Αγανάκτηση στους πολίτες και σοκ στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ έχει προκαλέσει η απόφαση του ΚΥΣΕΑ -ύστερα από πρόταση του υπουργού Εθνικής Αμυνας Πάνου Καμμένου- να διαθέσει 500 εκατ. δολάρια για την αναβάθμιση αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας.
Οι ψίθυροι που ακούγονταν από στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ όταν έγινε γνωστό το αποκαλυπτικό δημοσίευμα του «ΘΕΜΑτος» της 5ης Απριλίου έγιναν κραυγές απογοήτευσης μέσα σε λίγα 24ωρα από τη στιγμή που το υπουργείο Εθνικής Αμυνας επιβεβαίωσε την ακατανόητη απόφαση, η οποία ελήφθη σε μια συγκυρία όπου το κράτος συγκεντρώνει και το τελευταίο ευρώ από τα διαθέσιμα των ΔΕΚΟ προκειμένου να καλύψει τις υποχρεώσεις του έναντι των δανειστών και να συνεχίσει να καταβάλει μισθούς και συντάξεις. Ετσι, εκ των υστέρων στο πρωθυπουργικό γραφείο φέρονται διατεθειμένοι να επανεξετάσουν το όλο πρόγραμμα...
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης αντέδρασαν στην απόφαση της κυβέρνησης να εκταμιεύσει μισό δισ. δολάρια τη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία που τα δημόσια οικονομικά κρέμονται από μια κλωστή, καταγγέλλοντας και τη μεθόδευση που ακολούθησε η συγκυβέρνηση επιχειρώντας να αποκρύψει την υλοποίηση της προμήθειας. Οι εξηγήσεις του κ. Καμμένου και όσων κυβερνητικών στελεχών προσπάθησαν να αιτιολογήσουν τη σκοπιμότητα της απόφασης για εκσυγχρονισμό των υπέργηρων και παροπλισμένων αεροσκαφών P-3Β Orion πυροδότησαν αντιδράσεις ακόμη από στελέχη του κυβερνώντος κόμματος.
Αποδοκιμασίες και πολιτικοί υπαινιγμοί
Ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Κώστας Χρυσόγονος επισήμανε ότι δημιουργούνται ερωτήματα κατά πόσο είναι αναγκαίο να γίνει ακριβώς τώρα αυτή η δαπάνη, ζήτησε από την κυβέρνηση να εξηγήσει πού βρίσκεται το κατεπείγον του θέματος και υπογράμμισε ότι την πολιτική ευθύνη για την απόφαση εκσυγχρονισμού των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας αντί 500 εκατ. δολαρίων την έχει ο υπουργός Εθνικής Αμυνας.
Τη σκυτάλη πήρε η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Ραχήλ Μακρή, η οποία επέλεξε να εκφράσει τις επιφυλάξεις της μιλώντας στο πλαίσιο της επιτροπής που έχει συσταθεί από τη Βουλή για να διερευνηθεί πώς διογκώθηκε το δημόσιο χρέος. «Δεν είναι δυνατόν όταν οι πολίτες πεινούν και άνθρωποι βιώνουν την ακραία φτώχεια να φορολογούνται για άχρηστους εξοπλισμούς που πραγματοποιούνται από ανίκανους να ελέγξουν την αναγκαιότητά τους και να υπάρχει μεγάλος βαθμός διαπλοκής, όπως μας είπε ο αρμόδιος υπουργός», τόνισε η κυρία Μακρή.
Η υλοποίηση του προγράμματος εκσυγχρονισμού των αεροσκαφών αποδοκιμάστηκε και από τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο του ΣΥΡΙΖΑ Νίκο Φίλη, οι δηλώσεις του οποίου συνήθως απηχούν τις απόψεις του Μεγάρου Μαξίμου. «Υπάρχει ένα γενικότερο ζήτημα. Σε μια περίοδο όπου η κοινωνική και οικονομική κρίση επιβάλλει να μετράμε και το τελευταίο σεντ και να ψάχνουμε να βρούμε με το ζόρι 200 εκατ. ευρώ για την αντιμετώπιση της ακραίας φτώχειας πρέπει να προσέχουμε -έστω και αν πιεζόμαστε από διάφορες προθεσμίες- στο πώς διαθέτουμε χρήματα για εξοπλισμούς», επισήμανε ο κ. Φίλης μιλώντας σε επιτροπή της Βουλής.
Αναφερόμενη στο θέμα της αναβάθμισης των αεροσκαφών P-3 με ανάθεση στην αμερικανική εταιρεία Lockheed Martin, η πρόεδρος της Βουλής Ζωή Κωνσταντοπούλου υπογράμμισε ότι για τα ζητήματα εξοπλισμών «όλοι έχουμε ευαισθησία και θέλουμε διαφάνεια», διαβεβαίωσε τον πρώην υπουργό Αμυνας Ευάγγελο Μεϊμαράκη ότι δεν υπάρχει διάθεση «να θάψουμε οτιδήποτε» και πρότεινε να υπάρξει μια συνεδρίαση της επιτροπής εξοπλιστικών προγραμμάτων για τον εκσυγχρονισμό των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας «ως ζήτημα ημερήσιας διάταξης».
«Μπορεί να μην ήταν προτεραιότητά μου η συμφωνία για τα αεροπλάνα του Ναυτικού», δήλωσε και ο υπουργός Επικρατείας για τον Συντονισμό του Κυβερνητικού Εργου Αλέκος Φλαμπουράρης, ένας εκ των στενότερων συνεργατών του Αλέξη Τσίπρα, όταν ρωτήθηκε πώς είναι δυνατόν να δρομολογείται η εκταμίευση 500 εκατ. δολαρίων για πολεμικά αεροσκάφη ενώ η κυβέρνηση σχεδιάζει να διαθέσει μόλις 200 εκατ. ευρώ για την ανακούφιση των χιλιάδων Ελλήνων που έχουν πληγεί από την ανθρωπιστική κρίση.
Κι ενώ η πολιτική θύελλα που προκλήθηκε από την απόφαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Εξωτερικών και Αμυνας δεν λέει να κοπάσει, στο πρωθυπουργικό γραφείο φαίνεται ότι ίσως γίνονται δεύτερες σκέψεις για το αν τελικώς θα δοθούν τα 500 εκατ. δολάρια με σκοπό να γίνουν και πάλι πτήσιμα τα αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας. Σύμφωνα με πληροφορίες από το Μέγαρο Μαξίμου, ο πρωθυπουργός λέει στους συνομιλητές του ότι τα χρήματα έχουν απλώς δεσμευτεί και τονίζει ότι η προκαταβολή των 45 εκατ. δολαρίων για την ενεργοποίηση του προγράμματος δεν θα εκταμιευτεί στους Αμερικανούς αν προηγουμένως δεν λυθεί το χρηματοδοτικό πρόβλημα της χώρας μετά την εμπλοκή στις διαπραγματεύσεις με τους Ευρωπαίους δανειστές. Αυτό που αναφέρουν ανώτατες κυβερνητικές πηγές είναι πως, αν δεν διευθετηθεί το πρόβλημα χρηματοδότησης με τους πιστωτές στις 24 Απριλίου, το πρόγραμμα ενδέχεται να ανασταλεί, παρά το γεγονός ότι υπάρχει γραπτή έγκριση από το ΚΥΣΕΑ, αλλά και ρητή δέσμευση για εκταμίευση της προκαταβολής των 45 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, σύμφωνα με την αμερικανική εταιρεία Lockheed Martin, η προκαταβολή έχει εκταμιευτεί και το πρόγραμμα έχει ξεκινήσει...
Η επιμονή Δένδια
Ενδιαφέρουσα πτυχή της υπόθεσης του προγράμματος για τα P-3 του Πολεμικού Ναυτικού είναι η στάση του τέως υπουργού Εθνικής Αμυνας Νίκου Δένδια, ο οποίος προώθησε επίμονα τη σύμβαση προς υπογραφή, όμως η υλοποίησή της φρέναρε στις αμφιβολίες των κυρίων Αντώνη Σαμαρά και Ευάγγελου Βενιζέλου για την αναγκαιότητά της σε αυτή την οικονομική συγκυρία. Ο βασικός παράγοντας που δεν επέτρεψε την εκταμίευση της προκαταβολής ήταν η σθεναρή άρνηση της προηγούμενης ηγεσίας του υπουργείου Οικονομικών - και κυρίως η αντίδραση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους που δεν ενέκρινε τη χρηματοδότηση του προγράμματος και έλεγε συνεχώς «όχι» στα αιτήματα από το υπουργείο Εθνικής Αμυνας για εκταμίευση της προκαταβολής που θα ενεργοποιούσε το πρόγραμμα.
