Η οικονομική κρίση και η περικοπή των κρατικών δαπανών επηρεάζει τις λειτουργίες του κράτους, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται προβλήματα λειτουργίας της διοίκησης, λόγω ελλείψεως προσωπικού, έκπτωση στις υπηρεσίες πρόνοιας, καθυστερήσεις πληρωμών, αλλά και καθυστερήσεις προσλήψεων, κοινωνικών παροχών και συντάξεων, όπως περιγράφεται στην ετήσια Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για το 2010.
Η αναπληρώτρια Συνήγορος του Πολίτη, Καλλιόπη Σπανού, κατά τη σημερινή παρουσίαση της ετήσιας έκθεσης, σημείωσε ότι «η διοίκηση δείχνει αμήχανη».
Μπροστά στις νέες συνθήκες, ενώ σε πολλές περιπτώσεις «η προσπάθεια διόρθωσης ανορθολογικών πρακτικών του παρελθόντος διατάραξε το πλαίσιο, στο οποίο είχαν συνηθίσει να λειτουργούν οι υπηρεσίες και να δραστηριοποιούνται οι πολίτες, ως εκ τούτου φαίνεται να αποτελεί γενική διαπίστωση ότι η διοίκηση τείνει να αμελεί διαδικαστικές της υποχρεώσεις απέναντι στους πολίτες», είπε η κ. Σπανού και πρόσθεσε πως «τα προβλήματα κακοδιοίκησης και η πολύπλευρη κρίση αυξάνουν τις προσδοκίες των πολιτών και από τον Συνήγορο του Πολίτη».
Η Ανεξάρτητη Αρχή κατακλύστηκε από καταγγελίες, μεταξύ των οποίων πολλές αφορούσαν αιτήματα για βοήθεια ακόμη και για θέματα που δεν ενέπιπταν στο πεδίο αρμοδιότητάς της. Όπως υπογράμμισε η κ. Σπανού, σε αυτές τις νέες αντίξοες συνθήκες, ο Συνήγορος του Πολίτη, καλείται να επινοήσει νέους τρόπους παρέμβασής του για να μπορέσει να επιτελέσει το έργο του και να παραμείνει αξιόπιστος συνομιλητής, τόσο της διοίκησης, όσο και της κοινωνίας.
Ειδικότερα, το 2010 η Αρχή έλαβε 13.179 νέες αναφορές, 20% περισσότερες από τα προηγούμενα χρόνια. Το 59,8% αυτών ήταν εντός αρμοδιότητας. Επί των εντός αρμοδιότητας αναφορών που χειρίστηκε, ποσοστό 53,07% διαπιστώθηκε ότι ήταν βάσιμες, δηλαδή η καταγγελία του πολίτη ήταν δικαιολογημένη και υπήρχε κακοδιοίκηση, και 38,08% διαπιστώθηκε ότι ήταν αβάσιμες, δηλαδή η διοίκηση είχε τηρήσει τη νομιμότητα.
Επίσης, για μία ακόμη χρονιά «πρωταθλήτρια» σε αναφορές αναδείχθηκε η τοπική αυτοδιοίκηση, καθώς πρώτοι ήρθαν οι δήμοι με 17,62%, ενώ στη β' βαθμού αυτοδιοίκηση οι αναφορές έφτασαν το 6,75% και οι περιφέρειες το 4,84%, δηλαδή άγγιξαν το 29% στο σύνολο των αναφορών, που δέχθηκε η Ανεξάρτητη Αρχή.
Δικαιώματα του Ανθρώπου
Η οικονομική κρίση οξύνει τα φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού σε ευπαθείς ομάδες, όπως οι μετανάστες, ή οι Ρομά, ενώ παράλληλα στην έκθεση διαπιστώνεται και ότι η δημοσιονομική στενότητα μεταλλάσσεται σε πρόβλημα δικαιωμάτων. Επίσης, σημειώνεται ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα για την προστασία της δημόσιας ασφάλειας στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας και να εκδοθούν εγκύκλιοι σχετικά με τις διαδικασίες καθορισμού ιθαγένειας ή αδειών εισόδου για οικογενειακή επανένωση.
