Στη διαμάχη που ξεσπά τα τελευταία χρόνια την περίοδο των δύο εθνικών επετείων γύρω από την κατάργηση ή τη διατήρηση των μαθητικών παρελάσεων, οι μαθητές καταθέτουν μία κάπως διαφορετική άποψη: πολλοί απαντούν ότι συμμετέχουν απλώς γιατί έχει …πλάκα και οι πιο ειλικρινείς επειδή οι πρόβες τούς δίνουν την ευκαιρία να χάνουν μάθημα. Τουλάχιστον αυτό απαντούν στην πλειονότητά τους οι μαθητές σε σχολείο του κέντρου της Αθήνας, όταν ερωτώνται για την χρησιμότητα και την εκπαιδευτική αξία των παρελάσεων και τη συμβολή τους στην ανύψωση του εθνικού τους φρονήματος. «Εγώ αισθάνομαι εθνικά περήφανος όταν κερδίζει ο Παναθηναϊκός στην Ευρώπη», απαντά με απόλυτη ειλικρίνεια ο 15χρονος Στέλιος. «Και η εθνική στο ποδόσφαιρο ή το μπάσκετ», συμπληρώνει ο φίλος του. Οι δύο τους είναι μέλη της ομάδας του σχολείου, που θα συμμετείχε στη σημερινή παρέλαση. «Δεν ξέρω αν μου αρέσει, ή δεν μου αρέσει. Συνήθως πάντως έχει πολύ γέλιο», λέει αυθόρμητα ο τρίτος της παρέας, ο Αντώνης. Το κλίμα στην τελευταία πρόβα, καθώς ακούγεται η σφυρίχτρα της υπεύθυνης γυμνάστριας να δίνει τον ρυθμό, μάλλον επιβεβαιώνει τους ισχυρισμούς τους. Τα πειράγματα και η χαλαρή διάθεση κυριαρχούν σε βάρος της πειθαρχίας και του συντονισμού, που υποτίθεται ότι θα έπρεπε να έχει ένα σώμα παρέλασης.
Η υπεύθυνη καθηγήτρια παραδέχεται ότι ούτε η ίδια, ούτε και πολλοί συνάδελφοί της, πιέζουν ιδιαίτερα τα παιδιά προς αυτήν την κατεύθυνση. «Ασφαλώς και υπάρχει κάτι αντιπαιδαγωγικό στον θεσμό. Μόνο το γεγονός ότι για τις ανάγκες της παρέλασης χωρίζουμε τους μαθητές σε ψηλούς και κοντούς, εμένα προσωπικά με προβληματίζει», δηλώνει. «Τον ίδιο προβληματισμό, που προκαλεί το γεγονός ότι προηγούνται τα αγόρια και έπονται τα κορίτσια», προσθέτει. «Αλήθεια, τι μήνυμα περνάμε στα παιδιά για την ισότητα των φύλων;», διερωτάται.
Οι θέσεις της ασφαλώς δεν θα έβρισκαν σύμφωνους πολλούς παλαιότερους συναδέλφους της. Η μαθητική παρέλαση θεσμοθετήθηκε την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά και πολλοί πολέμιοι του θεσμού, σήμερα, μιλούν για τον «εθνικιστικό και μιλιταριστικό» χαρακτήρα της. Άλλοι επισημαίνουν ότι οι Έλληνες μαθητές είναι οι μόνοι στην Ευρώπη που υποχρεώνονται να παρελαύνουν στις εθνικές επετείους της χώρας.
Η πατρότητα του θεσμού, πάντως, δεν ανήκει σε Έλληνα. Η μαθητική παρέλαση ήταν επινόηση του Φρειδερίκου της Πρωσίας, όταν στην Ευρώπη διαμορφώνονταν τα εθνικά κράτη και γινόταν προσπάθεια να αποκτήσουν οι υπήκοοί τους εθνική συνείδηση. Στην Ελλάδα της εποχής του Βαυαρού βασιλιά Οθωνα, η στρατιωτική εκπαίδευση έγινε μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας στα σχολεία, όταν ελλείψει γυμναστών προσελήφθησαν για τη γυμναστική στρατιωτικοί και πυροσβέστες. Για πρώτη φορά, τα σχολεία εμφανίστηκαν παρατεταγμένα στην εθνική γιορτή της 25ης Μαρτίου 1924. Οκτώ χρόνια αργότερα, σχολεία συμμετέχουν μαζί με προσκόπους σε παρέλαση μπροστά από τον Άγνωστο Στρατιώτη.
Την εποχή της δικτατορίας των συνταγματαρχών, οι μαθητικές παρελάσεις απέκτησαν και πάλι κάθε επισημότητα. Χρόνο με τον χρόνο, από τη μεταπολίτευση και μετά, ο θεσμός χάνει τα χαρακτηριστικά που του προσέδιδαν τα δικτατορικά καθεστώτα. Τη δεκαετία του 1980, τα σχολεία έλυναν τους ανύπαρκτους λογαριασμούς με …νερατζοπόλεμο στο Ζάππειο περιμένοντας να πάρουν τη σειρά τους για να παρελάσουν στη λεωφόρο Αμαλίας. Από τη δεκαετία του 1990 οι μπλε φούστες, που υποχρεώνονται να φορούν τα κορίτσια, γίνονται όλο και πιο κοντές και τα τακούνια πιο ψηλά, περισσότερο σύμβολα της θηλυκότητας παρά αξεσουάρ μίας εθνικής στολής.