Ο κ. Δένδιας επέμενε μέχρι το παρά πέντε των εκλογών, ζητώντας να λάβει την έγκριση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα για τη χρηματοδότηση της αναβάθμισης των αεροσκαφών. Σε διάστημα 12 ημερών, μόνο τον Ιανουάριο του 2015, και λίγα 24ωρα πριν από την εκλογική αναμέτρηση όπου επικράτησε ο ΣΥΡΙΖΑ, ο κ. Δένδιας είχε αποστείλει δύο διαδοχικά αιτήματα προς το Γενικό Λογιστήριο ζητώντας τη διάθεση των κονδυλίων που χρειάζονταν για να ενεργοποιηθεί το πρόγραμμα. «Η επιπλέον χρηματοδότηση του νέου προγράμματος προκαλεί υπέρβαση των οροφών που έχουν τεθεί από το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής για τα έτη 2016 και 2017 κατά 59 εκατ. και 92 εκατ. ευρώ αντίστοιχα, με συνεπακόλουθη επιδείνωση του δημοσιονομικού αποτελέσματος», ήταν η απάντηση του υπουργείου Οικονομικών στο πρώτο έγγραφο που είχε σταλεί από το υπουργείο Αμυνας στις 30 Δεκεμβρίου του 2014, δηλαδή μετά την προκήρυξη των εκλογών λόγω αδυναμίας εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας. Και ενώ ο κ. Σταϊκούρας αρνήθηκε να χρηματοδοτήσει το πρόγραμμα των αεροσκαφών επειδή ήταν παραμονές εκλογών και διέβλεπε την καθίζηση των δημοσίων εσόδων και συσσώρευση των οικονομικών προβλημάτων που σήμερα μοιάζουν ανυπέρβλητα, ο κ. Δένδιας επέμεινε. Μέχρι την τελευταία στιγμή προ των εκλογών και ενώ η εκλογική κατάρρευση της Ν.Δ. ήταν ορατή, ο τέως υπουργός Αμυνας επέμενε να διεκδικεί την υλοποίηση της συμφωνίας αιτούμενος χρήματα από το Γενικό Λογιστήριο με νέο έγγραφο στις 20 Ιανουαρίου του 2015.
Συνεργάτες του κ. Δένδια υποστηρίζουν ότι στην πρόταση που κατατέθηκε στο υπουργείο Οικονομικών -τον Ιανουάριο του 2015- το υπουργείο Αμυνας τροποποιούσε τον αρχικό σχεδιασμό υλοποίησης των εξοπλιστικών προγραμμάτων της περιόδου 2016-2017 και μέσω ανακατανομής κονδυλίων εξοικονομούσε 155 εκατ. ευρώ από άλλα εξοπλιστικά προγράμματα για να υπογραφεί και να χρηματοδοτηθεί η σύμβαση εκσυγχρονισμού των αεροσκαφών. Η επιμονή του κ. Δένδια δείχνει την απόλυτη προτεραιότητα που είχε θέσει στην υλοποίηση του προγράμματος των 500 εκατ. ευρώ, παρά το γεγονός ότι, ακόμη και αν το Γενικό Λογιστήριο ενέκρινε το χρηματοδοτικό πρόγραμμα για τα P-3B, θα χρειάζονταν νέα έγκριση από το ΚΥΣΕΑ, υπογραφή διακρατικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ και εκταμίευση της πρώτης δόσης ώστε να ενεργοποιηθεί το πρόγραμμα. Σε πολιτικό επίπεδο, η επιμονή του κ. Δένδια να προχωρήσει το πρόγραμμα φαίνεται να παραγνώριζε την έλευση του ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση, προοπτική που είχε προεξοφλήσει το σύνολο του πολιτικού κόσμου.
Σαν να συνδέονται από έναν άτυπο άξονα, η αποτυχημένη προσπάθεια του κ. Δένδια να κλείσει τη συμφωνία με τους Αμερικανούς εκπληρώθηκε περιέργως από τον διάδοχό του στο υπουργείο Αμυνας. Σε διάστημα μόλις 48 ημερών από την ημέρα που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. ανέλαβε την ευθύνη διακυβέρνησης της χώρας, ο κ. Καμμένος πήρε έγκριση από τον πρωθυπουργό και τα υπόλοιπα μέλη του Κυβερνητικού Συμβουλίου Εξωτερικών και Αμυνας, έπεισε το οικονομικό επιτελείο για την αναγκαιότητα υλοποίησης του προγράμματος τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο και εξασφάλισε την προκαταβολή των 45 εκατ. δολαρίων για την αμερικανική Lockheed Martin.
Το ΚΥΣΕΑ της 15ης Μαρτίου που έδωσε το πράσινο φως στον κ. Καμμένο συνεδρίασε διά περιφοράς, δηλαδή δεν χρειάστηκε καν να γίνει συζήτηση και παράθεση επιχειρημάτων, αφού προφανώς οι απόψεις του υπουργού Εθνικής Αμυνας ήταν τόσο καταλυτικές ώστε έπεισαν τους κυρίους Αλέξη Τσίπρα, Νίκο Κοτζιά (υπουργός Εξωτερικών), Γιάννη Πανούση (αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών), Θοδωρή Δρίτσα (αναπληρωτής υπουργός Ναυτιλίας), αλλά και τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ στρατηγό Μιχάλη Κωσταράκο που απλώς προσυπέγραψε χωρίς δεύτερη σκέψη.
Αυτό που δεν έχει περάσει απαρατήρητο είναι ότι η υλοποίηση του προγράμματος εκσυγχρονισμού μέσης ζωής των αεροσκαφών αποφασίστηκε τελικώς από την κυβέρνηση του Τσίπρα χωρίς να ζητηθεί η γνωμοδότηση της αρμόδιας Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εξοπλιστικών Προγραμμάτων. Αρμόδιοι κοινοβουλευτικοί παράγοντες επισημαίνουν ότι η αλλαγή της ισοτιμίας ευρώ - δολαρίου επέφερε αύξηση του συνολικού κόστους του προγράμματος σχεδόν κατά 30% (σε σχέση με την ισοτιμία 1:1,27 της 30ής Οκτωβρίου 2014) και συνεπάγεται σοβαρή επιβάρυνση για τον Προϋπολογισμό σε σχέση με τον αρχικό προγραμματισμό, γι’ αυτό η σύμβαση θα έπρεπε να έχει εγκριθεί από τη Βουλή προτού ληφθεί η απόφαση του ΚΥΣΕΑ της 15ης Μαρτίου και πριν από την ενεργοποίηση του εκσυγχρονισμού με την εκταμίευση προκαταβολής ύψους 45 εκατ. δολαρίων.
Αυστηρή κριτική κατά Τόσκα
Ενόχληση υπάρχει, σύμφωνα με πληροφορίες από κυβερνητικές πηγές, για τον ρόλο του υφυπουργού Αμυνας και βουλευτή Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ Νίκου Τόσκα. «Μας το εισηγήθηκαν και οι δικοί μας άνθρωποι στο υπουργείο Αμυνας», λένε για το πρόγραμμα των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας των 500 εκατ. δολαρίων κυβερνητικά στελέχη. Η κριτική που δέχεται ο κ. Τόσκας από το εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι θα έπρεπε να προφυλάξει την κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό εξηγώντας βασικές παραμέτρους του προγράμματος που αποφασίστηκε να υλοποιηθεί άρον άρον σε μια συγκυρία όπου το οικονομικό επιτελείο αναγκάζεται να «λεηλατήσει» τα ταμεία των ΔΕΚΟ για να βρει τα κονδύλια που είναι απαραίτητα για την πληρωμή μισθών, συντάξεων και για την εξυπηρέτηση του εξωτερικού δανεισμού.
