Μια ιστορία 3.500 χρόνων - Το διαχρονικό ερώτημα επανήλθε στην επικαιρότητα μετά την απόφαση της Δανίας να αποκαθηλώσει τη Μεγάλη Γοργόνα, ένα γυμνόστηθο άγαλμα 14 τόνων, ως σεξιστικό - Τέχνη, ερωτισμός και πορνογραφία αντιπαρατίθενται σε μια διαμάχη όπου ο νικητής κερδίζει με διαφορά στήθους
Από τις γυμνόστηθες γοργόνες της Δανίας μέχρι την Πάμελα Αντερσον και από τις ιέρειες της Μινωικής Κρήτης μέχρι τις σύγχρονες Αμαζόνες, είναι αμέτρητες οι εκδοχές του γυναικείου στήθους που έχει εμπνεύσει, σοκάρει, διχάσει και προκαλέσει συζητήσεις για τα όρια της τέχνης, του ερωτισμού και της πορνογραφίας. Τη στιγμή, λοιπόν, που η κοινή γνώμη έχει, για μία ακόμα φορά, μοιραστεί σε στρατόπεδα αναφορικά με τη μονιμότητα της καθαίρεσης ενός γυμνόστηθου αγάλματος επειδή θεωρείται ότι ευνοεί τον σεξισμό, το ερώτημα πότε το στήθος θεωρείται σύμβολο απελευθέρωσης και πότε σεξισμού, πόσο θεμιτά είναι τα όρια του ερωτικού και της γυναικείας απελευθέρωσης που συνδέθηκαν μαζί του.
Η γυμνή γοργόναΠάντα αρκούσε μια γοργόνα για να αναρωτηθούμε για τη θηλυκή φύση που έρχεται για να σπάσει τα ταμπού μέσα από ένα μυθικό πλάσμα: μισή γυναίκα, μισή τέρας της θάλασσας η γυμνόστηθη γοργόνα όχι μόνο συνδέθηκε με άπειρους μύθους, αλλά ήταν αυτή που δικαιωματικά προ(σ)κάλεσε τον Μέγα Αλέξανδρο στο ταξίδι του, που στόλισε την πλώρη σε αμέτρητες ψαρότρατες ή απλώς χρησιμοποιήθηκε ως διάκοσμος σε ωραίες, εξωτικές ταβέρνες. Αντίστοιχα πάλι, μια γοργόνα και μάλιστα στη μακρινή Δανία ήταν στις μέρες μας αρκετή για να προκαλέσει διεθνή συζήτηση για το απόλυτο ταμπού, ακόμα και σήμερα, που λέγεται γυναικείο στήθος, αλλά και για τα όρια της πρόκλησης που μπορεί να συνδέεται με την πιο ερωτική εκδοχή του. «Η ανέγερση ενός αγάλματος που αντιπροσωπεύει τα υγρά όνειρα των ανδρών για το πώς πρέπει να μοιάζει μια γυναίκα δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό από πολλές γυναίκες», τονίζει η δημοσιογράφος Σορίν Γκότφρενσεν, για να βρει στο πλευρό της ακολούθους από διαφορετικές χώρες, οι οποίες επικροτούν τις θέσεις της.