Κοινωνική προστασία, υγεία και κοινωνική αλληλεγγύη
Απαραίτητες κρίνονται οι μεταρρυθμίσεις στα συστήματα κοινωνικής προστασίας, υγείας και κοινωνικής αλληλεγγύης, για τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, χωρίς αυτό να σημαίνει κατ' ανάγκην αντίστοιχη αύξηση πόρων.
Η έκθεση σημειώνει ότι η πολυνομία, που διέπει την άσκηση των δικαιωμάτων των ασφαλισμένων και τις σχέσεις τους με τη διοίκηση, γεννά ένα πλέγμα πολυάριθμων κανόνων χωρίς ποιοτικά χαρακτηριστικά και εσωτερική συνοχή, με κενά, αντιφάσεις και αντινομίες, που είναι ουσιαστικά απρόσιτο στον πολίτη, αλλά παράλληλα και δύσκολα ελέγξιμο από τη διοίκηση. Επίσης, στην έκθεση υποστηρίζεται η επέκταση της χορήγησης του επιδόματος απόλυτης αναπηρίας σε όλους τους συνταξιούχους, αλλά και η ανάληψη νομοθετικής πρωτοβουλίας για την ομοιόμορφη αντιμετώπιση του ζητήματος της δυνατότητας αναδρομικής καταβολής του ΕΚΑΣ από όλους τους φορείς ασφάλισης.
Ποιότητα ζωής
«Η δημοσιονομική κρίση εντείνει βασικές όψεις της διοικητικής παθογένειας στις πολεοδομικές, δασικές και αρχαιολογικές υπηρεσίες, όπως η υποστελέχωση και έλλειψη ικανά καταρτισμένου προσωπικού, η έλλειψη μηχανογράφησης και υλικοτεχνικών μέσων», σημειώνεται από τον Συνήγορο του Πολίτη.
Επιπλέον, παρατηρείται «ολιγωρία και αδράνεια» στη διαδικασία άμεσης αποξήλωσης των παράνομα εγκαταστημένων πινακίδων, ενώ τίθεται και ζήτημα με την προστασία της ποιότητας του πόσιμου νερού, ζητώντας τακτικούς ελέγχους και διάθεση κονδυλίων για τη βελτίωση των δικτύων.
Σχέσεις Κράτους-Πολίτη
«Η οικονομική κρίση επέτεινε πάγιες αδυναμίες της Διοίκησης, αλλά ανέδειξε και νέες μορφές κακοδιοίκησης στο οικονομικό πεδίο», σημειώνεται στην έκθεση. Η διοίκηση αδυνατεί να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις της, ως αποδέκτης της επιχειρηματικής δραστηριότητας ιδιωτών, ενώ ταυτόχρονα αδυναμίες αναδεικνύονται κατά το στάδιο της διαγωνιστικής διαδικασίας ανάθεσης προμηθειών και έργων. Ακόμη, ελλειμματική αποδεικνύεται και η ρυθμιστική παρέμβαση του Δημοσίου στην οικονομική δραστηριότητα.
Δικαιώματα του παιδιού
Η διαρκώς αυξανόμενη ενδοσχολική βία είναι ζήτημα, που «το σχολείο είναι συχνά ανέτοιμο» να αντιμετωπίσει, ενώ η εφαρμογή του μέτρου της αλλαγής σχολικού περιβάλλοντος μαθητών χαρακτηρίζεται ως «προβληματική».
Ισότητα φύλων
Και εδώ η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει προς το χειρότερο την κατάσταση, καθώς έχει αναδείξει και ενισχύσει μία εμφανή οπισθοδρόμηση στην προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων των γυναικών.
