Οι πιο σοκαριστικές βεντέτες που συγκλόνισαν την Ελλάδα. Από την Κρήτη στη Μάνη, ιστορίες αίματος που διήρκεσαν δεκαετίες με εκατοντάδες θύματα
Οι πιο αιματηρές βεντέτες της Ελλάδας που έχουν μείνει στην ιστορία αποτελούν σκοτεινές σελίδες που συγκλόνισαν ολόκληρη τη χώρα. Αυτές οι οικογενειακές διαμάχες, που κυρίως εκδηλώθηκαν στην Κρήτη, αλλά και στη Μάνη, άφησαν πίσω τους εκατοντάδες νεκρούς και ερημωμένα χωριά. Οι αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ οικογενειών διήρκεσαν συχνά για γενιές ολόκληρες, αφήνοντας πίσω τους ανεξίτηλα σημάδια. Ολόκληρα χωριά εγκαταλείφθηκαν καθώς τα μέλη των εμπλεκόμενων οικογενειών είτε έχαναν τη ζωή τους είτε αναγκάζονταν να φύγουν από τα πάτρια εδάφη.
Οι πιο σημαντικές βεντέτες που συγκλόνισαν το Πανελλήνιο
Σύμφωνα με κρητικά μέσα ενημέρωσης, οκτώ συγκεκριμένες βεντέτες ξεχωρίζουν για τη βαρβαρότητά τους και τον αριθμό των θυμάτων τους:
- Οικογένειες Σαρτζέτη και Πεντάρη (1910, Χανιά): Η πιο αιματηρή από όλες, με 119 νεκρούς λόγω «ζητήματος τιμής». Έληξε όταν ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Ευάγγελος Πεντάρης ψήφισε Πρόεδρο Δημοκρατίας τον Χρήστο Σαρτζετάκη
- Γιάννης Παπαδονικολάκης (1950, Ασή Γωνιά Χανίων): Δολοφονήθηκε 32 χρόνια μετά τον φόνο του δολοφόνου του αδελφού του, που είχε αποκαλύψει στον παπά του χωριού τους ένοχους του φόνου μιας γυναίκας.
- Γιάννης Φραγκιαδάκης και Μανούσος Βεϊσάκης (1955, Βορίζα Ψηλορείτη): Έξι νεκροί και 14 έμειναν ανάπηροι σε δύο ώρες για υλοτόμηση δάσους. Εκτός από όπλα έπεσε και… χειροβομβίδα!
- Δαμιανός Παρασύρης (1969): Μαχαίρωσε στο δικαστήριο τον φονιά του αδελφού του, 24 χρόνια μετά
- Οικογένειες Κουκουλά και Μποτανάκη (1987, Κίσαμος Χανίων): Τρεις νεκροί και τρεις τραυματίες για διαφορές σχετικά με πρόβατα
- Χαρίδημος Ι. Στριλιγκάς και Χαρίδημος Εμμ. Στριλιγκάς (1987, Λιβάδια Μυλοποτάμου): Τέσσερις νεκροί σε αντίποινα για φονικό
- Γιάννης Παπαδόσηφος (1988, Ρέθυμνο): Σκότωσε τον δολοφόνο του γιου του στο Εφετείο Πειραιά. Είχε κρύψει το όπλο στη γενειάδα του.
Η μεγαλύτερη τραγωδία: Σαρτζετάκηδες εναντίον Πενταράκηδων
Μεταξύ των πιο αιματηρών βεντετών της Ελλάδας που έχουν μείνει στην ιστορία, η διαμάχη μεταξύ των οικογενειών Σαρτζετάκη και Πενταράκη στα Χανιά κατέχει τη πρώτη θέση. Από το 1941 έως το 1956, υπολογίζεται ότι έχασαν τη ζωή τους έως και 140 άνδρες, συμπεριλαμβανομένων ανηλίκων. Κάθε δολοφονία μέλους από τις δύο οικογένειες αποδιδόταν στον ατέλειωτο κύκλο εκδίκησης. Η βεντέτα έληξε επίσημα το 1985 με την εκλογή του Χρήστου Σαρτζετάκη ως Προέδρου της Δημοκρατίας, όταν ο βουλευτής Βαγγέλης Πεντάρης τον υπερψήφισε στη Βουλή.
Το φαινόμενο της κρητικής βεντέτας
Η κρητική βεντέτα βασίζεται στον άγραφο «νόμο του αίματος» και αποτελεί έναν από τους πιο χαρακτηριστικούς κοινωνικούς κώδικες του νησιού. Αυτό το έθιμο στηρίζεται στις έννοιες της τιμής και της προστασίας της οικογενειακής υπόληψης. Ενώ παλαιότερα οι βεντέτες ξεκινούσαν ακόμη και από κτηματικές διαφορές ή ζωοκλοπές, σήμερα η αφορμή συνήθως είναι ένας φόνος. Το αποτέλεσμα όμως παραμένει το ίδιο: ένας ατέλειωτος κύκλος αντεκδίκησης που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά.
Η μανιάτικη παράδοση του "γδικιωμού"
Παρόλο που οι πιο αιματηρές βεντέτες της Ελλάδας συνδέονται κυρίως με την Κρήτη, η Μάνη είχε επίσης τη δική της παράδοση. Η μανιάτικη βεντέτα διέφερε σημαντικά από την κρητική, καθώς είχε πιο περίπλοκους κώδικες τιμής και τελετουργικό. Στη Μάνη, τα αρσενικά παιδιά των «ατιμασμένων» οικογενειών ανατρέφονταν με μοναδικό σκοπό να εκδικηθούν τον θάνατο των συγγενών τους. Το «ψυχικό» ήταν μια μοναδική πράξη που μπορούσε να μετατρέψει τους εχθρούς σε φίλους και να τερματίσει μια βεντέτα.
Σύγχρονες εκδοχές του φαινομένου της βεντέτας
Στη σύγχρονη εποχή, οι βεντέτες στην Ελλάδα έχουν εξασθενίσει σημαντικά. Ωστόσο, στις ορεινές περιοχές των Χανίων, του Ρεθύμνου και του Ηρακλείου, η προστασία της οικογενειακής τιμής εξακολουθεί να αποτελεί ιερή αρχή. Διεθνώς, βεντέτες διαφορετικής φύσης εξακολουθούν να υπάρχουν. Στη νότια Ιταλία έχουν κυρίως πολιτικοοικονομικά κίνητρα, ενώ στο Αφγανιστάν και τη Μέση Ανατολή διατηρούν τον εθιμικό τους χαρακτήρα με μικρότερη όμως έκταση.