Αναλυτικός οδηγός για τη ρύθμιση δανείων σε ελβετικό φράγκο με ελάφρυνση έως 50%, σταθερά επιτόκια και εξάλειψη συναλλαγματικού κινδύνου χωρίς επιβάρυνση του Δημοσίου. Τι απαντά η Δέσποινα Σονιάδου στα "Παραπολιτικά 90,1"
Μια μεγάλη έκπληξη αναφορικά με τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο εμπεριείχε η χθεσινή ομιλία Μητσοτάκη στη Βουλή, όπως είχε από χθες το πρωί είχε γράψει η στήλη Τζόκερ του parapolitika.gr και η στήλη Big Mouth του powergame.gr. Προφανώς και μιλάμε για το «πρόωρο χριστουγεννιάτικο δώρο» που έπεσε στη συζήτηση για τον Προϋπολογισμό, με τον πρόεδρο Μητσοτάκη και τον υπουργό Πιερρακάκη να ανοίγουν τον φάκελο των δανείων σε ελβετικό φράγκο. Συγκεκριμένα, η ρύθμιση που θα έρθει ως τροπολογία και θα ψηφιστεί την Πέμπτη, επιχειρεί να κλείσει μια εκκρεμότητα πολλών ετών, με σαφές κοινωνικό και θεσμικό αποτύπωμα. Στο κυβερνητικό επιτελείο εδώ και καιρό είχαν ξεκαθαρίσει ότι πρόκειται για μια «δύσκολη άσκηση»: Δάνεια που δόθηκαν την περίοδο 2005-2009, σε άλλες συνθήκες, μετατράπηκαν μετά την κρίση σε θηλιά για χιλιάδες νοικοκυριά, τα οποία πλήρωναν κανονικά, αλλά έβλεπαν το κεφάλαιο να αυξάνεται λόγω ισοτιμίας.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τη σημερινή στήλη Big Mouth, που επικαλείται συνεργάτες του Κυριάκου Πιερρακάκη, η λύση που προκρίθηκε δεν είναι μονόπλευρη, αλλά δίνει στους οφειλέτες μια σειρά από επιλογές. Για τους μη ενήμερους, ανοίγει ειδική διαδρομή μέσω εξωδικαστικού με δεσμευτική λύση για τις τράπεζες. Για τους ενήμερους, προβλέπεται «καθαρή» μετατροπή σε ευρώ, με γενναία ελάφρυνση κεφαλαίου από 15% έως 50%, ανάλογα με το «προφίλ» κάθε οφειλέτη, σταθερό επιτόκιο έως 2,90% και δυνατότητα επιμήκυνσης. Το μήνυμα λένε από την κυβέρνηση είναι σαφές: Σταθερότητα, διαφάνεια και τέλος στον συναλλαγματικό εφιάλτη. Όσο για το κόστος της ρύθμισης; Αυτό θα επιβαρύνει εξ ολοκλήρου τις τράπεζες.
Πλήρης οδηγός για τη ρύθμιση για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο και τις επιλογές μετατροπής
Ειδικότερα, η νομοθετική ρύθμιση που τέθηκε σε ισχύ προσφέρει συγκεκριμένες επιλογές μετατροπής και ελάφρυνσης, με στόχο την προστασία των οφειλετών από τον συναλλαγματικό κίνδυνο. Το πλαίσιο αυτό εξασφαλίζει δεσμευτικές λύσεις που οι τράπεζες υποχρεούνται να αποδεχθούν, χωρίς να επιβαρύνεται το Ελληνικό Δημόσιο.
Το ιστορικό πρόβλημα των δανείων σε CHF
Η χορήγηση δανείων σε ελβετικό φράγκο πραγματοποιήθηκε κατά κύριο λόγο μεταξύ 2005 και 2009, όταν το διεθνές οικονομικό περιβάλλον παρουσίαζε εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά. Εκείνη την περίοδο, κανένας διεθνής οργανισμός δεν προέβλεπε την έντονη ανατίμηση του ελβετικού νομίσματος, ενώ το επιτόκιο του παρέμενε σταθερά χαμηλότερο από το αντίστοιχο του ευρώ κατά περισσότερο από μία ποσοστιαία μονάδα από το 2008 μέχρι σήμερα.
Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση ανέτρεψε ριζικά τα δεδομένα αυτά. Το ελβετικό φράγκο σημείωσε σημαντική ανατίμηση έναντι του ευρώ, με αποτέλεσμα η Ελβετική Κεντρική Τράπεζα να θέσει ανώτατο όριο στην ισοτιμία των δύο νομισμάτων στο 1 προς 1,20. Όταν το όριο αυτό καταργήθηκε απροειδοποίητα, η ισοτιμία επιδεινώθηκε δραματικά και παραμένει δυσμενής, κυμαινόμενη σήμερα γύρω στο 0,94.
Το αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης ήταν καταστροφικό για χιλιάδες νοικοκυριά. Παρά την τακτική καταβολή δόσεων επί σειρά ετών, οι δανειολήπτες διαπίστωσαν ότι το υπόλοιπο της οφειλής τους σε ευρώ ξεπερνούσε το αρχικό ποσό του δανείου, εξαιτίας ενός συναλλαγματικού κινδύνου που ήταν αδύνατο να προβλεφθεί κατά τη σύναψη της σύμβασης.
Ελευθερία επιλογής χωρίς υποχρεωτικές αλλαγές
Η κυβερνητική ρύθμιση σέβεται πλήρως την αυτονομία των οφειλετών. Κανένας δανειολήπτης δεν υποχρεώνεται να τροποποιήσει τους όρους του δανείου του. Όσοι εκτιμούν ότι η μελλοντική πορεία της ισοτιμίας ευρώ και ελβετικού φράγκου θα εξελιχθεί ευνοϊκά, διατηρούν το δικαίωμα να συνεχίσουν με το υφιστάμενο δάνειο, επωφελούμενοι από τα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια του ελβετικού νομίσματος, αναλαμβάνοντας παράλληλα τον αντίστοιχο συναλλαγματικό κίνδυνο.
Για όλους τους υπόλοιπους δανειολήπτες, το νομοθετικό πλαίσιο εξασφαλίζει δύο συγκεκριμένες και δεσμευτικές επιλογές που τα πιστωτικά ιδρύματα οφείλουν να αποδεχθούν υποχρεωτικά.
Πρώτη επιλογή: Εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών
Η πρώτη επιλογή απευθύνεται σε οφειλέτες με μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Η λύση που προκύπτει μέσω του αλγορίθμου του εξωδικαστικού μηχανισμού δεσμεύει υποχρεωτικά τους πιστωτές, χωρίς δικαίωμα απόρριψης. Πρόκειται για ειδική και ιδιαίτερα ευνοϊκή πρόβλεψη αποκλειστικά για δάνεια σε ελβετικό φράγκο, καθώς στα αντίστοιχα δάνεια σε ευρώ οι πιστωτές διατηρούν κατ' αρχήν το δικαίωμα να απορρίψουν την πρόταση.
Η διαδικασία ολοκληρώνεται ηλεκτρονικά χωρίς απαίτηση φυσικής παρουσίας ή επανεγγραφής προσημείωσης. Με την έγκριση της αίτησης, το σύνολο της οφειλής μετατρέπεται σε ευρώ στην τρέχουσα ισοτιμία αναφοράς της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, με τους επιτοκιακούς και λοιπούς όρους που προβλέπονται από τον εξωδικαστικό μηχανισμό. Η ρύθμιση δεσμεύει όλους τους πιστωτές και ισχύει άμεσα από την ημερομηνία υπογραφής, ενώ διατηρούνται όλες οι εμπράγματες και προσωπικές εξασφαλίσεις.
Δεύτερη επιλογή: Άμεση μετατροπή με προνομιακή ισοτιμία
Η δεύτερη επιλογή αφορά ενήμερους οφειλέτες ή εκείνους που έχουν λάβει ρύθμιση και την εξυπηρετούν κανονικά. Προσφέρει δυνατότητα μετατροπής του δανείου σε ευρώ με σημαντική βελτίωση έναντι της τρέχουσας ισοτιμίας, επιφέροντας άμεση μείωση του οφειλόμενου κεφαλαίου σε ευρώ. Η ελάφρυνση είναι κλιμακωτή και κυμαίνεται από 15% έως 50%, ανάλογα με την οικονομική και κοινωνική κατάσταση του οφειλέτη. Το μέτρο έχει έντονο κοινωνικό χαρακτήρα, δίνοντας προτεραιότητα στην ελάφρυνση των οικονομικά ασθενέστερων δανειοληπτών με ποσοστά που φτάνουν το 50%. Μετά τη μετατροπή, το δάνειο εκφράζεται σε ευρώ με σταθερό επιτόκιο που κυμαίνεται από 2,30% έως 2,90% για ολόκληρη την εναπομείνασα διάρκεια. Παράλληλα, παρέχεται δυνατότητα παράτασης έως πέντε έτη, ώστε να μειωθεί περαιτέρω η μηνιαία δόση και να διευκολυνθεί η εξυπηρέτηση της οφειλής.
