Σε φάση επανεξέτασης φαίνεται να περνά η αμερικανική πολιτική σε ό,τι αφορά την Τουρκία και τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα των μαχητικών πέμπτης γενιάς F-35, καθώς η Ουάσιγκτον δείχνει σημάδια μετατόπισης από την αυστηρή στάση που είχε υιοθετήσει μετά την προμήθεια των ρωσικών S-400 από την Άγκυρα.
«Το αμερικανικό Κογκρέσο είναι ανοιχτό στο να ξαναδεί το ζήτημα. Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν έχουν ήδη τονίσει πόσο σημαντικό είναι να γίνει μια “νέα αρχή”», ανέφερε ο Μπάρακ μιλώντας στο κρατικό πρακτορείο Anadolu, κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στο ιστορικό παζάρι Kemeraltı στη Σμύρνη.
Ο Ερντογάν έχει κατ’ επανάληψη ζητήσει να αρθούν οι κυρώσεις, υποστηρίζοντας ότι κάτι τέτοιο θα αναζωογονούσε τη διμερή αμυντική συνεργασία. Η Ουάσινγκτον, ωστόσο, επιμένει ότι προϋπόθεση για οποιαδήποτε χαλάρωση είναι η απομάκρυνση των ρωσικών συστημάτων.
Ο Αμερικανός πρέσβης παραδέχτηκε πως το ζήτημα των F-35 έχει αποτελέσει μήλον της έριδος εδώ και χρόνια, αλλά σημείωσε πως πλέον υπάρχει διάθεση και από τις δύο πλευρές να ξεπεράσουν το αδιέξοδο.
«Πιστεύω ότι ο πρόεδρος Τραμπ και ο πρόεδρος Ερντογάν — μαζί με τον υπουργό Μάρκο Ρούμπιο και τον υπουργό Εξωτερικών Φιντάν — θα δώσουν εντολή στις ομάδες τους να βρουν μια λύση. Το Κογκρέσο θα στηρίξει μια ρεαλιστική συμφωνία», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Ο Μπάρακ εξέφρασε την πεποίθηση ότι είναι ρεαλιστικός στόχος να βρεθεί μια κοινά αποδεκτή λύση έως το τέλος του έτους, ενώ πρόσθεσε ότι το επόμενο διάστημα δεν αποκλείεται να υπάρξει νέα ώθηση στις διμερείς επαφές, με ενδεχόμενη συνάντηση μεταξύ των προέδρων και των επικεφαλής της διπλωματίας.
Από το «πάγωμα» στην επαναπροσέγγιση
Η Τουρκία αποκλείστηκε από το πρόγραμμα F-35 το 2019, έπειτα από την απόκτηση των ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων S-400. Η Ουάσιγκτον θεώρησε τη συμφωνία αυτή ως απειλή για τη διαλειτουργικότητα του ΝΑΤΟ και επιβλήθηκαν κυρώσεις με βάση τον νόμο CAATSA.
Ωστόσο, ο πρέσβης σημείωσε ότι η Τουρκία παραμένει κρίσιμος εταίρος του ΝΑΤΟ, υπενθυμίζοντας πως πολλά εξαρτήματα των F-35 εξακολουθούν να κατασκευάζονται στην Τουρκία. «Η δυναμική της σχέσης μας μπορεί να εξελιχθεί από καθαρά αμυντική σε ένα βαθύτερο επίπεδο στρατηγικής συνεργασίας», είπε χαρακτηριστικά.
Ηγετικές σχέσεις και γεωπολιτικές ανατροπές
Σημαντική θέση στην αισιοδοξία που εξέφρασε ο Μπάρακ δίνουν οι στενές σχέσεις των ηγετών των δύο χωρών. Ο ίδιος τόνισε ότι οι πρόεδροι Τραμπ και Ερντογάν, μαζί με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο και τον Τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν, έχουν χτίσει ένα δίκτυο αμοιβαίας εμπιστοσύνης.
«Υπάρχει μια τεράστια ευκαιρία, γιατί έχουμε δύο ηγέτες που εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον, υποστηριζόμενοι από υπουργούς που ξέρουν πώς να υλοποιήσουν το όραμα», δήλωσε, αφήνοντας να εννοηθεί πως η διπλωματική δυναμική είναι ώριμη για συμφωνία.
Η Τουρκία «κλειδί» για τη Μέση Ανατολή
Ο πρέσβης υπογράμμισε επίσης τον γεωπολιτικό ρόλο της Τουρκίας, τονίζοντας πως αποτελεί καθοριστικό παράγοντα σταθερότητας στη Μέση Ανατολή, σε μια περίοδο που η ένταση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, αλλά και ο πόλεμος στη Γάζα, αναδιαμορφώνουν τον περιφερειακό χάρτη.
Ο ίδιος κάλεσε σε έναν νέο διάλογο για την περιοχή, με την Τουρκία στο επίκεντρο, δηλώνοντας ότι «το κλειδί για αυτό το μονοπάτι είναι η Τουρκία» και ότι «ο ρόλος της στη Συρία υπήρξε καθοριστικός».
Η αντίδραση των Δημοκρατικών
Πάντως, δεν λείπουν οι αντίθετες φωνές. Ο ομογενής Δημοκρατικός βουλευτής Κρις Πάπας, μιλώντας στα Νέα, τόνισε πως οι πόρτες παραμένουν για την ώρα κλειστές για την Τουρκία στο ζήτημα των F-35. Η θέση αυτή απηχεί το έντονο σκεπτικισμό στο εσωτερικό του Κογκρέσου για τη στάση της Άγκυρας σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στρατηγικών επιλογών.
Τι να περιμένουμε
Η δήλωση Μπάρακ ανοίγει ξανά μια συζήτηση που φαινόταν παγωμένη εδώ και χρόνια. Αν και δεν υπάρχει επίσημη απόφαση, φαίνεται πως μια πιθανή συμφωνία για την επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα F-35 δεν αποκλείεται εντός του έτους.
Η εξέλιξη αυτή ενδέχεται να έχει ευρύτερες επιπτώσεις στον γεωπολιτικό χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου και τις ισορροπίες εντός του ΝΑΤΟ, ιδιαίτερα σε μια περίοδο κατά την οποία ο πόλεμος στην Ουκρανία και η ρευστότητα στη Μέση Ανατολή αναγκάζουν τις μεγάλες δυνάμεις να επαναξιολογήσουν τις στρατηγικές τους συμμαχίες.