Παρά τις αβρότητες στον Λευκό Οίκο, η Αθήνα εκτιμά πως ο δρόμος για την επανένταξη της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35 παραμένει μακρύς και δύσκολος, καθώς προϋποθέτει τη ριζική αποδέσμευση της Άγκυρας από τη Ρωσία και την έγκριση του αμερικανικού Κογκρέσου.
Πράγματι χθες, στον Λευκό Οίκο, πραγματοποιήθηκε σε πανηγυρικό κλίμα η πρώτη συνάντηση μετά από έξι χρόνια μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, και του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η συνάντηση σηματοδοτεί μια νέα φάση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, με σημαντική έμφαση στα αμυντικά ζητήματα, κυρίως σε ό,τι αφορά τα μαχητικά αεροσκάφη F-35 και F-16.
Η ατζέντα περιλάμβανε, επίσης, μεγάλες εμπορικές συμφωνίες (αγορά αμερικανικών αεροσκαφών Boeing κ.λπ.), με τις οποίες ο Τούρκος πρόεδρος επιχείρησε να διεμβολίσει τις αμερικανικές αντιστάσεις. Ακόμη, συζητήθηκαν οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή, το ζήτημα των Κούρδων στη Συρία και η ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα, καθώς και ζητήματα ενεργειακής συνεργασίας.
Η «σύγκρουση» για τα F-35: Οι ΗΠΑ βάζουν όρους στην Τουρκία για την ενεργειακή της πολιτική και τους S-400
Ωστόσο, το ελληνικό ενδιαφέρον επικεντρώνεται κυρίως στα ζητήματα της ατζέντας που αφορούν την πιθανή επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35 και την αγορά νέων F-16 από τις ΗΠΑ, κάτι που θα μπορούσε να επηρεάσει σημαντικά τους γεωπολιτικούς συσχετισμούς στην περιοχή του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης ο Ερντογάν ζήτησε από τον Τραμπ την άρση των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στην Τουρκία λόγω της απόκτησης των ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων S-400, τονίζοντας επιπλέον την επιθυμία της χώρας του να επανενταχθεί στο πρόγραμμα των F-35.
Ο Τραμπ εμφανίστηκε θετικός στη συζήτηση, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να δοθεί λύση, ενώ τόνισε ότι τα θέματα των αμυντικών συστημάτων, όπως τα Patriot και τα F-16, θα τεθούν επίσης επί τάπητος.
Ωστόσο, το «αγκάθι» των S-400 παραμένει στο τραπέζι, ενώ παράλληλα η εξίσωση για την Τουρκία φαίνεται πως γίνεται δυσκολότερη μετά την αμερικανική απαίτηση να μειωθεί η ενεργειακή της εξάρτηση από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, συσχετίζοντας αυτή την προϋπόθεση με την άρση των κυρώσεων.
Υπενθυμίζεται πως η Τουρκία στηρίζει την ενεργειακή της επάρκεια στη Ρωσία, καθώς η εξάρτηση της Άγκυρας από τους ρωσικούς ενεργειακούς πόρους αγγίζει το 41%, και ως εκ τούτου τα περιθώρια πλήρους αποσύνδεσης από τη Μόσχα παραμένουν στενά.
Συνεπώς, το μεγάλο ερώτημα που προκύπτει είναι πώς θα καταφέρει ο Τούρκος πρόεδρος να ξεπεράσει τον σκόπελο των αμερικανικών πιέσεων, ιδιαίτερα τη στιγμή που ο Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται αποφασισμένος να τον πιέσει ασφυκτικά προς αυτή την κατεύθυνση. Δεν είναι τυχαία η χθεσινή αποστροφή του Αμερικανού προέδρου πως η Ουάσιγκτον «μπορεί να κάνει συμφωνία για τα F-35, αλλά ο Ερντογάν πρέπει πρώτα να κάνει κάτι για εμάς».
Μετά τη συνάντηση, που διήρκεσε κάτι παραπάνω από 2,5 ώρες, δεν υπήρξαν επίσημες ανακοινώσεις, με τις δύο πλευρές να παραπέμπουν στο άμεσο μέλλον τις σχετικές εξελίξεις.