«Είναι αδύνατον να υποχρεώσεις τα παιδιά σε έναν αυστηρό ενδυματολογικό κώδικα, όταν το ντύσιμο είναι δηλωτικό της ελευθερίας τους», επισημαίνει η υπεύθυνη γυμνάστρια του κεντρικού σχολείου της Αθήνας. Η ίδια δεν είναι σίγουρη εάν οι μαθητές της θα συναινούσαν στην κατάργηση της μαθητικής παρέλασης. «Για τα παιδιά, οι πρόβες για την παρέλαση είναι μία ευχάριστη απόκλιση από τη ρουτίνα της καθημερινότητας στο σχολείο. Την ώρα που οι υπόλοιποι συμμαθητές τους κάνουν μάθημα, οι "εκλεκτοί" είναι έξω στο προαύλιο και μπορούν να κινηθούν να μιλήσουν», δηλώνει. «Με όλο το αίσθημα ανίας που συνοδεύει πολλές φορές τους εφήβους στις διάφορες δραστηριότητές τους, κάποιοι από αυτούς είναι περήφανοι που επιλέχθηκαν να εκπροσωπήσουν το σχολείο τους. Αλλά μάλλον αυτό αποτελεί μία μάλλον άδικη διάκριση σε βάρος των υπολοίπων», καταλήγει.
Η υπεύθυνη καθηγήτρια παραδέχεται ότι ούτε η ίδια, ούτε και πολλοί συνάδελφοί της, πιέζουν ιδιαίτερα τα παιδιά προς αυτήν την κατεύθυνση. «Ασφαλώς και υπάρχει κάτι αντιπαιδαγωγικό στον θεσμό. Μόνο το γεγονός ότι για τις ανάγκες της παρέλασης χωρίζουμε τους μαθητές σε ψηλούς και κοντούς, εμένα προσωπικά με προβληματίζει», δηλώνει. «Τον ίδιο προβληματισμό, που προκαλεί το γεγονός ότι προηγούνται τα αγόρια και έπονται τα κορίτσια», προσθέτει. «Αλήθεια, τι μήνυμα περνάμε στα παιδιά για την ισότητα των φύλων;», διερωτάται.
Οι θέσεις της ασφαλώς δεν θα έβρισκαν σύμφωνους πολλούς παλαιότερους συναδέλφους της. Η μαθητική παρέλαση θεσμοθετήθηκε την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά και πολλοί πολέμιοι του θεσμού, σήμερα, μιλούν για τον «εθνικιστικό και μιλιταριστικό» χαρακτήρα της. Άλλοι επισημαίνουν ότι οι Έλληνες μαθητές είναι οι μόνοι στην Ευρώπη που υποχρεώνονται να παρελαύνουν στις εθνικές επετείους της χώρας.
Η πατρότητα του θεσμού, πάντως, δεν ανήκει σε Έλληνα. Η μαθητική παρέλαση ήταν επινόηση του Φρειδερίκου της Πρωσίας, όταν στην Ευρώπη διαμορφώνονταν τα εθνικά κράτη και γινόταν προσπάθεια να αποκτήσουν οι υπήκοοί τους εθνική συνείδηση. Στην Ελλάδα της εποχής του Βαυαρού βασιλιά Οθωνα, η στρατιωτική εκπαίδευση έγινε μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας στα σχολεία, όταν ελλείψει γυμναστών προσελήφθησαν για τη γυμναστική στρατιωτικοί και πυροσβέστες. Για πρώτη φορά, τα σχολεία εμφανίστηκαν παρατεταγμένα στην εθνική γιορτή της 25ης Μαρτίου 1924. Οκτώ χρόνια αργότερα, σχολεία συμμετέχουν μαζί με προσκόπους σε παρέλαση μπροστά από τον Άγνωστο Στρατιώτη.Την εποχή της δικτατορίας των συνταγματαρχών, οι μαθητικές παρελάσεις απέκτησαν και πάλι κάθε επισημότητα. Χρόνο με τον χρόνο, από τη μεταπολίτευση και μετά, ο θεσμός χάνει τα χαρακτηριστικά που του προσέδιδαν τα δικτατορικά καθεστώτα. Τη δεκαετία του 1980, τα σχολεία έλυναν τους ανύπαρκτους λογαριασμούς με …νερατζοπόλεμο στο Ζάππειο περιμένοντας να πάρουν τη σειρά τους για να παρελάσουν στη λεωφόρο Αμαλίας. Από τη δεκαετία του 1990 οι μπλε φούστες, που υποχρεώνονται να φορούν τα κορίτσια, γίνονται όλο και πιο κοντές και τα τακούνια πιο ψηλά, περισσότερο σύμβολα της θηλυκότητας παρά αξεσουάρ μίας εθνικής στολής.
«Είναι αδύνατον να υποχρεώσεις τα παιδιά σε έναν αυστηρό ενδυματολογικό κώδικα, όταν το ντύσιμο είναι δηλωτικό της ελευθερίας τους», επισημαίνει η υπεύθυνη γυμνάστρια του κεντρικού σχολείου της Αθήνας. Η ίδια δεν είναι σίγουρη εάν οι μαθητές της θα συναινούσαν στην κατάργηση της μαθητικής παρέλασης. «Για τα παιδιά, οι πρόβες για την παρέλαση είναι μία ευχάριστη απόκλιση από τη ρουτίνα της καθημερινότητας στο σχολείο. Την ώρα που οι υπόλοιποι συμμαθητές τους κάνουν μάθημα, οι "εκλεκτοί" είναι έξω στο προαύλιο και μπορούν να κινηθούν να μιλήσουν», δηλώνει. «Με όλο το αίσθημα ανίας που συνοδεύει πολλές φορές τους εφήβους στις διάφορες δραστηριότητές τους, κάποιοι από αυτούς είναι περήφανοι που επιλέχθηκαν να εκπροσωπήσουν το σχολείο τους. Αλλά μάλλον αυτό αποτελεί μία μάλλον άδικη διάκριση σε βάρος των υπολοίπων», καταλήγει.