Τα βρετανικά έγγραφα για την Κύπρο και την Ελλάδα εδώ και δύο χρόνια έπαυσαν να αποδεσμεύονται κάθε τέλος Δεκεμβρίου. Τα φετινά έγγραφα για το 1980 δόθηκαν στην δημοσιότητα στις 25 Νοεμβρίου 2010 και η κα Αργυρού ήταν η πρώτη που τα δημοσίευσε κατόπιν ενδελεχούς μελέτης, ξεκινώντας τις δημοσιεύσεις αυτές στην «Σημερινή» στις 7 Δεκεμβρίου 2010.
Η Cyprus Action Network of America (CANA) δίνει σήμερα την συνέχεια των δημοσιεύσεων στην εφημερίδα της Κύπρου «Σημερινή» από την ερευνήτρια/δημοσιογράφο Φανούλα Αργυρού, σχετικά με τις τελευταίες αποδεσμεύσεις του βρετανικού Κρατικού Αρχείου για τα έγγραφα που αφορούν στην Κύπρο για το έτος 1980.
«Τα βρετανικά έγγραφα 1980 – Πώς και γιατί Αλέξης Γαλανός, Ρολάνδης κ.ά «κάρφωναν» στους Εγγλέζους τον Σπύρο Κυπριανού»
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/reportaz/334174Θέτοντας τον Σπύρο «υπό έλεγχον»
09/12/2010 | Της Φανούλας Αργυρού
ΜΕΡΟΣ Γ’ (Τα μέρη Α και Β μπορείτε να τα διαβάσετε εδώ)
Όπως αναφέραμε στο μέρος β’, στο τέλος της δεκαετίας του ’70 και στις αρχές της δεκαετίας του ’80, γίνονταν από διάφορους παράγοντες οι πρώτες κινήσεις για εμπέδωση του διζωνικού μοντέλου, οι οποίες, όμως, προσέκρουαν στο πρόσωπο του τότε Προέδρου Σπύρου Κυπριανού, που προέκρινε μια πιο ήπιας μορφής ομοσπονδία, όπως η διπεριφερειακή, καθώς και αρκετών άλλων.
Στις 21 Ιανουαρίου 1980, ο Βρετανός ΄Υπ. Αρμοστής στη Λευκωσία γευμάτισε με τον Γλ. Κληρίδη. Στη σχετική αναφορά του προς το Λονδίνο για τα όσα μίλησαν, έγραψε μεταξύ άλλων ότι ο Κληρίδης πίστευε ότι ο Πρόεδρος (Κυπριανού) ήταν όπως πάντα αναποφάσιστος. «Ενδεικτικά τώρα φαίνεται να υποφέρει από σχεδόν ολοκληρωτική ανικανότητα να πάρει αποφάσεις... Ο Κληρίδης πίστευε ότι ο (Αλέκος) Μιχαηλίδης ήταν πολύ αδύνατος να αποδεσμευθεί από το σημερινό καθεστώς. Ο Μιχαηλίδης έχανε το χρόνο του λέγοντας ιδιωτικά σε όλους ότι διαφωνεί με τον Κυπριανού και τις πολιτικές του, αλλά δεν είχε το θάρρος να γνωστοποιήσει τις απόψεις του... Ο Κληρίδης τον είχε προειδοποιήσει ότι με αυτόν το τρόπο θα συνέδεε τ’ όνομά του με την πτώση του καθεστώτος Κυπριανού... Ο Κληρίδης είχε ακούσει από τον Ρολάνδη ότι ο Πρόεδρος δεν ήταν διατεθειμένος να αποκαλύψει στο Εθνικό Συμβούλιο προφορικώς ή γραπτώς λεπτομέρειες εναλλακτικού σχεδίου, σε περίπτωση αποτυχίας των διαπραγματεύσεων με τους Τουρκοκυπρίους....».
Ο Κυπριανού «υπό έλεγχον»
Στις 18 Ιανουαρίου 1980 ο βρετ. ΄Υπ. Αρμοστής στη Λευκωσία γευμάτισε με τον πρόεδρο εξωτερικών υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων Αλέξη Γαλανό. Σε σχετική αναφορά προς το Λονδίνο, ο ΄Υπ. Αρμοστής έγραψε ότι ο Γαλανός του είπε ότι ο Πρόεδρος Κυπριανού είχε αλλάξει σημαντικά τις τελευταίες εβδομάδες. Του είχε λεχθεί τόσο από το ΔΗΚΟ όσο και το ΑΚΕΛ ότι τα ψηφίσματα των Η. Εθνών και η υποστήριξη από τους αδέσμευτους δεν αρκούσαν, χρειαζόταν μεγαλύτερος ρεαλισμός για το εθνικό θέμα. Αμφότερα τα κόμματα του τόνισαν ότι δεν υπήρχε εναλλακτική λύση από τις ενδοκοινοτικές συνομιλίες και ότι η εκλογική υποστήριξη προς αυτόν στο μέλλον θα εξαρτιόταν από το ξεκίνημα των συνομιλιών. Ο Γαλανός είπε ότι παρόλο ότι ο Κυπριανού ήταν σε αρμονία με τον Λυσσαρίδη και τον Αρχιεπίσκοπο, ήταν και πολιτικό ον που ήθελε την εξουσία, και είχε αντιληφθεί ότι χρειαζόταν τα κόμματα περισσότερο απ΄ ό,τι τον χρειαζόντουσαν εκείνα.
«Με ρώτησε πώς έβλεπα τις προτάσεις Κυπριανού για μέτρα (καλής θέλησης) προς τους Τουρκοκυπρίους και είπα ότι τα βρήκα πολύ ενθαρρυντικά. Μου είπε ότι ήταν αρχικά δική του ιδέα την οποία είχε πριν από δύο χρόνια, αλλά δεν μπορούσαν να υλοποιηθούν μέχρι που τα αποδέχθηκε τελικά ο Κυπριανού, κάτω από τις πρόσφατες πολιτικές πιέσεις. Είπε ότι είχαν και άλλα τέτοια μέτρα υπόψη... ΄Ηταν αλήθεια, είπε, ότι οι Ελληνοκύπριοι χρειαζόντουσαν το εργατικό - δη η προσφορά να δεχθούν Τουρκοκύπριους εργάτες στις οικοδομές... Φεύγοντας ήθελε να μας διαβεβαιώσει ότι ο Κυπριανού βρισκόταν «υπό έλεγχον» («under control»). Υποσχέθηκε να επικοινωνεί και να μας ενημερώσει και πάλιν σε 3-4 εβδομάδες».
Σχέδιο «εξόντωσης» του Προέδρου!
Ο Βρετ. Υπ. Αρμοστής κ. Γκόρντον, το βράδυ της Παρασκευής 18 Αυγούστου 1978, γευμάτισε στο σπίτι του Γιάννη Χριστοφίδη (πρώην Υπουργού) συζήτησαν τις σκέψεις του τελευταίου σχετικά με τον Πρόεδρο Κυπριανού. Έγραψε στην αναφορά του προς το Λονδίνο ημερ. 21 Αυγούστου 1978 ο Υπ. Αρμοστής κ. Γκόρντον:
«…Ο Χριστοφίδης είπε με χαμόγελο πως δεν ήταν “συνωμότης” (conspirator), όμως θα ήταν για το καλύτερο συμφέρον της χώρας αν κατάφερναν τον Κυπριανού να εγκαταλείψει την προεδρία. Θα πρέπει να διευθετηθεί με τέτοιον τρόπο, που να μην εκτεθεί. Από πλευράς υγείας δεν τα πήγαινε καλά. Είχε τα πάνω και τα κάτω του. Θα ήταν καλύτερα να τον κόψουν σε μιαν από τις περιπτώσεις κατάπτωσής του και να τον πείσουν να αποσυρθεί εθελοντικώς. Η Ελλάδα μπορούσε να βοηθήσει δίδοντάς του ένα ωραίο σπίτι, και μια χρυσή χειραψία.
Ο καλύτερος διάδοχός του, είπε ο Χριστοφίδης, θα ήταν ο Ανδρέας Πατσαλίδης, υπουργός Οικονομικών... Θα γινόταν δεκτός από τον Δημοκρατικό Συναγερμό και το ΑΚΕΛ, ίσως και από την ΕΔΕΚ. Θα έμεινε βέβαια ο Αλέκος Μιχαηλίδης, ο οποίος θα έπρεπε να το χωνέψει.
Είπα (Γκόρντον) ότι εξ΄ όσων γνώριζα ο Πατσαλίδης δεν ήταν πρόθυμος για προεδρικός υποψήφιος... Αντίθετα, η αντι-κυπριανική ομάδα είχε αποφασίσει για τον Πασχαλίδη της Ελληνικής Μεταλλευτικής Εταιρείας, αλλά στο τέλος όλα απέτυχαν. Ο Χριστοφίδης είπε, πως τώρα ήταν σίγουρος ότι ο Πατσαλίδης θα δεχόταν. Τα ακούω όλα με επιφύλαξη. Ο Χριστοφίδης δεν έχει πολιτικούς οπαδούς, παρόλον ότι έχει καλές διασυνδέσεις... Το βλέπω αδύνατο να παραιτείται ο Κυπριανού, εκτός και αν η υγεία του χειροτερεύσει σοβαρά...»
