Στην Κύπρο, στην Αγγλία και στη Γερμανία -με αυτή τη σειρά- πήγαν τα χρήματα των Ελλήνων καταθετών που μετανάστευσαν την τελευταία διετία. Πρόκειται για περίπου 20 δις. ευρώ, από τα 60 δις. ευρώ συνολικά που έφυγαν από τις εγχώριες τράπεζες.
Τα υπόλοιπα 40, όπως προκύπτει από στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος είτε αναλώθηκαν για κάλυψη αναγκών είτε βρίσκονται αυτή τη στιγμή «στο μπαούλο». Μάλιστα, όπως αναφέρουν τραπεζικά στελέχη, τα χρήματα που έχουν εκταμιευθεί και αυτή τη στιγμή φυλάσσονται σε χρηματοκιβώτια, θυρίδες, ακόμα και κάτω από το στρώμα αγγίζουν το εντυπωσιακά υψηλό ποσό των 20 δις. ευρώ! «Το βλέπουμε από τα χαρτονομίσματα των 500 ευρώ που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή στην αγορά» εξηγεί τραπεζικό στέλεχος, δείχνοντας το μέγεθος της στρέβλωσης που επικρατεί αυτή τη στιγμή στην τραπεζική αγορά αλλά και την κοινωνία γενικότερα.
Αναλυτικότερα, ως προς τα χρήματα που έφυγαν στο εξωτερικό, όπως προκύπτει από στοιχεία έρευνας του Bankingnews.gr «πρωταθλήτρια» στις εισροές καταθέσεων από την Ελλάδα, από τις αρχές του 2010 μέχρι και σήμερα αναδεικνύεται με διαφορά η Κύπρος, καθώς εκεί έχει καταλήξει περίπου το 40% των κεφαλαίων που έφυγαν προς το εξωτερικό από τις ελληνικές τράπεζες.
Σε απόλυτους αριθμούς, πρόκειται για ποσό κοντά στα 7,5 δις. ευρώ, όπως εξάλλου αποδεικνύεται και από τα επίσημα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου. Σύμφωνα με αυτά, στο τέλος του 2009, οι συνολικές καταθέσεις αλλοδαπών (εντός και εκτός Ευρωζώνης) στα κυπριακά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ανέρχονταν στα 17 δις. ευρώ. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία στο τέλος του 2010, το αντίστοιχο ποσό ανερχόταν στα 24,5 δις. ευρώ, από τα οποία η μερίδα του λέοντος προήλθε από την Ελλάδα. Μάλιστα, κάποια από τα χρήματα αυτά –για προφανείς λόγους- φαίνεται ότι είναι κατατεθειμένα όχι από Έλληνες πολίτες αλλά από υπεράκτιες εταιρείες με έδρα ανά τον κόσμο, γι’ αυτό και λογίζονται ως καταθέσεις εξωτερικού εκτός Ευρωζώνης.
Εντούτοις, καθώς το 2011 και ειδικά φέτος η Κύπρος δεν θεωρείται τόσο ασφαλής επενδυτική επιλογή –ειδικά μάλιστα μετά την πρόσφατη υποβάθμιση σε junk από τη Moody’s, η ροή χρημάτων προς τις κυπριακές τράπεζες έχει ανακοπεί αισθητά. Τις «καλές εποχές» πάντως, όχι μόνο οι αμιγώς κυπριακές τράπεζες έκαναν «χρυσές δουλειές», μεταφέροντας με συνοπτικές διαδικασίες τα εμβάσματα, αλλά και οι ελληνικές έσπευδαν να ενισχύσουν την εκεί παρουσία τους, ώστε να δώσουν εναλλακτική λύση στους καταθέτες τους.
Στη δεύτερη θέση των δημοφιλών προορισμών για τα χρήματα των Ελλήνων καταθετών βρίσκεται η Αγγλία. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεση του το Bankingnews.gr, περισσότερα από 6,5 δις. ευρώ –ή πάνω από το 30% του συνόλου των κεφαλαίων που εκπατρίσθηκαν- κινήθηκε προς τις αγγλικές τράπεζες.
Δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι στην HSBC Ελλάδος υπάρχει ειδικό τμήμα που ασχολείται με τις μεταφορές καταθέσεων στη Βρετανία, ενώ η τράπεζα έχει θεσπίσει διαδικασίες και προγράμματα για να διευκολύνει εκείνους που θέλουν να μεταφέρουν εκεί τα χρήματα τους. Και σε αυτή την περίπτωση πάντως οι ελληνικές τράπεζες έσπευσαν να διευκολύνουν τους πελάτες τους, μέσω θυγατρικών στη Βρετανία. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Eurobank, η οποία πολύ πρόσφατα ανακοίνωσε τα εγκαίνια του νέου της καταστήματος στο κέντρο του Λονδίνου.