Ευθυγραμμιζόμενος πλήρως με την εισήγηση του κ. Καμμένου για υλοποίηση του προγράμματος εκσυγχρονισμού των P-3B, ο κ. Τόσκας, αλλά και ο επίσης προερχόμενος από τον ΣΥΡΙΖΑ αναπληρωτής υπουργός Αμυνας Κώστας Ησυχος χαρακτήρισαν σενάρια φαντασίας τα δημοσιεύματα ότι διαφωνούσαν με τον εκσυγχρονισμό των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας. Μάλιστα ο κ. Τόσκας δεν περιορίστηκε απλώς να επισημάνει ότι δεν διαφωνεί με την απόφαση αναβάθμισης των αεροσκαφών.
Μιλώντας στη Βουλή, ο υφυπουργός Αμυνας υποστήριξε ότι τα συγκεκριμένα αεροσκάφη «από επιχειρησιακής πλευράς ήταν απόλυτα απαραίτητα, έπρεπε να καλύψουν τον ευρύτερο θαλάσσιο χώρο της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και του Αιγαίου». Ο κ. Τόσκας πρόσθεσε ότι στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή «υπήρξε επιχειρησιακή απαίτηση, γι’ αυτό χρειάζεται να επανενεργοποιηθούν», τόνισε δε ότι η τιμή των 500 εκατ. δολαρίων «ήταν η πιο συμφέρουσα».
Ο προερχόμενος από τον ΣΥΡΙΖΑ υφυπουργός Αμυνας επικρίνεται ότι δεν «προστάτευσε» τον κ. Τσίπρα, αφού το πρόγραμμα των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας θα μπορούσε να καθυστερήσει για λίγους μήνες, μέχρι να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις με τους Ευρωπαίους δανειστές ώστε οι χρηματορροές και οι εκταμιεύσεις των χρημάτων προς τις ΗΠΑ να ξεκινήσουν αφού διασφαλιστεί το μέλλον της χώρας με την οριστικοποίηση της νέας συμφωνίας. Κατά τον ίδιο τρόπο εκτεθειμένος εμφανίζεται και ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Δημήτρης Μάρδας, ο οποίος υποστήριξε δημοσίως ότι τα χρήματα για τον εκσυγχρονισμό των αεροσκαφών το υπουργείο Εθνικής Αμυνας «τα βρήκε από κάποιους δικούς του λογαριασμούς και όχι από τον Προϋπολογισμό τον οποίο έχουμε»!
Και ενώ τον Ιανουάριο του 2015 ο τέως αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας αρνήθηκε την εκταμίευση που ζητούσε επίμονα ο κ. Δένδιας προβλέποντας τα οικονομικά προβλήματα, τον Απρίλιο του 2015 ο κ. Μάρδας όχι μόνο συναίνεσε να εκταμιευτούν τα 45 εκατ. της προκαταβολής εγκρίνοντας τη χρονική κατανομή των κονδυλίων, αλλά προσπάθησε και να αποστασιοποιηθεί από την υπόθεση λέγοντας ότι το υπουργείο Αμυνας έχει τα δικά του χρήματα, λες και το Πεντάγωνο είναι κάποια... offshore με πόρους ανεξάρτητους από τον κρατικό προϋπολογισμό!
Lockheed: Το πρόγραμμα ξεκίνησε
Η κρατική Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ) και η εταιρεία ISI του μόνιμου συνεργάτη και υποκατασκευαστή της Lockheed Martin, Κρίστιαν Χατζημηνά, θα είναι οι δύο βασικές εταιρείες που θα αναλάβουν μερίδιο από το πρόγραμμα των 500 εκατ. δολαρίων. Η ΕΑΒ θα αναλάβει συνολικό έργο ύψους 100 εκατ. δολαρίων που αφορά στις γενικές ανακατασκευές, στις γενικές επισκευές και την τοποθέτηση των νέων πτερύγων και του ουραίου (θα κατασκευαστούν στην Αμερική), στην αλλαγή του πιλοτηρίου και την αναβάθμιση των κινητήρων στα αεροσκάφη P-3. Για τα επόμενα πέντε χρόνια η ΕΑΒ εκτιμάται ότι θα παίρνει περίπου 20 εκατ. δολάρια ετησίως ως αμοιβή από τη συμμετοχή της στην αναβάθμιση των αεροσκαφών. Η εταιρεία ISI θα αλλάξει τα ηλεκτρονικά συστήματα στα υπέργηρα P-3 και η συμφωνία με τη Lockheed εκτιμάται ότι θα αποφέρει στην εταιρεία του κ. Χατζημηνά 50 εκατ. δολάρια.
Ο αντιπρόεδρος και επικεφαλής του γραφείου της Lockheed στην Ελλάδα, Ντένης Πλέσσας, ανέφερε στο «ΘΕΜΑ» ότι το πρόγραμμα έχει ξεκινήσει, επιβεβαιώνοντας ότι η προκαταβολή των 45 εκατ. δολαρίων με την οποία ενεργοποιήθηκε η σύμβαση έχει ήδη εκταμιευτεί. Ο κ. Πλέσσας ρωτήθηκε γιατί υπάρχει ασάφεια τόσο στο τελικό κόστος του προγράμματος που θα επιβαρύνει τους φορολογούμενους όσο και στον αριθμό των αεροσκαφών P-3B που τελικώς θα εκσυγχρονιστούν. Τόσο στην απόφαση του ΚΥΣΕΑ όσο και στην κατακυρωτική απόφαση της προμήθειας επισημαίνεται ότι θα εκσυγχρονιστούν «έως 5 αεροσκαφών P-3B του Πολεμικού Ναυτικού εντός του ποσού των 499,8 εκατ. δολαρίων». Δηλαδή είναι πιθανό τελικώς να μην καταστεί δυνατή η ανακατασκευή και των 5 αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας όπως αναφέρεται στη συμφωνία, ενώ και ο προϋπολογισμός των 499,8 εκατ. δολαρίων δεν είναι το τελικό αλλά το εκτιμώμενο κόστος... «Ρωτήστε το ΚΥΣΕΑ για το έως 5», απάντησε ο κ. Πλέσσας στο ερώτημα γιατί δεν αναφέρεται επακριβώς ο αριθμός των αεροσκαφών που θα αναβαθμιστούν, ενώ σε ό,τι αφορά το κόστος του προγράμματος, ο επικεφαλής του γραφείου της Lockheed στην Ελλάδα υποστήριξε ότι η αμερικανική εταιρεία υπογράφει περίπου 30 διακρατικές συμφωνίες κάθε χρόνο χωρίς να καταγράφεται υπέρβαση του εκτιμώμενου κόστους.
Με μία ανακοίνωση του υπουργείου Εθνικής Αμυνας που εκδόθηκε μετά τη δημοσίευση του ρεπορτάζ στο «ΘΕΜΑ» και με ένα non paper από το Μέγαρο Μαξίμου η κυβέρνηση προσπαθεί να δικαιολογήσει γιατί καταβάλλει το ιλιγγιώδες ποσό των 500 εκατ. δολαρίων την ίδια στιγμή που κάνει διαβήματα στους δανειστές να εκταμιεύσουν οικονομική βοήθεια επικαλούμενη τον άμεσο κίνδυνο που διατρέχει η χώρα να κηρύξει στάση πληρωμών. Λεφτά όμως υπήρχαν για να δοθεί σιωπηρά η προκαταβολή των 45 εκατ. δολαρίων στους Αμερικανούς για τον εκσυγχρονισμό των αεροσκαφών.
Παραθέτουμε τις απαντήσεις του ρεπορτάζ μας στις βασικές θέσεις του Μεγάρου Μαξίμου και του υπουργείου Εθνικής Αμυνας.
Κυβέρνηση: Τα αεροπλάνα P-3 Orion πετούσαν κανονικά μέχρι το 2009. Με απόφαση του τότε υπουργού Αμυνας (Ευάγγελου Μεϊμαράκη) τα αεροπλάνα καθηλώθηκαν λόγω παλαιότητας, αν και είχαν ακόμα ώρες πτήσης. Αν ο εκσυγχρονισμός τους γινόταν εκείνη την εποχή δεν θα κόστιζε τόσα χρήματα, ενώ οι σκέψεις για αγορά καινούριων αεροσκαφών δεν προχώρησαν λόγω της οικονομικής κρίσης που ερχόταν.
Απάντηση: «Πιστεύουμε ότι είναι αναγκαίο να φύγουμε από το εξοπλιστικό μοντέλο του παρελθόντος και να σχεδιάσουμε την αποτρεπτική ικανότητα των Ενόπλων Δυνάμεων σε μια νέα βάση που να λαμβάνει υπόψη τη δυσχερή οικονομική πραγματικότητα», δήλωσε ο Αλέξης Τσίπρας στις 21 Οκτωβρίου του 2014, έπειτα από συνάντησή του με τον πρώην υπουργό Αμυνας Δημήτρη Αβραμόπουλο.