Η σημασία της συνάντησης Μητσοτάκη με τον πρόεδρο της Lockheed Martin
Σε κάθε περίπτωση, η ελληνική πλευρά παρακολουθεί στενά την υπόθεση, προτάσσοντας το δικό της πρόγραμμα αμυντικών εξοπλισμών, υποστηρίζοντας παράλληλα πως έχει καταφέρει να επιβάλει στους συμμάχους εν τοις πράγμασι μια ρήτρα μη ανταγωνισμού.
Δεν τυχαίο πως, την ίδια στιγμή που ο Ερντογάν βρισκόταν στον Λευκό Οίκο, ο Έλληνας πρωθυπουργός στη Νέα Υόρκη συναντούσε τον πρόεδρο της Lockheed Martin, κατασκευάστρια εταιρεία των F-35, όπου επιβεβαιώθηκε η εξαιρετική συνεργασία, καθώς και η ομαλή πρόοδος τόσο στο πρόγραμμα αναβάθμισης των ελληνικών F-16 όσο και στο πρόγραμμα της προμήθειας των F-35 από την Ελλάδα.
Εξάλλου, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος είχε δώσει από προχθές τον τόνο όταν, κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης των πολιτικών συντακτών, τόνισε πως η Ελλάδα δεν μπορεί να επιβάλει «σε άλλες χώρες τις πωλήσεις εξοπλιστικών. Εκείνο, όμως, που είναι αυτονόητο -και το λέμε και είναι απαραίτητο να το πούμε- είναι ότι όποιοι εξοπλισμοί λαμβάνονται δεν θα χρησιμοποιούνται εις βάρος της χώρας μας, εις βάρος δηλαδή οποιουδήποτε συμμάχου, μια διατύπωση που έχουμε καταφέρει κι εμείς ως συμμαχικό κράτος να είναι αυτονόητο ότι σε κάθε -έστω- συζήτηση συμπεριλαμβάνεται».
Η Αθηνά παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις για τα F-35, επιστολή Ελληνοαμερικανών βουλευτών στον Τραμπ
Φυσικά, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, η ελληνική κυβέρνηση δεν «καλοβλέπει» το ότι στην ατζέντα επανέρχεται η συζήτηση για την επανένταξη της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35, αλλά και για την ευρύτερη αμυντική ενίσχυσή της, καθώς, όπως είναι λογικό, δεν θέλει να βρεθεί αντιμέτωπη με το δυσμενές σενάριο της ανατροπής των συσχετισμών στο Αιγαίο και στην Αν. Μεσόγειο, επενδύοντας σε ένα ενδεχόμενο μπλόκο της συγκεκριμένης υπόθεσης στο Κογκρέσο.
Σε αυτό το πλαίσιο λίγο πριν από τη συνάντηση των δύο ανδρών, είκοσι Ελληνοαμερικανοί βουλευτές απέστειλαν επιστολή στον πρόεδρο Τραμπ ζητώντας του να μην άρει τις κυρώσεις.
Μεταξύ των βουλευτών που υπογράφουν την επιστολή είναι οι Ελληνοαμερικανοί Κρις Πάππας, Νικόλ Μαλλιωτάκη, Ντίνα Τάιτους και Γκας Μπιλιράκης, οι οποίοι εκφράζουν τις ανησυχίες τους σχετικά με την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, προειδοποιώντας ότι η προγραμματισμένη πώληση αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών F-16 και F-35 στην Τουρκία είναι αντίθετη με τη νομοθεσία.
Ερντογάν και Τραμπ για την επαναλειτουργία της Χάλκης
Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί πως στην ατζέντα της συνάντησης Τραμπ - Ερντογάν περιλήφθηκε και το θέμα της επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, στην Κωνσταντινούπολη. Μάλιστα, ο πρόεδρος Τραμπ ανέφερε στον Τούρκο ομόλογό του πως το θέμα συζητήθηκε με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο κατά την πρόσφατη συνάντησή τους στον Λευκό Οίκο, με τον Ερντογάν να υπόσχεται ότι η Τουρκία θα κάνει ό,τι της αναλογεί στο θέμα της επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής.
ΑΝΤΩΝΗΣ ΤΕΛΟΠΟΥΛΟΣ
iefimerida.gr