31 Αυγούστου 2014

Ο προφήτης Δανιήλ και ο τάφος του Μεγαλέξανδρου

Τι σχέση μπορεί να έχει ο προφήτης Δανιήλ, που έζησε τον 6ο αι. π.Χ., με τον Μεγαλέξανδρο (4ος αι. π.Χ.) και το τέμενος El Nabi Danial της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο; Με αφορμή όσα λέγονται και γράφονται για τις ανασκαφικές έρευνες στο λόφο Καστά στην Αμφίπολη, όπου πολλοί ελπίζουν ότι θα βρεθεί εκεί ο τάφος του Μεγαλέξανδρου...
ο αρχαιολόγος και υποψήφιος διδάκτορας Αρχαιολογίας Τάσος Παπαδόπουλος, θέλησε να συμβάλει στο γενικότερο προβληματισμό που υπάρχει για τη θέση του τάφου του μεγάλου στρατηλάτη με τα συμπεράσματα της έρευνάς του που αποδεικνύουν τη σχέση όλων των παραπάνω, που οδηγούν στο μεγαλοπρεπές μουσουλμανικό τέμενος Δανιήλ (El Nabi Danial) στην αιγυπτιακή μεγαλούπολη.


Αφού αναφέρει πως υπάρχουν δεκάδες μαρτυρίες Ελλήνων, Λατίνων και μεταγενέστερων ιστορικών και περιηγητών, από τις οποίες προκύπτει ότι όχι μόνο είδαν, αλλά και επισκέφθηκαν τον τάφο του Μεγαλέξανδρου, στο κέντρο της πόλης της Αλεξάνδρειας, επί της Κανωπικής Οδού· το γνωστό Σήμα ή Σώμα τονίζει αυτό που έχουμε γράψει και άλλοτε, ότι «η αραβική, αλλά και η νεότερη παράδοση ταυτίζουν τη θέση του τάφου με την τοποθεσία όπου σήμερα βρίσκεται ένα τζαμί, χτισμένο στο σημείο όπου παλαιότερα υπήρχε μια παλαιοχριστιανική εκκλησία». Μάλιστα Αμερικανοί αρχαιολόγοι έχουν ζητήσει να διεξαγάγουν γεωφυσική διασκόπηση στα θεμέλια του τεμένους, κάτι που δεν τους επετράπη.

**

«Το παράδοξο είναι -σύμφωνα με τον κ. Παπαδόπουλο- ότι αυτό το τζαμί τιμάται στο όνομα του προφήτη Δανιήλ (El Nabi Danial), του γνωστού προφήτη της Παλαιάς Διαθήκης, κάτι εξαιρετικά σπάνιο, καθώς δεν γνωρίζω την ύπαρξη άλλου τεμένους στο μουσουλμανικό κόσμο που να τιμάται στο όνομά του. Το Ισλάμ αναγνωρίζει τον Δανιήλ ως προφήτην αλλά το όνομά του δεν αναφέρεται στο Κοράνι. Στις 24 Ιουλίου 2014, μέλη της φονταμενταλιστικής ISIS ανατίναξαν έναν τάφο που αποδίδεται στον προφήτη Δανιήλ στη Μοσούλη. Ομως οι σχέσεις μεταξύ Αλέξανδρου και Δανιήλ είναι πολύ βαθύτερες.

»Ως γνωστόν ο προφήτης Δανιήλ αιχμαλωτίστηκε κατά την πολιορκία της Ιερουσαλήμ από το βασιλιά Ναβουχοδονόσορα Β' (634-562 π.Χ.) και σύρθηκε στην πρωτεύουσα του τελευταίου, Βαβυλώνα, μαζί με την οικογένειά του. Εκεί ερμήνευσε το όνειρο του βασιλιά Ναβουχοδονόσορα, το οποίο δεν κατόρθωσε κανείς από τους σοφούς του να ερμηνεύσει, και το οποίο σύμφωνα με την ορθόδοξη εξηγητική αναφέρεται μεταξύ άλλων και στον ερχομό του Μεγάλου Αλεξάνδρου (Δαν. 2,31-2,45). Πρόκειται για το όραμα ενός μεγάλου αγάλματος, το οποίο είναι κατασκευασμένο από διαφορετικά συστατικά, που το καθένα συμβολίζει μια ιστορική περίοδο και έναν βασιλέα.