Εντυπωσιακή εμφανίζεται η αύξηση των καταγγελιών (19%) στον ιδιωτικό τομέα, ενώ η μητρότητα καθίσταται επιβαρυντικός παράγοντας για τη διατήρηση της θέσης εργασίας, ιδίως στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Τονίζεται, δε, ότι «μία ολόκληρη γενιά γυναικών, που βρίσκεται σε παραγωγική ηλικία και αντιμετωπίζει και την προοπτική της μητρότητας, κινδυνεύει να τεθεί επί μακρόν εκτός αγοράς εργασίας».
Μπροστά στις νέες συνθήκες, ενώ σε πολλές περιπτώσεις «η προσπάθεια διόρθωσης ανορθολογικών πρακτικών του παρελθόντος διατάραξε το πλαίσιο, στο οποίο είχαν συνηθίσει να λειτουργούν οι υπηρεσίες και να δραστηριοποιούνται οι πολίτες, ως εκ τούτου φαίνεται να αποτελεί γενική διαπίστωση ότι η διοίκηση τείνει να αμελεί διαδικαστικές της υποχρεώσεις απέναντι στους πολίτες», είπε η κ. Σπανού και πρόσθεσε πως «τα προβλήματα κακοδιοίκησης και η πολύπλευρη κρίση αυξάνουν τις προσδοκίες των πολιτών και από τον Συνήγορο του Πολίτη».
Η Ανεξάρτητη Αρχή κατακλύστηκε από καταγγελίες, μεταξύ των οποίων πολλές αφορούσαν αιτήματα για βοήθεια ακόμη και για θέματα που δεν ενέπιπταν στο πεδίο αρμοδιότητάς της. Όπως υπογράμμισε η κ. Σπανού, σε αυτές τις νέες αντίξοες συνθήκες, ο Συνήγορος του Πολίτη, καλείται να επινοήσει νέους τρόπους παρέμβασής του για να μπορέσει να επιτελέσει το έργο του και να παραμείνει αξιόπιστος συνομιλητής, τόσο της διοίκησης, όσο και της κοινωνίας.
Ειδικότερα, το 2010 η Αρχή έλαβε 13.179 νέες αναφορές, 20% περισσότερες από τα προηγούμενα χρόνια. Το 59,8% αυτών ήταν εντός αρμοδιότητας. Επί των εντός αρμοδιότητας αναφορών που χειρίστηκε, ποσοστό 53,07% διαπιστώθηκε ότι ήταν βάσιμες, δηλαδή η καταγγελία του πολίτη ήταν δικαιολογημένη και υπήρχε κακοδιοίκηση, και 38,08% διαπιστώθηκε ότι ήταν αβάσιμες, δηλαδή η διοίκηση είχε τηρήσει τη νομιμότητα.
Επίσης, για μία ακόμη χρονιά «πρωταθλήτρια» σε αναφορές αναδείχθηκε η τοπική αυτοδιοίκηση, καθώς πρώτοι ήρθαν οι δήμοι με 17,62%, ενώ στη β' βαθμού αυτοδιοίκηση οι αναφορές έφτασαν το 6,75% και οι περιφέρειες το 4,84%, δηλαδή άγγιξαν το 29% στο σύνολο των αναφορών, που δέχθηκε η Ανεξάρτητη Αρχή.
Δικαιώματα του Ανθρώπου
Η οικονομική κρίση οξύνει τα φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού σε ευπαθείς ομάδες, όπως οι μετανάστες, ή οι Ρομά, ενώ παράλληλα στην έκθεση διαπιστώνεται και ότι η δημοσιονομική στενότητα μεταλλάσσεται σε πρόβλημα δικαιωμάτων. Επίσης, σημειώνεται ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα για την προστασία της δημόσιας ασφάλειας στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας και να εκδοθούν εγκύκλιοι σχετικά με τις διαδικασίες καθορισμού ιθαγένειας ή αδειών εισόδου για οικογενειακή επανένωση.
Κοινωνική προστασία, υγεία και κοινωνική αλληλεγγύη
Απαραίτητες κρίνονται οι μεταρρυθμίσεις στα συστήματα κοινωνικής προστασίας, υγείας και κοινωνικής αλληλεγγύης, για τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, χωρίς αυτό να σημαίνει κατ' ανάγκην αντίστοιχη αύξηση πόρων.
