Στην Ανατολική Μακεδονία, προς το τέλος της κατοχής, αναπτύχθηκε ένα ιδιότυπο "αντάρτικο" ξεχωριστό σε χαρακτηριστικά από την υπόλοιπη Ελλάδα. Και αυτό γιατί η περιοχή βρισκόταν στην ζώνη της Βουλγαρικής κατοχής, που είχε διαρκέστερα και σκληρότερα χαρακτηριστικά από την Ιταλική η την Γερμανική κατοχή που ειδικά προς το τέλος του πολέμου έμοιαζαν προσωρινές.
Ουσιαστικά το αντάρτικο αυτό είχε χαρακτηριστικά αυτοάμυνας και αναπτύχθηκε και στηρίχθηκε από τα ορεινά χωριά της περιοχής που κατοικούνταν κυρίως από Πόντιους πρόσφυγες. Η αυτοάμυνα αυτή στρεφόταν και προς τους Βούλγαρους, αλλά και κατά του ΕΛΑΣ που δεν είχε καταφέρει να κερδίσει την συμπάθεια των πληθυσμών αυτών, καθώς είχε εκβιάσει την συμμετοχή τους στις τάξεις του.Οι περιοχές αυτές ανέδειξαν μια σειρά από αυτοσχέδιους οπλαρχηγούς (Μπεχλιβανίδης, Τσακιρίδης, Αναστας-Αγάς, Τοπούζογλου, Καρανάσιος κτλ) των οποίων οι ομάδες ανταρτών ήταν μικρές, άσχημα εξοπλισμένες, δεν βρίσκονταν συνεχώς σε δράση και τα μέλη τους ήταν συνήθως συγγενείς των αρχηγών και ασχολούνταν με αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες. Ο ικανότερος οπλαρχηγός όλων ήταν ο Τσαούς - Αντών Φωστερίδης (η Φωστηρίδης), τον οποίο όλοι αναγνώρισαν ως κοινό αρχηγό των Εθνικών Ανταρτικών Ομάδων στις 18 Ιανουαρίου 1944. Η οργάνωση αυτή έλαβε επίσημη αναγνώριση από το Συμμαχικό Αρχηγείο της Μέσης Ανατολής και δέχτηκε σημαντική ενίσχυση σε οπλισμό και πολεμοφόδια από Συμμαχικές ρίψεις που γίνονταν στην ανατολική πλευρά του ποταμού Νέστου.
Η αντιστασιακή οργάνωση αριθμούσε συνολικά γύρω στους 700ους αντάρτες χωρισμένους σε ολιγομελείς ομάδες και σύντομα εξελίχθηκε σε υπολογίσιμο αντίπαλο των Βουλγάρων και του τοπικού ΕΛΑΣ που ήταν ίσης δύναμης, με αψιμαχίες, παρενοχλήσεις και μικρές μάχες σε όλο το 1944. Οι ομάδες αυτές είχαν την αμέριστη υλική και ηθική συμπαράσταση του πληθυσμού των ορεινών χωριών (από τα οποία άλλωστε προέρχονταν) και έδρασαν πάντοτε σε τοπικό επίπεδο. Η σημαντικότερη επιτυχία των ΕΟΑ εις βάρος των Βουλγάρων ήταν αναμφίβολα η μάχη στην περιοχή του Νέστου κοντά στο χωριό Παπάδες τον Μάιο του 1944.
