Πριν από δέκα χρόνια, όταν η Δανία εντάχθηκε στη ζώνη ελευθέρων μετακινήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Δανικό Λαϊκό Κόμμα αγόρασε ένα παροπλισμένο μεθοριακό φυλάκιο και υποσχέθηκε ότι μια μέρα θα το έθετε ξανά σε χρήση. Τότε, οι περισσότεροι Δανοί θεώρησαν εκείνη την κίνηση προπαγανδιστική και την απέδωσαν στην ανωριμότητα ενός νεοσύστατου κόμματος.
Τον περασμένο μήνα, όμως, το κόμμα αυτό πανηγύρισε για τη δικαίωσή του και προσφέρθηκε να δωρίσει αυτό το φυλάκιο στην κυβέρνηση. Είχε προηγηθεί η συμφωνία του πρωθυπουργού Λαρς Λόκε Ράσμουσεν να αποκαταστήσει τους μεθοριακούς ελέγχους με αντάλλαγμα την υποστήριξη ενός σκληρού δημοσιονομικού προγράμματος.
Η συμφωνία αυτή προκάλεσε αίσθηση στις Βρυξέλλες, καθώς η Δανία έγινε η πρώτη χώρα που αμφισβητεί σοβαρά την ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών και υπηρεσιών στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το τι θα συμβεί στη συνέχεια παραμένει ασαφές. Το δανικό κοινοβούλιο πρέπει να επικυρώσει τη συμφωνία και η ΕΕ έχει προειδοποιήσει ότι η απόφαση αυτή είναι πιθανότατα ασύμβατη με τις υποχρεώσεις της Δανίας με βάση την ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία.
Οι ειδικοί όμως εκτιμούν ότι η πρωτοβουλία της Δανίας, όπου η υποστήριξη της ακροδεξιάς αυξάνεται συνεχώς την τελευταία δεκαετία, θα βρει μιμητές και σε άλλες χώρες. Μικρά, εθνικιστικά κόμματα σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, που τάσσονται εναντίον των μεταναστών και εναντίον της ευρωπαϊκής ιδέας, επιβάλλουν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο διάφορες αλλαγές στην πολιτική σκηνή.
Σύμφωνα με τον Φρέντρικ Έριξον, διευθυντή του Ευρωπαϊκού Κέντρου για τη Διεθνή Πολιτική Οικονομία στις Βρυξέλλες, τέτοιες αλλαγές περιλαμβάνουν την ψήφιση νόμου στην Ιταλία που χαρακτηρίζει ορισμένες εταιρείες στρατηγικές και εμποδίζει την εξαγορά τους από ξένα συμφέροντα, την πρόσφατη απειλή της Γαλλίας ότι θα κλείσει τα σύνορά της για να εμποδίσει την είσοδο μεταναστών από την Ιταλία και την επιτυχία του κόμματος των Αληθινών Φινλανδών.
«Ορισμένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της ΕΕ δέχονται επίθεση», τονίζει ο Έριξον.
Η Μαρλίν Ουίντ, μια πολιτική επιστήμονας στο πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, επισημαίνει ότι καθώς είναι πιθανό να πραγματοποιηθούν νέες εκλογές τους ερχόμενους μήνες στη Δανία, μόνο το Σοσιαλφιλελεύθερο Κόμμα τόλμησε να αντιταχθεί στη συμφωνία για τα σύνορα. «Κανείς άλλος δεν μίλησε, γιατί όλα τα κόμματα ελπίζουν να πάρουν πίσω ψηφοφόρους που την τελευταία φορά ψήφισαν το Δανικό Λαϊκό Κόμμα», σημειώνει.
Όπως συμβαίνει και αλλού, μεγάλο μέρος της υποστήριξης προς το κόμμα αυτό προέρχεται από την εργατική τάξη. Η τελευταία επλήγη από τους φιλελεύθερους νόμους για τη μετανάστευση, χάρις στους οποίους χιλιάδες μετανάστες από το Ιράν, το Ιράκ και τα Βαλκάνια έφτασαν στη Δανία τις δεκαετίες του ’70, του ’80 και του ’90. Πολλοί απ’ αυτούς δεν έμαθαν τη δανική γλώσσα και παρέμειναν χωρίς δουλειά, περιπλανώμενοι σε συνοικίες της Κοπεγχάγης.