Σταθερότητα και προβλεψιμότητα για τους δανειολήπτες
Με τη συγκεκριμένη ρύθμιση επιτυγχάνονται πολλαπλά οφέλη για τους δανειολήπτες. Παρέχεται ελάφρυνση έναντι της τρέχουσας ισοτιμίας σε όλους τους δανειολήπτες που είναι ενήμεροι ή εμφανίζουν καθυστέρηση μικρότερη των 90 ημερών, χωρίς καμία εξαίρεση, με διαφοροποίηση των όρων ανάλογα με την οικονομική τους κατάσταση.
Όλα τα δάνεια μπορούν να μετατραπούν σε ευρώ με προνομιακή ισοτιμία που αντιστοιχεί σε όφελος από 15% έως 50%. Παράλληλα, η μετατροπή πραγματοποιείται με σταθερό επιτόκιο από 2,30% έως 2,90%, ανάλογα με το οικονομικό προφίλ του δανειολήπτη, για το σύνολο της εναπομένουσας διάρκειας του δανείου.
Τα επιτόκια αυτά είναι σημαντικά χαμηλότερα από εκείνα ενός νέου στεγαστικού δανείου σήμερα. Ταυτόχρονα, μειώνεται το κεφάλαιο, εξαλείφεται ο συναλλαγματικός κίνδυνος και εξασφαλίζεται χαμηλό και σταθερό επιτόκιο μέχρι τη λήξη. Ο οφειλέτης γνωρίζει πλέον με απόλυτη σαφήνεια το ακριβές ποσό που θα καταβάλλει και τη χρονική διάρκεια αποπληρωμής.
Μηδενική επιβάρυνση του Δημοσίου
Το κόστος της ρύθμισης βαρύνει αποκλειστικά τα πιστωτικά ιδρύματα, τα οποία το καλύπτουν εξ ολοκλήρου. Η παρέμβαση είναι δημοσιονομικά ασφαλής και δεν δημιουργεί κανένα κίνδυνο για τα δημόσια οικονομικά. Σημαντικός αριθμός δανείων σε ελβετικό φράγκο έχει ενταχθεί σε τιτλοποιήσεις του προγράμματος Ηρακλής, με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου. Η ρύθμιση είναι κεφαλαιακά ουδέτερη για τις τιτλοποιήσεις, δεν θέτει σε κίνδυνο τα εγκεκριμένα επιχειρησιακά σχέδια και δεν δημιουργεί κίνδυνο κατάπτωσης κρατικών εγγυήσεων.
Νομική βάση και δικαστικές αποφάσεις
Η κυβέρνηση δεν αμφισβητεί τη νομιμότητα των συμβάσεων δανείων σε ελβετικό φράγκο. Αντιθέτως, υπενθυμίζει ότι η εγκυρότητα των δανείων έχει κριθεί επανειλημμένα από τον Άρειο Πάγο, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η νομοθετική παρέμβαση δεν υποκαθιστά τη Δικαιοσύνη. Αναγνωρίζει όμως ότι ένα ζήτημα μπορεί να είναι νομικά επιλυμένο, αλλά κοινωνικά να παραμένει ανοιχτό και να απαιτεί πολιτική απάντηση για την προστασία των πολιτών.
Κριτήρια επιλεξιμότητας και κατηγορίες ελάφρυνσης
Η ρύθμιση προβλέπει τέσσερις κατηγορίες δανειοληπτών με διαφορετικά ποσοστά ελάφρυνσης, βάσει εισοδηματικών και περιουσιακών κριτηρίων. Τα όρια διαφοροποιούνται ανάλογα με τη σύνθεση του νοικοκυριού, από μονοπρόσωπο νοικοκυριό έως οικογένεια με περισσότερα από πέντε μέλη.
- Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται νοικοκυριά με ετήσιο εισόδημα από 7.500 έως 22.000 ευρώ, ακίνητη περιουσία από 125.000 έως 185.000 ευρώ και καταθέσεις από 7.500 έως 22.000 ευρώ.
- Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει νοικοκυριά με εισόδημα από 9.375 έως 23.375 ευρώ, ακίνητη περιουσία από 156.250 έως 216.250 ευρώ και καταθέσεις από 9.375 έως 23.375 ευρώ.
- Η τρίτη κατηγορία αφορά νοικοκυριά με εισόδημα από 11.250 έως 25.250 ευρώ, ακίνητη περιουσία από 187.500 έως 247.500 ευρώ και καταθέσεις από 11.250 έως 25.250 ευρώ.
- Στην τέταρτη κατηγορία εντάσσονται όσοι υπερβαίνουν τα παραπάνω όρια, λαμβάνοντας το χαμηλότερο ποσοστό ελάφρυνσης και υψηλότερο επιτόκιο.
Διαδικασία υποβολής αίτησης
Οι ενδιαφερόμενοι δανειολήπτες μπορούν να επιλέξουν είτε τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών του νόμου 4738/2020 για μη εξυπηρετούμενες οφειλές, είτε τη μετατροπή με ειδικούς όρους βάσει εισοδηματικών και περιουσιακών κριτηρίων.
Η δεύτερη επιλογή αφορά οφειλέτες με εξυπηρετούμενη οφειλή ή ρυθμισμένη και εξυπηρετούμενη οφειλή που δεν έχει υπαχθεί στη ρύθμιση του νόμου 3869/2010, εφόσον δεν επιθυμούν την ένταξή τους στον εξωδικαστικό μηχανισμό. Η μετατροπή αποτελεί νομικά τροποποίηση της σύμβασης και όχι νέα ενοχή, ενώ διατηρούνται όλες οι εμπράγματες και προσωπικές εξασφαλίσεις.
Οριζόντια ρύθμιση για όλους ζητούν οι δανειολήπτες - Τι είπε στα Παραπολιτικά 90,1 η Δέσποινα Σονιάδου
Από την πλευρά της, η πρόεδρος του Συλλόγου Δανειοληπτών Ελβετικού Φράγκου, Δέσποινα Σονιάδου, που μίλησε στα «Παραπολιτικά 90,1» και την εκπομπή «Πρώτο Πρωινό» με τον Αλέξανδρο Κλώσσα αντέδρασε διαφορετικά, σχολιάζοντας: «Πολύ κακό για το τίποτα», καθώς σύμφωνα με τους δανειολήπτες το πρόβλημα δεν επιλύεται, ενώ τόνισε πως δεν γίνεται η καταχρηστικότητα των δανείων αυτών να κατηγοριοποιείται με βάση το εισόδημα. Κατά την κ. Σονιάδου η κυβέρνηση «έχει εξαγγείλει ότι θα το λύσει, δεν αμφισβητώ τις προθέσεις. Το θέμα είναι πώς θα το επιλύσει. Τι θα είναι, τι θα προτείνει γιατί από ό,τι διαφαίνεται δεν επιλύει το θέμα στη βάση του. Τελικά, είναι καταχρηστικό αυτό το προϊόν ή όχι; Όλοι οι δανειολήπτες πήραν το ίδιο τραπεζικό προϊόν το οποίο έχει την ίδια καταχρηστικότητα. Συνεπώς, δεν μπορεί η κυβέρνηση να κατηγοριοποιεί τους δανειολήπτες ανάλογα με την αξία της περιουσίας, το εισόδημα.. Δηλαδή, δεν μπορεί να κατηγοριοποιεί την καταχρηστικότητα».
