Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΣΙΟΔΡΑ
Πόσο διαρκεί το ταξίδι από την προεκλογική ρητορεία στη μετά κάλπη πραγματικότητα; Για τη νέα κυβέρνηση φαίνεται πως αρκούν 30 μέρες.
Ενα μήνα μετά την άνοδο στην εξουσία, το ΠΑΣΟΚ του Γ. Παπανδρέου, αν και δείχνει να διέπεται από διαφορετική φιλοσοφία από εκείνη της Ν.Δ. και στα κομβικά θέματα να θέλει να μείνει συνεπές στις δεσμεύσεις του (επίδομα αλληλεγγύης, ενίσχυση της παιδείας, αύξηση δημόσιων επενδύσεων), δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που άλλαξε «γραμμή», αναγνωρίζοντας ότι πολλά από εκείνα που λέγονταν στη διάρκεια του Σεπτεμβρίου αποδεικνύονται τώρα μη εφαρμόσιμα στην παρούσα συγκυρία και ήδη μετατίθενται γι' αργότερα.
Σε ποιες περιπτώσεις έχουμε ήδη αλλαγή πλεύσης;
1 Ιδιωτικοποίηση του ΟΛΠ. «Η σύμβαση, που επικύρωσε στη Βουλή η κυβερνητική πλειοψηφία, βρίθει λεόντειων, υπέρ του αναδόχου διατάξεων με παντελή απουσία του ελεγκτικού και εποπτικού ρόλου του Δημοσίου. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ θα εξαντλήσει όλες τις νομικές, θεσμικές και πολιτικές δυνατότητες σε ευρωπαϊκό και σε εθνικό επίπεδο προκειμένου να κατοχυρώσει το δημόσιο συμφέρον και τα εργασιακά δικαιώματα με ουσιαστική και σε βάθος επαναδιαπραγμάτευση».
Αυτά τόνιζε στις 11 Σεπτεμβρίου η υπεύθυνη του ΠΑΣΟΚ για θέματα Ναυτιλίας Ελπίδα Τσουρή, σε μεγάλη απόσταση, βεβαίως, από τις τρέχουσες «ρεαλιστικές» θέσεις της κυβέρνησης.
Η σύγκρουση στο λιμάνι ήταν το πρώτο πρόβλημα που κλήθηκε να διαχειριστεί η νέα κυβέρνηση, η οποία ομολογεί πλέον ότι τα περιθώρια επαναδιαπραγμάτευσης με τους Κινέζους είναι ελάχιστα. Αλλωστε, όπως δηλώνει ευθέως σήμερα στην «Κ.Ε.» και η Λούκα Κατσέλη «η συμφωνία είναι στρατηγικής σημασίας για την Ελλάδα» (σελ. 10).
Σκληρή η πραγματικότητα
2 ΟΤΕ και Ολυμπιακή. «Εμείς έχουμε προτείνει τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού φορέα και τη συμμετοχή του Δημοσίου στην Ολυμπιακή σε μια στρατηγική ανάπτυξης αυτού του φορέα. Σε ό,τι αφορά τον ΟΤΕ, θα είμαστε σε μια διαδικασία διαπραγμάτευσης με την Deutsc-he Telekom, ώστε να μπορέσουμε να δούμε πώς θα έχει και πάλι το ελληνικό Δημόσιο ουσιαστικό λόγο σε αυτή την τόσο σημαντική επιχείρηση».
Τα λόγια ανήκουν στον ίδιο τον Γ. Παπανδρέου, στη διάρκεια της συνέντευξής του στη ΔΕΘ. Την ίδια περίοδο μάλιστα, οι «διαρροές» από την Ιπποκράτους υποστήριζαν ότι ο έλεγχος του Δημοσίου στον ΟΤΕ θα εξασφαλιζόταν με επαναγορά 5% των μετοχών που είχαν μεταβιβαστεί.
Ακριβώς ένα μήνα μετά τις εκλογές, στις 4 Νοεμβρίου, ο υφυπουργός Μεταφορών Ν. Σηφουνάκης δήλωνε για την Ολυμπιακή πως «όταν έχεις ένα μειοψηφικό πακέτο, είναι σαν να μην έχεις τίποτα», ενώ για τον ΟΤΕ έκανε μια πρόβλεψη ακυρωτική κάθε ενδεχόμενης αντίδρασης: «Εάν θέλει να τον επανακτήσει το κράτος, τότε πρέπει να δώσει 4 δισ., τα οποία δεν έχει».