(Σημείωση: Στις 30.12.2008 γράψαμε στη «Σημερινή» ότι στις 15 Αυγούστου 1978, αμφότεροι Αλέκος Μιχαηλίδης αναπληρωτής πρόεδρος και Νίκος Ρολάνδης ΥΠΕΞ, έδωσαν στον Βρετανό στρατιωτικό των μυστικών υπηρεσιών, που για σκοπούς κατασκόπευσης/περισυλλογής πληροφοριών επισκέφθηκε (λόγω της εκφρασθείσας πολιτικής Κυπριανού για εγκατάλειψη των κατευθυντηρίων γραμμών Μακαρίου/Ντενκτάς) την Κύπρο και είχε επαφές με διάφορους, την εντύπωση ότι δεν ήσαν ευχαριστημένοι από τη συμπεριφορά Κυπριανού. Υπενθυμίζουμε ότι στην έκθεσή του τον Αύγουστο 1978, ο εν λόγω Βρετανός στρατιωτικός, μετά την επίσκεψη και επαφές του στην Κύπρο, εισηγήθηκε την απομάκρυνση του Κυπριανού, ίσως για λόγους υγείας, όπως έγραψε).
Η υπομονή εξαντλείται
Αναφορά του Βρετ. Αξιωματούχου της Υπ. Αρμοστείας στη Λευκωσία G. E. FitzHerbert, ημερ. 1 Σεπτεμβρίου 1978, γράφει: «Είδα τον Αλέξη Γαλανό χθες βράδυ. Αναφορικά με τον Κυπριανού, ο Γαλανός είπε ότι η υπομονή των υποστηρικτών του εξαντλείτο (ο Γαλανός είναι αντιπρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος). Η συμπεριφορά του Κυπριανού τον Ιούλιο ανησύχησε πολλούς. Ο Γαλανός βρισκόταν σε επαφή με αριθμό Κυπρίων του εξωτερικού, ειδικά στις ΗΠΑ και δεν το έκρυβαν ότι τους ανησυχούσε η ζημιά από τη συμπεριφορά του Κυπριανού στο Κυπριακό... Ο Γαλανός είπε ότι ο Κυπριανού δεν θα επιζήσει ως πρόεδρος, αν υπήρχε ακόμα ένας λανθασμένος χειρισμός ‘κρίσης’. Είπε ότι ο Κυπριανού φοβόταν τον Μιχαηλίδη και έκανε ξεκάθαρο ότι θα ήταν καλό πράγμα αν ο Μιχαηλίδης αντικαθιστούσε το συντομότερο δυνατόν τον Κυπριανού. Δεν πίστευε ότι ως πρόεδρος ο Μιχαηλίδης θα ήταν ο άνθρωπος του Αρχιεπισκόπου, παρόλον ότι και εκ του φυσικού θα έκανε χρήση των σχέσεών του με τον Κύκκο, στην προώθηση των αναμφίβολων φιλοδοξιών του.
Ο Γαλανός απέρριψε δημοσίευμα του ''Αγώνα'', ότι μπορούσε να ήταν ο υποψήφιος του ΑΚΕΛ... Δεν ήθελε να ήταν διαπραγματευτής. Πίστευε ότι ο Μιχαλάκης Τριανταφυλλίδης ήταν ο καλύτερος υποψήφιος για διαπραγματευτής. Άλλη πιθανότητα ήταν η Στέλλα Σουλιώτη... Ο Γαλανός πίστευε ότι ο διορισμός θα γινόταν σύντομα, γιατί θα διδόταν κακή εικόνα στο εξωτερικό, αν ο Κυπριανού δεν διόριζε διαπραγματευτή σύντομα...
Σχετικά με το Βαρώσι, ο Γαλανός είπε ότι πίστευε πως οι Αμερικανοί ίσως να είχαν κάποιο χαρτί κάτω από το μανίκι τους, την πιθανότητα να πείσουν τον Ντενκτάς να καλυτερεύσει την πρότασή του της 20ής Ιουλίου... Συνέχιζε να πιστεύει ότι η πρόοδος για το Βαρώσι ήταν ο δρόμος για πρόοδο, παρ' όλον ότι πίστευε ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά δεν πρέπει να επιμένει για το Βαρώσι αποκλείοντας άλλες πτυχές...»
Ούτε προσχηματική κάλυψη
Στις 2 Ιανουαρίου 1980, ο Πρόεδρος Σπύρος Κυπριανού, σε ραδιοφωνική του συνέντευξη και εις απάντησιν για το ρόλο της Βρετανίας, είπε ότι «η Βρετανία δεν έκανε τίποτα για μια λύση του Κυπριακού και περιορίζεται σε εκφράσεις ελπίδας και ευχών».
Ερωτηθείς από τον Βρετ. Ύπ. Αρμοστή ο Νίκος Ρολάνδης, για τις δηλώσεις, κατ' αρχήν είπε ότι δεν τις είχε ακούσει, αλλά σίγουρα δεν ήσαν αλήθεια.
Γνώριζε ότι οι Βρετανοί ήσαν στενότατοι φίλοι της Κύπρου στη Δύση και δεν έπρεπε να γίνει τέτοια δήλωση, ειδικά ενόψει της επικείμενης επίσκεψης του Κυπριανού στο Λονδίνο. Και ότι θα προέβαινε σε κάποιες φιλικές δηλώσεις προς τη Βρετανία σε μελλοντικές ομιλίες του.
Στις 18 Ιανουαρίου 1980, και αφού πήρε αντίγραφο των δηλώσεων του Προέδρου Κυπριανού, ο Ρολάνδης ρωτήθηκε ξανά από τον Βρετ. Ύπ. Αρμοστή και έγραψε αυτός: «... μιλώντας προσωπικά, και μόνο για εμένα, πίστευε ότι τέτοια δήλωση δεν έπρεπε ποτέ να είχε γίνει από τον Πρόεδρο. ΄Ηταν σίγουρα αναληθή και, έστω και να ήταν αλήθεια, τέτοια δήλωση δεν έπρεπε να γίνει δημόσια.... Εισηγήθηκε να δώσει εντολή στον Ύπ. Αρμοστή στο Λονδίνο (Τάσο Παναγίδη) να πει κάτι στο Φόρεϊν Όφις...», έγραψε ο Βρετανός ΄Υπ. Αρμοστής προς το Λονδίνο στις 21 Ιανουαρίου 1980.
Πρόταση ΑΚΕΛ για νέο Σύνταγμα
Σε τηλεοπτική συνέντευξή του στις 18 Ιανουαρίου 1980, ο Αλέκος Μιχαηλίδης ξεκαθάρισε ότι η πρόταση του ΑΚΕΛ, για ετοιμασία νέου συντάγματος, ήταν θετική, νοουμένου το ΑΚΕΛ δεν εννοούσε επίσης και νέες προτάσεις για νέες παραχωρήσεις, αλλά μάλλον την προετοιμασία εναλλακτικών απόψεων για τις διάφορες πτυχές του συνταγματικού προβλήματος. Και αποκάλυψε τότε, ότι ο Πρόεδρος (Κυπριανού) είχε ήδη καλέσει δύο συνταγματολόγους να έλθουν στην Κύπρο. Τη Βρετανίδα κ. Κλερ Πάλι και τον Καναδό καθηγητή Ρόναλντ ΜακΝτόλαντ. Η κ. Πάλι έφθασε στην Κύπρο στις 23 Ιανουαρίου και ο καθηγητής ΜακΝτόναλτ αναμενόταν προς το τέλος του μηνός, έγραφε έκθεση της Βρετ. Υπ. Αρμοστείας, ημερ. 24 Ιανουαρίου 1980.
Ο Ντενκτάς ζητούσε 23η Μαΐου το '80
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/reportaz/334681
ΜΕΡΟΣ Δ’
Όπως γράψαμε στο μέρος γ’, τα βρετανικά έγγραφα καταγράφουν αρκετές δηλώσεις υπόσκαψης του Σπύρου Κυπριανού, οι οποίες, μάλιστα, προέρχονταν κυρίως από άτομα του περιβάλλοντός του. Οι αναβρασμοί, όμως, δεν περιορίζονταν εκεί. Σε τηλεοπτική συνέντευξή του στις 18 Ιανουαρίου 1980, ο Αλέκος Μιχαηλίδης ξεκαθάρισε ότι η πρόταση του ΑΚΕΛ για ετοιμασία νέου συντάγματος ήταν θετική, νοουμένου ότι το ΑΚΕΛ δεν εννοούσε επίσης και νέες προτάσεις για νέες παραχωρήσεις, αλλά μάλλον την προετοιμασία εναλλακτικών απόψεων για τις διάφορες πτυχές του συνταγματικού προβλήματος. Και αποκάλυψε τότε ότι ο Πρόεδρος (Κυπριανού) είχε ήδη καλέσει δύο συνταγματολόγους να έλθουν στην Κύπρο. Τη Βρετανίδα κ. Κλερ Πάλι και τον Καναδό καθηγητή Ρόναλντ ΜακΝτόναλτ.
Η κ. Πάλι έφθασε στην Κύπρο στις 23 Ιανουαρίου και ο καθηγητής ΜακΝτόναλτ αναμενόταν προς το τέλος του μηνός, έγραψε έκθεση της βρετ. Υπ. Αρμοστείας ημερ. 24 Ιανουαρίου 1980.
Θέση Ντενκτάς για διζωνικό συνεταιρισμό
Ο Ρ. Ντενκτάς, σε συνάντησή του με εκπροσώπους του ΟΗΕ στην Κύπρο, τους επανέλαβε την προηγούμενη απαίτησή του που έκανε στις 7 Φεβρουαρίου, για διζωνική και ασφάλεια. Ο Ντενκτάς εισηγήθηκε όπως η εναρκτήρια δήλωση στις συνομιλίες αναφέρεται στη δημιουργία «ενός ενδοκοινοτικού συνεταιρισμού σε μια διζωνική ομοσπονδιακή βάση». (Αυτό τελικά έγινε κατορθωτό εν χρόνω με τη συμφωνία Χριστόφια-Ταλάτ στις 23 Μαΐου 2008).