Είναι πορνό; Η Μεγάλη Γοργόνα του Πίτερ Μπεκ, ένα τεράστιο άγαλμα 14 τόνων με πολύ μεγάλο, προτεταμένο στήθος που, σύμφωνα με τους επικριτές του, είναι «άμεσα συνδεδεμένο με τις ανδρικές φαντασιώσεις και όχι με την πραγματικότητα»
Στο ίδιο μήκος κλίματος και σε διάφορα ρεπορτάζ που βρήκαν το φως της δημοσιότητας υποστηρίζεται ότι η απόφαση της αρμόδιας υπηρεσίας για τα δημόσια μνημεία της Δανίας που αποφάσισαν την αποκαθήλωση της Μεγάλης Γοργόνας του Πίτερ Μπεκ, ενός τεράστιου αγάλματος 14 τόνων που φτιάχτηκε επειδή κάποιοι διαμαρτύρονταν για το μικρό μέγεθος της επίσημης γυμνόστηθης διάσημης Μικρής Γοργόνας της Κοπεγχάγης, συνδέεται αποκλειστικά με τη «σεξιστική» φύση του συγκεκριμένου έργου. Αυτό που σημειώνεται είναι ότι σε αντίθεση με τη μικρή μπρούτζινη γοργόνα, η Μεγάλη Γοργόνα έχει τεράστιο, προτεταμένο στήθος που είναι «άμεσα συνδεδεμένο με τις ανδρικές φαντασιώσεις και όχι με την πραγματικότητα». Προς απάντησή τους ο Μπεκ, ο καλλιτέχνης που έφτιαξε το τεράστιο άγαλμα, δήλωσε ότι τα στήθη είναι σε αναλογία με το τεράστιο μέγεθος της Γοργόνας και σε καμία περίπτωση δεν τα έκανε μεγάλα για να προκαλέσει. Το αστείο είναι ότι δύο χρόνια πριν μια άλλη γυμνόστηθη γοργόνα, αυτή τη φορά τοποθετημένη στην Πούλια της Ιταλίας, είχε προκαλέσει την αντίδραση των Ιταλών, που τα είχαν χαρακτηρίσει «σιλικονάτα».
Σύμφωνα με το τότε δημοσίευμα του «Guardian», πολλοί από την Ιταλία είχαν σπεύσει να υποστηρίξουν το συγκεκριμένο άγαλμα, όπως ο Αντόλφο Μαρτσιάνο, καθηγητής Καλών Τεχνών σε σχολείο της Ιταλίας, ο οποίος είχε δηλώσει ότι αποτελεί «έπαινο για τις γυναίκες με καμπύλες», μια φράση που, ωστόσο, σήμερα θα θεωρούνταν αρκούντως σεξιστική. Επειτα, όμως, από την ιστορία της γυμνόστηθης βουλευτού Τσιτσιολίνα η Ιταλία δείχνει να είναι εξοικειωμένη με τέτοιου είδους αντιπαραθέσεις για τα όρια του σεξισμού και της αποδοχής της ερωτικής συμπαραδήλωσης των γυμνόστηθων αγαλμάτων ή γυναικών - σε αντίθεση με την ανοιχτή κοινωνία της Δανίας, που δεν είχε ποτέ τέτοιου είδους ζητήματα.
Είναι, μάλιστα, η πρώτη φορά που συζητιέται η καθαίρεση ενός αγάλματος για λόγους που σχετίζονται άμεσα με το body shaming, γεγονός που εγείρει μια μεγάλη συζήτηση για τα όρια της αποδοχής του γυναικείου ερωτισμού και της πορνογραφικής θεώρησής του.
Γυμνόστηθες Μαντόνες
Μια νεαρή έφηβη σκυμμένη με το στήθος της ακάλυπτο σε μία από τις εκφραστικές στιγμές της ζωής της, που σήμαινε το πέρασμα από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση, με τα μαλλιά της πιασμένα και με το πολύχρωμο ένδυμα να αναδεικνύει όλη την ομορφιά της και τον κατάλευκο μαστό της. Ο λόγος για την εμβληματική γυμνόστηθη έφηβη της Σαντορίνης, που ήταν η πρωταγωνίστρια σε μία από τις πανέμορφες τοιχογραφίες από το Ακρωτήρι που είχαμε την τύχη να δούμε από κοντά στην πρόσφατη έκθεση «Κυκλαδίτισσες», ως μία ακόμη απόδειξη της γυμνότητας του στήθους που ήταν άμεσα συνυφασμένο με τη γυναικεία ενδυνάμωση και τις λεγόμενες διαβατήριες τελετές.
