Η ΝΔ το πιο συστηµικό κόµµα με 4,3 σε κλίμακα 1-5
Το δυστύχηµα των Τεµπών ενεργοποίησε τη διαχρονική δυσπιστία των πολιτών προς το κράτος, εξέθρεψε την αµφισβήτηση προς τους θεσµούς και γιγάντωσε το έλλειµµα εµπιστοσύνης απέναντι σε οτιδήποτε συγκροτεί τη συστηµικότητα. Την ίδια στιγµή, βέβαια, υπάρχει η αντίληψη για το 73,5% του δείγµατος ότι τα κόµµατα της αντιπολίτευσης επιχειρούν να εκµεταλλευτούν πολιτικά την υπόθεση, αλλά η συγκεκριµένη διαπίστωση µπορεί να είναι ηθικά επιλήψιµη, είναι όµως και η αναµενόµενη αντίδραση στο πλαίσιο του κοµµατικού ανταγωνισµού και του ρόλου της αντιπολίτευσης.
Ενθάρρυνε σε µεγάλο βαθµό τη γέννηση µιας νέας διαιρετικής τοµής στην ελληνική κοινωνία, µεταξύ συστηµικών και αντισυστηµικών, στα πρότυπα της διχαστικής λογικής που είχε επικρατήσει κατά την προηγούµενη δεκαετία, ανάµεσα στο µνηµόνιο - αντιµνηµόνιο. Σε αυτό το τοξικό περιβάλλον αναδύεται ο νέος ιδιότυπος διχασµός και συγκροτείται το καινούργιο µέτωπο της αντισυστηµικότητας, που διακρίνεται από συγκεκριµένα πολιτικά, ιδεολογικά και δηµογραφικά χαρακτηριστικά.
Κατ’ αρχάς, ως έννοια ο αντισυστηµισµός έχει θετική χροιά για το 39,8% της κοινωνίας, σε αντίθεση µε το 51%, που τον συνδέει µε αρνητικούς συνειρµούς.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η ανάλυση των παραπάνω απαντήσεων, όπου οι ηλικίες έως 39 ετών µε 58,9%, όσοι τοποθετούνται στην Αριστερά σε ποσοστό 60,4%, ψηφίζουν ΚΚΕ, Πλεύση Ελευθερίας, αλλά και Ελληνική Λύση είναι πιο θετικοί στο περιεχόµενο του αντισυστηµισµού, ενώ στον αντίποδα αρνητική άποψη για το φαινόµενο διατυπώνουν οι άνω των 65 ετών, οι κεντροδεξιοί, οι ψηφοφόροι της Ν.∆., της Φωνής Λογικής και της «Νίκης». Η έννοια του αντισυστηµισµού συνιστά νεολογισµό, που σχετικά πρόσφατα έχει καταχωριστεί στο πολιτικό µας λεξιλόγιο.
∆εν υπάρχει µια σαφής, διατυπωµένη θεωρία, µπορούµε ωστόσο να τον περιγράψουµε ως το έλλειµµα εµπιστοσύνης προς τους θεσµούς της οργανωµένης, φιλελεύθερης, κοινοβουλευτικής δηµοκρατίας. Επί της ουσίας, η εννοιολόγηση αναφέρεται στην αµφισβήτηση του υπάρχοντος συστήµατος και στην επιθυµία για αντικατάστασή του.
Ο αντισυστηµισµός δεν συνεπάγεται την απουσία οργανωµένου συστήµατος, αλλά την αλλαγή και τη µετατόπιση του συσχετισµού δυνάµεων που συγκροτούν το παρόν σύστηµα. Μπορεί να πάρει διαφορετικές µορφές, οι οποίες ξεκινούν από την απαξίωση και τη δυσφορία που εκφράζουν οι πολίτες για αποφάσεις των θεσµών, να εξελιχθεί σε πολιτική ανυπακοή, σε µια κατάσταση δηλαδή στην οποία µια οµάδα πολιτών δεν συµµορφώνεται συνειδητά και δεν εφαρµόζει τους νόµους.