«Εχώρεσεν ένας μικρός τάφος, εκείνον οπού δεν τον εχωρούσεν ο κόσμος όλος...», από την τελευταία σελίδα της «Φυλλάδας του Μεγαλέξαντρου»*»Η χρυσή κεφαλή είναι το βασίλειο του Ναβουχοδονόσορα, το ασημένιο στήθος το βασίλειο των Περσών, η χάλκινη μέση το βασίλειο του Αλεξάνδρου και τα σιδερένια και πήλινα πόδια η βασιλεία των Ρωμαίων. Ολα τα παραπάνω τα συντρίβει ως βράχος ο ενσαρκωμένος Λόγος, δηλαδή ο Χριστός, ο οποίος εμφανίζεται στη ρωμαϊκή εποχή. Πολύ ενδιαφέρουσα είναι η μεταβυζαντινή απεικόνιση του ανωτέρω θέματος που συναντούμε στο καθολικό της μονής Δοχειαρίου του Αγίου Ορους. Ενδεδυμένοι ως Βυζαντινοί αυτοκράτορες εικονίζονται ο βασιλεύς των Ελλήνων Αλέξανδρος, ο βασιλεύς των Ρωμαίων Αύγουστος, ο βασιλεύς Ναβουχοδονόσωρ και ο βασιλεύς Μήδων και Περσών.

»Επειτα από μερικά χρόνια ο προφήτης Δανιήλ έχει ένα όραμα, το οποίο αναφέρεται με σαφήνεια στον Αλέξανδρο, ως τράγο εξ αιγών, φέροντα κέρας, με το οποίο συντρίβει τον Δαρείο, ξαφνικά όμως το κέρατο σπάει (θάνατος) και αμέσως στη θέση του φυτρώνουν τέσσερα νέα μικρότερα κέρατα (επίγονοι) (Δαν. 8,1-8,27).

»Τα τέσσερα μικρότερα κέρατα είναι οι επίγονοι στρατηγοί που διαδέχθηκαν τον Αλέξανδρο. Πότε όμως τελικά χρονολογείται η συγγραφή του παλαιοδιαθηκικού κειμένου του βιβλίου του Δανιήλ; Σύμφωνα με τους ερευνητές, το βιβλίο χρονολογείται στα μέσα του 2ου αι. π.Χ. Εχουμε δηλαδή ένα ιστορικό πρωθύστερο. Ο Δανιήλ, που είναι φυλακισμένος στη Βαβυλώνα τον 6ο αι. π.Χ., "προφητεύει" συμβάντα των 4ου και 3ου (ακόμα και 2ου) αι. π.Χ., τα οποία αναφέρονται στον Αλέξανδρο (τράγος αιγών), αλλά τελικά κωδικοποιούνται το 2ο αι. π.Χ. Ακόμα και το προσωνύμιο "τράγος", που αποδίδει στο στρατηλάτη, σχετίζεται με τις απεικονίσεις του κερασφόρου Αλέξανδρου που επικράτησαν στον ελληνιστικό κόσμο, ανακαλώντας την επίσκεψή του στο μαντείο του Αμμωνα και τη θεϊκή του καταγωγή. Οι Αιγές (γίδες/κατσίκες), η παλαιά πρωτεύουσα των Μακεδόνων, σχετίζεται εννοιολογικά και σημειολογικά ως ο τόπος καταγωγής του κερασφόρου "τράγου" Αλέξανδρου.

