Εκτός από την διασκέδαση και την απόλαυση των Χριστουγέννων, η γνώση του θρησκευτικού περιεχομένου των γιορτινών ημερών είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα. Σε γενικές γραμμές, δεν υπάρχουν κάποιοι κανονισμοί ή συγκεκριμένες διαδικασίες που θα πρέπει να ακολουθηθούν για τον εορτασμό των Χριστουγέννων.Παρόλα αυτά, υπάρχει ένας τεράστιος κατάλογος με έθιμα, τα οποία σχετίζονται με τα Χριστούγεννα και ποικίλουν από χώρα σε χώρα. Αρκετά έθιμα, όπως το Χριστουγεννιάτικο δέντρο και η ανταλλαγή δώρων, είναι δανεισμένα από τα πρώιμα ειδωλολατρικά θρησκευτικά σύμβολα.
Στις περισσότερες δυτικές χώρες, ο εορτασμός των Χριστουγέννων έχει τόσο θρησκευτικές όσο και κοσμικές όψεις. Λόγω της έλλειψης πληροφοριών, η χριστουγεννιάτικη τελετουργία έχει λάβει τη σημερινή της μορφή, δανειζόμενη στοιχεία από τις διάφορες παραδόσεις πολιτισμών. Παραδοσιακά, η εποχή των Χριστουγέννων ξεκινά με τη νηστεία από τις 15 Νοεμβρίου και συνεχίζεται μέχρι και την ημέρα των Χριστουγέννων. Οι ημέρες των εορτών τελειώνουν στις 6 Ιανουαρίου του νέου έτους, την ημέρα των Θεοφανείων.
Πριν από τα Χριστούγεννα
Κατά τη διάρκεια της περιόδου πριν από την ημέρα των Χριστουγέννων, οι Χριστιανοί προετοιμάζονται για τον εορτασμό της γέννησης του Ιησού στις 25 Δεκεμβρίου. Κάθε μια από τις τέσσερεις εβδομάδες συμβολίζει το διαφορετικό τρόπο με τον οποίο οι πιστοί αντιλαμβάνονται το Χριστιανισμό, μέσω της σάρκας, του αγίου πνεύματος, του θανάτου και της κρίσης του θανάτου του Ιησού. Η παράδοση του χριστουγεννιάτικου στεφανιού, το οποίο αποτελείται από τέσσερα κεριά καρφωμένα σε έναν κύκλο με κλαδιά λουλουδιών, προέρχεται από τους Γερμανούς λουθηρανούς, και έχει υιοθετηθεί από πολλές εκκλησίες και οικογένειες. Κατά το ξεκίνημα κάθε μιας από τις τέσσερεις εβδομάδες, οι χριστιανοί ανάβουν και από ένα κερί καθώς λένε μια προσευχή.
Παραμονή των Χριστουγέννων
Την παραμονή των Χριστουγέννων, οι εκκλησίες σε όλο τον κόσμο τελούν το Μεγάλο Απόδειπνο. Τα μεσάνυχτα, οι περισσότερες Καθολικές και Προτεσταντικές εκκλησίες διατηρούν ιδιαίτερες παραδόσεις με το άναμμα των κεριών. Η καθολική «Μεταμεσονύκτια λειτουργία των Χριστουγέννων» εισήχθη για πρώτη φορά από την Ρωμαιοκαθολική εκκλησία τον 5ο αιώνα. Οι λειτουργίες αυτές κάποιες φορές είναι ιδιαίτερα σοβαρές και κάποιες άλλες πιο ανάλαφρες, εξαρτώμενες πάντα από τον κάθε πολιτισμό. Αυτή τη μέρα, οι προσκυνητές μπαίνουν στην εκκλησία σκυμμένοι.
Η μεγάλη ημέρα
Στους ιερατικούς κανόνες των Χριστουγέννων έχουν επίσης ενσωματωθεί και κάποια στοιχεία αρχαίων ιεροτελεστιών, όπως το έθιμο των κούτσουρων που συμβολίζουν την νίκη του φωτός κατά του σκότους του χειμώνα. Ακόμα, στις ευρωπαϊκές οικογένειες παρατηρείται το έθιμο της καύσης του στεφανιού.
