Οι πολύ γνωστές φράσεις του Χαρίλαου Τρικούπη «τίς πταίει;» και «δυστυχώς επτωχεύσαμεν», καθίστανται πάλι επίκαιρες, αποδεικνύοντας ότι ως λαός δεν έχουμε διδαχθεί από τα λάθη μας.
Σήμερα, λοιπόν, θα μπορούσαμε άνετα να αναρωτηθούμε «τι φταίει και δυστυχώς έχουμε φτάσει ως χώρα σ’ αυτή την οικτρή οικονομική κατάσταση;», αντίστοιχη θα συμπλήρωνα, με το 1893, όταν το ελληνικό κράτος αδυνατούσε να αποπληρώσει δάνειο που είχε συναφθεί με αγγλικές τράπεζες για την επέκταση του Ελληνικού Σιδηροδρόμου.
Προσωπικά, πιστεύω ότι η κύρια ευθύνη ανήκει στο πολιτικό μας σύστημα με τα κύρια χαρακτηριστικά του, που δημιούργησε το ΠΑΣΟΚ από το 1981, να συνοψίζονται στην αρχή ότι όταν το κόμμα έρχεται στην Κυβέρνηση, δανείζεται ως κράτος, σπαταλά ανεξέλεγκτα και αφού πλουτίσουν ορισμένα στελέχη του, μοιράζει τμήμα των δανεικών με πελατειακή νοοτροπία, δημιουργώντας οπαδούς, τους οποίους χρησιμοποιεί έπειτα για να συντηρηθεί στην εξουσία.
Οι απόπειρες μεταρρυθμίσεων και η κατασκευή ορισμένων έργων υποδομής, εξωράιζαν απλώς την πραγματικότητα, ενώ αργά αλλά σταθερά, η έλλειψη ανταγωνιστικότητος στην οικονομία και η σπάταλη διαχείριση δημιουργούσαν το ασφυκτικό σημερινό δημόσιο έλλειμμα και χρέος.
Ως όπλα το σύστημα χρησιμοποιεί ακόμα και τώρα έναν ξεπερασμένο νόμο περί ευθύνης υπουργών που δεν εξισώνει στην απονομή δικαιοσύνης τον πολιτικό με τον πολίτη και ένα αναποτελεσματικό και κατ’ επίφαση πόθεν έσχες, ουσιαστικά μόνο για τους πολιτικούς και όχι για όλους τους δημόσιους λειτουργούς.
Το πρόβλημα επιτείνει η ύπαρξη μεγάλων εκλογικών περιφερειών, οι οποίες απαιτούν από τον πολιτικό να διαθέτει πολλούς πόρους σε συνδυασμό μάλιστα με την ανυπαρξία ενός σύγχρονου πλαισίου για την ιδιωτική χρηματοδότηση κομμάτων και πολιτικών.
Για την ενδυνάμωση της επιρροής του το σύστημα χρησιμοποιεί επίσης χρίσματα, με τη μορφή «στηρίξεων» για τις αυτοδιοικητικές εκλογές και δεν έχει ακόμη θεσπίσει ασυμβίβαστο μεταξύ εκλογής σε τριτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση και κατοχή κομματικής θέσης.
Η ευθύνη, βέβαια, για όλη αυτή την κατάσταση βαρύνει κυρίως τα κόμματα εξουσίας, ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, με τη μερίδα του λέοντος να ανήκει φυσικά στο πρώτο που κυβέρνησε πολύ περισσότερα χρόνια, αλλά και τα μικρότερα, ενεργώντας με αγκυλώσεις και συντεχνιακή λογική και πολεμώντας λυσσαλέα κάθε μεταρρυθμιστική προσπάθεια, δεν είναι άμοιρα ευθυνών.
Αυτόματα, λοιπόν, προκύπτει η ανάγκη για αλλαγές, με στόχο τη δημιουργία ενός νέου μοντέλου και την ταυτόχρονη μετατροπή του όρου Νέα Μεταπολίτευση από μια πρωτότυπη και ελκυστική θεωρία σε ένα σύνολο δεδομένων, ικανού να διαχειρισθεί τις καθημερινές προκλήσεις προς όφελος των πολιτών.
Οι αλλαγές θα δρομολογηθούν είτε από τη βάση των κομμάτων και τους ανένταχτους πολίτες είτε από την κορυφή με κύρια ευθύνη των κομματικών ηγεσιών.
Στην πρώτη περίπτωση, υπάρχει ο κίνδυνος της πλήρους ανατροπής του πολιτικού σκηνικού και της ανάδειξης νέων δυνάμεων, εξέλιξη μη αποτελούσα κατ’ ανάγκη πρόοδο, αλλά έχουσα αντίθετα πολλές πιθανότητες να αποτελέσει και οπισθοδρόμηση. Να μην ξεχνούμε, άλλωστε, ότι μέσα στις μεγάλες οικονομικές κρίσεις οι πολίτες μπορεί οδηγούμενοι από την ανάγκη αναζήτησης καταφυγίου ελπίδος, να πέσουν στην παγίδα οποιουδήποτε λαϊκισμού.
Στη δεύτερη περίπτωση, οι κομματικές ηγεσίες έχουν τη δυνατότητα μεθοδευμένα να προχωρήσουν στην αναγέννηση των κομμάτων, να δημιουργήσουν νέες δομές, αλλά και να αναδείξουν νέο πολιτικό προσωπικό ικανό να ανταποκριθεί στις επικρατούσες σήμερα συνθήκες.
Τόλμη χρειάζεται και να θυμόμαστε τη φράση του Έμερσον που αναφέρει ότι «χωρίς φιλοδοξία δεν ξεκινά τίποτε, χωρίς δουλειά δεν τελειώνει τίποτε».
Οι πολίτες από την άλλη πλευρά, έχοντας υπηρετήσει και εμείς το πολιτικό σύστημα, «είτε ως πελάτες είτε ως μέλη», πρέπει να αναλάβουμε και τις δικές μας ευθύνες…
Δημοσίευση: Εφημερίδα Αγγελιοφόρος της Κυριακής (24-07-2011)