Οι Financial Times στο κύριο άρθρο τους έχουν τον χαρακτηριστικό τίτλο :Το "μπαζούκα" της Ευρώπης είναι νεροπίστολο. Σύμφωνα με το δημοσίευμα είτε θα οδηγηθεί η Ευρώπη σε μία λύση όπως το ευρωομόλογο είτε θα αποδεχτεί πως στην φωτιά θα πέσει η Ισπανία, χωρίς να υπάρχει μετά τρόπος διάσωσης.Διαβάστε όλο το άρθρο.
Καλώς ήλθατε ξανά πίσω στην κρίση. Και αυτή την φορά θα είναι χειρότερα τα πράγματα, από την στιγμή που οι αγορές θα ανακαλύψουν ότι η ευρωζώνη παίζει με την αύξηση της ομπρέλας του ταμείου διασώσεων. Ο ισχυρισμός που ακούω είναι ένα θαυμάσιο παράδειγμα περιστροφικής λογικής: δεν χρειαζόμαστε μεγαλύτερη ομπρέλα, γιατί οι πιέσεις των αγορών έχουν μειωθεί.
Όμως οι πιέσεις των αγορών τελευταία έχουν αυξηθεί. Οι επενδυτές φοβούνται για την Ισπανία. Την Κυριακή, η κα Angela Merkel ετοιμάστηκε για μια ακόμη διάσημη στροφή 180 μοιρών, αφήνοντας να εννοηθεί ότι είναι έτοιμη να δεχτεί αύξηση στον μηχανισμό διάσωσης.
Όμως η αριθμητική είναι ανιαρή και οι περισσότερες δηλώσεις που ακούμε θολώνουν το ζήτημα μέσω διπλομετρήσεων. Οι ΗΠΑ και τα μέλη της Group of 20 θέλουν το μέγεθος της συμβολής της ευρωζώνης στην συνολική ομπρέλα να διπλασιαστεί από τα σημερινά 500 δισ. ευρώ στο 1 τρισ. ευρώ. Σε αυτή την περίπτωση, το ΔΝΤ θα βάλει 500 δισ. δολ. πρόσθετα. Για να φτάσουμε εκεί, θα πρέπει η ευρωζώνη να κάνει δύο πράγματα. Πρώτον θα πρέπει να συγχωνεύσει τα 440 δισ. ευρώ της προσωρινής ομπρέλας, του European Financial Stability Facility με τα κεφάλαια του μόνιμου διαδόχου European Stability Mechanism. Δεύτερον, θα πρέπει να καταστήσει μόνιμο το μερίδιο του EFSF -γιατί το EFSF θα λήξει του χρόνου. Και τα δύο αυτά μέτρα είναι απαραίτητα για να φτάσει το σύνολο κοντά στο 1 τρισ. Όμως η κα Merkel δεν θα το προσφέρει. Ούτε κατά προσέγγιση.
Όπως το αντιλαμβάνομαι, είναι έτοιμη να προσφέρει μόνο μερική συγχώνευση και μόνο για προσωρινή περίοδο. Ειδικότερα, αυτό που προτείνουν οι Γερμανοί είναι να συρραφθούν οι υπάρχουσες δεσμεύσεις του EFSF –τα προγράμματα δηλαδή για Ελλάδα, Ιρλανδία και Πορτογαλία- στον ESM. Ετσι θα φτάσουμε στα 700 δισ. ευρώ. Το πρόβλημα είναι ότι δεν γίνεται να προστεθούν απλώς αυτοί οι αριθμοί. Όταν τα παλαιά προγράμματα θα λήξουν, απλά θα σταματήσουν. Τα όποια πρόσθετα κεφάλαια θα πρέπει να έλθουν από το ESM. Με τον καιρό, η οροφή θα πέσει πάλι στα 500 δισ. ευρώ. Αυτή η συμφωνία θα δώσει, το πολύ, μια μικρή πρόσκαιρη αύξηση στην οροφή.