Αυτά λίγους μήνες πριν ο ΣΥΡΙΖΑ αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας. Διότι σήμερα, η κυβέρνηση της Αριστεράς μοιάζει να ψέγει προηγούμενες κυβερνήσεις ότι δεν διέθεσαν χρήματα για αμυντικούς εξοπλισμούς, παραγνωρίζοντας το γεγονός πως από το 2005 μέχρι σήμερα δεν είχε δοθεί ούτε ένα εξοπλιστικό πρόγραμμα αξίας μεγαλύτερης των 300 εκατ. ευρώ λόγω της οικονομικής κρίσης. Επρεπε να γίνονται νέες αγορές πανάκριβων οπλικών συστημάτων σε μια περίοδο όπου οι πολίτες «μάτωναν» για να κλείσουν τα ελλείμματα; Μήπως θα έπρεπε να αξιολογηθούν οι προτεραιότητες, αρχής γενομένης από τη συντήρηση των κύριων οπλικών συστημάτων που υπήρχαν ήδη στο οπλοστάσιο των Ενόπλων Δυνάμεων; Τι έχουν να πουν για το γεγονός ότι μέχρι και σήμερα υπάρχουν μεγάλα προβλήματα ακινησίας σε σημαντικό αριθμό πολεμικών πλοίων του Στόλου λόγω της ανυπαρξίας ανταλλακτικών; Πώς ερμηνεύουν τις προβληματικές έως πολύ χαμηλές διαθεσιμότητες των μαχητικών αεροσκαφών επειδή δεν υπάρχουν χρήματα για ανταλλακτικά και ούτε προβλέπεται να εξοικονομηθούν οι σχετικές πιστώσεις; Και ενώ όλο το προηγούμενο διάστημα υπήρξε σιγή ασυρμάτου και πρωτοφανής προσπάθεια συσκότισης, μετά το αποκαλυπτικό δημοσίευμα του «ΘΕΜΑτος» απολογητική ανακοίνωση με διευκρινίσεις εξέδωσε και το υπουργείο Εθνικής Αμυνας.
Η ανακοίνωση του υπουργείου Αμυνας
«Η συμφωνία για την αναβάθμιση των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας P3 είναι διακρατική μέσω FMS. Απαράβατος όρος της ελληνικής πλευράς ήταν οι εργασίες να γίνουν στην Ελλάδα από ελληνική βιομηχανία. Τα συγκεκριμένα αεροσκάφη χρησιμοποιούν πολλές χώρες, ανάμεσα στις οποίες είναι οι ΗΠΑ, η Γερμανία, ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Νορβηγία, η Ν. Κορέα, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, η Βραζιλία. Ολες αυτές οι χώρες τα αναβαθμίζουν και τα διατηρούν στη δύναμή τους. Η λύση της αναβάθμισης κρίνεται συμφερότερη από την προμήθεια νέων αεροσκαφών για πολλούς λόγους. Ο χρόνος ζωής των αεροσκαφών παρατείνεται για τουλάχιστον 20 χρόνια, διαθέτουμε ήδη ανταλλακτικά για τον συγκεκριμένο τύπο αεροσκάφους, εκπαιδευμένο προσωπικό, οργανωμένη μονάδα υποστήριξης. Είχε προταθεί η προμήθεια παροπλισμένων αεροσκαφών του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού, τα οποία όμως χρειάζονταν τις ίδιες εργασίες αναβάθμισης με μεγαλύτερο κόστος ώστε να είναι διαθέσιμα, ενώ όλες οι εργασίες θα γίνονταν στις ΗΠΑ και όχι στην Ελλάδα. Το ΓΕΝ είχε εισηγηθεί να γίνει επισκευή μέσω FMS και πέρασε ΚΥΣΕΑ από την προηγούμενη κυβέρνηση τον Αύγουστο του 2014. Στη συνέχεια η ίδια συμφωνία προσυπεγράφη και πέρασε ΚΥΣΕΑ με τους ίδιους όρους και τη χρηματοδότηση από τη σημερινή κυβέρνηση στις 15 Μαρτίου 2015 που ήταν η καταληκτική ημερομηνία».
Η απάντηση του «ΘΕΜΑτος»
«Σύμφωνα με το υπουργείο Αμυνας, η 15η Μαρτίου ήταν η καταληκτική ημερομηνία για την έγκριση της συμφωνίας. Παραδέχεται δηλαδή ο υπουργός ότι με τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα συγκάλεσαν το ΚΥΣΕΑ, έβαλαν τις υπογραφές τους και ενέκριναν τη συμφωνία την ημέρα που οι Αμερικανοί τους έλεγαν ότι λήγει η προθεσμία για την υλοποίηση της σύμβασης. Αφού κάνουν τόσο σκληρή διαπραγμάτευση, γιατί δεν αντέδρασαν όπως σε άλλες περιπτώσεις που προαναγγέλλουν αναθεώρηση των ήδη εγκεκριμένων συμβάσεων; Μήπως στην κυβέρνηση και στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας πιστεύουν ότι με το κλίμα που επικρατεί οι Αμερικανοί δεν θα έκαναν βελτιωμένη προσφορά; Ενα άλλο στοιχείο βαρύνουσας σημασίας είναι ότι από τις 30 Οκτωβρίου μέχρι σήμερα η αλλαγή της ισοτιμίας ευρώ - δολαρίου προκαλεί επιβάρυνση στο Ελληνικό Δημόσιο στο πρόγραμμα των αεροσκαφών P-3 κατά περίπου 30%.
Γιατί η συμφωνία δεν πήγε στη Βουλή προτού εγκριθεί από το ΚΥΣΕΑ και πριν την εκταμίευση της προκαταβολής αφού υπάρχει τόσο σοβαρή επιδείνωση των οικονομικών όρων της συμφωνίας;». Το πρόβλημα είναι η δεδομένη στιγμή που υπεγράφη το πρόγραμμα προκαλώντας επιβάρυνση εκατοντάδων εκατομμυρίων στον κρατικό προϋπολογισμό. Σε μια στιγμή όπου η Ελλάδα διέρχεται τη μεγαλύτερη κρίση των τελευταίων δεκαετιών και κινδυνεύει να δηλώσει αδυναμία αποπληρωμής των δανείων ή καταβολής μισθών και συντάξεων. Και το κυριότερο: στην υπόθεση της αναβάθμισης των αεροσκαφών του Πολεμικού Ναυτικού, για την οποία η κυβέρνηση συμφώνησε να πληρώσει 500 εκατ. δολάρια, όλα έγιναν χωρίς να ανακοινωθεί τίποτε στους πολίτες εκ των προτέρων. Αυτό είναι το πρόβλημα. Και η τακτική που ακολουθήθηκε αποκαλύπτει πολλά για τις προθέσεις όσων αποφάσισαν το πρόγραμμα των 500 εκατ. δολαρίων.
Υπάρχουν πτυχές που προκαλούν ερωτήματα όπως η παλαιότητα των αεροσκαφών, η σκοπιμότητα της προμήθειας και η ευκολία με την οποία βρέθηκαν τα 500 εκατ. εν μέσω της πιο σκληρής ανθρωπιστικής κρίσης. Η διαφαινόμενη προσπάθεια να αποστασιοποιηθεί το Μέγαρο Μαξίμου από την ευθύνη της επιλογής των απαρχαιωμένων αεροσκαφών είναι εμφανής. Τους τρομάζει, δικαιολογημένα, η υποψία της ηθικής κηλίδας λόγω της καχυποψίας για μίζες που δεκαετίες τώρα συνοδεύει την αγορά οπλικών συστημάτων από τις Ενοπλες Δυνάμεις.