Το ζήτημα εγείρεται κατά την πρόεδρο του του Συλλόγου Δανειοληπτών Ελβετικού Φράγκου στο ότι αν και υπάρχει Ενωσιακή νομολογία, δεν υπάρχει στην Ελλάδα δικαστική απόφαση που να λέει ρητώς ότι είναι άκυρος και καταχρηστικός ο όρος της ισοτιμίας. Συγκεκριμένα δήλωσε: «Την καταχρηστικότητα μέχρι στιγμή σε όλη την Ευρώπη την έκριναν τα δικαστήριά τους. Μια νομική διαφορά κρίνεται και αποφασίζεται από το δικαστήριο. Την τελική κρίση, την ετυμηγορία να πω, την έχει το δικαστήριο. Δεν μπορεί αυτήν τη στιγμή, εδώ και ένα χρόνο, να κρατάει σε αγωνία, σε ομηρία, “θα το λύσω” κλπ. Μα δεν μπορεί. Μπορεί να εφαρμόσει η ισοτιμία εκταμίευσης; Αυτό που ζητάμε στα δικόγραφα, αυτό που έχει γίνει τέλος πάντων σε όλη την Ευρώπη, ακυρώθηκε η ρήτρα της ισοτιμίας και εφαρμόζεται ισοτιμία εκταμίευσης; Μπορεί να το πει; “Όχι”. Γιατί δεν υπάρχει κάποια δικαστική απόφαση. Υπάρχει νομολογία Ενωσιακή. Νομολογία που έβγαλε το δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ήδη έχει κρίνει και έχει αναδείξει ότι αυτά τα δάνεια δεν είχαν σωστή προσυμβατική ενημέρωση. Όπως έκρινε και την αδιαφάνεια των γενικών όρων συναλλαγής. Εδώ αυτή τη στιγμή δεν έχει μια δικαστική απόφαση που να λέει ότι είναι άκυρος και καταχρηστικός ο όρος της ισοτιμίας. Που αυτό κατ' επέκταση σημαίνει ισοτιμία εκταμίευσης».
Η οικονομοτεχνική μελέτη των δανειοληπτών σε ελβετικό φράγκο και τα παραδείγματα της… ισοτιμίας
Η κ. Σονιάδου επανέλαβε την οικονομοτεχνική μελέτη που έχει καταθέσει ο Σύλλογος Δανειοληπτών σε Ελβετικό Φράγκο τόσο στα συναρμόδια υπουργεία και στις τράπεζες όσο και στον Άρειο Πάγο, λέγοντας: «Ο σύλλογος εν όψει της εξέτασης στον Άρειο Πάγο των τριών συλλογικών αγωγών κατέθεσε μια οικονομοτεχνική μελέτη και στα δύο συναρμόδια υπουργεία, στο οικονομικό και στο δικαιοσύνης αλλά και στον Άρειο Πάγο. Να δουν επιτέλους ακόμη και οι δικαστές, το Ανώτατο Δικαστήριο, πέραν όλων των νομικών επιχειρημάτων και των τραπεζών και των νομικών του συλλόγου τι είναι αυτό το δάνειο τελικά; Τι είναι αυτό που το διαφοροποιεί σε σχέση με ένα δάνειο σε ευρώ; Δύο δάνεια ισοδύναμα των 200.000 ευρώ. Στην 20ετία, τα οποία έχουν αποπληρωθεί κανονικά στην 20ετία. Ένα δάνειο σε ευρώ 200.000 καλείται να επιστρέψει 278.000. Δηλαδή 200.000 στο κεφάλαιο και 78.000 στον τόκο που είναι και το νόμιμο κέρδος της τράπεζας. Ένα αντίστοιχο δάνειο, ισοδύναμο, από αυτά που πήραμε με κυμαινόμενη ισοτιμία, 200.000 καλείται να επιστρέψει στην 20ετία 344.000. Για δείτε τη διαφορά. Δηλαδή, καλείται αυτό το δάνειο, πέραν των 200.000 που δανείστηκε, να επιστρέψει επιπρόσθετα 80.000 κεφάλαιο. Ποια τραπεζική πρακτική, ποια αρχή δανεισμού το επιτρέπει αυτό;».
Εν κατακλείδι, σύμφωνα με την κ. Σονιάδου, οι δανειολήπτες των δανείων σε ελβετικό φράγκο ζητούν να αποπληρώσουν τα δάνεια με την αρχική ισοτιμία που δόθηκε το δάνειο ή «ακόμα και αυτό που είχαμε καταθέσει πριν τρία χρόνια ως πρόταση. Μια δίκαιη λύση να μετατραπούν με την ισοτιμία εκταμίευσης εξ αρχής και να λογιστούν ως δάνεια ευρώ. Ούτως ώστε να μην υπάρχει κάποια διαφοροποίηση με τους άλλους δανειολήπτες».
