν οι κρατικές εταιρείες πετρελαίου της Λιβύης και της Τουρκίας για έρευνα σε τέσσερα θαλάσσια οικόπεδα της Λιβύης.
Μετά από μια εβδομάδα έντασης, που προκάλεσε η «ενιαία» αντίδραση της Δυτικής και της Ανατολικής Λιβύης στη δημοσίευση στην Εφημερίδα της ΕΕ στις 12 Ιουνίου, του διαγωνισμού για τα ελληνικά οικόπεδα νοτίως της Κρήτης, για τα οποία έχει δείξει ενδιαφέρον ο αμερικανικός «κολοσσός» Chevron, χθες, στην Κωνσταντινούπολη, οι εκπρόσωποι της λιβυκής NOC και της τουρκικής TPAO υπέγραψαν συμφωνία για την έρευνα σε τέσσερα υπεράκτια οικόπεδα της Λιβύης.
Η τελετή έγινε στην Κωνσταντινούπολη και το βίντεο που προβαλλόταν σε οθόνη κατά τη διάρκεια της συνάντησης αποκάλυψε και τα οικόπεδα στα οποία αφορά η συμφωνία. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, τα οικόπεδα αυτά δεν παραβιάζουν τη μέση γραμμή που έχει καθορίσει η Ελλάδα, βάσει του Νόμου 4001/2011. Με βάση αυτή τη μέση γραμμή, η Ελλάδα έχει χαράξει τα οικόπεδα τόσο δυτικά και νοτιοδυτικά όσο και νότια της Κρήτης, όπου στα μεν είναι ήδη ενεργή η μεγάλη αμερικανική εταιρεία ExxonMobil, ενώ στα νότια της Κρήτης αναμένεται σύντομα να μπει και η Chevron.
Ο χάρτης με τα τέσσερα λιβυκά οικόπεδα που παραχωρούνται για έρευνα στην TPAO, όπως αποτυπώνονταν στο προβαλλόμενο βίντεο, δείχνει, από την πρώτη εξέταση, ότι αποδέχεται και σέβεται τη μέση γραμμή που έχει καθορίσει η Ελλάδα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς σε πρώτη φάση φαίνεται ότι αποφεύγεται η πρόκληση ενός επικίνδυνου τετελεσμένου, με τη συμμετοχή μάλιστα τουρκικών ερευνητικών σκαφών.
Βεβαίως, στην ίδια εκδήλωση προβαλλόταν στην οθόνη και ένας χάρτης χωρίς σημάνσεις και επεξηγήσεις, ο οποίος αποτυπώνει τη «Γαλάζια Πατρίδα» της Τουρκίας, την οριοθέτηση του τουρκολιβυκού Μνημονίου και τη νοητή επέκτασή του, ώστε να εμφανίσει, βάσει της παράνομης οριοθέτησης, τα δυνητικά όρια της λιβυκής υφαλοκρηπίδας. Με τρόπο, βεβαίως, που επικαλύπτει μεγάλο μέρος της ελληνικής ΑΟΖ και φυσικά μετακινεί προς βορρά (εις βάρος της Ελλάδας) τη μέση γραμμή.
Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι, ενώ στον έναν χάρτη που αφορά στα οικόπεδα γίνεται σεβαστή η ελληνική μέση γραμμή, ο άλλος χάρτης όχι μόνο δεν αποδέχεται την ελληνική οριοθέτηση, αλλά επικαλύπτει μεγάλο μέρος της Ελληνικής ΑΟΖ, φτάνοντας τα «όρια» της λιβυκής ΑΟΖ λίγα μίλια νοτίως της Κρήτης.
Ενδεικτικό των αντιφάσεων της λιβυκής πλευράς είναι το γεγονός ότι το ένα λιβυκό οικόπεδο(4) φαίνεται να επικαλύπτει τη γραμμή οριοθέτησης της Αιγύπτου στις παρακείμενες ακτές των δύο χωρών, ζήτημα που είχε οδηγήσει σε αντιπαράθεση το Κάιρο με την Τρίπολη πριν από δύο χρόνια. Η Αίγυπτος, μέσω της δικής της οριοθέτησης, αμφισβητεί τη γραμμή που είχε χαράξει η Τρίπολη, ώστε να μπορέσει να συνδεθεί με το τουρκολιβυκό Μνημόνιο.
Την προηγούμενη εβδομάδα υπήρξε ένα μπαράζ αντιδράσεων της Λιβύης στις ελληνικές κινήσεις για τα δύο οικόπεδα νοτίως της Κρήτης, καθώς τόσο η κυβέρνηση της Τρίπολης όσο και η παράλληλη «κυβέρνηση» της Βεγγάζης προέβησαν σε ανακοινώσεις αλλά και σε διαβήματα προς τον Έλληνα πρέσβη στη Λιβύη, Ν. Γαριλίδη, και προς τον Γενικό Πρόξενο Βεγγάζης, Α. Καλογνωμή, υποστηρίζοντας ότι τα ελληνικά οικόπεδα παραβιάζουν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Λιβύης. Μάλιστα, η Βεγγάζη προειδοποιούσε με λήψη μέτρων και με πρόσκληση εταιρειών για έρευνες στις επίμαχες περιοχές.