Ο Δένδιας προωθουσε την προμηθεια επιμονα 10 μερεσ πριν τισ εκλογες την απέρριψαν Σαμαράς - Βενιζέλος δύο φορές, στις 8 και 20 Ιανουαρίου 2015
Ο Δένδιας απαιτούσε, ο Σταϊκούρας απέρριπτε
Τα δύο έγγραφα του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους με τα οποία ο τέως αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας απέρριψε μετά από συνεννόηση με τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά και τον αντιπρόεδρο Βαγγέλη Βενιζέλο την απαίτηση του τότε υπουργού Εθνικής Αμυνας Νίκου Δένδια να εγκριθεί η εκταμίευση της προκαταβολής ώστε να ενεργοποιηθεί το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των αεροσκαφών P-3. Μέσα σε 12 μέρες ο κ. Δένδιας είχε υποβάλει το αίτημα χρηματοδότησης του προγράμματος αναβάθμισης των αεροσκαφών δύο φορές, παρά το γεγονός ότι απέμεναν ελάχιστα 24ωρα μέχρι τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου του 2015.
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης αντέδρασαν στην απόφαση της κυβέρνησης να εκταμιεύσει μισό δισ. δολάρια τη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία που τα δημόσια οικονομικά κρέμονται από μια κλωστή, καταγγέλλοντας και τη μεθόδευση που ακολούθησε η συγκυβέρνηση επιχειρώντας να αποκρύψει την υλοποίηση της προμήθειας. Οι εξηγήσεις του κ. Καμμένου και όσων κυβερνητικών στελεχών προσπάθησαν να αιτιολογήσουν τη σκοπιμότητα της απόφασης για εκσυγχρονισμό των υπέργηρων και παροπλισμένων αεροσκαφών P-3Β Orion πυροδότησαν αντιδράσεις ακόμη από στελέχη του κυβερνώντος κόμματος.
Αποδοκιμασίες και πολιτικοί υπαινιγμοί
Ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Κώστας Χρυσόγονος επισήμανε ότι δημιουργούνται ερωτήματα κατά πόσο είναι αναγκαίο να γίνει ακριβώς τώρα αυτή η δαπάνη, ζήτησε από την κυβέρνηση να εξηγήσει πού βρίσκεται το κατεπείγον του θέματος και υπογράμμισε ότι την πολιτική ευθύνη για την απόφαση εκσυγχρονισμού των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας αντί 500 εκατ. δολαρίων την έχει ο υπουργός Εθνικής Αμυνας.
Τη σκυτάλη πήρε η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Ραχήλ Μακρή, η οποία επέλεξε να εκφράσει τις επιφυλάξεις της μιλώντας στο πλαίσιο της επιτροπής που έχει συσταθεί από τη Βουλή για να διερευνηθεί πώς διογκώθηκε το δημόσιο χρέος. «Δεν είναι δυνατόν όταν οι πολίτες πεινούν και άνθρωποι βιώνουν την ακραία φτώχεια να φορολογούνται για άχρηστους εξοπλισμούς που πραγματοποιούνται από ανίκανους να ελέγξουν την αναγκαιότητά τους και να υπάρχει μεγάλος βαθμός διαπλοκής, όπως μας είπε ο αρμόδιος υπουργός», τόνισε η κυρία Μακρή.Η υλοποίηση του προγράμματος εκσυγχρονισμού των αεροσκαφών αποδοκιμάστηκε και από τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο του ΣΥΡΙΖΑ Νίκο Φίλη, οι δηλώσεις του οποίου συνήθως απηχούν τις απόψεις του Μεγάρου Μαξίμου. «Υπάρχει ένα γενικότερο ζήτημα. Σε μια περίοδο όπου η κοινωνική και οικονομική κρίση επιβάλλει να μετράμε και το τελευταίο σεντ και να ψάχνουμε να βρούμε με το ζόρι 200 εκατ. ευρώ για την αντιμετώπιση της ακραίας φτώχειας πρέπει να προσέχουμε -έστω και αν πιεζόμαστε από διάφορες προθεσμίες- στο πώς διαθέτουμε χρήματα για εξοπλισμούς», επισήμανε ο κ. Φίλης μιλώντας σε επιτροπή της Βουλής.
Αναφερόμενη στο θέμα της αναβάθμισης των αεροσκαφών P-3 με ανάθεση στην αμερικανική εταιρεία Lockheed Martin, η πρόεδρος της Βουλής Ζωή Κωνσταντοπούλου υπογράμμισε ότι για τα ζητήματα εξοπλισμών «όλοι έχουμε ευαισθησία και θέλουμε διαφάνεια», διαβεβαίωσε τον πρώην υπουργό Αμυνας Ευάγγελο Μεϊμαράκη ότι δεν υπάρχει διάθεση «να θάψουμε οτιδήποτε» και πρότεινε να υπάρξει μια συνεδρίαση της επιτροπής εξοπλιστικών προγραμμάτων για τον εκσυγχρονισμό των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας «ως ζήτημα ημερήσιας διάταξης».
«Μπορεί να μην ήταν προτεραιότητά μου η συμφωνία για τα αεροπλάνα του Ναυτικού», δήλωσε και ο υπουργός Επικρατείας για τον Συντονισμό του Κυβερνητικού Εργου Αλέκος Φλαμπουράρης, ένας εκ των στενότερων συνεργατών του Αλέξη Τσίπρα, όταν ρωτήθηκε πώς είναι δυνατόν να δρομολογείται η εκταμίευση 500 εκατ. δολαρίων για πολεμικά αεροσκάφη ενώ η κυβέρνηση σχεδιάζει να διαθέσει μόλις 200 εκατ. ευρώ για την ανακούφιση των χιλιάδων Ελλήνων που έχουν πληγεί από την ανθρωπιστική κρίση.
Κι ενώ η πολιτική θύελλα που προκλήθηκε από την απόφαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Εξωτερικών και Αμυνας δεν λέει να κοπάσει, στο πρωθυπουργικό γραφείο φαίνεται ότι ίσως γίνονται δεύτερες σκέψεις για το αν τελικώς θα δοθούν τα 500 εκατ. δολάρια με σκοπό να γίνουν και πάλι πτήσιμα τα αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας. Σύμφωνα με πληροφορίες από το Μέγαρο Μαξίμου, ο πρωθυπουργός λέει στους συνομιλητές του ότι τα χρήματα έχουν απλώς δεσμευτεί και τονίζει ότι η προκαταβολή των 45 εκατ. δολαρίων για την ενεργοποίηση του προγράμματος δεν θα εκταμιευτεί στους Αμερικανούς αν προηγουμένως δεν λυθεί το χρηματοδοτικό πρόβλημα της χώρας μετά την εμπλοκή στις διαπραγματεύσεις με τους Ευρωπαίους δανειστές. Αυτό που αναφέρουν ανώτατες κυβερνητικές πηγές είναι πως, αν δεν διευθετηθεί το πρόβλημα χρηματοδότησης με τους πιστωτές στις 24 Απριλίου, το πρόγραμμα ενδέχεται να ανασταλεί, παρά το γεγονός ότι υπάρχει γραπτή έγκριση από το ΚΥΣΕΑ, αλλά και ρητή δέσμευση για εκταμίευση της προκαταβολής των 45 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, σύμφωνα με την αμερικανική εταιρεία Lockheed Martin, η προκαταβολή έχει εκταμιευτεί και το πρόγραμμα έχει ξεκινήσει...