Η ταύτιση του αντισυστηµισµού µε τον λαϊκισµό βρίσκει σύµφωνο το 43,3% της κοινής γνώµης, µε τους κεντροδεξιούς πολίτες, τους ψηφοφόρους της Ν.∆. και της Φωνής Λογικής να υπερθεµατίζουν αυτή την άποψη. Αντίθετα, το 46,7% απορρίπτει τη σύζευξη των δύο εννοιών, µε τους αριστερούς, τους ψηφοφόρους του ΚΚΕ, της Πλεύσης, του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και της «Νίκης» να διαφωνούν περισσότερο. Εκεί όπου φαίνεται να διαµορφώνεται µια πλειοψηφική τάση είναι στην αντίληψη ότι ο αντισυστηµισµός συνιστά δείγµα µιας κοινωνίας που διαθέτει αντανακλαστικά, άποψη που ενστερνίζεται το 54,3% του συνόλου έναντι του 36,2% που θεωρεί τη διεύρυνση του αντισυστηµισµού επικίνδυνη. Την ίδια στιγµή, βέβαια, µόνο το 25,9% θεωρεί τον αντισυστηµισµό πολιτική πρόταση, µε το 66,3% να υποβιβάζει το φαινόµενο στο επίπεδο της διαµαρτυρίας. Για τον λόγο αυτόν, το 55,5% δεν θα ήθελε να δει στη διακυβέρνηση της χώρας µια πολιτική δύναµη από αυτές που σήµερα θεωρούνται αντισυστηµικές.
Αυτό που σίγουρα συµβαίνει τη δεδοµένη χρονική περίοδο είναι η ενίσχυση του αντισυστηµισµού εξαιτίας της υπόθεσης των Τεµπών, άποψη µε την οποία συµφωνεί το 64,8% του δείγµατος, µε αποτέλεσµα το 42,6% να δηλώνει σήµερα συστηµικό, το 37,4% αντισυστηµικό και το 20% να µην τοποθετείται στο συγκεκριµένο δίπολο. Στη συζήτηση εµπλέκονται και τα µέσα ενηµέρωσης, µε το 32,6% να δηλώνει ότι εµπιστεύεται περισσότερο τις ενηµερωτικές ιστοσελίδες, το 20,3% την τηλεόραση, το 12,5% τις εφηµερίδες, το 10,8% το ραδιόφωνο και το 8,2% τα social media, ενώ το 15,3% του δείγµατος δήλωσε ότι δεν εµπιστεύεται κανένα Μέσο.
Η διασταύρωση συστηµισµού και εµπιστοσύνης στα ΜΜΕ είναι αποκαλυπτική και αναδεικνύει τους τρόπους συσχέτισης, µε τους συστηµικούς πολίτες να εµπιστεύονται περισσότερο την τηλεόραση, τις εφηµερίδες και τα ραδιόφωνα, τα παραδοσιακά, δηλαδή, Μέσα, σε αντίθεση µε τους αντισυστηµικούς, που επιλέγουν για την ενηµέρωσή τους τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης και στη συνέχεια τις ιστοσελίδες.
Η Ν.Δ το πιο συστηµικό κόµµα με 4,3 σε κλιμακα 1-5Οσον αφορά τη φυσιογνωµία των κοµµάτων, στην κλίµακα 1-5 ως το πιο συστηµικό κόµµα τοποθετείται η Ν.∆. µε µ.ό. 4,3, ακολουθούµενη από το ΠΑΣΟΚ που σκοράρει 3,7 και τον ΣΥΡΙΖΑ, που καταγράφεται µε 3,4. Στον αντίποδα, ως πιο αντισυστηµικά κόµµατα αποτυπώνονται η Πλεύση Ελευθερίας και το ΜέΡΑ25 µε 2,7 και το ΚΚΕ µε 2,8. Είναι εµφανές ότι τα κόµµατα εξουσίας εκλαµβάνονται από τους πολίτες ως τα πιο συστηµικά, ενώ φαίνεται ότι στη χώρα µας ο αντισυστηµισµός συνεχίζει να έχει αριστερό πρόσηµο.
Σε αυτό το πολιτικό περιβάλλον, εποµένως, δεν προκαλεί εντύπωση η αποτύπωση της εκλογικής επιρροής των κοµµάτων, στην οποία εµφανίζονται ενισχυµένες η Ελληνική Λύση µε 9,6%, η Πλεύση Ελευθερίας µε 6,8% και η Φωνή Λογικής µε 5,9%. Στον αντίποδα, υποχώρηση των ποσοστών τους στην πρόθεση ψήφου βλέπουν τόσο η Ν.∆. µε 24,8% όσο και το ΠΑΣΟΚ, που καταγράφεται στο 15,4%, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ παραµένει σε µονοψήφια ποσοστά, µε 5,9%, πίσω πλέον και από το ΚΚΕ (8%) αλλά και την Πλεύση Ελευθερίας.
Χαρακτηρίζετε τον εαυτό σας ως συστηµικό ή αντισυστηµικό;
Πόσο συστηµικό ή αντισυστηµικό θεωρείτε το κάθε κόµµα;
Πιστεύετε ότι ο όρος αντισυστημισμός έχει θετικό ή αρνητικό περιεχόμενο;
Πιστεύετε ότι ο αντισυστημισμός είναι επικίνδυνος για τη δημοκρατία ή δείγμα κοινωνίας με αντανακλαστικά;
Αντωνης Παπαργυρης
*Δημοσιεύτηκε στα «Παραπολιτικά»