Η στάση της κυπριακής κυβέρνησης ήταν πως η επιμονή του Ντενκτάς στον όρο διζωνική ήταν σημαντική, γιατί η τουρκική πλευρά (ειδικά ο Τούρκος νομικός σύμβουλος Σοϊσάλ) είχε καθορίσει τη σημασία της διζωνικής ως ισότιμης με τη διχοτόμηση. Αν ο Ντενκτάς επέμενε στην αποδοχή δίχως ξεκαθάρισμα του όρου αυτού, οι Ελληνοκύπριοι θα ένιωθαν αναγκασμένοι να υποστηρίξουν τη συγκρότηση της Επιτροπής (που προνοούσε ψήφισμα του ΟΗΕ) για να προβάλουν τη διεθνή τους υπόσταση.
Με τηλεγράφημά της η βρετανική αντιπροσωπία στα Ηνωμένα Έθνη (Ν.Υ.) ημερ. 17 Απριλίου 1980, ενημέρωσε το Φ.Ο. ότι η γραμματεία του ΟΗΕ συζητούσε με την αντιπροσωπία της Κυπριακής Δημοκρατίας διάφορους τρόπους να καταγραφούν οι επιφυλάξεις των Ελληνοκυπρίων για τη διζωνική και την ασφάλεια... Ορισμένες από τις εισηγήσεις είχαν γίνει από τον κ. Μαυρομμάτη (αντιπρόσωπο της Κ.Δ.), όμως ο κ. Μαυρομμάτης επανήλθε, για να πει ότι όλες εκείνες οι ιδέες ήσαν απαράδεκτες για την Κυβέρνησή του και ότι οι επιφυλάξεις της θα έπρεπε να καταγραφούν ξεκάθαρα στην εναρκτήρια δήλωση των διαπραγματεύσεων.
Μυστικές επαφές Ρολάνδη με τον Τούρκο ΥΠΕΞ
Τον Απρίλιο του 1980 ο Sir Ian Gilmour (Lord Privy Seal - Εκπρόσωπος του βρετανικού κοινοβουλίου για θέματα υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας) επισκέφθηκε μαζί με τη σύζυγό του την Κύπρο. Είχε επίσημες επαφές με αμφότερες τις πλευρές και του είχε λεχθεί, σύμφωνα με αναφορά του Υπ. Αρμοστή ημερ. 24 Απριλίου 1980, ότι οι συνομιλίες από μόνες τους δεν επρόκειτο να βρουν λύση στο Κυπριακό. Όμως σημείωσε ο κ. Ρόουτς, «ο Κύπριος υπουργός Εξωτερικών προχώρησε και είπε εμπιστευτικά περισσότερα. Είπε ότι ήλπιζε να συνέχιζε να επικοινωνεί με τον Τούρκο υπ. Εξωτερικών μέσω των Ελλήνων και Τούρκων αντιπροσώπων στο Συμβούλιο της Ευρώπης, παρ' όλες τις διαρροές στο Τύπο για την πρόσφατη συνομιλία του με τον Ερκμέν (Τούρκο υπ. Εξωτερικών). Σε θέμα ουσίας, ο Ρολάνδης είπε ότι αντιλαμβανόταν καλά ότι το αναγκαίο παζάρεμα θα είναι μια ανταλλαγή μεταξύ της επιστροφής εδάφους προς τους Ελληνοκυπρίους και των λεπτομερειών για ένα ομόσπονδο σύνταγμα. Ο ίδιος, επίσης, είπε ότι προσωπικά αμφέβαλλε κατά πόσο η ελληνοκυπριακή κυβέρνηση μπορούσε στο παρόν στάδιο να προβάλει και να γίνει αποδεκτό το είδος των παραχωρήσεων που θα είναι αναγκαίες για μια διευθέτηση αποδεκτή από αμφότερες τις πλευρές.
Ο Ρολάνδης μου είπε πως είχε αρχίσει να μιλά στον Κυπριανού για την ανάγκη να δείξει περισσότερη ευελιξία στο συνταγματικό, αν υπήρχε περίπτωση κίνησης από την τουρκική πλευρά στο εδαφικό. Ο πρόεδρος ακόμα δεν εξέφρασε γνώμη στο θέμα...».
Ενδοκυπριακή λύση, έτος 1979!
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/reportaz/335029
ΜΕΡΟΣ Ε’
Όπως γράφαμε χθες, ο Ντενκτάς ζητούσε συμφωνία στη βάση συνεταιρισμού από το 1980. Παράλληλα, οι Τούρκοι απέφευγαν να προσδιορίσουν τι ακριβώς σημαίνει διζωνική, ενώ στην ελληνική πλευρά επικρατούσε μεγάλη αμφισβήτηση στο πρόσωπο και στους χειρισμούς του Προέδρου Σπύρου Κυπριανού.
Στις 21 Απριλίου 1980, ο Γλ. Κληρίδης συναντήθηκε στο σπίτι του Βρετ. Υπ. Αρμοστή στη Λευκωσία με τον Sir Ian Gilmour, στην παρουσία του Υπ. Αρμοστή κ. Ρόουτς και του κ. T. L.A. Daunt (ανώτερου αξιωματούχου του Φ.Ο., που τον συνόδευε). Ο κ. Κληρίδης είπε ότι η εντύπωση που είχε από συνομιλίες που είχε με τον κ. Κακατέι, (πρώην ψευδοπρωθυπουργό του ψευδοκράτους που πέθανε στις 3.4.1984), οι συνομιλίες μπορούσαν να επαναρχίσουν, νοουμένου ότι ξεπερνούσαν το πρόβλημα της χρησιμοποίησης των λέξεων «διζωνική» και «δι-περιφερειακή». Είχε συζητήσει, είπε, με τον κ. Κακατέι μια φόρμουλα στις γραμμές «Επιδιώκουμε μιαν ανεξάρτητη, αδέσμευτη, δικοινοτική ομόσπονδη Δημοκρατία, η οποία εξωτερικώς θα έχει μια προσωπικότητα, αλλά εσωτερικώς θα αποτελείται από δύο κράτη, τα οποία θα ασκούν έλεγχο στις δικές τους περιοχές, με τους όρους ενός ομόσπονδου συντάγματος».
Όσον αφορά ψηφίσματα του ΟΗΕ, ο κ. Κληρίδης είχε εισηγηθεί την αναφορά μόνο σε ένα, εκείνο της Γ. Συνέλευσης το 1974 (3212), το οποίο ψήφισαν τόσο η Κύπρος όσο και η Τουρκία. Ο κ. Κακατέι βρήκε τις εισηγήσεις ελκυστικές και υποσχέθηκε να τις μεταφέρει στον Ντενκτάς. Συζητώντας το τουρκικό αίτημα για διζωνική, ο κ. Κληρίδης είπε ότι το Εθνικό Συμβούλιο υπό τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο είχε δεχθεί τη διζωνική λύση, όμως οι ερμηνείες του Σοϊζάλ, που ήλθαν μετά, απορρίφθηκαν από την ελληνοκυπριακή πλευρά...
Τον Ιούνιο του 1980 ο Πέρες Ντε Κουεγιάρ (βοηθός του Γ.Γ. του ΟΗΕ για πολιτικές υποθέσεις) επισκέφθηκε το Λονδίνο, την Άγκυρα, την Αθήνα και τη Λευκωσία. Στην Άγκυρα ο Τούρκος ΥΠΕΞ Ερκμέν του τόνισε ότι δεν πρέπει να επιρρίπτονται ευθύνες στους Τουρκοκυπρίους για την αποτυχία των συνομιλιών και ότι οι αρχές για την ασφάλεια και διζωνικότητα ήταν η βάση, αν ήταν να επιτύχουν οι συνομιλίες.
Οι Βρετανοί πίσω από τον Γκόμπι
Όταν το 1980 έκανε την εμφάνισή του ο Hugo Gobbi, ως απεσταλμένος του Γ.Γ. του ΟΗΕ στην Κύπρο, ο τελευταίος δεν καθοδηγείτο από τους ανωτέρους του στη Νέα Υόρκη ή τους Αμερικανούς, αλλά απευθείας από τους Βρετανούς. Συμφωνούσαν με τον Κουεγιάρ ότι δεν ανέμεναν εκπλήξεις με τη νέα ομάδα του Κυπριανού και γενικά η απαλή και αφιλόδοξη προσέγγιση του Ντε Κουεγιάρ φαινόταν η σωστή πορεία. Ο Γκόμπι έπρεπε να έχει ελεύθερο χέρι. Ουσιαστικά ο Γκόμπι γι’ αυτούς ήταν μια καλή ευκαιρία να παίξουν με το χρόνο, όμως, υπό τη δική τους επίβλεψη και κηδεμονία, όπως φανερώνεται από την πιο κάτω αναφορά.