Η επιμονή Δένδια
Ενδιαφέρουσα πτυχή της υπόθεσης του προγράμματος για τα P-3 του Πολεμικού Ναυτικού είναι η στάση του τέως υπουργού Εθνικής Αμυνας Νίκου Δένδια, ο οποίος προώθησε επίμονα τη σύμβαση προς υπογραφή, όμως η υλοποίησή της φρέναρε στις αμφιβολίες των κυρίων Αντώνη Σαμαρά και Ευάγγελου Βενιζέλου για την αναγκαιότητά της σε αυτή την οικονομική συγκυρία. Ο βασικός παράγοντας που δεν επέτρεψε την εκταμίευση της προκαταβολής ήταν η σθεναρή άρνηση της προηγούμενης ηγεσίας του υπουργείου Οικονομικών - και κυρίως η αντίδραση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους που δεν ενέκρινε τη χρηματοδότηση του προγράμματος και έλεγε συνεχώς «όχι» στα αιτήματα από το υπουργείο Εθνικής Αμυνας για εκταμίευση της προκαταβολής που θα ενεργοποιούσε το πρόγραμμα. Ο κ. Δένδιας επέμενε μέχρι το παρά πέντε των εκλογών, ζητώντας να λάβει την έγκριση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα για τη χρηματοδότηση της αναβάθμισης των αεροσκαφών. Σε διάστημα 12 ημερών, μόνο τον Ιανουάριο του 2015, και λίγα 24ωρα πριν από την εκλογική αναμέτρηση όπου επικράτησε ο ΣΥΡΙΖΑ, ο κ. Δένδιας είχε αποστείλει δύο διαδοχικά αιτήματα προς το Γενικό Λογιστήριο ζητώντας τη διάθεση των κονδυλίων που χρειάζονταν για να ενεργοποιηθεί το πρόγραμμα. «Η επιπλέον χρηματοδότηση του νέου προγράμματος προκαλεί υπέρβαση των οροφών που έχουν τεθεί από το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής για τα έτη 2016 και 2017 κατά 59 εκατ. και 92 εκατ. ευρώ αντίστοιχα, με συνεπακόλουθη επιδείνωση του δημοσιονομικού αποτελέσματος», ήταν η απάντηση του υπουργείου Οικονομικών στο πρώτο έγγραφο που είχε σταλεί από το υπουργείο Αμυνας στις 30 Δεκεμβρίου του 2014, δηλαδή μετά την προκήρυξη των εκλογών λόγω αδυναμίας εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας. Και ενώ ο κ. Σταϊκούρας αρνήθηκε να χρηματοδοτήσει το πρόγραμμα των αεροσκαφών επειδή ήταν παραμονές εκλογών και διέβλεπε την καθίζηση των δημοσίων εσόδων και συσσώρευση των οικονομικών προβλημάτων που σήμερα μοιάζουν ανυπέρβλητα, ο κ. Δένδιας επέμεινε. Μέχρι την τελευταία στιγμή προ των εκλογών και ενώ η εκλογική κατάρρευση της Ν.Δ. ήταν ορατή, ο τέως υπουργός Αμυνας επέμενε να διεκδικεί την υλοποίηση της συμφωνίας αιτούμενος χρήματα από το Γενικό Λογιστήριο με νέο έγγραφο στις 20 Ιανουαρίου του 2015.
Συνεργάτες του κ. Δένδια υποστηρίζουν ότι στην πρόταση που κατατέθηκε στο υπουργείο Οικονομικών -τον Ιανουάριο του 2015- το υπουργείο Αμυνας τροποποιούσε τον αρχικό σχεδιασμό υλοποίησης των εξοπλιστικών προγραμμάτων της περιόδου 2016-2017 και μέσω ανακατανομής κονδυλίων εξοικονομούσε 155 εκατ. ευρώ από άλλα εξοπλιστικά προγράμματα για να υπογραφεί και να χρηματοδοτηθεί η σύμβαση εκσυγχρονισμού των αεροσκαφών. Η επιμονή του κ. Δένδια δείχνει την απόλυτη προτεραιότητα που είχε θέσει στην υλοποίηση του προγράμματος των 500 εκατ. ευρώ, παρά το γεγονός ότι, ακόμη και αν το Γενικό Λογιστήριο ενέκρινε το χρηματοδοτικό πρόγραμμα για τα P-3B, θα χρειάζονταν νέα έγκριση από το ΚΥΣΕΑ, υπογραφή διακρατικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ και εκταμίευση της πρώτης δόσης ώστε να ενεργοποιηθεί το πρόγραμμα. Σε πολιτικό επίπεδο, η επιμονή του κ. Δένδια να προχωρήσει το πρόγραμμα φαίνεται να παραγνώριζε την έλευση του ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση, προοπτική που είχε προεξοφλήσει το σύνολο του πολιτικού κόσμου.
Σαν να συνδέονται από έναν άτυπο άξονα, η αποτυχημένη προσπάθεια του κ. Δένδια να κλείσει τη συμφωνία με τους Αμερικανούς εκπληρώθηκε περιέργως από τον διάδοχό του στο υπουργείο Αμυνας. Σε διάστημα μόλις 48 ημερών από την ημέρα που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. ανέλαβε την ευθύνη διακυβέρνησης της χώρας, ο κ. Καμμένος πήρε έγκριση από τον πρωθυπουργό και τα υπόλοιπα μέλη του Κυβερνητικού Συμβουλίου Εξωτερικών και Αμυνας, έπεισε το οικονομικό επιτελείο για την αναγκαιότητα υλοποίησης του προγράμματος τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο και εξασφάλισε την προκαταβολή των 45 εκατ. δολαρίων για την αμερικανική Lockheed Martin.
Το ΚΥΣΕΑ της 15ης Μαρτίου που έδωσε το πράσινο φως στον κ. Καμμένο συνεδρίασε διά περιφοράς, δηλαδή δεν χρειάστηκε καν να γίνει συζήτηση και παράθεση επιχειρημάτων, αφού προφανώς οι απόψεις του υπουργού Εθνικής Αμυνας ήταν τόσο καταλυτικές ώστε έπεισαν τους κυρίους Αλέξη Τσίπρα, Νίκο Κοτζιά (υπουργός Εξωτερικών), Γιάννη Πανούση (αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών), Θοδωρή Δρίτσα (αναπληρωτής υπουργός Ναυτιλίας), αλλά και τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ στρατηγό Μιχάλη Κωσταράκο που απλώς προσυπέγραψε χωρίς δεύτερη σκέψη.
Αυτό που δεν έχει περάσει απαρατήρητο είναι ότι η υλοποίηση του προγράμματος εκσυγχρονισμού μέσης ζωής των αεροσκαφών αποφασίστηκε τελικώς από την κυβέρνηση του Τσίπρα χωρίς να ζητηθεί η γνωμοδότηση της αρμόδιας Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εξοπλιστικών Προγραμμάτων. Αρμόδιοι κοινοβουλευτικοί παράγοντες επισημαίνουν ότι η αλλαγή της ισοτιμίας ευρώ - δολαρίου επέφερε αύξηση του συνολικού κόστους του προγράμματος σχεδόν κατά 30% (σε σχέση με την ισοτιμία 1:1,27 της 30ής Οκτωβρίου 2014) και συνεπάγεται σοβαρή επιβάρυνση για τον Προϋπολογισμό σε σχέση με τον αρχικό προγραμματισμό, γι’ αυτό η σύμβαση θα έπρεπε να έχει εγκριθεί από τη Βουλή προτού ληφθεί η απόφαση του ΚΥΣΕΑ της 15ης Μαρτίου και πριν από την ενεργοποίηση του εκσυγχρονισμού με την εκταμίευση προκαταβολής ύψους 45 εκατ. δολαρίων.
Αυστηρή κριτική κατά Τόσκα
Ενόχληση υπάρχει, σύμφωνα με πληροφορίες από κυβερνητικές πηγές, για τον ρόλο του υφυπουργού Αμυνας και βουλευτή Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ Νίκου Τόσκα. «Μας το εισηγήθηκαν και οι δικοί μας άνθρωποι στο υπουργείο Αμυνας», λένε για το πρόγραμμα των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας των 500 εκατ. δολαρίων κυβερνητικά στελέχη. Η κριτική που δέχεται ο κ. Τόσκας από το εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι θα έπρεπε να προφυλάξει την κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό εξηγώντας βασικές παραμέτρους του προγράμματος που αποφασίστηκε να υλοποιηθεί άρον άρον σε μια συγκυρία όπου το οικονομικό επιτελείο αναγκάζεται να «λεηλατήσει» τα ταμεία των ΔΕΚΟ για να βρει τα κονδύλια που είναι απαραίτητα για την πληρωμή μισθών, συντάξεων και για την εξυπηρέτηση του εξωτερικού δανεισμού.
Ευθυγραμμιζόμενος πλήρως με την εισήγηση του κ. Καμμένου για υλοποίηση του προγράμματος εκσυγχρονισμού των P-3B, ο κ. Τόσκας, αλλά και ο επίσης προερχόμενος από τον ΣΥΡΙΖΑ αναπληρωτής υπουργός Αμυνας Κώστας Ησυχος χαρακτήρισαν σενάρια φαντασίας τα δημοσιεύματα ότι διαφωνούσαν με τον εκσυγχρονισμό των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας. Μάλιστα ο κ. Τόσκας δεν περιορίστηκε απλώς να επισημάνει ότι δεν διαφωνεί με την απόφαση αναβάθμισης των αεροσκαφών.