Ένα βουλγαρικό τάγμα κινήθηκε από Δράμα προς Καρά-Ντερέ που βρισκόταν η ζώνη ρίψεων των Ελλήνων ανταρτών. Για να φτάσουν εκεί όμως οι Βούλγαροι όφειλαν να περάσουν από την γέφυρα του Νέστου κοντά στο χωριό Παπάδες, ενώ όμως οι Έλληνες κατείχαν την απέναντι όχθη, με σημαντικά όμως, μικρότερες δυνάμεις. Συγκεκριμένα παρατάχθηκαν οι οπλαρχηγοί Γιάννης Αμανατίδης, Αναστάσιος Αβραμίδης, Κυριάκος Λαζαρίδης, Βασίλης Παπαδόπουλος με 160 ενόπλους περίπου. Η Βουλγαρική προσπάθεια περάσματος της γέφυρας ξεκίνησε στις 6 Μαΐου, αλλά συνάντησε ισχυρή αντίσταση από τους Έλληνες, καθώς όσοι Βούλγαροι προσπαθούσαν να περάσουν την γέφυρα βρίσκονταν ακάλυπτοι στα εύστοχα Ελληνικά πυρά.
Για τρεις μέρες η μάχη συνεχιζόταν με αμείωτη ένταση, με τον άμαχο πληθυσμό να ενισχύει τους Έλληνες μεταφέροντας πολεμοφόδια στην πρώτη γραμμή. Στις 9 Μαΐου οι Βούλγαροι
σημείωσαν πρόοδο χάρις την παρουσία γερμανικών και Βουλγαρικών αεροσκαφών καθέτου εφορμήσεως, που βομβάρδισαν τις Ελληνικές θέσεις. Στις 10 Μαΐου οι Έλληνες αντάρτες αναγκάστηκαν σε υποχώρηση, έχοντας 9 νεκρούς και 28 τραυματίες. Οι Βούλγαροι είχαν πάνω από 150 νεκρούς και τραυματίες και προέβησαν σε σκληρά αντίποινα κατά των χωριών της περιοχής.
Πυρπολήθηκαν η υπέστησαν εκτεταμένες ζημιές από τους Βούλγαρους σχεδόν όλα τα χωριά ανατολικά του Νέστου (Μελισσομάνδρα, Βουνοχώρι, Αγριοκερασιά, Παπάδες, Σκαλωτή, Καλλίκαρπο, Σιδηρόνερο, Οροπέδιο κτλ), αλλά τις μεγαλύτερες καταστροφές γνώρισε το χωριό Πολυγέφυρο όπου πυρπολήθηκαν πολλά σπίτια και έγιναν μαζικές εκτελέσεις ακόμα και αμάχων.
Ανάμεσα στις πολλές μικρότερες μάχες των Εθνικών Ομάδων Ανταρτών κατά της Βουλγαρικής Κατοχής, η μάχη στην γέφυρα των Παπάδων ήταν αναμφίβολα η σημαντικότερη και αυτή που προκάλεσε τις μεγαλύτερες απώλειες στον κατακτητή στην κατεχόμενη ανατολική Μακεδονία. Σήμερα στο σημείο αυτό υπάρχει ένα μνημείο που υπενθυμίζει το γεγονός, ενώ κάθε χρόνο οι τοπικές Αρχές της Δράμας οργανώνουν εκδηλώσεις προς τιμήν της επετείου της μάχης.
Πηγές
Ιάσονας Χανδρινός, Εθνική Αντίσταση 1941-1944, εκδόσεις περισκόπιο
Συλλογικό έργο, Οι άλλοι Καπετάνιοι, εκδόσεις ΕΣΤΙΑ
Η αντιστασιακή οργάνωση αριθμούσε συνολικά γύρω στους 700ους αντάρτες χωρισμένους σε ολιγομελείς ομάδες και σύντομα εξελίχθηκε σε υπολογίσιμο αντίπαλο των Βουλγάρων και του τοπικού ΕΛΑΣ που ήταν ίσης δύναμης, με αψιμαχίες, παρενοχλήσεις και μικρές μάχες σε όλο το 1944. Οι ομάδες αυτές είχαν την αμέριστη υλική και ηθική συμπαράσταση του πληθυσμού των ορεινών χωριών (από τα οποία άλλωστε προέρχονταν) και έδρασαν πάντοτε σε τοπικό επίπεδο. Η σημαντικότερη επιτυχία των ΕΟΑ εις βάρος των Βουλγάρων ήταν αναμφίβολα η μάχη στην περιοχή του Νέστου κοντά στο χωριό Παπάδες τον Μάιο του 1944.