Μινωίτικη φινέτσα Οι γυμνόστηθες γυναίκες είναι αντιπροσωπευτικές φιγούρες του θηραϊκού και μινωικού πολιτισμού
Μινωίτικος δυναμισμός Η γυναίκα με τα φίδια, μια χαρακτηριστική φιγούρα από τον 16ο αιώνα π.Χ., προπομπός της κρητικής Ρέας που παραπέμπει στη μορφή της Κυβέλης αλλά και της Αρτέμιδος της Εφέσου
Οχι τυχαία οι δυναμικές γυμνόστηθες γυναίκες είναι αντιπροσωπευτικές φιγούρες του θηραϊκού και μινωικού πολιτισμού: η πλέον δεσπόζουσα και χαρακτηριστική μορφή είναι η γυναίκα με τα φίδια, μια χαρακτηριστική φιγούρα από τον 16ο αιώνα π.Χ., προπομπός της κρητικής Ρέας που παραπέμπει στη μορφή της Κυβέλης αλλά και της Αρτέμιδος της Εφέσου. Ποιος δεν φαντάζεται την Αρτεμη να τρέχει με τα στητά της στήθη στα δάση για να ξεφύγει από μικροπρεπείς θνητούς; Η γυμνόστηθη θεά και γυναίκα κατά την αρχαιότητα δεν ήταν μόνο δείγμα ελευθερίας αλλά και ανωτερότητας. Ως απόρροια του αιγυπτιακού, του θηραϊκού και του μινωικού πνεύματος οι αρχαίες Ελληνίδες θεές, από την Αρτεμη μέχρι την Αφροδίτη, δεν φοβόντουσαν να αφήσουν το στήθος τους ακάλυπτο. Ενδεικτικές είναι οι τοιχογραφίες στους τοίχους των Αιγυπτίων με τις γυμνές γυναικείες μορφές να παραπέμπουν άμεσα στην επίσης γυμνόστηθη θεά Ισιδα, η οποία γαλακτοτροφούσε τον Οσιρι, μια πρώιμη εκδοχή της μετέπειτα Γαλακτοτροφούσας Παναγίας.
Το ωραιότερο. Σύμφωνα με έρευνα των Βρετανών, το στήθος της Αφροδίτης της Μήλου θεωρείται το τέλειο γυναικείο στήθος
Υιοθετώντας το πρότυπο της μαστοφόρου θεάς αλλά και της γυμνόστηθης κόρης στην Αρχαία Κλασική Αθήνα, ποιος μπορούσε ποτέ να διανοηθεί τις Καρυάτιδες ντυμένες και με ελάχιστα προτεταμένα στήθη; Δοξάζονται οι ανορθωμένες ρώγες που αποτελούσαν ένδειξη υγείας, σφρίγους, ελευθερίας και κάλλους μαζί, σε εποχές προχριστιανικές που το στήθος ποτέ δεν προκαλούσε, αλλά μόνο συμβόλιζε τη ζωή, τη γονιμότητα και τον έρωτα. Ακόμα και η ωραία Ελένη δοξάζεται για τους όμορφους μαστούς της που αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τους μαστόσχημους κρατήρες με τους οποίους σέρβιραν το κρασί στα αυτοκρατορικά συμπόσια της Ρώμης (βλέπε χαρακτηριστικές περιγραφές με τον Μάρκο Αντώνιο). Ακόμα και σήμερα κανένα πρότυπο ομορφιάς δεν μπορεί να συγκριθεί με την αρχετυπική μορφή του αγάλματος της Αφροδίτης της Μήλου, με τα εκφραστικά, μικρά πλην όμως καλοσχηματισμένα στήθη, τα οποία παραμένουν ακάλυπτα στο βάθος των αιώνων. Αλλά οι γυμνοί μαστοί στην αρχαιότητα δεν ήταν μόνο συνδεδεμένα με τις πολλαπλές εκφράσεις της γυναικείας φύσης, από τον ερωτικό χαρακτήρα μέχρι τη γονιμότητα, ήταν και ένδειξη πένθους και ικεσίας.