Μιλώντας στη Βουλή, ο υφυπουργός Αμυνας υποστήριξε ότι τα συγκεκριμένα αεροσκάφη «από επιχειρησιακής πλευράς ήταν απόλυτα απαραίτητα, έπρεπε να καλύψουν τον ευρύτερο θαλάσσιο χώρο της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και του Αιγαίου». Ο κ. Τόσκας πρόσθεσε ότι στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή «υπήρξε επιχειρησιακή απαίτηση, γι’ αυτό χρειάζεται να επανενεργοποιηθούν», τόνισε δε ότι η τιμή των 500 εκατ. δολαρίων «ήταν η πιο συμφέρουσα».
Ο προερχόμενος από τον ΣΥΡΙΖΑ υφυπουργός Αμυνας επικρίνεται ότι δεν «προστάτευσε» τον κ. Τσίπρα, αφού το πρόγραμμα των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας θα μπορούσε να καθυστερήσει για λίγους μήνες, μέχρι να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις με τους Ευρωπαίους δανειστές ώστε οι χρηματορροές και οι εκταμιεύσεις των χρημάτων προς τις ΗΠΑ να ξεκινήσουν αφού διασφαλιστεί το μέλλον της χώρας με την οριστικοποίηση της νέας συμφωνίας. Κατά τον ίδιο τρόπο εκτεθειμένος εμφανίζεται και ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Δημήτρης Μάρδας, ο οποίος υποστήριξε δημοσίως ότι τα χρήματα για τον εκσυγχρονισμό των αεροσκαφών το υπουργείο Εθνικής Αμυνας «τα βρήκε από κάποιους δικούς του λογαριασμούς και όχι από τον Προϋπολογισμό τον οποίο έχουμε»!
Και ενώ τον Ιανουάριο του 2015 ο τέως αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας αρνήθηκε την εκταμίευση που ζητούσε επίμονα ο κ. Δένδιας προβλέποντας τα οικονομικά προβλήματα, τον Απρίλιο του 2015 ο κ. Μάρδας όχι μόνο συναίνεσε να εκταμιευτούν τα 45 εκατ. της προκαταβολής εγκρίνοντας τη χρονική κατανομή των κονδυλίων, αλλά προσπάθησε και να αποστασιοποιηθεί από την υπόθεση λέγοντας ότι το υπουργείο Αμυνας έχει τα δικά του χρήματα, λες και το Πεντάγωνο είναι κάποια... offshore με πόρους ανεξάρτητους από τον κρατικό προϋπολογισμό!
Lockheed: Το πρόγραμμα ξεκίνησε
Η κρατική Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ) και η εταιρεία ISI του μόνιμου συνεργάτη και υποκατασκευαστή της Lockheed Martin, Κρίστιαν Χατζημηνά, θα είναι οι δύο βασικές εταιρείες που θα αναλάβουν μερίδιο από το πρόγραμμα των 500 εκατ. δολαρίων. Η ΕΑΒ θα αναλάβει συνολικό έργο ύψους 100 εκατ. δολαρίων που αφορά στις γενικές ανακατασκευές, στις γενικές επισκευές και την τοποθέτηση των νέων πτερύγων και του ουραίου (θα κατασκευαστούν στην Αμερική), στην αλλαγή του πιλοτηρίου και την αναβάθμιση των κινητήρων στα αεροσκάφη P-3. Για τα επόμενα πέντε χρόνια η ΕΑΒ εκτιμάται ότι θα παίρνει περίπου 20 εκατ. δολάρια ετησίως ως αμοιβή από τη συμμετοχή της στην αναβάθμιση των αεροσκαφών. Η εταιρεία ISI θα αλλάξει τα ηλεκτρονικά συστήματα στα υπέργηρα P-3 και η συμφωνία με τη Lockheed εκτιμάται ότι θα αποφέρει στην εταιρεία του κ. Χατζημηνά 50 εκατ. δολάρια.
Ο αντιπρόεδρος και επικεφαλής του γραφείου της Lockheed στην Ελλάδα, Ντένης Πλέσσας, ανέφερε στο «ΘΕΜΑ» ότι το πρόγραμμα έχει ξεκινήσει, επιβεβαιώνοντας ότι η προκαταβολή των 45 εκατ. δολαρίων με την οποία ενεργοποιήθηκε η σύμβαση έχει ήδη εκταμιευτεί. Ο κ. Πλέσσας ρωτήθηκε γιατί υπάρχει ασάφεια τόσο στο τελικό κόστος του προγράμματος που θα επιβαρύνει τους φορολογούμενους όσο και στον αριθμό των αεροσκαφών P-3B που τελικώς θα εκσυγχρονιστούν. Τόσο στην απόφαση του ΚΥΣΕΑ όσο και στην κατακυρωτική απόφαση της προμήθειας επισημαίνεται ότι θα εκσυγχρονιστούν «έως 5 αεροσκαφών P-3B του Πολεμικού Ναυτικού εντός του ποσού των 499,8 εκατ. δολαρίων». Δηλαδή είναι πιθανό τελικώς να μην καταστεί δυνατή η ανακατασκευή και των 5 αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας όπως αναφέρεται στη συμφωνία, ενώ και ο προϋπολογισμός των 499,8 εκατ. δολαρίων δεν είναι το τελικό αλλά το εκτιμώμενο κόστος... «Ρωτήστε το ΚΥΣΕΑ για το έως 5», απάντησε ο κ. Πλέσσας στο ερώτημα γιατί δεν αναφέρεται επακριβώς ο αριθμός των αεροσκαφών που θα αναβαθμιστούν, ενώ σε ό,τι αφορά το κόστος του προγράμματος, ο επικεφαλής του γραφείου της Lockheed στην Ελλάδα υποστήριξε ότι η αμερικανική εταιρεία υπογράφει περίπου 30 διακρατικές συμφωνίες κάθε χρόνο χωρίς να καταγράφεται υπέρβαση του εκτιμώμενου κόστους.
Με μία ανακοίνωση του υπουργείου Εθνικής Αμυνας που εκδόθηκε μετά τη δημοσίευση του ρεπορτάζ στο «ΘΕΜΑ» και με ένα non paper από το Μέγαρο Μαξίμου η κυβέρνηση προσπαθεί να δικαιολογήσει γιατί καταβάλλει το ιλιγγιώδες ποσό των 500 εκατ. δολαρίων την ίδια στιγμή που κάνει διαβήματα στους δανειστές να εκταμιεύσουν οικονομική βοήθεια επικαλούμενη τον άμεσο κίνδυνο που διατρέχει η χώρα να κηρύξει στάση πληρωμών. Λεφτά όμως υπήρχαν για να δοθεί σιωπηρά η προκαταβολή των 45 εκατ. δολαρίων στους Αμερικανούς για τον εκσυγχρονισμό των αεροσκαφών.
Παραθέτουμε τις απαντήσεις του ρεπορτάζ μας στις βασικές θέσεις του Μεγάρου Μαξίμου και του υπουργείου Εθνικής Αμυνας.
Κυβέρνηση: Τα αεροπλάνα P-3 Orion πετούσαν κανονικά μέχρι το 2009. Με απόφαση του τότε υπουργού Αμυνας (Ευάγγελου Μεϊμαράκη) τα αεροπλάνα καθηλώθηκαν λόγω παλαιότητας, αν και είχαν ακόμα ώρες πτήσης. Αν ο εκσυγχρονισμός τους γινόταν εκείνη την εποχή δεν θα κόστιζε τόσα χρήματα, ενώ οι σκέψεις για αγορά καινούριων αεροσκαφών δεν προχώρησαν λόγω της οικονομικής κρίσης που ερχόταν.
Απάντηση: «Πιστεύουμε ότι είναι αναγκαίο να φύγουμε από το εξοπλιστικό μοντέλο του παρελθόντος και να σχεδιάσουμε την αποτρεπτική ικανότητα των Ενόπλων Δυνάμεων σε μια νέα βάση που να λαμβάνει υπόψη τη δυσχερή οικονομική πραγματικότητα», δήλωσε ο Αλέξης Τσίπρας στις 21 Οκτωβρίου του 2014, έπειτα από συνάντησή του με τον πρώην υπουργό Αμυνας Δημήτρη Αβραμόπουλο.