Στις 12 Δεκεμβρίου 1980, ο Ύπ. Αρμοστής στη Λευκωσία ειδοποίησε το Νότιο Τμήμα Ευρωπαϊκών Υποθέσεων στο Φόρεϊν Όφις ότι εκείνος ήταν που έγραψε το έγγραφο του Γκόμπι για τις ενδοκοινοτικές συνομιλίες και ότι ο τελευταίος του είπε ότι θα το υιοθετούσε ως «δικό του έγγραφο». Απάντηση της ίδιας ημέρας προς τον Υπ. Αρμοστή P. A. Rhodes, από τον ανώτερο αξιωματούχο για το Κυπριακό κ. T. L.A. Daunt τόνιζε: «... Σίγουρα χρειάζεται, και είναι αρκετά λογικός να το καταλάβει ότι χρειάζεται, έμπειρο τρίτο πρόσωπο για συμβουλή. Παρά τους κινδύνους τόσο για μας όσο και για τον ίδιο να γνωστοποιηθεί ο ρόλος σας, αξίζουν να τους πάρουμε... Αναγκαίο μέρος της πολιτικής μας όλα αυτά τα χρόνια είναι να είμαστε κοντά στους συνεταίρους μας, και ειδικά στους Αμερικανούς. Λίγα μπορεί να καταφέρει η βρετανική κυβέρνηση από μόνη της - και βρεθήκαμε σε δυσκολίες όταν υπήρξαν διαφορές μεταξύ μας και των Αμερικανών αφενός, και των Γάλλων και Γερμανών αφετέρου. Υπό τας σημερινάς περιστάσεις, υπολογίζω και ελπίζω να μπορέσετε, να συνεχίσετε το ρόλο σας ως εμπιστευτικός σύμβουλος του Γκόμπι...». Το Λονδίνο συνέστησε όπως ενημερωθεί μάλλον ο Αμερικανός πρέσβης, αλλά παραμείνουν απληροφόρητες οι πρεσβείες της Γαλλίας και Γερμανίας...
Ελληνοκυπριακές προτάσεις
Στη συνάντηση της 24ης Σεπτεμβρίου 1980, των ενδοκοινοτικών συνομιλιών, η ελληνοκυπριακή πλευρά πρότεινε τα εξής μέτρα καλής θέλησης. Οι εισηγήσεις του κ. Ιωαννίδη χωρίζονταν σε δύο μέρη, σε προτάσεις οφέλη προς τους Τ/κυπρίους και προτάσεις οφέλη προς τους Ε/κυπρίους.
Ο κ. Ιωαννίδης ζήτησε από τους Τουρκοκυπρίους τα ακόλουθα, ως ένδειξη καλής θέλησης:
1) Διάφορα μέτρα για διευκόλυνση των εγκλωβισμένων Ελληνοκυπρίων στην Καρπασία, για ελευθερία διακίνησης, ελευθερία επισκέψεων προς και από τα κατεχόμενα, και επαναλειτουργία του Γυμνασίου Ριζοκαρπάσου.
2) Ίδρυση επιτροπής για τη διερεύνηση της τύχης των αγνοουμένων που προβλεπόταν από τη συμφωνία της 19ης Μαΐου 1979, μεταξύ Κυπριανού και Ντενκτάς.
3) Αποδοχή από τους Τουρκοκυπρίους μόνιμης αποστολής της ΟΥΝΕΣΚΟ για την προστασία των αρχαιοτήτων στα κατεχόμενα.
4) Να δώσουν οι Τουρκοκύπριοι στοιχεία για την ιδιοκτησία γης στα κατεχόμενα, γεννήσεις και θανάτους και τραπεζικές καταστάσεις σε σχέση με πρώην Ελληνοκύπριους κατοίκους στα κατεχόμενα.
5) Επαναλειτουργία του δρόμου Λευκωσίας/Λάρνακας και
6) Επιστροφή στην Τουρκία όλων των Τούρκων εποίκων, οι οποίοι, είπε ο κ. Ιωαννίδης, αποτελούν κύριο σοβαρό εμπόδιο στη δικοινοτική διευθέτηση.
Εις αντάλλαγμα η πλευρά μας προσέφερε:
1) Να πληρώνει η Κυπριακή Δημοκρατία σύνταξη σε Τουρκοκυπρίους και άλλα επιδόματα κοινωνικών ασφαλίσεων, για τα οποία οι Τουρκοκύπριοι είχαν πληρώσει συνδρομές.
2) Εργοδότηση Τουρκοκυπρίων στο νότο.
3) Ενθάρρυνση επαφών μεταξύ επαγγελματικών οργανώσεων αμφοτέρων των πλευρών.
4) Θέσεις προς Τουρκοκυπρίους σε ιδρύματα στο νότο, όπως το Ανώτερο Τεχνολογικό Ινστιτούτο, την Αγγλική Σχολή, τη Σχολή Τυφλών. Τούρκοι δάσκαλοι να επανδρώνουν μαθήματα Τουρκικής σε ελληνοκυπριακά ιδρύματα.
5) Ταμείο ανάπτυξης που να προνοεί δάνεια και χορηγίες προς τους Τουρκοκυπρίους στον τομέα της βιομηχανίας
6) Συνεργασία στον τομέα γεωργίας
7) Συνεργασία στον τομέα πυρκαγιών
Μεταξύ των προσφορών του κ. Ιωαννίδη να επισημανθεί ότι ήταν και η συνεργασία και ανάπτυξη και συντήρηση των δικτύων Ηλεκτρισμού και Τηλεπικοινωνιών στα κατεχόμενα, η αύξηση της χρήσης από τους Τουρκοκυπρίους του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας για περιπτώσεις που δεν υπήρχαν διευκολύνσεις στα κατεχόμενα και αν χρειαζόταν και δωρεάν επισκέψεις Ελληνοκυπρίων γιατρών στα κατεχόμενα, εκπαίδευση Τουρκοκυπρίων νοσοκόμων και νοσοκομειακού τεχνικού προσωπικού στις ελεύθερες περιοχές.
Σύμφωνα με τη βρετανική Υπ. Αρμοστεία, οι πρώτες 4 προτάσεις ήσαν ίδιες με εκείνες που πρότεινε ο Κυπριανού στις 14 Ιανουαρίου και ότι αμφότερες οι πλευρές είχαν διαφορετική άποψη «καλής θέλησης». Οι Τουρκοκύπριοι αναζητούσαν πρακτικές παραχωρήσεις για αναγνώριση, δίχως να δίνουν τίποτα για επαφές μεταξύ των δύο κοινοτήτων αφενός και οι Ελληνοκύπριοι κοιτούσαν για λύσεις στα μικρότερα θέματα αφετέρου.
Λύση από τους Κυπρίους το 1979!
Σε σημείωμα του Φόρεϊν Όφις, ημερ. 2 Ιουλίου 1980, τονίζεται γι' ακόμα μια φορά ότι «η άποψη της βρετανικής κυβέρνησης πάντοτε ήταν πως μια διευθέτηση στην Κύπρο πρέπει να τύχει διαπραγμάτευσης απευθείας μεταξύ των δύο κοινοτήτων... Γι΄αυτόν το λόγο η Βρετανία έδωσε την πλήρη υποστήριξή της στην ιδέα των ενδοκοινοτικών διαπραγματεύσεων κάτω από την αιγίδα του Γ.Γ. του ΟΗΕ και αρνείται εισηγήσεις να αναλάβει πρωτοβουλία δική της, που θα παραβίαζε τις προσπάθειες του Δρα Βάλτχαϊμ».
Στην ίδια αναφορά το Φόρεϊν Όφις τονίζει απροκάλυπτα ότι αυτός ήταν και ο στόχος στην εξασφάλιση των δεύτερων κατευθυντηρίων γραμμών μεταξύ Κυπριανού και Ντενκτάς στις 19 Μαΐου 1979, μετά την αποτυχία της αποδοχής το Νοέμβριο του 1978 του βρετανο-αμερικανο-καναδικού σχεδίου.
Διγλωσσία Μιχαηλίδη-Ρολάνδη προς Βρετανούς
Στις 25 Νοεμβρίου 1980, ο Αλέκος Μιχαηλίδης, ως πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, είχε συνάντηση με τη Βρετανίδα πρωθυπουργό Μάργκαρετ Θάτσερ. Ο κ. Μιχαηλίδης είπε στην πρωθυπουργό ότι οι συνομιλίες υπό την αιγίδα των Η. Εθνών δεν θα είχαν αποτέλεσμα. Οι Τουρκοκύπριοι δε ήσαν έτοιμοι για λύση. Έπρεπε να υπάρξει παράλληλη διπλωματική δραστηριότητα. Αν συνεχιζόταν η κατάσταση για ακόμα πέντε χρόνια, η διαφορά μεταξύ των δύο πλευρών θα ήταν αγεφύρωτη. Όμως η διχοτόμηση δεν ήταν αποδεκτή. Ο κ. Μιχαηλίδης δεν διασαφήνισε τι εννοούσε με παράλληλη διπλωματική δραστηριότητα, όμως πίστευε, ότι το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν στην καλύτερη θέση να βοηθήσει υποστηριζόμενο από την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα και τις ΗΠΑ, στην προσπάθεια να «τονιστούν τα βασικά στο πρόβλημα». Η κ. Θάτσερ δεν απάντησε στο θέμα αυτό, παρά μόνο ότι η στρατηγική σημασία της Κύπρου επέβαλλε μια γρήγορη λύση.