Η έκθεση σημειώνει ότι η πολυνομία, που διέπει την άσκηση των δικαιωμάτων των ασφαλισμένων και τις σχέσεις τους με τη διοίκηση, γεννά ένα πλέγμα πολυάριθμων κανόνων χωρίς ποιοτικά χαρακτηριστικά και εσωτερική συνοχή, με κενά, αντιφάσεις και αντινομίες, που είναι ουσιαστικά απρόσιτο στον πολίτη, αλλά παράλληλα και δύσκολα ελέγξιμο από τη διοίκηση. Επίσης, στην έκθεση υποστηρίζεται η επέκταση της χορήγησης του επιδόματος απόλυτης αναπηρίας σε όλους τους συνταξιούχους, αλλά και η ανάληψη νομοθετικής πρωτοβουλίας για την ομοιόμορφη αντιμετώπιση του ζητήματος της δυνατότητας αναδρομικής καταβολής του ΕΚΑΣ από όλους τους φορείς ασφάλισης.
Ποιότητα ζωής
«Η δημοσιονομική κρίση εντείνει βασικές όψεις της διοικητικής παθογένειας στις πολεοδομικές, δασικές και αρχαιολογικές υπηρεσίες, όπως η υποστελέχωση και έλλειψη ικανά καταρτισμένου προσωπικού, η έλλειψη μηχανογράφησης και υλικοτεχνικών μέσων», σημειώνεται από τον Συνήγορο του Πολίτη.
Επιπλέον, παρατηρείται «ολιγωρία και αδράνεια» στη διαδικασία άμεσης αποξήλωσης των παράνομα εγκαταστημένων πινακίδων, ενώ τίθεται και ζήτημα με την προστασία της ποιότητας του πόσιμου νερού, ζητώντας τακτικούς ελέγχους και διάθεση κονδυλίων για τη βελτίωση των δικτύων.
Σχέσεις Κράτους-Πολίτη
«Η οικονομική κρίση επέτεινε πάγιες αδυναμίες της Διοίκησης, αλλά ανέδειξε και νέες μορφές κακοδιοίκησης στο οικονομικό πεδίο», σημειώνεται στην έκθεση. Η διοίκηση αδυνατεί να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις της, ως αποδέκτης της επιχειρηματικής δραστηριότητας ιδιωτών, ενώ ταυτόχρονα αδυναμίες αναδεικνύονται κατά το στάδιο της διαγωνιστικής διαδικασίας ανάθεσης προμηθειών και έργων. Ακόμη, ελλειμματική αποδεικνύεται και η ρυθμιστική παρέμβαση του Δημοσίου στην οικονομική δραστηριότητα.
Δικαιώματα του παιδιού
Η διαρκώς αυξανόμενη ενδοσχολική βία είναι ζήτημα, που «το σχολείο είναι συχνά ανέτοιμο» να αντιμετωπίσει, ενώ η εφαρμογή του μέτρου της αλλαγής σχολικού περιβάλλοντος μαθητών χαρακτηρίζεται ως «προβληματική».
Ισότητα φύλων
Και εδώ η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει προς το χειρότερο την κατάσταση, καθώς έχει αναδείξει και ενισχύσει μία εμφανή οπισθοδρόμηση στην προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων των γυναικών.
Εντυπωσιακή εμφανίζεται η αύξηση των καταγγελιών (19%) στον ιδιωτικό τομέα, ενώ η μητρότητα καθίσταται επιβαρυντικός παράγοντας για τη διατήρηση της θέσης εργασίας, ιδίως στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Τονίζεται, δε, ότι «μία ολόκληρη γενιά γυναικών, που βρίσκεται σε παραγωγική ηλικία και αντιμετωπίζει και την προοπτική της μητρότητας, κινδυνεύει να τεθεί επί μακρόν εκτός αγοράς εργασίας».