3 Επίδομα «αλληλεγγύης». Η κυβέρνηση φάνηκε εδώ συνεπής ως προς την καταβολή του, όχι όμως ως προς το ύψος που είχε υποσχεθεί (ανερχόταν σε 1,6 δισ. ευρώ), ούτε ως προς τον τρόπο διάθεσής του... κατά δόσεις.
Το κονδύλι για το επίδομα ανέρχεται τώρα σε 1 δισ. ευρώ και ο υπουργός Οικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου δεν κουράζεται, βεβαίως, να επαναλαμβάνει ότι διαπιστώνει χειρότερη κατάσταση του δημόσιου ταμείου από εκείνη που περίμενε. Κι αυτό για να εξηγήσει τη διαφορά των 600 εκατομμυρίων ευρώ.
4 Εκτακτη εισφορά από επιχειρήσεις. Είναι ακόμη ένα μέτρο που επίσης προέκυψε μετεκλογικά, καθώς ο Γ. Παπακωνσταντίνου στις 14 Σεπτεμβρίου δήλωνε κατηγορηματικά ότι «εμείς διαφωνούμε με τη λογική των έκτακτων εισφορών».
Αντί φόρων, νέα εισφορά
«Δεν θα αυξήσουμε τη φορολογία των επιχειρήσεων. Τα κέρδη που παραμένουν στην επιχείρηση φορολογούνται με χαμηλό συντελεστή- ώστε να γίνουν επενδύσεις και να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας. Ετσι στηρίζουμε τις επιχειρήσεις και τις παραγωγικές επενδύσεις - αλλά φορολογούμε δίκαια τους μετόχους τους», τόνιζε ο Γ. Παπανδρέου στη Θεσσαλονίκη στις 12 Σεπτεμβρίου. Στις αρχές της εβδομάδας ανακοινώθηκε η έκτακτη εισφορά...
5 Εμμεση φορολογία. Ο πρωθυπουργός δήλωνε προεκλογικά ότι δεν θα επιβληθεί νέος φόρος στα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, όμως οι αυξήσεις του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης σε καύσιμα, ποτά και τσιγάρα πλήττει πρώτα απ' όλα τα παραπάνω στρώματα, εξανεμίζοντας έτσι τις αυξήσεις που τους δίνονται είτε με τη μορφή του επιδόματος αληλλεγγύης είτε απευθείας στους μισθούς και τις συντάξεις.
6 Απόσυρση αυτοκινήτων. Πουθενά προεκλογικά δεν είχε ειπωθεί ότι το μέτρο αυτό πρόκειται να καταργηθεί, όπως αποφασίστηκε την τελευταία εβδομάδα.
7 Βιογραφικά. Προεκλογικά όλοι υπερθεμάτιζαν, αλλά τώρα όλοι γκρινιάζουν για τις καθυστερήσεις και αμφιβάλλουν για την αποτελεσματικότητα του μέτρου, ενώ πολλοί υπουργοί φάνηκε ότι είχαν ήδη αποφασίσει για τους γραμματείς τους πριν από την αποστολή των βιογραφικών.
8 Αν στην Αθήνα χρειάστηκαν πολλές προσαρμογές στο προεκλογικό πρόγραμμα, το ίδιο γίνεται και στο σχέδιο για τη διαπραγμάτευση με τις Βρυξέλλες για την οικονομία.
Ευρωπαϊκές πιέσεις
«Εχω πάει στον Τρισέ, έχω πάει στον Μπαρόζο, έχω μιλήσει με τον Αλμούνια, έχω μιλήσει με πολλούς άλλους παράγοντες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το πρόγραμμα, το οποίο καταθέσαμε, είναι ένα πρόγραμμα ρεαλιστικό και αξιόπιστο. Εμείς θα διαπραγματευτούμε σκληρά για το συμφέρον του τόπου, κάτι που ποτέ δεν έκανε αυτή η κυβέρνηση. Και ξέρουμε να διαπραγματευόμαστε, το έχουμε αποδείξει και θα το καταφέρουμε», τόνιζε στη ΔΕΘ ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ.
Ως πρωθυπουργός, ο Γ. Παπανδρέου, πράγματι, ακολούθησε διαφορετικό δρόμο από τον Κ. Καραμανλή, πήγε με διαφορετικό πλαίσιο στις Βρυξέλλες και διαπραγματεύυηκε. Το ίδιο έκανε και ο Γ. Παπακωνσταντίνου.
Ομως στην Ε.Ε., ενοχλημένοι από τις συνεχείς διαψεύσεις στοιχείων από την Αθήνα, αποδεικνύονται πιο δύσκολοι στις συνομιλίες, απ' ό,τι ανέμενε ο Γ. Παπανδρέου και η αισιοδοξία του προς το παρόν δεν βρίσκει έδαφος.