Την ίδια μέρα (25.11.2010), ο Υπ. Εξωτερικών της Κύπρου Νίκος Ρολάνδης είχε συνάντηση με τον Υπ. Εξωτερικών της Βρετανίας λόρδο Carrington. Ο κ. Ρολάνδης κατ' αρχήν είπε ότι η συμφωνία μεταξύ ΕΟΚ/Κύπρου (που μόλις είχε επιτευχθεί) δεν ήταν ακριβώς εκείνο που ανέμενε, αλλά ήταν ενθαρρυντικό βήμα... Το κλίμα στις ενδοκοινοτικές συνομιλίες ήταν πολύ καλό... Η ατμόσφαιρα μεταξύ των δυο κοινοτήτων είχε κάνει πρόοδο... Ο Ρολάνδης, γράφει σχετική αναφορά, συμφώνησε με τον λόρδο Κάρινγτον ότι ο Τουρκμέν (Τούρκος ΥΠΕΞ) ήταν μετριοπαθής και ίσως να είχαν κάποια αποτελέσματα. Οι συνομιλίες επικεντρώνονταν στο θέμα του Βαρωσιού και των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης... Στο συνταγματικό ο Ρολάνδης είπε ότι οι Τούρκοι απαιτούσαν ισότητα. Οι Ελληνοκύπριοι στο συνταγματικό σκέφτονταν μεταξύ ομοσπονδίας και ενιαίου κράτους. Οι Τούρκοι πάνω σε συνομόσπονδες γραμμές. Δεν απέκλειε συμβιβασμό, αν οι Τούρκοι μπορούσαν να μετακινηθούν...
Στις 21 Ιανουαρίου 1980, ο Βρετανός ΄Υπ. Αρμοστής στη Λευκωσία γευμάτισε με τον Γλ. Κληρίδη. Στη σχετική αναφορά του προς το Λονδίνο για τα όσα μίλησαν, έγραψε μεταξύ άλλων ότι ο Κληρίδης πίστευε ότι ο Πρόεδρος (Κυπριανού) ήταν όπως πάντα αναποφάσιστος. «Ενδεικτικά τώρα φαίνεται να υποφέρει από σχεδόν ολοκληρωτική ανικανότητα να πάρει αποφάσεις... Ο Κληρίδης πίστευε ότι ο (Αλέκος) Μιχαηλίδης ήταν πολύ αδύνατος να αποδεσμευθεί από το σημερινό καθεστώς. Ο Μιχαηλίδης έχανε το χρόνο του λέγοντας ιδιωτικά σε όλους ότι διαφωνεί με τον Κυπριανού και τις πολιτικές του, αλλά δεν είχε το θάρρος να γνωστοποιήσει τις απόψεις του... Ο Κληρίδης τον είχε προειδοποιήσει ότι με αυτόν το τρόπο θα συνέδεε τ’ όνομά του με την πτώση του καθεστώτος Κυπριανού... Ο Κληρίδης είχε ακούσει από τον Ρολάνδη ότι ο Πρόεδρος δεν ήταν διατεθειμένος να αποκαλύψει στο Εθνικό Συμβούλιο προφορικώς ή γραπτώς λεπτομέρειες εναλλακτικού σχεδίου, σε περίπτωση αποτυχίας των διαπραγματεύσεων με τους Τουρκοκυπρίους....».
Ο Κυπριανού «υπό έλεγχον»
Στις 18 Ιανουαρίου 1980 ο βρετ. ΄Υπ. Αρμοστής στη Λευκωσία γευμάτισε με τον πρόεδρο εξωτερικών υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων Αλέξη Γαλανό. Σε σχετική αναφορά προς το Λονδίνο, ο ΄Υπ. Αρμοστής έγραψε ότι ο Γαλανός του είπε ότι ο Πρόεδρος Κυπριανού είχε αλλάξει σημαντικά τις τελευταίες εβδομάδες. Του είχε λεχθεί τόσο από το ΔΗΚΟ όσο και το ΑΚΕΛ ότι τα ψηφίσματα των Η. Εθνών και η υποστήριξη από τους αδέσμευτους δεν αρκούσαν, χρειαζόταν μεγαλύτερος ρεαλισμός για το εθνικό θέμα. Αμφότερα τα κόμματα του τόνισαν ότι δεν υπήρχε εναλλακτική λύση από τις ενδοκοινοτικές συνομιλίες και ότι η εκλογική υποστήριξη προς αυτόν στο μέλλον θα εξαρτιόταν από το ξεκίνημα των συνομιλιών. Ο Γαλανός είπε ότι παρόλο ότι ο Κυπριανού ήταν σε αρμονία με τον Λυσσαρίδη και τον Αρχιεπίσκοπο, ήταν και πολιτικό ον που ήθελε την εξουσία, και είχε αντιληφθεί ότι χρειαζόταν τα κόμματα περισσότερο απ΄ ό,τι τον χρειαζόντουσαν εκείνα.
«Με ρώτησε πώς έβλεπα τις προτάσεις Κυπριανού για μέτρα (καλής θέλησης) προς τους Τουρκοκυπρίους και είπα ότι τα βρήκα πολύ ενθαρρυντικά. Μου είπε ότι ήταν αρχικά δική του ιδέα την οποία είχε πριν από δύο χρόνια, αλλά δεν μπορούσαν να υλοποιηθούν μέχρι που τα αποδέχθηκε τελικά ο Κυπριανού, κάτω από τις πρόσφατες πολιτικές πιέσεις. Είπε ότι είχαν και άλλα τέτοια μέτρα υπόψη... ΄Ηταν αλήθεια, είπε, ότι οι Ελληνοκύπριοι χρειαζόντουσαν το εργατικό - δη η προσφορά να δεχθούν Τουρκοκύπριους εργάτες στις οικοδομές... Φεύγοντας ήθελε να μας διαβεβαιώσει ότι ο Κυπριανού βρισκόταν «υπό έλεγχον» («under control»). Υποσχέθηκε να επικοινωνεί και να μας ενημερώσει και πάλιν σε 3-4 εβδομάδες».
Σχέδιο «εξόντωσης» του Προέδρου!
Ο Βρετ. Υπ. Αρμοστής κ. Γκόρντον, το βράδυ της Παρασκευής 18 Αυγούστου 1978, γευμάτισε στο σπίτι του Γιάννη Χριστοφίδη (πρώην Υπουργού) συζήτησαν τις σκέψεις του τελευταίου σχετικά με τον Πρόεδρο Κυπριανού. Έγραψε στην αναφορά του προς το Λονδίνο ημερ. 21 Αυγούστου 1978 ο Υπ. Αρμοστής κ. Γκόρντον:
«…Ο Χριστοφίδης είπε με χαμόγελο πως δεν ήταν “συνωμότης” (conspirator), όμως θα ήταν για το καλύτερο συμφέρον της χώρας αν κατάφερναν τον Κυπριανού να εγκαταλείψει την προεδρία. Θα πρέπει να διευθετηθεί με τέτοιον τρόπο, που να μην εκτεθεί. Από πλευράς υγείας δεν τα πήγαινε καλά. Είχε τα πάνω και τα κάτω του. Θα ήταν καλύτερα να τον κόψουν σε μιαν από τις περιπτώσεις κατάπτωσής του και να τον πείσουν να αποσυρθεί εθελοντικώς. Η Ελλάδα μπορούσε να βοηθήσει δίδοντάς του ένα ωραίο σπίτι, και μια χρυσή χειραψία.
Ο καλύτερος διάδοχός του, είπε ο Χριστοφίδης, θα ήταν ο Ανδρέας Πατσαλίδης, υπουργός Οικονομικών... Θα γινόταν δεκτός από τον Δημοκρατικό Συναγερμό και το ΑΚΕΛ, ίσως και από την ΕΔΕΚ. Θα έμεινε βέβαια ο Αλέκος Μιχαηλίδης, ο οποίος θα έπρεπε να το χωνέψει.
Είπα (Γκόρντον) ότι εξ΄ όσων γνώριζα ο Πατσαλίδης δεν ήταν πρόθυμος για προεδρικός υποψήφιος... Αντίθετα, η αντι-κυπριανική ομάδα είχε αποφασίσει για τον Πασχαλίδη της Ελληνικής Μεταλλευτικής Εταιρείας, αλλά στο τέλος όλα απέτυχαν. Ο Χριστοφίδης είπε, πως τώρα ήταν σίγουρος ότι ο Πατσαλίδης θα δεχόταν. Τα ακούω όλα με επιφύλαξη. Ο Χριστοφίδης δεν έχει πολιτικούς οπαδούς, παρόλον ότι έχει καλές διασυνδέσεις... Το βλέπω αδύνατο να παραιτείται ο Κυπριανού, εκτός και αν η υγεία του χειροτερεύσει σοβαρά...»
(Σημείωση: Στις 30.12.2008 γράψαμε στη «Σημερινή» ότι στις 15 Αυγούστου 1978, αμφότεροι Αλέκος Μιχαηλίδης αναπληρωτής πρόεδρος και Νίκος Ρολάνδης ΥΠΕΞ, έδωσαν στον Βρετανό στρατιωτικό των μυστικών υπηρεσιών, που για σκοπούς κατασκόπευσης/περισυλλογής πληροφοριών επισκέφθηκε (λόγω της εκφρασθείσας πολιτικής Κυπριανού για εγκατάλειψη των κατευθυντηρίων γραμμών Μακαρίου/Ντενκτάς) την Κύπρο και είχε επαφές με διάφορους, την εντύπωση ότι δεν ήσαν ευχαριστημένοι από τη συμπεριφορά Κυπριανού. Υπενθυμίζουμε ότι στην έκθεσή του τον Αύγουστο 1978, ο εν λόγω Βρετανός στρατιωτικός, μετά την επίσκεψη και επαφές του στην Κύπρο, εισηγήθηκε την απομάκρυνση του Κυπριανού, ίσως για λόγους υγείας, όπως έγραψε).