Αντίθετα με τα περισσότερα κόμματα, που απέφυγαν να θίξουν το θέμα ως πολιτικά απρεπές, η ηγέτις του Δανικού Λαϊκού Κόμματος Πία Κέρσγκααρντ έκανε σημαία της τη μετανάστευση και επέβαλε την αλλαγή της νομοθεσίας.
Σύμφωνα με τον Μάρτιν Χένρικσεν, εκπρόσωπο του κόμματος για κοινωνικά θέματα, προκειμένου να επιβιώσει μια χώρα πρέπει οι κάτοικοί της να έχουν κοινές αξίες και έθιμα. Κατά την άποψή του, η Σουηδία θα καταρρεύσει γιατί εκεί ζουν πάρα πολλοί μετανάστες.
Ανοιχτό είναι το ερώτημα πόσο μπορεί να μεγαλώσει η δύναμη των εθνικιστικών κομμάτων της Ευρώπης, επισημαίνει η Σούζαν Ντέιλι στους Νιου Γιορκ Τάιμς. Το Δανικό Λαϊκό Κόμμα, για παράδειγμα, είδε τη δημοτικότητά του να μειώνεται όταν ενέκρινε το δημοσιονομικό πρόγραμμα, που προβλέπει μεταξύ άλλων μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος.
Με βάση τη συμφωνία για τα σύνορα, η Δανία θα εγκαταστήσει ή θα επαναλάβει τη λειτουργία μεθοριακών σταθμών, θα αυξήσει κατά 100 τους αξιωματούχους στα σύνορα και θα καθιερώσει ειδικές λωρίδες όπου θα μπορούν να σταματούν τα αυτοκίνητα για έλεγχο. Σύμφωνα με κυβερνητικούς αξιωματούχους, όλες αυτές οι κινήσεις δεν παραβιάζουν τη Συνθήκη του Σένγκεν. Ο υπουργός φορολογίας Πέτερ Κρίστενσεν, μάλιστα, υποστήριξε κάποια στιγμή ότι ανάλογες αποφάσεις έχουν λάβει άλλες έξι χώρες-μέλη της ΕΕ, αλλά στη συνέχεια αναγκάστηκε να ανακαλέσει τον ισχυρισμό του.
The New York Times
Η συμφωνία αυτή προκάλεσε αίσθηση στις Βρυξέλλες, καθώς η Δανία έγινε η πρώτη χώρα που αμφισβητεί σοβαρά την ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών και υπηρεσιών στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το τι θα συμβεί στη συνέχεια παραμένει ασαφές. Το δανικό κοινοβούλιο πρέπει να επικυρώσει τη συμφωνία και η ΕΕ έχει προειδοποιήσει ότι η απόφαση αυτή είναι πιθανότατα ασύμβατη με τις υποχρεώσεις της Δανίας με βάση την ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία.
Οι ειδικοί όμως εκτιμούν ότι η πρωτοβουλία της Δανίας, όπου η υποστήριξη της ακροδεξιάς αυξάνεται συνεχώς την τελευταία δεκαετία, θα βρει μιμητές και σε άλλες χώρες. Μικρά, εθνικιστικά κόμματα σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, που τάσσονται εναντίον των μεταναστών και εναντίον της ευρωπαϊκής ιδέας, επιβάλλουν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο διάφορες αλλαγές στην πολιτική σκηνή.
Σύμφωνα με τον Φρέντρικ Έριξον, διευθυντή του Ευρωπαϊκού Κέντρου για τη Διεθνή Πολιτική Οικονομία στις Βρυξέλλες, τέτοιες αλλαγές περιλαμβάνουν την ψήφιση νόμου στην Ιταλία που χαρακτηρίζει ορισμένες εταιρείες στρατηγικές και εμποδίζει την εξαγορά τους από ξένα συμφέροντα, την πρόσφατη απειλή της Γαλλίας ότι θα κλείσει τα σύνορά της για να εμποδίσει την είσοδο μεταναστών από την Ιταλία και την επιτυχία του κόμματος των Αληθινών Φινλανδών.
«Ορισμένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της ΕΕ δέχονται επίθεση», τονίζει ο Έριξον.
Η Μαρλίν Ουίντ, μια πολιτική επιστήμονας στο πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, επισημαίνει ότι καθώς είναι πιθανό να πραγματοποιηθούν νέες εκλογές τους ερχόμενους μήνες στη Δανία, μόνο το Σοσιαλφιλελεύθερο Κόμμα τόλμησε να αντιταχθεί στη συμφωνία για τα σύνορα. «Κανείς άλλος δεν μίλησε, γιατί όλα τα κόμματα ελπίζουν να πάρουν πίσω ψηφοφόρους που την τελευταία φορά ψήφισαν το Δανικό Λαϊκό Κόμμα», σημειώνει.
Όπως συμβαίνει και αλλού, μεγάλο μέρος της υποστήριξης προς το κόμμα αυτό προέρχεται από την εργατική τάξη. Η τελευταία επλήγη από τους φιλελεύθερους νόμους για τη μετανάστευση, χάρις στους οποίους χιλιάδες μετανάστες από το Ιράν, το Ιράκ και τα Βαλκάνια έφτασαν στη Δανία τις δεκαετίες του ’70, του ’80 και του ’90. Πολλοί απ’ αυτούς δεν έμαθαν τη δανική γλώσσα και παρέμειναν χωρίς δουλειά, περιπλανώμενοι σε συνοικίες της Κοπεγχάγης.
Αντίθετα με τα περισσότερα κόμματα, που απέφυγαν να θίξουν το θέμα ως πολιτικά απρεπές, η ηγέτις του Δανικού Λαϊκού Κόμματος Πία Κέρσγκααρντ έκανε σημαία της τη μετανάστευση και επέβαλε την αλλαγή της νομοθεσίας.
Σύμφωνα με τον Μάρτιν Χένρικσεν, εκπρόσωπο του κόμματος για κοινωνικά θέματα, προκειμένου να επιβιώσει μια χώρα πρέπει οι κάτοικοί της να έχουν κοινές αξίες και έθιμα. Κατά την άποψή του, η Σουηδία θα καταρρεύσει γιατί εκεί ζουν πάρα πολλοί μετανάστες.
Ανοιχτό είναι το ερώτημα πόσο μπορεί να μεγαλώσει η δύναμη των εθνικιστικών κομμάτων της Ευρώπης, επισημαίνει η Σούζαν Ντέιλι στους Νιου Γιορκ Τάιμς. Το Δανικό Λαϊκό Κόμμα, για παράδειγμα, είδε τη δημοτικότητά του να μειώνεται όταν ενέκρινε το δημοσιονομικό πρόγραμμα, που προβλέπει μεταξύ άλλων μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος.
Με βάση τη συμφωνία για τα σύνορα, η Δανία θα εγκαταστήσει ή θα επαναλάβει τη λειτουργία μεθοριακών σταθμών, θα αυξήσει κατά 100 τους αξιωματούχους στα σύνορα και θα καθιερώσει ειδικές λωρίδες όπου θα μπορούν να σταματούν τα αυτοκίνητα για έλεγχο. Σύμφωνα με κυβερνητικούς αξιωματούχους, όλες αυτές οι κινήσεις δεν παραβιάζουν τη Συνθήκη του Σένγκεν. Ο υπουργός φορολογίας Πέτερ Κρίστενσεν, μάλιστα, υποστήριξε κάποια στιγμή ότι ανάλογες αποφάσεις έχουν λάβει άλλες έξι χώρες-μέλη της ΕΕ, αλλά στη συνέχεια αναγκάστηκε να ανακαλέσει τον ισχυρισμό του.
The New York Times