Το δεύτερο μνημόνιο έχει πολλές άσχημες πλευρές. Αν όμως γινόταν
διαγωνισμός ασχήμιας (η λέξη «καλλιστεία» δεν ταιριάζει εδώ), την πρώτη
θέση θα καταλάμβανε με απόσταση η μείωση του κατώτατου μισθού. Μπορεί η
κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων να ρίχνει τη χώρα, όπως διαπιστώνουν
έγκυροι εργατολόγοι, έναν αιώνα πίσω, η ληστεία των «φτωχότερων των
φτωχών» τη ρίχνει δυο και τρεις - κατευθείαν στον εργασιακό μεσαίωνα.
Παρόλα αυτά, η άρση των συλλογικών συμβάσεων έχει πολύ πιο θεμελιακές
συνέπειες. Κι αυτό, επειδή η λειτουργία τους συνιστά τον ακρογωνιαίο
λίθο κάθε μοντέρνας κοινωνίας.
Υπάρχουν ανθρώπινες κατακτήσεις, όπως η γλώσσα, που υπέχουν το χαρακτήρα ανθρωπολογικής σταθεράς.
Στον πολιτικό τομέα, μετά τη γαλλική επανάσταση του 1789, παρόμοιες
κατακτήσεις είναι η δημοκρατία και τα ατομικά δικαιώματα, στον
εργασιακό, από τα τέλη του 19ου αιώνα, οι συλλογικές συμβάσεις. Οι
τελευταίες αφορούν μόνο τους εργαζόμενους, αλλά για αυτούς έχουν
θεμελιακή σημασία. Τυχόν άρση τους θα τους πισωγύριζε σε προτεραίες
ανεξέλικτες μορφές ύπαρξης. Ο εργασιακός υποβιβασμός τους θα συνοδευόταν
από τον υπαρξιακό.
Το μνημόνιο διασπά έτσι με νέο θεμελιακό τρόπο την ελληνική κοινωνία: σε
μια πολιτικά σύγχρονη, έτσι όπως την ξέρουμε μεταπολιτευτικά, με
κόμματα, κοινοβούλιο, πολιτικά και ατομικά δικαιώματα, που ισχύει για
όλους. Και σε μια εργασιακά αναχρονιστική, που επιβάλλεται μόνο στους
εργαζόμενους.
Εκείνοι που θα αποφασίσουν τη νύχτα της Κυριακής για την κατάργηση των
συλλογικών συμβάσεων, θα πρέπει όμως να ξέρουν: Οι δυο αυτές σφαίρες, η
πολιτική δημοκρατία και τα εργασιακά δικαιώματα, πηγαίνουν μόνο μαζί. Η
κατάργηση των τελευταίων θα πλήξει, αργά ή γρήγορα, και τους
δημοκρατικούς θεσμούς. Οι άγριες κοινωνικές συγκρούσεις που θα
επακολουθήσουν, θα κάνουν αδύνατη την απρόσκοπτη λειτουργία του. Ο
πολιτικός φιλελευθερισμός, που τον θέλει σίγουρα η μεγάλη πλειοψηφία των
σημερινών βουλευτών, θα γίνει έτσι κι αυτός θύμα της θυσίας του
εργασιακού.
Το δεύτερο μνημόνιο διασπά όμως και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η εφαρμογή του
μετατρέπει την Ελλάδα, από ισότιμο μέλος της, σε «παρακατιανό», με
περιορισμένα κυριαρχικά δικαιώματα στο δημοσιονομικό τομέα. Κι αυτό
είναι βέβαια η αρχή. Η Πορτογαλία περιμένει ήδη στη σειρά, για να πάρει,
μαζί με τη «βοήθεια» και τον ανάλογο θεσμικό υποβιβασμό.
Πρόκειται για γεγονός, που ανατρέπει τα πάντα. Οι μέχρι τώρα μορφές
διαφοροποίησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στηρίζονταν στην αρχή της
ισοτιμίας, ακόμα και όταν υπάκουαν στη λογική της «Ευρώπης των πολλών
ταχυτήτων» (ευρωζώνη, Σένγκεν, κλπ.). Η αρχή αυτή πάει τώρα να
καταργηθεί. Το αποτέλεσμα θα είναι ένα διαρκές καθεστώς εκτάκτου
ανάγκης. Και μια «Ευρώπη των πολλών ανισοτήτων», στην οποία ένα μέρος
των κρατών-μελών της, όπως η Ελλάδα, θα αποτελούν ένα είδος
προτεκτοράτου των Βρυξελλών, ή, για την ακρίβεια, τριτοκοσμικούς θύλακες
στον καθαυτό πυρήνα της, την ευρωζώνη. Μεταφέροντας σε αυτήν και την
εσωτερική τους διάσπαση, σε φιλελεύθερο πολιτικό και ανελεύθερο
εργασιακό καθεστώς. Και απειλώντας έτσι, δυνητικά, με «ελληνοποίηση» όλη
την Ευρώπη.
Αυτοί που προτίθενται λοιπόν, τη νύχτα της Κυριακής, να πουν «ναι» στο
δεύτερο μνημόνιο, θα πρέπει να ξέρουν, ότι έτσι υπονομεύουν και το
μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ψιλά γράμματα; Ίσως για αυτούς που δεν
βλέπουν, ότι η συμπαράσταση των οπαδών της ισοτιμίας στις άλλες
ευρωπαϊκές χώρες είναι, στην ύστατη αυτή στιγμή, η τελευταία σανίδα
σωτηρίας για την Ελλάδα. Και ότι χωρίς εκείνους, θα βρεθούν σε λίγο και
οι ίδιοι απελπιστικά μόνοι.
Νίκος ΧειλάςΤΟ ΒΗΜΑ