Η υπομονή εξαντλείται
Αναφορά του Βρετ. Αξιωματούχου της Υπ. Αρμοστείας στη Λευκωσία G. E. FitzHerbert, ημερ. 1 Σεπτεμβρίου 1978, γράφει: «Είδα τον Αλέξη Γαλανό χθες βράδυ. Αναφορικά με τον Κυπριανού, ο Γαλανός είπε ότι η υπομονή των υποστηρικτών του εξαντλείτο (ο Γαλανός είναι αντιπρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος). Η συμπεριφορά του Κυπριανού τον Ιούλιο ανησύχησε πολλούς. Ο Γαλανός βρισκόταν σε επαφή με αριθμό Κυπρίων του εξωτερικού, ειδικά στις ΗΠΑ και δεν το έκρυβαν ότι τους ανησυχούσε η ζημιά από τη συμπεριφορά του Κυπριανού στο Κυπριακό... Ο Γαλανός είπε ότι ο Κυπριανού δεν θα επιζήσει ως πρόεδρος, αν υπήρχε ακόμα ένας λανθασμένος χειρισμός ‘κρίσης’. Είπε ότι ο Κυπριανού φοβόταν τον Μιχαηλίδη και έκανε ξεκάθαρο ότι θα ήταν καλό πράγμα αν ο Μιχαηλίδης αντικαθιστούσε το συντομότερο δυνατόν τον Κυπριανού. Δεν πίστευε ότι ως πρόεδρος ο Μιχαηλίδης θα ήταν ο άνθρωπος του Αρχιεπισκόπου, παρόλον ότι και εκ του φυσικού θα έκανε χρήση των σχέσεών του με τον Κύκκο, στην προώθηση των αναμφίβολων φιλοδοξιών του.
Ο Γαλανός απέρριψε δημοσίευμα του ''Αγώνα'', ότι μπορούσε να ήταν ο υποψήφιος του ΑΚΕΛ... Δεν ήθελε να ήταν διαπραγματευτής. Πίστευε ότι ο Μιχαλάκης Τριανταφυλλίδης ήταν ο καλύτερος υποψήφιος για διαπραγματευτής. Άλλη πιθανότητα ήταν η Στέλλα Σουλιώτη... Ο Γαλανός πίστευε ότι ο διορισμός θα γινόταν σύντομα, γιατί θα διδόταν κακή εικόνα στο εξωτερικό, αν ο Κυπριανού δεν διόριζε διαπραγματευτή σύντομα...
Σχετικά με το Βαρώσι, ο Γαλανός είπε ότι πίστευε πως οι Αμερικανοί ίσως να είχαν κάποιο χαρτί κάτω από το μανίκι τους, την πιθανότητα να πείσουν τον Ντενκτάς να καλυτερεύσει την πρότασή του της 20ής Ιουλίου... Συνέχιζε να πιστεύει ότι η πρόοδος για το Βαρώσι ήταν ο δρόμος για πρόοδο, παρ' όλον ότι πίστευε ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά δεν πρέπει να επιμένει για το Βαρώσι αποκλείοντας άλλες πτυχές...»
Ούτε προσχηματική κάλυψη
Στις 2 Ιανουαρίου 1980, ο Πρόεδρος Σπύρος Κυπριανού, σε ραδιοφωνική του συνέντευξη και εις απάντησιν για το ρόλο της Βρετανίας, είπε ότι «η Βρετανία δεν έκανε τίποτα για μια λύση του Κυπριακού και περιορίζεται σε εκφράσεις ελπίδας και ευχών».
Ερωτηθείς από τον Βρετ. Ύπ. Αρμοστή ο Νίκος Ρολάνδης, για τις δηλώσεις, κατ' αρχήν είπε ότι δεν τις είχε ακούσει, αλλά σίγουρα δεν ήσαν αλήθεια.
Γνώριζε ότι οι Βρετανοί ήσαν στενότατοι φίλοι της Κύπρου στη Δύση και δεν έπρεπε να γίνει τέτοια δήλωση, ειδικά ενόψει της επικείμενης επίσκεψης του Κυπριανού στο Λονδίνο. Και ότι θα προέβαινε σε κάποιες φιλικές δηλώσεις προς τη Βρετανία σε μελλοντικές ομιλίες του.
Στις 18 Ιανουαρίου 1980, και αφού πήρε αντίγραφο των δηλώσεων του Προέδρου Κυπριανού, ο Ρολάνδης ρωτήθηκε ξανά από τον Βρετ. Ύπ. Αρμοστή και έγραψε αυτός: «... μιλώντας προσωπικά, και μόνο για εμένα, πίστευε ότι τέτοια δήλωση δεν έπρεπε ποτέ να είχε γίνει από τον Πρόεδρο. ΄Ηταν σίγουρα αναληθή και, έστω και να ήταν αλήθεια, τέτοια δήλωση δεν έπρεπε να γίνει δημόσια.... Εισηγήθηκε να δώσει εντολή στον Ύπ. Αρμοστή στο Λονδίνο (Τάσο Παναγίδη) να πει κάτι στο Φόρεϊν Όφις...», έγραψε ο Βρετανός ΄Υπ. Αρμοστής προς το Λονδίνο στις 21 Ιανουαρίου 1980.
Πρόταση ΑΚΕΛ για νέο Σύνταγμα
Σε τηλεοπτική συνέντευξή του στις 18 Ιανουαρίου 1980, ο Αλέκος Μιχαηλίδης ξεκαθάρισε ότι η πρόταση του ΑΚΕΛ, για ετοιμασία νέου συντάγματος, ήταν θετική, νοουμένου το ΑΚΕΛ δεν εννοούσε επίσης και νέες προτάσεις για νέες παραχωρήσεις, αλλά μάλλον την προετοιμασία εναλλακτικών απόψεων για τις διάφορες πτυχές του συνταγματικού προβλήματος. Και αποκάλυψε τότε, ότι ο Πρόεδρος (Κυπριανού) είχε ήδη καλέσει δύο συνταγματολόγους να έλθουν στην Κύπρο. Τη Βρετανίδα κ. Κλερ Πάλι και τον Καναδό καθηγητή Ρόναλντ ΜακΝτόλαντ. Η κ. Πάλι έφθασε στην Κύπρο στις 23 Ιανουαρίου και ο καθηγητής ΜακΝτόναλτ αναμενόταν προς το τέλος του μηνός, έγραφε έκθεση της Βρετ. Υπ. Αρμοστείας, ημερ. 24 Ιανουαρίου 1980.
Ο Ντενκτάς ζητούσε 23η Μαΐου το '80
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/reportaz/334681
ΜΕΡΟΣ Δ’
Όπως γράψαμε στο μέρος γ’, τα βρετανικά έγγραφα καταγράφουν αρκετές δηλώσεις υπόσκαψης του Σπύρου Κυπριανού, οι οποίες, μάλιστα, προέρχονταν κυρίως από άτομα του περιβάλλοντός του. Οι αναβρασμοί, όμως, δεν περιορίζονταν εκεί. Σε τηλεοπτική συνέντευξή του στις 18 Ιανουαρίου 1980, ο Αλέκος Μιχαηλίδης ξεκαθάρισε ότι η πρόταση του ΑΚΕΛ για ετοιμασία νέου συντάγματος ήταν θετική, νοουμένου ότι το ΑΚΕΛ δεν εννοούσε επίσης και νέες προτάσεις για νέες παραχωρήσεις, αλλά μάλλον την προετοιμασία εναλλακτικών απόψεων για τις διάφορες πτυχές του συνταγματικού προβλήματος. Και αποκάλυψε τότε ότι ο Πρόεδρος (Κυπριανού) είχε ήδη καλέσει δύο συνταγματολόγους να έλθουν στην Κύπρο. Τη Βρετανίδα κ. Κλερ Πάλι και τον Καναδό καθηγητή Ρόναλντ ΜακΝτόναλτ.
Η κ. Πάλι έφθασε στην Κύπρο στις 23 Ιανουαρίου και ο καθηγητής ΜακΝτόναλτ αναμενόταν προς το τέλος του μηνός, έγραψε έκθεση της βρετ. Υπ. Αρμοστείας ημερ. 24 Ιανουαρίου 1980.
Θέση Ντενκτάς για διζωνικό συνεταιρισμό
Ο Ρ. Ντενκτάς, σε συνάντησή του με εκπροσώπους του ΟΗΕ στην Κύπρο, τους επανέλαβε την προηγούμενη απαίτησή του που έκανε στις 7 Φεβρουαρίου, για διζωνική και ασφάλεια. Ο Ντενκτάς εισηγήθηκε όπως η εναρκτήρια δήλωση στις συνομιλίες αναφέρεται στη δημιουργία «ενός ενδοκοινοτικού συνεταιρισμού σε μια διζωνική ομοσπονδιακή βάση». (Αυτό τελικά έγινε κατορθωτό εν χρόνω με τη συμφωνία Χριστόφια-Ταλάτ στις 23 Μαΐου 2008).
Η στάση της κυπριακής κυβέρνησης ήταν πως η επιμονή του Ντενκτάς στον όρο διζωνική ήταν σημαντική, γιατί η τουρκική πλευρά (ειδικά ο Τούρκος νομικός σύμβουλος Σοϊσάλ) είχε καθορίσει τη σημασία της διζωνικής ως ισότιμης με τη διχοτόμηση. Αν ο Ντενκτάς επέμενε στην αποδοχή δίχως ξεκαθάρισμα του όρου αυτού, οι Ελληνοκύπριοι θα ένιωθαν αναγκασμένοι να υποστηρίξουν τη συγκρότηση της Επιτροπής (που προνοούσε ψήφισμα του ΟΗΕ) για να προβάλουν τη διεθνή τους υπόσταση.