*Το πρόγραμμα των 100 πρώτων ημερών είναι σαφές ότι διαμορφώνεται με διαφορετικά δεδομένα στο μέγαρο Μαξίμου από εκείνα με τα οποία γίνονταν οι κομματικοί σχεδιασμοί στην Ιπποκράτους.
Η κυβέρνηση έρχεται αντιμέτωπη με την πραγματικότητα σε όλες της τις διαστάσεις, πράγμα που την κάνει να αναμετράται πρώτα με τις εξαγγελίες της και ίσως και με τις ίδιες τις επιθυμίες της.
1 Ιδιωτικοποίηση του ΟΛΠ. «Η σύμβαση, που επικύρωσε στη Βουλή η κυβερνητική πλειοψηφία, βρίθει λεόντειων, υπέρ του αναδόχου διατάξεων με παντελή απουσία του ελεγκτικού και εποπτικού ρόλου του Δημοσίου. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ θα εξαντλήσει όλες τις νομικές, θεσμικές και πολιτικές δυνατότητες σε ευρωπαϊκό και σε εθνικό επίπεδο προκειμένου να κατοχυρώσει το δημόσιο συμφέρον και τα εργασιακά δικαιώματα με ουσιαστική και σε βάθος επαναδιαπραγμάτευση».
Αυτά τόνιζε στις 11 Σεπτεμβρίου η υπεύθυνη του ΠΑΣΟΚ για θέματα Ναυτιλίας Ελπίδα Τσουρή, σε μεγάλη απόσταση, βεβαίως, από τις τρέχουσες «ρεαλιστικές» θέσεις της κυβέρνησης.
Η σύγκρουση στο λιμάνι ήταν το πρώτο πρόβλημα που κλήθηκε να διαχειριστεί η νέα κυβέρνηση, η οποία ομολογεί πλέον ότι τα περιθώρια επαναδιαπραγμάτευσης με τους Κινέζους είναι ελάχιστα. Αλλωστε, όπως δηλώνει ευθέως σήμερα στην «Κ.Ε.» και η Λούκα Κατσέλη «η συμφωνία είναι στρατηγικής σημασίας για την Ελλάδα» (σελ. 10).
Σκληρή η πραγματικότητα
2 ΟΤΕ και Ολυμπιακή. «Εμείς έχουμε προτείνει τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού φορέα και τη συμμετοχή του Δημοσίου στην Ολυμπιακή σε μια στρατηγική ανάπτυξης αυτού του φορέα. Σε ό,τι αφορά τον ΟΤΕ, θα είμαστε σε μια διαδικασία διαπραγμάτευσης με την Deutsc-he Telekom, ώστε να μπορέσουμε να δούμε πώς θα έχει και πάλι το ελληνικό Δημόσιο ουσιαστικό λόγο σε αυτή την τόσο σημαντική επιχείρηση».
Τα λόγια ανήκουν στον ίδιο τον Γ. Παπανδρέου, στη διάρκεια της συνέντευξής του στη ΔΕΘ. Την ίδια περίοδο μάλιστα, οι «διαρροές» από την Ιπποκράτους υποστήριζαν ότι ο έλεγχος του Δημοσίου στον ΟΤΕ θα εξασφαλιζόταν με επαναγορά 5% των μετοχών που είχαν μεταβιβαστεί.
Ακριβώς ένα μήνα μετά τις εκλογές, στις 4 Νοεμβρίου, ο υφυπουργός Μεταφορών Ν. Σηφουνάκης δήλωνε για την Ολυμπιακή πως «όταν έχεις ένα μειοψηφικό πακέτο, είναι σαν να μην έχεις τίποτα», ενώ για τον ΟΤΕ έκανε μια πρόβλεψη ακυρωτική κάθε ενδεχόμενης αντίδρασης: «Εάν θέλει να τον επανακτήσει το κράτος, τότε πρέπει να δώσει 4 δισ., τα οποία δεν έχει».
3 Επίδομα «αλληλεγγύης». Η κυβέρνηση φάνηκε εδώ συνεπής ως προς την καταβολή του, όχι όμως ως προς το ύψος που είχε υποσχεθεί (ανερχόταν σε 1,6 δισ. ευρώ), ούτε ως προς τον τρόπο διάθεσής του... κατά δόσεις.
Το κονδύλι για το επίδομα ανέρχεται τώρα σε 1 δισ. ευρώ και ο υπουργός Οικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου δεν κουράζεται, βεβαίως, να επαναλαμβάνει ότι διαπιστώνει χειρότερη κατάσταση του δημόσιου ταμείου από εκείνη που περίμενε. Κι αυτό για να εξηγήσει τη διαφορά των 600 εκατομμυρίων ευρώ.
