Η αποκλιμάκωση του χρέους, τα πρωτογενή πλεονάσματα και η πρόοδος του ελληνικού τραπεζικού τομέα στα σημεία-κλειδιά της έκθεσης του διεθνούς οίκου, που μας έδωσε την επενδυτική βαθμίδα τον περασμένο Μάρτιο
Στάση αναμονής κράτησε η Moody’s διατηρώντας αμετάβλητη την βαθμολογία της Ελλάδας σε «Baa3» με σταθερές προοπτικές, επιβεβαιώνοντας τις προβλέψεις.
Θυμίζουμε ότι ο «σκληρός» αμερικανικός οίκος ήταν ο τελευταίος που έδωσε στην χώρα μας την πολυπόθητη επενδυτική βαθμίδα, το Μάρτιο του 2025, δίδοντας τότε μια καθοριστική ψήφο εμπιστοσύνης προς την ελληνική οικονομία.
Στην αξιολόγηση του, ο διεθνής οίκος σταθμίζει την αποκλιμάκωση του χρέους, τα πρωτογενή πλεονάσματα, τις μεταρρυθμίσεις του Ταμείου Ανάκαμψης, την πολιτική σταθερότητα, αλλά και την πρόοδο του ελληνικού τραπεζικού τομέα, δίχως να αγνοεί «αγκάθια» όπως το ελλειμματικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και τη διεθνή γεωπολιτική και εμπορική αβεβαιότητα.
Τι αναφέρει η έκθεση
Όπως εξηγεί η Moody’s, η παρούσα δημοσίευση δεν ανακοινώνει δράση αναβάθμισης ή υποβάθμισης και δεν αποτελεί ένδειξη για το εάν είναι πιθανή ή όχι μια τέτοια ενέργεια στο άμεσο μέλλον.
Οι βασικοί παράγοντες αξιολόγησης και η αιτιολόγηση συνοψίζονται παρακάτω.
Η αξιολόγηση Baa3 της Ελλάδας και οι σταθερές προοπτικές υποστηρίζονται από ένα ισχυρό ιστορικό μεταρρυθμίσεων, που έχει οδηγήσει σε ορατές βελτιώσεις στους θεσμούς και τη διακυβέρνηση, σε ισχυρότερες επενδύσεις και σε έναν υγιέστερο τραπεζικό τομέα. Παρά τη σημαντική μείωση που αναμένεται, το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ θα παραμείνει πολύ υψηλό.
Ωστόσο, η ευνοϊκή διάρθρωση του χρέους και το υψηλό ταμειακό απόθεμα αποτελούν σημαντικούς παράγοντες εξισορρόπησης. Η ελληνική οικονομία έχει δείξει ισχυρή απορρόφηση σημαντικών ευρωπαϊκών πόρων, οι οποίοι, μαζί με τις ιδιωτικές επενδύσεις, θα στηρίξουν την ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια. Σε συνδυασμό με τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων, αυτό θα βοηθήσει στην τόνωση του δυνητικού ρυθμού ανάπτυξης και θα αντισταθμίσει εν μέρει τις αρνητικές επιπτώσεις από τις δυσμενείς δημογραφικές τάσεις.
Η δημοσιονομική επίδοση της Ελλάδας συνεχίζει να υπερβαίνει τις προσδοκίες, καταγράφοντας πρωτογενές πλεόνασμα 4,8% του ΑΕΠ το 2024, πολύ πάνω από τον αρχικό στόχο προϋπολογισμού 2,1%. Αυτή η ισχυρή επίδοση αντικατοπτρίζει εν μέρει την επιτυχία των μέτρων κατά της φοροδιαφυγής που έχουν εφαρμόσει οι αρχές. Σε συνδυασμό με τη σταθερή ονομαστική ανάπτυξη, η ισχυρή δημοσιονομική επίδοση συνέβαλε σε μείωση του χρέους κατά περισσότερες από 10 ποσοστιαίες μονάδες ετησίως.