Είναι προφανές ότι η Λιβύη δεν είναι προς το παρόν σε θέση, ακόμη και με την παρότρυνση της Τουρκίας, να προχωρήσει σε μια μείζονα πρόκληση εις βάρος της Ελλάδας, με την έναρξη ερευνών σε περιοχές που υπερβαίνουν τη μέση γραμμή. Από την άλλη, όμως, αντιλαμβάνονται ότι, εάν δεν υπάρξει αντίδραση, τότε επιβάλλεται το τετελεσμένο της Ελλάδας με τον ορισμό της μέσης γραμμής, η οποία φυσικά παραβλέπει τις πάγιες διεκδικήσεις της Λιβύης (οι οποίες προωθούνται και μέσω του τουρκολιβυκού Μνημονίου), για αγνόηση της επήρειας της Γαύδου, των Στροφάδων, της Χρυσής και άλλων μικρών νησίδων, καθώς και της ίδιας της Κρήτης, αλλά και του «κλεισίματος» του Κόλπου της Σύρτης.
Η Λιβύη γνωρίζει ότι βρίσκεται σε μια κρίσιμη στιγμή για το ίδιο το μέλλον της ειρηνευτικής διαδικασίας στη χώρα και ότι το άνοιγμα ενός τέτοιου μετώπου με μια γειτονική χώρα, η οποία είναι μέλος της ΕΕ, αλλά και του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ την επόμενη διετία, θα είχε εξαιρετικά αρνητικές συνέπειες.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, από τη Χάγη, έστειλε σαφές μήνυμα προς τη Λιβύη, δηλώνοντας ότι θα ζητήσει την επικαιροποίηση και επαναβεβαίωση της γνωστής θέσης των Ευρωπαϊκών Συμβουλίων του 2019, με την οποία η ΕΕ καταδικάζει ως παράνομο το τουρκολιβυκό Μνημόνιο. Παράλληλα, έθεσε ως θέμα προτεραιότητας το μεταναστευτικό.
Κάποιο «αόρατο» χέρι όμως φρόντισε να οδηγήσει και πάλι στην εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού, οι ροές από τη Λιβύη, που τροφοδοτούνται από την Κεντρική Αφρική, την Αίγυπτο αλλά και από την ίδια τη Λιβύη, κατευθύνονται πλέον όχι δυτικά προς τη Λαμπεντούζα, αλλά προς την Κρήτη, δημιουργώντας ασφυκτική πίεση στην Ελλάδα. Για τον λόγο αυτό, εξάλλου, ο πρωθυπουργός ανήγγειλε την αποστολή πλοίων του Πολεμικού Ναυτικού στα διεθνή ύδατα, ώστε να διακόψουν αυτό το νέο δρομολόγιο των δουλεμπόρων.
Οι εξελίξεις αυτές φορτώνουν την ατζέντα της επίσκεψης που προγραμματίζει να πραγματοποιήσει στην Τρίπολη και τη Βεγγάζη ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, την μεθεπόμενη εβδομάδα καθώς είναι προφανές ότι πρώτο θέμα συζήτησης θα είναι οι οριοθετήσεις, αλλά και το μεταναστευτικό.
Η Ελλάδα, πάντως, έχει την ευκαιρία σε αυτή τη συγκυρία να δείξει στη λιβυκή πλευρά τον δρόμο της επανέναρξης των συνομιλιών για την οριοθέτηση, με προοπτική την παραπομπή της διαφοράς στη Χάγη, χωρίς μέχρι τότε να υποχωρήσει ούτε εκατοστό από την άσκηση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων.
Όσον αφορά το μεταναστευτικό, η Αθήνα θα πρέπει να επιδείξει την ίδια αποφασιστικότητα που επέδειξε η Ιταλία, η οποία όμως χρησιμοποίησε αποτελεσματικά την τακτική του «μαστίγιου και του καρότου». Είναι ενδεικτικό ότι προχθές, στη Βεγγάζη, πραγματοποιήθηκε μεγάλο ιταλο-λιβυκό επιχειρηματικό συνέδριο, με τη συμμετοχή μεγάλων ιταλικών εταιρειών που επιθυμούν να μπουν στο ενεργειακό και κατασκευαστικό «Ελντοράντο» της Λιβύης.
Το γεγονός ότι ο χάρτης των οικοπέδων στα οποία ,βάσει της συμφωνίας, θα πραγματοποιήσει έρευνες η τουρκική TPAO φαίνεται να βρίσκονται νότια της μέσης γραμμής, κάθε άλλο παρά πρέπει να προκαλέσει εφησυχασμό στην Αθήνα. Αντιθέτως, αποτελεί και μια «προειδοποιητική βολή» από την Τρίπολη και την Άγκυρα, δείχνοντας πόσο κοντά στην ελληνική ΑΟΖ μπορούν να φθάσουν τα τουρκικά ερευνητικά πλοία, Barbaros και Oruc Reis.
liberal.gr