Και πάλι, ο μέγιστος κίνδυνος για την Γερμανία θα αυξηθεί προσωρινά από τα 211 δισ. ευρώ στα περίπου 280 δισ. ευρώ. Και αυτό είναι ήδη τεράστιο πολιτικό πρόβλημα για την καγκελάριο, επειδή απαιτεί ψήφο της Bundestag, η οποία έχει συμφωνήσει ότι δεν μπορεί να διαρρηχθεί το φράγμα των 211 δισ. ευρώ. Αυτό το μέγεθος έχει συμβολική σημασία στην γερμανική συζήτηση.
Η κα Merkel και άλλοι πολιτικοί έχουν δεσμευθεί πολλές φορές να μην το διαρρήξουν. Δεν μπορώ να φανταστώ που θα βρει στήριξη για τέτοια αύξηση. Το CSU, η βαυαρική πτέρυγα του κόμματός της είναι αντίθετο. Μετά τις εκλογές στο Σάαρλαντ ο συνασπισμός της αντιμετωπίζει ακόμη μεγαλύτερη δοκιμασία στην Βόρεια Ρήνο-Βεστφαλία, όπου θα γίνουν πρόωρες εκλογές τον Μάιο. Να θυμόμαστε ότι οι πρώτες εκλογές εκεί είχαν "μπερδευτεί" λόγω του πρώτου ελληνικού προγράμματος.
Μια συνολική συγχώνευση EFSF και ESM θα αύξανε τον κίνδυνο για την Γερμανία προσωρινά στα περίπου 400 δισ. ευρώ. Δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα μπορούσε το γερμανικό κοινοβούλιο απλά να αποδεχτεί διπλασιασμό του κινδύνου. Ακόμη κι αυτό εξάλλου δεν θα ικανοποιούσε τον υπόλοιπο πλανήτη, καθώς είναι μόνο μια πρόσκαιρη αύξηση.
Η συνήθης ευρωπαϊκή απάντηση σε αυτή την αναμέτρηση είναι η χρήση της δημιουργικής λογιστικής. Εχω ακούσει μια πρόταση ότι θα μπορούσε να «τεντωθεί» το αξιοποιήσιμο κεφάλαιο του ESM. Ετσι θα έμενε ο μαγικός αριθμός απείραχτος στα 211 δισ. ευρώ. Όμως και πάλι η μέγιστη δυνατότητα διασώσεων δεν θα ξεπέρναγε ποτέ τα 500 δισ. ευρώ.
Το αποτέλεσμα θα έμοιαζε μάλλον με νεροπίστολο παρά με «μεγάλο μπαζούκα». Πέρασαν αρκετές εβδομάδες μέχρι να καταλάβουν οι αγορές την σημασία των πρόσφατων πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων στην Ισπανία. Θα περάσουν αρκετές ακόμη μέχρι να γίνει κατανοητή η στάση της Γερμανίας στο ESM.
Όμως, μόνο αν σκεφτείτε αυτά τα δύο μαζί, γίνεται κατανοητή η πραγματική σημασία.
Το τρέχον ESM είναι αρκετό για να χειριστεί μικρές χώρες, όχι όμως την Ισπανία. Πιστεύω ότι η Μαδρίτη τελικά θα υπαχθεί σε κάποιο πρόγραμμα, ειδικά για να αντιμετωπίσει τη θηλειά του χρέους των ισπανικών τραπεζών. Αλλά ακόμη και μια λίγο διευρυμένη έκδοση του ESM δεν θα είναι αρκετή.
Αυτό που δείχνει η αναμέτρηση, είναι ότι πλησιάζουμε στα πολιτικά όρια των πολυμερών προγραμμάτων. Για να υπάρξουν κεφάλαια τέτοιου μεγέθους, θα πρέπει να υπάρχει κοινή και πολλαπλή ευθύνη –δηλαδή να είναι όλα τα μέλη της ευρωζώνης από κοινού υπεύθυνα- όχι μεμονωμένη ευθύνη μεταξύ των κρατών μελών. Πείτε το ευρωομόλογο, πείτε το όπως θέλετε. Αν δεν θέλετε ούτε αυτό, θα πρέπει να παραδεχτείτε ότι απλά δεν υπάρχει δίχτυ για την Ισπανία. Όπως είπα, καλώς ήλθατε πάλι στην κρίση.