Αυτή η υπεραπόδοση συνεχίστηκε και το 2025, οδηγώντας την κυβέρνηση στην αύξηση του στόχου πρωτογενούς πλεονάσματος, την ίδια στιγμή που εισάγει πρόσθετη στήριξη για τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα.
Η Ελλάδα εξακολουθεί επίσης να αποδίδει καλύτερα από τα έτερα κράτη μέλη της ΕΕ στην υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (NRRP), με ουσιαστική πρόοδο τόσο στο σκέλος των επιχορηγήσεων όσο και στο σκέλος των δανείων. Ωστόσο, με μόλις το 59,3% του συνολικού πακέτου χρηματοδότησης να έχει εκταμιευθεί έως σήμερα, η Ελλάδα αναθεώρησε το NRRP ώστε να μεγιστοποιήσει τις πιθανότητες απορρόφησης των υπόλοιπων πόρων.
Η οικονομική ισχύς της Ελλάδας στο “baa1” συνδυάζει υψηλότερα επίπεδα πλούτου σε σχέση με έτερα κράτη με παρόμοια αξιολόγηση και ισχυρές προοπτικές ανάπτυξης για τα επόμενα τρία χρόνια, με μέτριο οικονομικό μέγεθος και προκλήσεις για το δυνητικό ΑΕΠ λόγω αρνητικών δημογραφικών τάσεων. Η βαθμολογία “baa1” για τους θεσμούς και τη διακυβέρνηση αντικατοπτρίζει τη δυναμική στην υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, οι οποίες έχουν ήδη φέρει απτά αποτελέσματα σε πολλούς τομείς. Παρόλα αυτά, η αναδιάρθρωση του χρέους το 2012 εξακολουθεί να βαραίνει την αξιολόγηση.
Η δημοσιονομική ισχύς βασίζεται στο πολύ υψηλό, αλλά ταχέως μειούμενο χρέος, που υποστηρίζεται από μια ευνοϊκή διάρθρωση με χαμηλά επιτόκια και πολύ μεγάλες λήξεις. Η ευπάθεια σε κινδύνους γεγονότων στο “baa” εξακολουθεί να καθορίζεται από κινδύνους που σχετίζονται με τον τραπεζικό τομέα, παρά τη σημαντική μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs).
Οι σταθερές προοπτικές ενσωματώνουν την εκτίμησή μας ότι η τρέχουσα ισχυρή δημοσιονομική επίδοση είναι πιθανό να μετριαστεί με την πάροδο του χρόνου, αν και το χρέος θα συνεχίσει να μειώνεται. Επίσης, σταθμίζουν το γεγονός ότι ορισμένες από τις βασικές πιστωτικές προκλήσεις της Ελλάδας θα βελτιωθούν με αργό ρυθμό, έναντι των θετικών στοιχείων μιας σταθερής θεσμικής και πολιτικής κατάστασης.
Οι βασικές μας παραδοχές αναγνωρίζουν ότι η ολοκλήρωση των θεσμικών και αναπτυξιακών μεταρρυθμίσεων θα χρειαστεί χρόνο. Αναμένουν επίσης ότι η οικονομική ανάπτυξη είναι πιθανό να επιβραδυνθεί σε σχέση με τα τρέχοντα υψηλά επίπεδα, μόλις ολοκληρωθεί η απορρόφηση των πόρων του RRF. Εν μέρει, αυτό οφείλεται στο ότι οι δυσμενείς δημογραφικές τάσεις θα δημιουργήσουν σημαντικούς αντίθετους ανέμους, παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης να αυξήσει τη συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό και να εφαρμόσει διαρθρωτικές μακροοικονομικές μεταρρυθμίσεις.
Αν και το χρέος έχει μειωθεί γρήγορα τα τελευταία χρόνια, θα παραμείνει ένα από τα υψηλότερα των αξιολογήσεών μας μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Οι παραδοχές μας αναγνωρίζουν επίσης ότι οι ελληνικές αρχές αξιοποιούν το θετικό μομέντουμ που δημιουργούν οι πόροι του RRF για να εφαρμόσουν ισχυρές οικονομικές και δημοσιονομικές πολιτικές, μειώνοντας έτσι τους κινδύνους για την αξιολόγηση που θα μπορούσαν να προέλθουν από τις οικονομικές και δημοσιονομικές αδυναμίες.