»Εως τώρα δείξαμε τη συνάφεια των προφητειών του Δανιήλ με το Μακεδόνα στρατηλάτη, οι οποίες επεκτείνονται, καθώς φέρουν και ιστορικές αντιστίξεις. Ο Ναβουχοδονόσωρ άλωσε την Ιερουσαλήμ και πολιόρκησε την Τύρο. Εδρα της αυτοκρατορίας του είναι η Βαβυλώνα, πόλη στην οποία πεθαίνει το 562 π.Χ. Ο Αλέξανδρος πάλι πολιόρκησε την Τύρο, έκανε την Ιερουσαλήμ μέρος της αυτοκρατορίας του, το 331 π.Χ. μπήκε θριαμβευτής στη Βαβυλώνα και το 323 π.Χ. βρήκε στην ίδια πόλη το θάνατό του. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι σκόπευε να καταστήσει τη Βαβυλώνα πρωτεύουσα της απέραντης αυτοκρατορίας του, αλλά πέθανε στο ίδιο παλάτι όπου σχεδόν 250 χρόνια πριν είχε πεθάνει ο Ναβουχοδονόσωρ Β'.

»Τους βίους των δύο ανδρών σχετίζει άμεσα ο προφήτης Δανιήλ με τα εσχατολογικά του οράματα και τις "λοξές" ερμηνείες του. Συνεπώς το γεγονός ότι μια μακραίωνη παράδοση συνδέει το μοναδικό ίσως τζαμί στον κόσμο που είναι αφιερωμένο στον προφήτη Δανιήλ με τον τάφο του στρατηλάτη δεν μπορεί και δεν πρέπει να μας αφήνει αδιάφορους.

»Το τζαμί αυτό βέβαια δεν είναι άγνωστο στους αλεξανδρολάγνους ανά τους αιώνες... Ελληνες και ξένοι ιστοριοδίφες και αλεξανδρολόγοι αναζήτησαν τον τάφο στα πέριξ του τεμένους. Ο λόγιος αστρονόμος και μηχανικός Μαχμούντ Μπέι ελ-Φαλάκι, σε έρευνές του σχετικές με τη σύνταξη ενός πολεοδομικού χάρτη της Αλεξάνδρειας το 1865, ισχυρίζεται ότι προσέγγισε τον τάφο του Αλέξανδρου μέσα από υπόγεια περάσματα στην περιοχή του Ναμπί Ντανιάλ. Ο Αμβρόσιος Σκυλίτσης, διερμηνέας του ελληνικού προξενείου στην Αλεξάνδρεια, ισχυρίστηκε ότι είδε το νεκρό του Αλεξάνδρου μέσα σε μία κρυστάλλινη σαρκοφάγο φορώντας ένα χρυσό διάδημα, αλλά πριν προλάβει να κάνει κάτι περισσότερο τον έδιωξε ο οικονόμος του τζαμιού... Ο Στέλιος Κουμούτσος, σερβιτόρος (!) και ερασιτέχνης αρχαιολόγος, προσπάθησε να εντοπίσει τις δεκαετίες του '50 και του '60 τον τάφο γύρω από το τζαμί του Δανιήλ. Για να αναφέρουμε μερικές μόνο από τις περιπτώσεις των επίδοξων tomb raiders.

»Η σύνδεση του Δανιήλ και του Αλέξανδρου στον αραβικό κόσμο δεν είναι τυχαία. Ο Αλέξανδρος μετά το θάνατό του γίνεται κοινό κτήμα όλων των λαών της Μεσογείου και όχι μόνο.

»Μετά την κατάληψη της Αλεξάνδρειας από τους Αραβες το 642 μ.Χ., οι τελευταίοι αναφέρονται στον Αλέξανδρο ως Dzoul Karnein, δηλαδή ως τον άρχοντα με τα δύο κέρατα, ανακαλώντας την πασίγνωστη σε όλη τη Μεσόγειο εικονογραφική απόδοση του "θείου" Αλέξανδρου και συνδέοντας άμεσα με αυτόν το όραμα του προφήτη Δανιήλ. Επίσης με το ίδιο προσωνύμιο τον αναφέρουν και στο Κοράνι».

* Η «Φυλλάδα του Μεγαλέξαντρου» είναι η τελευταία πεζή διασκευή που κυκλοφορούσε σε φτηνές λαϊκές εκδόσεις από το 1680 περίπου ώς τις μέρες μας.

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=445178