Η ανταλλαγή των δώρων
Οι χριστιανοί, κατά παράδοση, ανταλλάσουν δώρα ως ένδειξη ενθύμησης του δώρου του θεού προς την ανθρωπότητα. Επίσης, η ανταλλαγή δώρων συμβολίζει το αρχαίο ρωμαϊκό έθιμο της ανταλλαγής δώρων με σκοπό την καλοτυχία για το νέο έτος. Στις περισσότερες χώρες όπου γιορτάζονται τα Χριστούγεννα, ένα μυθικό πλάσμα παραδίδει δώρα στα παιδιά. Από τον 19ο αιώνα, ο Άγιος Βασίλης και άλλα μυθικές φιγούρες έχουν αποκτήσει τεράστια φήμη ως τα πιο ευγενικά, γενναιόδωρα και φιλεύσπλαχνα πλάσματα.
Πριν από τα Χριστούγεννα
Κατά τη διάρκεια της περιόδου πριν από την ημέρα των Χριστουγέννων, οι Χριστιανοί προετοιμάζονται για τον εορτασμό της γέννησης του Ιησού στις 25 Δεκεμβρίου. Κάθε μια από τις τέσσερεις εβδομάδες συμβολίζει το διαφορετικό τρόπο με τον οποίο οι πιστοί αντιλαμβάνονται το Χριστιανισμό, μέσω της σάρκας, του αγίου πνεύματος, του θανάτου και της κρίσης του θανάτου του Ιησού. Η παράδοση του χριστουγεννιάτικου στεφανιού, το οποίο αποτελείται από τέσσερα κεριά καρφωμένα σε έναν κύκλο με κλαδιά λουλουδιών, προέρχεται από τους Γερμανούς λουθηρανούς, και έχει υιοθετηθεί από πολλές εκκλησίες και οικογένειες. Κατά το ξεκίνημα κάθε μιας από τις τέσσερεις εβδομάδες, οι χριστιανοί ανάβουν και από ένα κερί καθώς λένε μια προσευχή.
Παραμονή των Χριστουγέννων
Την παραμονή των Χριστουγέννων, οι εκκλησίες σε όλο τον κόσμο τελούν το Μεγάλο Απόδειπνο. Τα μεσάνυχτα, οι περισσότερες Καθολικές και Προτεσταντικές εκκλησίες διατηρούν ιδιαίτερες παραδόσεις με το άναμμα των κεριών. Η καθολική «Μεταμεσονύκτια λειτουργία των Χριστουγέννων» εισήχθη για πρώτη φορά από την Ρωμαιοκαθολική εκκλησία τον 5ο αιώνα. Οι λειτουργίες αυτές κάποιες φορές είναι ιδιαίτερα σοβαρές και κάποιες άλλες πιο ανάλαφρες, εξαρτώμενες πάντα από τον κάθε πολιτισμό. Αυτή τη μέρα, οι προσκυνητές μπαίνουν στην εκκλησία σκυμμένοι.
Η μεγάλη ημέρα
Στους ιερατικούς κανόνες των Χριστουγέννων έχουν επίσης ενσωματωθεί και κάποια στοιχεία αρχαίων ιεροτελεστιών, όπως το έθιμο των κούτσουρων που συμβολίζουν την νίκη του φωτός κατά του σκότους του χειμώνα. Ακόμα, στις ευρωπαϊκές οικογένειες παρατηρείται το έθιμο της καύσης του στεφανιού.
Η ανταλλαγή των δώρων
Οι χριστιανοί, κατά παράδοση, ανταλλάσουν δώρα ως ένδειξη ενθύμησης του δώρου του θεού προς την ανθρωπότητα. Επίσης, η ανταλλαγή δώρων συμβολίζει το αρχαίο ρωμαϊκό έθιμο της ανταλλαγής δώρων με σκοπό την καλοτυχία για το νέο έτος. Στις περισσότερες χώρες όπου γιορτάζονται τα Χριστούγεννα, ένα μυθικό πλάσμα παραδίδει δώρα στα παιδιά. Από τον 19ο αιώνα, ο Άγιος Βασίλης και άλλα μυθικές φιγούρες έχουν αποκτήσει τεράστια φήμη ως τα πιο ευγενικά, γενναιόδωρα και φιλεύσπλαχνα πλάσματα.