Ένα βουλγαρικό τάγμα κινήθηκε από Δράμα προς Καρά-Ντερέ που βρισκόταν η ζώνη ρίψεων των Ελλήνων ανταρτών. Για να φτάσουν εκεί όμως οι Βούλγαροι όφειλαν να περάσουν από την γέφυρα του Νέστου κοντά στο χωριό Παπάδες, ενώ όμως οι Έλληνες κατείχαν την απέναντι όχθη, με σημαντικά όμως, μικρότερες δυνάμεις. Συγκεκριμένα παρατάχθηκαν οι οπλαρχηγοί Γιάννης Αμανατίδης, Αναστάσιος Αβραμίδης, Κυριάκος Λαζαρίδης, Βασίλης Παπαδόπουλος με 160 ενόπλους περίπου. Η Βουλγαρική προσπάθεια περάσματος της γέφυρας ξεκίνησε στις 6 Μαΐου, αλλά συνάντησε ισχυρή αντίσταση από τους Έλληνες, καθώς όσοι Βούλγαροι προσπαθούσαν να περάσουν την γέφυρα βρίσκονταν ακάλυπτοι στα εύστοχα Ελληνικά πυρά.Για τρεις μέρες η μάχη συνεχιζόταν με αμείωτη ένταση, με τον άμαχο πληθυσμό να ενισχύει τους Έλληνες μεταφέροντας πολεμοφόδια στην πρώτη γραμμή. Στις 9 Μαΐου οι Βούλγαροι
σημείωσαν πρόοδο χάρις την παρουσία γερμανικών και Βουλγαρικών αεροσκαφών καθέτου εφορμήσεως, που βομβάρδισαν τις Ελληνικές θέσεις. Στις 10 Μαΐου οι Έλληνες αντάρτες αναγκάστηκαν σε υποχώρηση, έχοντας 9 νεκρούς και 28 τραυματίες. Οι Βούλγαροι είχαν πάνω από 150 νεκρούς και τραυματίες και προέβησαν σε σκληρά αντίποινα κατά των χωριών της περιοχής.Πυρπολήθηκαν η υπέστησαν εκτεταμένες ζημιές από τους Βούλγαρους σχεδόν όλα τα χωριά ανατολικά του Νέστου (Μελισσομάνδρα, Βουνοχώρι, Αγριοκερασιά, Παπάδες, Σκαλωτή, Καλλίκαρπο, Σιδηρόνερο, Οροπέδιο κτλ), αλλά τις μεγαλύτερες καταστροφές γνώρισε το χωριό Πολυγέφυρο όπου πυρπολήθηκαν πολλά σπίτια και έγιναν μαζικές εκτελέσεις ακόμα και αμάχων.
Ανάμεσα στις πολλές μικρότερες μάχες των Εθνικών Ομάδων Ανταρτών κατά της Βουλγαρικής Κατοχής, η μάχη στην γέφυρα των Παπάδων ήταν αναμφίβολα η σημαντικότερη και αυτή που προκάλεσε τις μεγαλύτερες απώλειες στον κατακτητή στην κατεχόμενη ανατολική Μακεδονία. Σήμερα στο σημείο αυτό υπάρχει ένα μνημείο που υπενθυμίζει το γεγονός, ενώ κάθε χρόνο οι τοπικές Αρχές της Δράμας οργανώνουν εκδηλώσεις προς τιμήν της επετείου της μάχης.
Πηγές
Ιάσονας Χανδρινός, Εθνική Αντίσταση 1941-1944, εκδόσεις περισκόπιο
Συλλογικό έργο, Οι άλλοι Καπετάνιοι, εκδόσεις ΕΣΤΙΑ
6- 15 Μαΐου 1944: Μάχη της γέφυρας Παπάδων
Ι. Β. Δ.
ΠΗΓΗ: istorikathemata.blogspot.com