Ανοδικές πιέσεις στην αξιολόγηση Baa3 της Ελλάδας θα μπορούσαν να προκύψουν αν διαπιστώναμε αυξανόμενη πιθανότητα ότι το μεσοπρόθεσμο δυνητικό ΑΕΠ θα ξεπεράσει τις τρέχουσες εκτιμήσεις μας. Αν και οι βελτιώσεις σε τομείς όπως η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος ή η διαφοροποίηση της οικονομίας θα χρειαστούν χρόνο, σημάδια επιτάχυνσης της εφαρμογής μεταρρυθμίσεων θα ήταν θετικά για την πιστοληπτική ικανότητα. Μείωση του χρέους σημαντικά πέραν των τρεχουσών προσδοκιών μας θα ήταν επίσης θετική, αν θεωρούσαμε ότι είναι διατηρήσιμη.
Καθοδικές πιέσεις στην αξιολόγηση Baa3 της Ελλάδας θα μπορούσαν να προκύψουν αν αντιστρεφόταν η πορεία πολιτικής των τελευταίων ετών ή αν υπήρχαν ενδείξεις ότι οι μεταρρυθμίσεις δεν αποδίδουν τα αναμενόμενα οφέλη σε ανάπτυξη και δημοσιονομικά.
Ειδικότερα, σημάδια μιας παρατεταμένης και σημαντικής επιδείνωσης της δημοσιονομικής θέσης της κυβέρνησης, πιθανώς σε συνδυασμό με απότομη επιδείνωση της υγείας του τραπεζικού τομέα, θα οδηγούσαν σε αρνητική ενέργεια αξιολόγησης, όπως και μια υποχώρηση σε διαρθρωτικές μακροοικονομικές ή δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις.
Σημαντική επιδείνωση της γεωπολιτικής κατάστασης στην Ευρώπη, με απτά στοιχεία αποδυνάμωσης της στήριξης από βασικούς συμμάχους, ιδίως τις Ηνωμένες Πολιτείες, θα οδηγούσε επίσης σε καθοδική πίεση στις προοπτικές ή την αξιολόγηση.
Η οικονομική ισχύς της Ελλάδας στο “baa1” τοποθετείται κάτω από την αρχική βαθμολογία “a3”, ώστε να αντικατοπτρίζει τη σχετικά χαμηλότερη διαφοροποίηση και πολυπλοκότητα της οικονομίας σε σχέση με τους ομοτίμους, καθώς και τον ακόμη χαμηλό – αν και αυξανόμενο – δείκτη επενδύσεων.
Επιπλέον, αντανακλά τις μακροπρόθεσμες προκλήσεις για το δυνητικό ΑΕΠ από τις δυσμενείς δημογραφικές τάσεις. Η θεσμική και διακυβερνητική ισχύς της Ελλάδας στο “baa1” τοποθετείται κάτω από την αρχική βαθμολογία “a3”, ώστε να αντικατοπτρίζει το ιστορικό χρεοκοπίας της χώρας. Η δημοσιονομική ισχύς στο “ba1” τοποθετείται κάτω από την αρχική βαθμολογία “baa3”, ώστε να αντικατοπτρίζει τον ιδιαίτερα ευνοϊκό χαρακτήρα του ελληνικού χρέους. Αυτοί οι παράγοντες οδηγούν σε τελικό αποτέλεσμα του scorecard στην περιοχή Baa1-Baa3, σε σύγκριση με το αρχικό αποτέλεσμα στην περιοχή A3-Baa2.
Οι επόμενοι σταθμοί
Το πρόγραμμα αξιολογήσεων της ελληνικής οικονομίας για το υπόλοιπο του 2025 έχει ως εξής:
– Standard and Poor’s – 17 Οκτωβρίου
– Scope Ratings – 7 Νοεμβρίου
– Fitch Ratings – 14 Νοεμβρίου