Η Μαντόνα Η «Madonna Litta» (Γαλακτοτροφούσα) του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, που βρίσκεται στο Ερμιτάζ
Ολοι θυμόμαστε τη γυμνόστηθη Εκάβη στον Ομηρο να ικετεύει να της δοθεί το σώμα του γυμνού της τέκνου ή την Κλυταιμνήστρα να προτάσσει το γυμνό της στήθος μπροστά στον υποψήφιο φονιά Ορέστη ζητώντας του να θυμηθεί πόσες φορές αποκοιμήθηκε πάνω τους γευόμενος το μητρικό γάλα. Η μητέρα που θηλάζει παρέμενε στο πέρας των αιώνων ένα απόλυτα ιερό σύμβολο φτάνοντας μέχρι τις ιερές εικόνες της λεγόμενης γαλακτοτροφούσας μάνας, που ήταν πολύ δημοφιλείς κατά την Αναγέννηση: εμβληματικός είναι ο πίνακας με τη Madonna Litta (Γαλακτοτροφούσα) του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, που βρίσκεται στο Μουσείο Ερμιτάζ. Ακόμα και οι πρώτοι Χριστιανοί έφτιαχναν γυμνόστηθες Παναγίες που έδιναν γάλα στον μικρό Χριστό κατά την παραμονή τους στις Κατακόμβες, έχοντας ως πηγή έμπνευσης το σχετικό χωρίο του Λουκά: «… μακαρία η κοιλία η βαστάσασα σε και μαστοί ους εθήλασας». Αντίστοιχες πρώιμες εκδοχές έχουμε στα τέλη του 13ου αιώνα στις πρώτες απτές εκδοχές της Παρθένου που θηλάζει το θείο βρέφος για να φτάσουμε μετά στις ιδιαίτερα δημοφιλείς στη δυτική τέχνη μορφές της βρεφοκρατούσας θηλάζουσας Παρθένου.
«Εν αρχή ην ο μαστός»
Το μοναδικό φαινόμενο της γυμνόστηθης Παρθένου, όπως φάνηκε σε μια σειρά από ζωγραφικά έργα με τις Παναγίες -την περίφημη μορφή της Virgo Lactans-, πήρε τεράστιες διαστάσεις και έγινε το κεντρικότερο σύμβολο κατά την πρώιμη Αναγέννηση σε μια σειρά από αξεπέραστα έργα. Στο βιβλίο της «Η Ιστορία του Γυναικείου Στήθους» η Μέριλιν Γιάλομ (μτφ Εύη Κλαδούχου, εκδόσεις Αγρα), αξέχαστη σύζυγος του ψυχοθεραπευτή και συγγραφέα Ιρβινγκ Γιάλομ, αναλύει με τον δικό της τρόπο τη σημασία αυτών των γυμνόστηθων εκδοχών της Παναγίας, οι οποίες πιστεύει ότι σημαίνουν το πέρασμα από την ιερή στην ερωτική αναπαράσταση. Πρόκειται για μια σειρά από καινοτόμους πίνακες που κυριάρχησαν στη δυτική φαντασία και έφτασαν να θεωρούνται θαυματουργές, σε τέτοιο σημείο που να μοιράζονται στους ναούς μπουκαλάκια με το θαυματουργό υγρό της Γαλακτοφόρου Παναγίας. «Εν αρχή ην ο μαστός», γράφει η Γιάλομ παραποιώντας το βιβλικό «Εν αρχή ην ο λόγος», για να συμπληρώσει: «Σε όλη τη διάρκεια της ανθρώπινης ζωής (πλην της πρόσφατης) δεν υπήρξε υποκατάστατο για το μητρικό γάλα. Το στήθος της μητέρας σηματοδοτούσε τη ζωή και τον θάνατο για κάθε νεογέννητο».
Συμπληρώνοντας, μάλιστα, υποστηρίζει πως κατά τη διάρκεια της πανώλης των μεσαιωνικών χρόνων η εικόνα της γαλακτοφόρου γυναίκας ήταν πηγή ελπίδας αφού το στήθος θεωρήθηκε ως ένα μέσο καταφυγής, υγείας και φροντίδας. Γι’ αυτό η εικόνα της Virgo Lactans πρωταγωνίστησε στα περισσότερα από τα έργα και τις εικόνες, φτάνοντας ως τα εργαστήρια των ζωγράφων από τη Φλωρεντία. Επρεπε να έρθει, όμως, η ερωμένη του Βασιλιά της Γαλλίας, η Ανιές Σορέλ (Agnes Sorel), που απεικονίστηκε με ακάλυπτο στήθος, κατά τα πρότυπα των εικόνων της Παναγίας, αλλά θεωρήθηκε τόσο ερωτική που έπαψε να φέρει το βάρος της ιερότητας, όπως συνέβαινε μέχρι τότε με ό,τι είχε να κάνει με τη βασιλεία της Γαλλίας.