Αυτά λίγους μήνες πριν ο ΣΥΡΙΖΑ αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας. Διότι σήμερα, η κυβέρνηση της Αριστεράς μοιάζει να ψέγει προηγούμενες κυβερνήσεις ότι δεν διέθεσαν χρήματα για αμυντικούς εξοπλισμούς, παραγνωρίζοντας το γεγονός πως από το 2005 μέχρι σήμερα δεν είχε δοθεί ούτε ένα εξοπλιστικό πρόγραμμα αξίας μεγαλύτερης των 300 εκατ. ευρώ λόγω της οικονομικής κρίσης. Επρεπε να γίνονται νέες αγορές πανάκριβων οπλικών συστημάτων σε μια περίοδο όπου οι πολίτες «μάτωναν» για να κλείσουν τα ελλείμματα; Μήπως θα έπρεπε να αξιολογηθούν οι προτεραιότητες, αρχής γενομένης από τη συντήρηση των κύριων οπλικών συστημάτων που υπήρχαν ήδη στο οπλοστάσιο των Ενόπλων Δυνάμεων; Τι έχουν να πουν για το γεγονός ότι μέχρι και σήμερα υπάρχουν μεγάλα προβλήματα ακινησίας σε σημαντικό αριθμό πολεμικών πλοίων του Στόλου λόγω της ανυπαρξίας ανταλλακτικών; Πώς ερμηνεύουν τις προβληματικές έως πολύ χαμηλές διαθεσιμότητες των μαχητικών αεροσκαφών επειδή δεν υπάρχουν χρήματα για ανταλλακτικά και ούτε προβλέπεται να εξοικονομηθούν οι σχετικές πιστώσεις; Και ενώ όλο το προηγούμενο διάστημα υπήρξε σιγή ασυρμάτου και πρωτοφανής προσπάθεια συσκότισης, μετά το αποκαλυπτικό δημοσίευμα του «ΘΕΜΑτος» απολογητική ανακοίνωση με διευκρινίσεις εξέδωσε και το υπουργείο Εθνικής Αμυνας.
Η ανακοίνωση του υπουργείου Αμυνας
«Η συμφωνία για την αναβάθμιση των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας P3 είναι διακρατική μέσω FMS. Απαράβατος όρος της ελληνικής πλευράς ήταν οι εργασίες να γίνουν στην Ελλάδα από ελληνική βιομηχανία. Τα συγκεκριμένα αεροσκάφη χρησιμοποιούν πολλές χώρες, ανάμεσα στις οποίες είναι οι ΗΠΑ, η Γερμανία, ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Νορβηγία, η Ν. Κορέα, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, η Βραζιλία. Ολες αυτές οι χώρες τα αναβαθμίζουν και τα διατηρούν στη δύναμή τους. Η λύση της αναβάθμισης κρίνεται συμφερότερη από την προμήθεια νέων αεροσκαφών για πολλούς λόγους. Ο χρόνος ζωής των αεροσκαφών παρατείνεται για τουλάχιστον 20 χρόνια, διαθέτουμε ήδη ανταλλακτικά για τον συγκεκριμένο τύπο αεροσκάφους, εκπαιδευμένο προσωπικό, οργανωμένη μονάδα υποστήριξης. Είχε προταθεί η προμήθεια παροπλισμένων αεροσκαφών του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού, τα οποία όμως χρειάζονταν τις ίδιες εργασίες αναβάθμισης με μεγαλύτερο κόστος ώστε να είναι διαθέσιμα, ενώ όλες οι εργασίες θα γίνονταν στις ΗΠΑ και όχι στην Ελλάδα. Το ΓΕΝ είχε εισηγηθεί να γίνει επισκευή μέσω FMS και πέρασε ΚΥΣΕΑ από την προηγούμενη κυβέρνηση τον Αύγουστο του 2014. Στη συνέχεια η ίδια συμφωνία προσυπεγράφη και πέρασε ΚΥΣΕΑ με τους ίδιους όρους και τη χρηματοδότηση από τη σημερινή κυβέρνηση στις 15 Μαρτίου 2015 που ήταν η καταληκτική ημερομηνία».
Η απάντηση του «ΘΕΜΑτος»
«Σύμφωνα με το υπουργείο Αμυνας, η 15η Μαρτίου ήταν η καταληκτική ημερομηνία για την έγκριση της συμφωνίας. Παραδέχεται δηλαδή ο υπουργός ότι με τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα συγκάλεσαν το ΚΥΣΕΑ, έβαλαν τις υπογραφές τους και ενέκριναν τη συμφωνία την ημέρα που οι Αμερικανοί τους έλεγαν ότι λήγει η προθεσμία για την υλοποίηση της σύμβασης. Αφού κάνουν τόσο σκληρή διαπραγμάτευση, γιατί δεν αντέδρασαν όπως σε άλλες περιπτώσεις που προαναγγέλλουν αναθεώρηση των ήδη εγκεκριμένων συμβάσεων; Μήπως στην κυβέρνηση και στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας πιστεύουν ότι με το κλίμα που επικρατεί οι Αμερικανοί δεν θα έκαναν βελτιωμένη προσφορά; Ενα άλλο στοιχείο βαρύνουσας σημασίας είναι ότι από τις 30 Οκτωβρίου μέχρι σήμερα η αλλαγή της ισοτιμίας ευρώ - δολαρίου προκαλεί επιβάρυνση στο Ελληνικό Δημόσιο στο πρόγραμμα των αεροσκαφών P-3 κατά περίπου 30%.
Γιατί η συμφωνία δεν πήγε στη Βουλή προτού εγκριθεί από το ΚΥΣΕΑ και πριν την εκταμίευση της προκαταβολής αφού υπάρχει τόσο σοβαρή επιδείνωση των οικονομικών όρων της συμφωνίας;». Το πρόβλημα είναι η δεδομένη στιγμή που υπεγράφη το πρόγραμμα προκαλώντας επιβάρυνση εκατοντάδων εκατομμυρίων στον κρατικό προϋπολογισμό. Σε μια στιγμή όπου η Ελλάδα διέρχεται τη μεγαλύτερη κρίση των τελευταίων δεκαετιών και κινδυνεύει να δηλώσει αδυναμία αποπληρωμής των δανείων ή καταβολής μισθών και συντάξεων. Και το κυριότερο: στην υπόθεση της αναβάθμισης των αεροσκαφών του Πολεμικού Ναυτικού, για την οποία η κυβέρνηση συμφώνησε να πληρώσει 500 εκατ. δολάρια, όλα έγιναν χωρίς να ανακοινωθεί τίποτε στους πολίτες εκ των προτέρων. Αυτό είναι το πρόβλημα. Και η τακτική που ακολουθήθηκε αποκαλύπτει πολλά για τις προθέσεις όσων αποφάσισαν το πρόγραμμα των 500 εκατ. δολαρίων.
Υπάρχουν πτυχές που προκαλούν ερωτήματα όπως η παλαιότητα των αεροσκαφών, η σκοπιμότητα της προμήθειας και η ευκολία με την οποία βρέθηκαν τα 500 εκατ. εν μέσω της πιο σκληρής ανθρωπιστικής κρίσης. Η διαφαινόμενη προσπάθεια να αποστασιοποιηθεί το Μέγαρο Μαξίμου από την ευθύνη της επιλογής των απαρχαιωμένων αεροσκαφών είναι εμφανής. Τους τρομάζει, δικαιολογημένα, η υποψία της ηθικής κηλίδας λόγω της καχυποψίας για μίζες που δεκαετίες τώρα συνοδεύει την αγορά οπλικών συστημάτων από τις Ενοπλες Δυνάμεις.
Ο Δένδιας προωθουσε την προμηθεια επιμονα 10 μερεσ πριν τισ εκλογες την απέρριψαν Σαμαράς - Βενιζέλος δύο φορές, στις 8 και 20 Ιανουαρίου 2015
Ο Δένδιας απαιτούσε, ο Σταϊκούρας απέρριπτε
Τα δύο έγγραφα του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους με τα οποία ο τέως αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας απέρριψε μετά από συνεννόηση με τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά και τον αντιπρόεδρο Βαγγέλη Βενιζέλο την απαίτηση του τότε υπουργού Εθνικής Αμυνας Νίκου Δένδια να εγκριθεί η εκταμίευση της προκαταβολής ώστε να ενεργοποιηθεί το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των αεροσκαφών P-3. Μέσα σε 12 μέρες ο κ. Δένδιας είχε υποβάλει το αίτημα χρηματοδότησης του προγράμματος αναβάθμισης των αεροσκαφών δύο φορές, παρά το γεγονός ότι απέμεναν ελάχιστα 24ωρα μέχρι τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου του 2015.
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