4 Εκτακτη εισφορά από επιχειρήσεις. Είναι ακόμη ένα μέτρο που επίσης προέκυψε μετεκλογικά, καθώς ο Γ. Παπακωνσταντίνου στις 14 Σεπτεμβρίου δήλωνε κατηγορηματικά ότι «εμείς διαφωνούμε με τη λογική των έκτακτων εισφορών».
Αντί φόρων, νέα εισφορά
«Δεν θα αυξήσουμε τη φορολογία των επιχειρήσεων. Τα κέρδη που παραμένουν στην επιχείρηση φορολογούνται με χαμηλό συντελεστή- ώστε να γίνουν επενδύσεις και να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας. Ετσι στηρίζουμε τις επιχειρήσεις και τις παραγωγικές επενδύσεις - αλλά φορολογούμε δίκαια τους μετόχους τους», τόνιζε ο Γ. Παπανδρέου στη Θεσσαλονίκη στις 12 Σεπτεμβρίου. Στις αρχές της εβδομάδας ανακοινώθηκε η έκτακτη εισφορά...
5 Εμμεση φορολογία. Ο πρωθυπουργός δήλωνε προεκλογικά ότι δεν θα επιβληθεί νέος φόρος στα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, όμως οι αυξήσεις του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης σε καύσιμα, ποτά και τσιγάρα πλήττει πρώτα απ' όλα τα παραπάνω στρώματα, εξανεμίζοντας έτσι τις αυξήσεις που τους δίνονται είτε με τη μορφή του επιδόματος αληλλεγγύης είτε απευθείας στους μισθούς και τις συντάξεις.
6 Απόσυρση αυτοκινήτων. Πουθενά προεκλογικά δεν είχε ειπωθεί ότι το μέτρο αυτό πρόκειται να καταργηθεί, όπως αποφασίστηκε την τελευταία εβδομάδα.
7 Βιογραφικά. Προεκλογικά όλοι υπερθεμάτιζαν, αλλά τώρα όλοι γκρινιάζουν για τις καθυστερήσεις και αμφιβάλλουν για την αποτελεσματικότητα του μέτρου, ενώ πολλοί υπουργοί φάνηκε ότι είχαν ήδη αποφασίσει για τους γραμματείς τους πριν από την αποστολή των βιογραφικών.
8 Αν στην Αθήνα χρειάστηκαν πολλές προσαρμογές στο προεκλογικό πρόγραμμα, το ίδιο γίνεται και στο σχέδιο για τη διαπραγμάτευση με τις Βρυξέλλες για την οικονομία.
Ευρωπαϊκές πιέσεις
«Εχω πάει στον Τρισέ, έχω πάει στον Μπαρόζο, έχω μιλήσει με τον Αλμούνια, έχω μιλήσει με πολλούς άλλους παράγοντες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το πρόγραμμα, το οποίο καταθέσαμε, είναι ένα πρόγραμμα ρεαλιστικό και αξιόπιστο. Εμείς θα διαπραγματευτούμε σκληρά για το συμφέρον του τόπου, κάτι που ποτέ δεν έκανε αυτή η κυβέρνηση. Και ξέρουμε να διαπραγματευόμαστε, το έχουμε αποδείξει και θα το καταφέρουμε», τόνιζε στη ΔΕΘ ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ.
Ως πρωθυπουργός, ο Γ. Παπανδρέου, πράγματι, ακολούθησε διαφορετικό δρόμο από τον Κ. Καραμανλή, πήγε με διαφορετικό πλαίσιο στις Βρυξέλλες και διαπραγματεύυηκε. Το ίδιο έκανε και ο Γ. Παπακωνσταντίνου.
Ομως στην Ε.Ε., ενοχλημένοι από τις συνεχείς διαψεύσεις στοιχείων από την Αθήνα, αποδεικνύονται πιο δύσκολοι στις συνομιλίες, απ' ό,τι ανέμενε ο Γ. Παπανδρέου και η αισιοδοξία του προς το παρόν δεν βρίσκει έδαφος.
*Το πρόγραμμα των 100 πρώτων ημερών είναι σαφές ότι διαμορφώνεται με διαφορετικά δεδομένα στο μέγαρο Μαξίμου από εκείνα με τα οποία γίνονταν οι κομματικοί σχεδιασμοί στην Ιπποκράτους.
Η κυβέρνηση έρχεται αντιμέτωπη με την πραγματικότητα σε όλες της τις διαστάσεις, πράγμα που την κάνει να αναμετράται πρώτα με τις εξαγγελίες της και ίσως και με τις ίδιες τις επιθυμίες της.