Συμπληρώνοντας, μάλιστα, υποστηρίζει πως κατά τη διάρκεια της πανώλης των μεσαιωνικών χρόνων η εικόνα της γαλακτοφόρου γυναίκας ήταν πηγή ελπίδας αφού το στήθος θεωρήθηκε ως ένα μέσο καταφυγής, υγείας και φροντίδας. Γι’ αυτό η εικόνα της Virgo Lactans πρωταγωνίστησε στα περισσότερα από τα έργα και τις εικόνες, φτάνοντας ως τα εργαστήρια των ζωγράφων από τη Φλωρεντία. Επρεπε να έρθει, όμως, η ερωμένη του Βασιλιά της Γαλλίας, η Ανιές Σορέλ (Agnes Sorel), που απεικονίστηκε με ακάλυπτο στήθος, κατά τα πρότυπα των εικόνων της Παναγίας, αλλά θεωρήθηκε τόσο ερωτική που έπαψε να φέρει το βάρος της ιερότητας, όπως συνέβαινε μέχρι τότε με ό,τι είχε να κάνει με τη βασιλεία της Γαλλίας.
Η νέα αντίληψη Η ερωμένη του βασιλιά της Γαλλίας, η Ανιές Σορέλ, που απεικονίστηκε με ακάλυπτο στήθος, κατά τα πρότυπα των εικόνων της Παναγίας, φέρει τη νέα αντίληψη για το γυναικείο στήθος, καθώς τόλμησε να καταργήσει την αρχή του ιερού
Για τη Μέριλιν Γιάλομ ο πίνακας με την Ανιές Σορέλ φέρει αυτούσια τη νέα αντίληψη για το γυναικείο στήθος, καθώς τόλμησε να καταργήσει την αρχή του ιερού. Είναι, άλλωστε, το πιο χαρακτηριστικό πορτρέτο, από το 1450 που σημαίνει το πέρασμα από τους μαστούς της Παρθένου στον Μεσαίωνα στα ακάλυπτα ερωτικά στήθη κατά την Αναγέννηση, όπου αυτή η μανιέρα έγινε μόδα. Ηταν τέτοια η προτίμηση στο αποκαλυπτικό ντεκολτέ, που η νέα ελευθερία που εξέφρασε η Αναγέννηση συνδέθηκε άμεσα όχι με την αποκάλυψη άλλων περιοχών του γυναικείου σώματος, αλλά του πλέον ερωτικού σημείου, που ήταν το στήθος. Δεν είναι, επίσης, τυχαίο ότι οι γυναίκες της ανώτερης τάξης σταμάτησαν να θηλάζουν τα μωρά τους προσλαμβάνοντας ειδικές τροφούς, εκφράζοντας με αυτό τον τρόπο την ανάγκη αποσύνδεσης του μητρικού στήθους με το ερωτικό ως δείγμα κυρίαρχης, ανώτερης τάξης. Τότε ακριβώς άρχισαν να επικρατούν τα μικρά στήθη, αφού τα μεγάλα ήταν συνδεδεμένα με τις τροφούς των κατώτερων τάξεων, μακριά από τους πρώτους κανόνες της γυναικείας χειραφέτησης.
Η Γαλλική Επανάσταση
Η Γαλλική Επανάσταση
Χρειάστηκε, επομένως, παραπάνω από ένας αιώνας, από τον 17ο έως τον 18ο αιώνα, για να φτάσουμε στο «πολιτικό στήθος», όπως το αποκαλεί η Γιάλομ παραπέμποντας στο γυναικείο στήθος ως σύμβολο απελευθέρωσης και νίκης, άμεσα συνυφασμένο με την πραγματική επαναστατική πράξη. Χαρακτηριστικός είναι ο πίνακας του Ντελακρουά «Η ελευθερία οδηγεί τον λαό» που βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου, με τη γυμνόστηθη μπροστάρισσα της Γαλλικής Επανάστασης, πρωταγωνίστρια σε αφίσες, σε διάφορες αναπαραστάσεις στο βάθος των αιώνων.