Βέβαια, ένα μεγάλο κομμάτι από αυτά τα χρήματα δεν βρίσκεται πλέον στους τραπεζικούς λογαριασμούς, καθώς επενδύθηκε στην Αγγλία, κυρίως για αγορές ακινήτων. Οι Έλληνες μεγαλοκαταθέτες έγιναν την τελευταία διετία οι καλύτεροι πελάτες των κτηματομεσιτικών γραφείων του Λονδίνου, καθώς είχαν στα χέρια τους «ζεστό χρήμα» και αγόραζαν μαζικά, κυρίως κατοικίες, σε ακριβά προάστια της Βρετανικής πρωτεύουσας. Το γεγονός επίσης ότι η κτηματαγορά στο Λονδίνο βρισκόταν –στις αρχές της κρίσης- στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων ετών, διευκόλυνε τους υποψήφιους αγοραστές να αποκτήσουν –με τα χρήματα των καταθέσεών τους- ακίνητα στις καλύτερες συνοικίες του Λονδίνου.
Παράλληλα, πολλές επιχειρήσεις, ειδικά εμπορικές και ναυτιλιακές «έβγαλαν» χρήματα στο Λονδίνο, είτε για να χρηματοδοτήσουν τις επιχειρήσεις τους, που είχαν ανάγκη από μετρητά λόγω της κρίσης, είτε για ασφάλεια.
Στην τρίτη θέση των δημοφιλών προορισμών, έχοντας δεχθεί περί τα 4 δισ. ευρώ, βρίσκεται στην τρίτη θέση των καταθέσεων. Η ασφάλεια που προσφέρει η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, σε συνδυασμό με την ύπαρξη συγγενών στη Γερμανία διευκόλυναν τους ενδιαφερόμενους. Μάλιστα, όπως αναφέρουν τραπεζικά στελέχη πολλά από τα χρήματα αυτά στη συνέχεια μετατράπηκαν σε ομόλογα του Γερμανικού Δημοσίου, τα οποία αυτή τη στιγμή αποτελούν από τα πιο ισχυρά επενδυτικά «χαρτιά» όχι μόνο στην Ευρωζώνη, αλλά και σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Στον αντίποδα όλων αυτών, στην Ελβετία πήγε «μόνο» το 10% περίπου των καταθέσεων που έφυγαν από τις ελληνικές τράπεζες, δηλαδή περίπου 2 δις. ευρώ. Οι λόγοι, όπως εξηγούν τραπεζικά στελέχη, είναι δύο: ο πρώτος έχει να κάνει με τα συμβολικά, συχνά μηδενικά επιτόκια που δίνουν οι ελβετικές τράπεζες και λειτουργούν ως αντικίνητρο. Ο δεύτερος και σημαντικότερος έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι ελβετικές τράπεζες, στην πλειονότητα τους, ασχολούνται με καταθέσεις άνω των 500.000 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι η συγκεκριμένη λύση αφορά μόνο ελάχιστους καταθέτες, με πραγματικά μεγάλη επιφάνεια. Η μεγάλη πλειονότητα των Ελλήνων, με αποταμίευσης της τάξης των 100.000 ή και 200.000 ευρώ είναι ουσιαστικά αποκλεισμένη από τις ελβετικές τράπεζες, γι’ αυτό και επέλεξε τη λύση της Κύπρου ή της Αγγλίας.
Που πήγαν τα υπόλοιπα
Ως προς τα υπόλοιπα 40 δις. ευρώ, περίπου τα μισά από αυτά (20 δις. ευρώ) αναλώθηκαν για την κάλυψη υποχρεώσεων, είτε από τα νοικοκυριά είτε από τις επιχειρήσεις. Σε μια τριετία συνεχόμενης ύφεσης και σκληρής λιτότητας, ήταν και είναι λογικό οι καταθέτες να «τρώνε από τα έτοιμα», προκειμένου να επιβιώσουν είτε σε ατομικό είτε σε επιχειρηματικό επίπεδο.
Όσο για τα υπόλοιπα 20 δις. ευρώ –και αυτό αποτελεί έκπληξη- υπολογίζεται ότι βρίσκονται σε σεντούκια, χρηματοκιβώτια, ακόμη και στρώματα. Οι τράπεζες έχουν τα στοιχεία αυτά με βάση τα «μεγάλα» χαρτονομίσματα που αυτή τη στιγμή βρίσκονται στην κυκλοφορία και όχι στο γκισέ τους. Είναι προφανές ότι αν κάποιος «σηκώνει» 20.000, 50.000 ή και 100.000 ευρώ σε χαρτονομίσματα των 500 ή των 200 ευρώ, δεν το κάνει για να καλύψει τις καθημερινές του ανάγκες. Αντίθετα, όσο πιο μεγάλης αξίας το χαρτονόμισμα, τόσο πιο εύκολα φυλάσσεται (τουλάχιστον με βάση τη λογική του πρώην καταθέτη). Γι’ αυτό εξάλλου οι τραπεζίτες χτυπούν καμπανάκι για το κύμα κλοπών, μια που το χρήμα που βρίσκεται αυτή τη στιγμή «εκεί έξω» είναι πραγματικά πολύ!
Γιώργος Θεοδώρου
www.bankingnews.gr