Με τηλεγράφημά της η βρετανική αντιπροσωπία στα Ηνωμένα Έθνη (Ν.Υ.) ημερ. 17 Απριλίου 1980, ενημέρωσε το Φ.Ο. ότι η γραμματεία του ΟΗΕ συζητούσε με την αντιπροσωπία της Κυπριακής Δημοκρατίας διάφορους τρόπους να καταγραφούν οι επιφυλάξεις των Ελληνοκυπρίων για τη διζωνική και την ασφάλεια... Ορισμένες από τις εισηγήσεις είχαν γίνει από τον κ. Μαυρομμάτη (αντιπρόσωπο της Κ.Δ.), όμως ο κ. Μαυρομμάτης επανήλθε, για να πει ότι όλες εκείνες οι ιδέες ήσαν απαράδεκτες για την Κυβέρνησή του και ότι οι επιφυλάξεις της θα έπρεπε να καταγραφούν ξεκάθαρα στην εναρκτήρια δήλωση των διαπραγματεύσεων.
Μυστικές επαφές Ρολάνδη με τον Τούρκο ΥΠΕΞ
Τον Απρίλιο του 1980 ο Sir Ian Gilmour (Lord Privy Seal - Εκπρόσωπος του βρετανικού κοινοβουλίου για θέματα υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας) επισκέφθηκε μαζί με τη σύζυγό του την Κύπρο. Είχε επίσημες επαφές με αμφότερες τις πλευρές και του είχε λεχθεί, σύμφωνα με αναφορά του Υπ. Αρμοστή ημερ. 24 Απριλίου 1980, ότι οι συνομιλίες από μόνες τους δεν επρόκειτο να βρουν λύση στο Κυπριακό. Όμως σημείωσε ο κ. Ρόουτς, «ο Κύπριος υπουργός Εξωτερικών προχώρησε και είπε εμπιστευτικά περισσότερα. Είπε ότι ήλπιζε να συνέχιζε να επικοινωνεί με τον Τούρκο υπ. Εξωτερικών μέσω των Ελλήνων και Τούρκων αντιπροσώπων στο Συμβούλιο της Ευρώπης, παρ' όλες τις διαρροές στο Τύπο για την πρόσφατη συνομιλία του με τον Ερκμέν (Τούρκο υπ. Εξωτερικών). Σε θέμα ουσίας, ο Ρολάνδης είπε ότι αντιλαμβανόταν καλά ότι το αναγκαίο παζάρεμα θα είναι μια ανταλλαγή μεταξύ της επιστροφής εδάφους προς τους Ελληνοκυπρίους και των λεπτομερειών για ένα ομόσπονδο σύνταγμα. Ο ίδιος, επίσης, είπε ότι προσωπικά αμφέβαλλε κατά πόσο η ελληνοκυπριακή κυβέρνηση μπορούσε στο παρόν στάδιο να προβάλει και να γίνει αποδεκτό το είδος των παραχωρήσεων που θα είναι αναγκαίες για μια διευθέτηση αποδεκτή από αμφότερες τις πλευρές.
Ο Ρολάνδης μου είπε πως είχε αρχίσει να μιλά στον Κυπριανού για την ανάγκη να δείξει περισσότερη ευελιξία στο συνταγματικό, αν υπήρχε περίπτωση κίνησης από την τουρκική πλευρά στο εδαφικό. Ο πρόεδρος ακόμα δεν εξέφρασε γνώμη στο θέμα...».
Ενδοκυπριακή λύση, έτος 1979!
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/reportaz/335029
ΜΕΡΟΣ Ε’
Όπως γράφαμε χθες, ο Ντενκτάς ζητούσε συμφωνία στη βάση συνεταιρισμού από το 1980. Παράλληλα, οι Τούρκοι απέφευγαν να προσδιορίσουν τι ακριβώς σημαίνει διζωνική, ενώ στην ελληνική πλευρά επικρατούσε μεγάλη αμφισβήτηση στο πρόσωπο και στους χειρισμούς του Προέδρου Σπύρου Κυπριανού.
Στις 21 Απριλίου 1980, ο Γλ. Κληρίδης συναντήθηκε στο σπίτι του Βρετ. Υπ. Αρμοστή στη Λευκωσία με τον Sir Ian Gilmour, στην παρουσία του Υπ. Αρμοστή κ. Ρόουτς και του κ. T. L.A. Daunt (ανώτερου αξιωματούχου του Φ.Ο., που τον συνόδευε). Ο κ. Κληρίδης είπε ότι η εντύπωση που είχε από συνομιλίες που είχε με τον κ. Κακατέι, (πρώην ψευδοπρωθυπουργό του ψευδοκράτους που πέθανε στις 3.4.1984), οι συνομιλίες μπορούσαν να επαναρχίσουν, νοουμένου ότι ξεπερνούσαν το πρόβλημα της χρησιμοποίησης των λέξεων «διζωνική» και «δι-περιφερειακή». Είχε συζητήσει, είπε, με τον κ. Κακατέι μια φόρμουλα στις γραμμές «Επιδιώκουμε μιαν ανεξάρτητη, αδέσμευτη, δικοινοτική ομόσπονδη Δημοκρατία, η οποία εξωτερικώς θα έχει μια προσωπικότητα, αλλά εσωτερικώς θα αποτελείται από δύο κράτη, τα οποία θα ασκούν έλεγχο στις δικές τους περιοχές, με τους όρους ενός ομόσπονδου συντάγματος».
Όσον αφορά ψηφίσματα του ΟΗΕ, ο κ. Κληρίδης είχε εισηγηθεί την αναφορά μόνο σε ένα, εκείνο της Γ. Συνέλευσης το 1974 (3212), το οποίο ψήφισαν τόσο η Κύπρος όσο και η Τουρκία. Ο κ. Κακατέι βρήκε τις εισηγήσεις ελκυστικές και υποσχέθηκε να τις μεταφέρει στον Ντενκτάς. Συζητώντας το τουρκικό αίτημα για διζωνική, ο κ. Κληρίδης είπε ότι το Εθνικό Συμβούλιο υπό τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο είχε δεχθεί τη διζωνική λύση, όμως οι ερμηνείες του Σοϊζάλ, που ήλθαν μετά, απορρίφθηκαν από την ελληνοκυπριακή πλευρά...
Τον Ιούνιο του 1980 ο Πέρες Ντε Κουεγιάρ (βοηθός του Γ.Γ. του ΟΗΕ για πολιτικές υποθέσεις) επισκέφθηκε το Λονδίνο, την Άγκυρα, την Αθήνα και τη Λευκωσία. Στην Άγκυρα ο Τούρκος ΥΠΕΞ Ερκμέν του τόνισε ότι δεν πρέπει να επιρρίπτονται ευθύνες στους Τουρκοκυπρίους για την αποτυχία των συνομιλιών και ότι οι αρχές για την ασφάλεια και διζωνικότητα ήταν η βάση, αν ήταν να επιτύχουν οι συνομιλίες.
Οι Βρετανοί πίσω από τον Γκόμπι
Όταν το 1980 έκανε την εμφάνισή του ο Hugo Gobbi, ως απεσταλμένος του Γ.Γ. του ΟΗΕ στην Κύπρο, ο τελευταίος δεν καθοδηγείτο από τους ανωτέρους του στη Νέα Υόρκη ή τους Αμερικανούς, αλλά απευθείας από τους Βρετανούς. Συμφωνούσαν με τον Κουεγιάρ ότι δεν ανέμεναν εκπλήξεις με τη νέα ομάδα του Κυπριανού και γενικά η απαλή και αφιλόδοξη προσέγγιση του Ντε Κουεγιάρ φαινόταν η σωστή πορεία. Ο Γκόμπι έπρεπε να έχει ελεύθερο χέρι. Ουσιαστικά ο Γκόμπι γι’ αυτούς ήταν μια καλή ευκαιρία να παίξουν με το χρόνο, όμως, υπό τη δική τους επίβλεψη και κηδεμονία, όπως φανερώνεται από την πιο κάτω αναφορά.
Στις 12 Δεκεμβρίου 1980, ο Ύπ. Αρμοστής στη Λευκωσία ειδοποίησε το Νότιο Τμήμα Ευρωπαϊκών Υποθέσεων στο Φόρεϊν Όφις ότι εκείνος ήταν που έγραψε το έγγραφο του Γκόμπι για τις ενδοκοινοτικές συνομιλίες και ότι ο τελευταίος του είπε ότι θα το υιοθετούσε ως «δικό του έγγραφο». Απάντηση της ίδιας ημέρας προς τον Υπ. Αρμοστή P. A. Rhodes, από τον ανώτερο αξιωματούχο για το Κυπριακό κ. T. L.A. Daunt τόνιζε: «... Σίγουρα χρειάζεται, και είναι αρκετά λογικός να το καταλάβει ότι χρειάζεται, έμπειρο τρίτο πρόσωπο για συμβουλή. Παρά τους κινδύνους τόσο για μας όσο και για τον ίδιο να γνωστοποιηθεί ο ρόλος σας, αξίζουν να τους πάρουμε... Αναγκαίο μέρος της πολιτικής μας όλα αυτά τα χρόνια είναι να είμαστε κοντά στους συνεταίρους μας, και ειδικά στους Αμερικανούς. Λίγα μπορεί να καταφέρει η βρετανική κυβέρνηση από μόνη της - και βρεθήκαμε σε δυσκολίες όταν υπήρξαν διαφορές μεταξύ μας και των Αμερικανών αφενός, και των Γάλλων και Γερμανών αφετέρου. Υπό τας σημερινάς περιστάσεις, υπολογίζω και ελπίζω να μπορέσετε, να συνεχίσετε το ρόλο σας ως εμπιστευτικός σύμβουλος του Γκόμπι...». Το Λονδίνο συνέστησε όπως ενημερωθεί μάλλον ο Αμερικανός πρέσβης, αλλά παραμείνουν απληροφόρητες οι πρεσβείες της Γαλλίας και Γερμανίας...