Της Επανάστασης Ο πίνακας του Ντελακρουά «Η Ελευθερία οδηγεί τον λαό», με τη γυμνόστηθη Μαριάν μπροστάρισσα της Γαλλικής Επανάστασης. Μολις το 1978 υπήρξαν χώρες που αρνήθηκαν να δεχτούν το γαλλικό 100φραγκο με τη γυμνόστηθη Μαριάν, ενώ πιο πρόσφατα το τουρκικό υπουργείο Παιδείας αφαίρεσε τον πίνακα του Ντελακρουά απ’ όλα τα εγχειρίδια της Ιστορίας
Η γυμνόστηθη Μαριάν, που εξέφρασε με τον πιο παραστατικό τρόπο τις αξίες της Επανάστασης, αναπαρίσταται σε διαφορετικές εκδοχές, είτε με υψωμένη τη γαλλική σημαία, είτε φορώντας το φρυγικό σκούφο, πάντα, όμως, με τη δυναμική που μπορεί να απελευθερώσει αυτό το ύψιστο σύμβολο της γυναικείας υπεροχής. Ποτέ άλλοτε το γυναικείο στήθος, σύμβολο του επαναστατικού πνεύματος, του λαϊκού πολιτισμού αλλά και της σεξουαλικότητας, δεν είχε εκφραστεί με τέτοιο τρόπο όπως σε αυτές τις αφίσες της Γαλλικής Επανάστασης. Η Γιάλομ αναφέρει, μάλιστα, το περιστατικό με τις χώρες που αρνήθηκαν μόλις το 1978 να δεχτούν το γαλλικό 100φραγκο επειδή απεικόνιζε τη γυμνόστηθη Μαριάν, ενώ ακόμα πιο πρόσφατα το τουρκικό υπουργείο Παιδείας αφαίρεσε τον πίνακα του Ντελακρουά με τη διάσημη επαναστάτρια της Γαλλίας από όλα τα σχετικά εγχειρίδια της Ιστορίας.
Σε αυτό το επαναστατικό μοτίβο στηρίχτηκε η μορφή της χειραφετημένης γυναίκας που τη δεκαετία του ’70 προτιμούσε να «κάψει τα σουτιέν», σε μια συμβολική κίνηση που την ήθελε να απαλλάσσεται απ’ οτιδήποτε μπορεί να κρύβει, να καλύπτει ή να περιορίζει το αιώνιο αυτό σύμβολο της γυναικείας απελευθέρωσης. Το φεμινιστικό αίτημα της απαλλαγής από τα σουτιέν δεν κάνει κάτι άλλο από το να προτάσσει το διαρκές αίτημα των γυναικών για παραπάνω ελευθερίες και για το δικαίωμα να ορίζουν αυτές όπως θέλουν το σώμα τους. Το πώς το βλέπει η καθεμία και ο καθένας το στήθος είναι τελικά απόρροια των κοινωνικών προκαταλήψεων και των περιορισμών που θέτει η κοινωνία: άλλοι πρεσβεύουν ότι δεν είναι παρά ένα ερωτικό σύμβολο και πρόσκληση σε σεξ, άλλοι ότι παραμένει αιώνιο σύμβολο γυναικείας ελευθερίας. Αρκεί μια ματιά στις γνωστές, παλιές φωτογραφίες της Μαντόνα, η οποία φορώντας το εμβληματικό αιχμηρό σουτιέν του Γκοτιέ ήθελε να δείξει μια γυναίκα που είναι έτοιμη και δεν φοβάται να το αποχωριστεί, μαζί με όλες τις προκαταλήψεις, καλώντας αυτή με τους δικούς της όρους τον φίλο, τη φίλη, τον εραστή της, ή απλώς παίζοντας αμέριμνα, όπως δικαιούται κάθε γυναίκα, χωρίς καμία διάθεση απολογίας.