Ελληνοκυπριακές προτάσεις
Στη συνάντηση της 24ης Σεπτεμβρίου 1980, των ενδοκοινοτικών συνομιλιών, η ελληνοκυπριακή πλευρά πρότεινε τα εξής μέτρα καλής θέλησης. Οι εισηγήσεις του κ. Ιωαννίδη χωρίζονταν σε δύο μέρη, σε προτάσεις οφέλη προς τους Τ/κυπρίους και προτάσεις οφέλη προς τους Ε/κυπρίους.
Ο κ. Ιωαννίδης ζήτησε από τους Τουρκοκυπρίους τα ακόλουθα, ως ένδειξη καλής θέλησης:
1) Διάφορα μέτρα για διευκόλυνση των εγκλωβισμένων Ελληνοκυπρίων στην Καρπασία, για ελευθερία διακίνησης, ελευθερία επισκέψεων προς και από τα κατεχόμενα, και επαναλειτουργία του Γυμνασίου Ριζοκαρπάσου.
2) Ίδρυση επιτροπής για τη διερεύνηση της τύχης των αγνοουμένων που προβλεπόταν από τη συμφωνία της 19ης Μαΐου 1979, μεταξύ Κυπριανού και Ντενκτάς.
3) Αποδοχή από τους Τουρκοκυπρίους μόνιμης αποστολής της ΟΥΝΕΣΚΟ για την προστασία των αρχαιοτήτων στα κατεχόμενα.
4) Να δώσουν οι Τουρκοκύπριοι στοιχεία για την ιδιοκτησία γης στα κατεχόμενα, γεννήσεις και θανάτους και τραπεζικές καταστάσεις σε σχέση με πρώην Ελληνοκύπριους κατοίκους στα κατεχόμενα.
5) Επαναλειτουργία του δρόμου Λευκωσίας/Λάρνακας και
6) Επιστροφή στην Τουρκία όλων των Τούρκων εποίκων, οι οποίοι, είπε ο κ. Ιωαννίδης, αποτελούν κύριο σοβαρό εμπόδιο στη δικοινοτική διευθέτηση.
Εις αντάλλαγμα η πλευρά μας προσέφερε:
1) Να πληρώνει η Κυπριακή Δημοκρατία σύνταξη σε Τουρκοκυπρίους και άλλα επιδόματα κοινωνικών ασφαλίσεων, για τα οποία οι Τουρκοκύπριοι είχαν πληρώσει συνδρομές.
2) Εργοδότηση Τουρκοκυπρίων στο νότο.
3) Ενθάρρυνση επαφών μεταξύ επαγγελματικών οργανώσεων αμφοτέρων των πλευρών.
4) Θέσεις προς Τουρκοκυπρίους σε ιδρύματα στο νότο, όπως το Ανώτερο Τεχνολογικό Ινστιτούτο, την Αγγλική Σχολή, τη Σχολή Τυφλών. Τούρκοι δάσκαλοι να επανδρώνουν μαθήματα Τουρκικής σε ελληνοκυπριακά ιδρύματα.
5) Ταμείο ανάπτυξης που να προνοεί δάνεια και χορηγίες προς τους Τουρκοκυπρίους στον τομέα της βιομηχανίας
6) Συνεργασία στον τομέα γεωργίας
7) Συνεργασία στον τομέα πυρκαγιών
Μεταξύ των προσφορών του κ. Ιωαννίδη να επισημανθεί ότι ήταν και η συνεργασία και ανάπτυξη και συντήρηση των δικτύων Ηλεκτρισμού και Τηλεπικοινωνιών στα κατεχόμενα, η αύξηση της χρήσης από τους Τουρκοκυπρίους του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας για περιπτώσεις που δεν υπήρχαν διευκολύνσεις στα κατεχόμενα και αν χρειαζόταν και δωρεάν επισκέψεις Ελληνοκυπρίων γιατρών στα κατεχόμενα, εκπαίδευση Τουρκοκυπρίων νοσοκόμων και νοσοκομειακού τεχνικού προσωπικού στις ελεύθερες περιοχές.
Σύμφωνα με τη βρετανική Υπ. Αρμοστεία, οι πρώτες 4 προτάσεις ήσαν ίδιες με εκείνες που πρότεινε ο Κυπριανού στις 14 Ιανουαρίου και ότι αμφότερες οι πλευρές είχαν διαφορετική άποψη «καλής θέλησης». Οι Τουρκοκύπριοι αναζητούσαν πρακτικές παραχωρήσεις για αναγνώριση, δίχως να δίνουν τίποτα για επαφές μεταξύ των δύο κοινοτήτων αφενός και οι Ελληνοκύπριοι κοιτούσαν για λύσεις στα μικρότερα θέματα αφετέρου.
Λύση από τους Κυπρίους το 1979!
Σε σημείωμα του Φόρεϊν Όφις, ημερ. 2 Ιουλίου 1980, τονίζεται γι' ακόμα μια φορά ότι «η άποψη της βρετανικής κυβέρνησης πάντοτε ήταν πως μια διευθέτηση στην Κύπρο πρέπει να τύχει διαπραγμάτευσης απευθείας μεταξύ των δύο κοινοτήτων... Γι΄αυτόν το λόγο η Βρετανία έδωσε την πλήρη υποστήριξή της στην ιδέα των ενδοκοινοτικών διαπραγματεύσεων κάτω από την αιγίδα του Γ.Γ. του ΟΗΕ και αρνείται εισηγήσεις να αναλάβει πρωτοβουλία δική της, που θα παραβίαζε τις προσπάθειες του Δρα Βάλτχαϊμ».
Στην ίδια αναφορά το Φόρεϊν Όφις τονίζει απροκάλυπτα ότι αυτός ήταν και ο στόχος στην εξασφάλιση των δεύτερων κατευθυντηρίων γραμμών μεταξύ Κυπριανού και Ντενκτάς στις 19 Μαΐου 1979, μετά την αποτυχία της αποδοχής το Νοέμβριο του 1978 του βρετανο-αμερικανο-καναδικού σχεδίου.
Διγλωσσία Μιχαηλίδη-Ρολάνδη προς Βρετανούς
Στις 25 Νοεμβρίου 1980, ο Αλέκος Μιχαηλίδης, ως πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, είχε συνάντηση με τη Βρετανίδα πρωθυπουργό Μάργκαρετ Θάτσερ. Ο κ. Μιχαηλίδης είπε στην πρωθυπουργό ότι οι συνομιλίες υπό την αιγίδα των Η. Εθνών δεν θα είχαν αποτέλεσμα. Οι Τουρκοκύπριοι δε ήσαν έτοιμοι για λύση. Έπρεπε να υπάρξει παράλληλη διπλωματική δραστηριότητα. Αν συνεχιζόταν η κατάσταση για ακόμα πέντε χρόνια, η διαφορά μεταξύ των δύο πλευρών θα ήταν αγεφύρωτη. Όμως η διχοτόμηση δεν ήταν αποδεκτή. Ο κ. Μιχαηλίδης δεν διασαφήνισε τι εννοούσε με παράλληλη διπλωματική δραστηριότητα, όμως πίστευε, ότι το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν στην καλύτερη θέση να βοηθήσει υποστηριζόμενο από την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα και τις ΗΠΑ, στην προσπάθεια να «τονιστούν τα βασικά στο πρόβλημα». Η κ. Θάτσερ δεν απάντησε στο θέμα αυτό, παρά μόνο ότι η στρατηγική σημασία της Κύπρου επέβαλλε μια γρήγορη λύση.
Την ίδια μέρα (25.11.2010), ο Υπ. Εξωτερικών της Κύπρου Νίκος Ρολάνδης είχε συνάντηση με τον Υπ. Εξωτερικών της Βρετανίας λόρδο Carrington. Ο κ. Ρολάνδης κατ' αρχήν είπε ότι η συμφωνία μεταξύ ΕΟΚ/Κύπρου (που μόλις είχε επιτευχθεί) δεν ήταν ακριβώς εκείνο που ανέμενε, αλλά ήταν ενθαρρυντικό βήμα... Το κλίμα στις ενδοκοινοτικές συνομιλίες ήταν πολύ καλό... Η ατμόσφαιρα μεταξύ των δυο κοινοτήτων είχε κάνει πρόοδο... Ο Ρολάνδης, γράφει σχετική αναφορά, συμφώνησε με τον λόρδο Κάρινγτον ότι ο Τουρκμέν (Τούρκος ΥΠΕΞ) ήταν μετριοπαθής και ίσως να είχαν κάποια αποτελέσματα. Οι συνομιλίες επικεντρώνονταν στο θέμα του Βαρωσιού και των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης... Στο συνταγματικό ο Ρολάνδης είπε ότι οι Τούρκοι απαιτούσαν ισότητα. Οι Ελληνοκύπριοι στο συνταγματικό σκέφτονταν μεταξύ ομοσπονδίας και ενιαίου κράτους. Οι Τούρκοι πάνω σε συνομόσπονδες γραμμές. Δεν απέκλειε συμβιβασμό, αν οι Τούρκοι μπορούσαν να μετακινηθούν...