Στη γιορτή της Αγίας Αγάθης
Σε αυτό το επαναστατικό μοτίβο στηρίχτηκε η μορφή της χειραφετημένης γυναίκας που τη δεκαετία του ’70 προτιμούσε να «κάψει τα σουτιέν», σε μια συμβολική κίνηση που την ήθελε να απαλλάσσεται απ’ οτιδήποτε μπορεί να κρύβει, να καλύπτει ή να περιορίζει το αιώνιο αυτό σύμβολο της γυναικείας απελευθέρωσης. Το φεμινιστικό αίτημα της απαλλαγής από τα σουτιέν δεν κάνει κάτι άλλο από το να προτάσσει το διαρκές αίτημα των γυναικών για παραπάνω ελευθερίες και για το δικαίωμα να ορίζουν αυτές όπως θέλουν το σώμα τους. Το πώς το βλέπει η καθεμία και ο καθένας το στήθος είναι τελικά απόρροια των κοινωνικών προκαταλήψεων και των περιορισμών που θέτει η κοινωνία: άλλοι πρεσβεύουν ότι δεν είναι παρά ένα ερωτικό σύμβολο και πρόσκληση σε σεξ, άλλοι ότι παραμένει αιώνιο σύμβολο γυναικείας ελευθερίας. Αρκεί μια ματιά στις γνωστές, παλιές φωτογραφίες της Μαντόνα, η οποία φορώντας το εμβληματικό αιχμηρό σουτιέν του Γκοτιέ ήθελε να δείξει μια γυναίκα που είναι έτοιμη και δεν φοβάται να το αποχωριστεί, μαζί με όλες τις προκαταλήψεις, καλώντας αυτή με τους δικούς της όρους τον φίλο, τη φίλη, τον εραστή της, ή απλώς παίζοντας αμέριμνα, όπως δικαιούται κάθε γυναίκα, χωρίς καμία διάθεση απολογίας.
Στη γιορτή της Αγίας Αγάθης
Στο πλαίσιο αυτού ακριβώς του παιχνιδιού οι Ιταλοί χάρισαν το όνομα «τα στήθη της Αγίας Αγάθης» (στην ιταλική: cassatella di Sant’Agata, στα σικελικά: minnuzzi di sant’Àjita ή minni di virgini) στα παραδοσιακά σικελικά γλυκά που φτιάχνονται στην Κατάνια κατά τη διάρκεια της γιορτής της Αγίας Αγάθης. Μπορεί σε κάποιους να αρέσουν και σε άλλους όχι, ακριβώς γιατί είναι θέμα γούστου, αλλά οφείλουν, ωστόσο, να ομολογήσουν ότι είναι η συμβολική αυτή δύναμη που τα κάνει να είναι ακόμα περισσότερο δημοφιλή - με τον ίδιο τρόπο που το στήθος μπορεί να συμβολοποιεί όλες τις αγωνίες, τις επιθυμίες, τις σκέψεις και τις εσωτερικές/εξωτερικές προσδοκίες μιας γυναίκας. Σε όλους όσοι υποστηρίζουν ότι το άγαλμα της Μεγάλης Γοργόνας πρέπει να καθαιρεθεί, η απάντηση είναι ότι όσο υπάρχει γυναικεία φύση, άλλες τόσες θα είναι και οι γυμνόστηθες απεικονίσεις και είναι στη διάθεση του καθενός να τις δεχτεί ή να τις αποκηρύξει.
Το γλυκό Οι Ιταλοί ονόμασαν «τα στήθη της Αγίας Αγάθης» (στην ιταλική: cassatella di Sant’Agata, στα σικελικά: minnuzzi di sant’Àjita ή minni di virgini) τα παραδοσιακά σικελικά γλυκά που φτιάχνονται στην Κατάνια κατά τη διάρκεια της γιορτής της Αγίας Αγάθης
Ο μόνος λόγος που θα δεχόμασταν την απομάκρυνση του συγκεκριμένου αγάλματος δεν είναι ο πιθανός σεξισμός, αλλά η αδυναμία να αναπαραστήσει το γυναικείο στήθος με τους ίδιους τους όρους της ύπαρξής του, κάνοντάς το να μοιάζει με ένα απλό κακέκτυπο της πιο ωραίας εκδοχής ενός απρόσμενου, γυμνόστηθου πλάσματος όπως είναι οι γοργόνες.
Τίνα Μανδηλαρά
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