Την ανατροπή του παραπεμπτικού για 14 συνολικά άτομα εφετειακού βουλεύματος πρότεινε στο ποινικό τμήμα ΑΠ ο επίτιμος αντεισαγγελέας ΑΠ Γ. Μποροδήμος και τις επόμενες εβδομάδες θα κριθεί εάν θα παραπεμφθούν ή όχι κάποιοι σε δίκη ή αν η υπόθεση οδηγηθεί και πάλι πίσω στο Εφετείο για την έκδοση νέου βουλεύματος.
Εάν ο ΑΠ υιοθετήσει την ευνοϊκή για πολλούς από τους κατηγορουμένους εισαγγελική πρόταση, θα «παγώσει» η προοπτική της παραπομπής σε δίκη και θα χρειαστεί νέα διερεύνηση από τους εφέτες και νέα αιτιολόγηση των κατηγοριών που έχουν μέχρι τώρα αποδοθεί, ενώ σε αντίθετη περίπτωση θα ανοίξει ο δρόμος για τη δίκη.
Στο μεταξύ βρίσκονται, όμως, σε εξέλιξη και άλλες δίκες σε αστικό επίπεδο ανάμεσα στη Μονή και το Δημόσιο αλλά και τρίτους, ιδιώτες ή τράπεζες (κάποιες αγωγές του Δημοσίου έχουν απορριφθεί πρωτόδικα) και οι οποίες δεν αποκλείεται να επηρεάσουν την ποινική πορεία της υπόθεσης. Κι αυτό γιατί αναμένεται η δευτεροβάθμια κρίση (του Εφετείου Θράκης) σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς των επίμαχων εκτάσεων, που αποτέλεσαν αντικείμενο των λεγόμενων «ιερών ανταλλαγών».
Η πρωτόδικη απόφαση έχει δεχθεί με πλειοψηφία 2-1 ότι οι επίμαχες εκτάσεις (λίμνη Βιστωνίδα, παρόχθιες εκτάσεις κ.ά.) ανήκουν στο Δημόσιο και όχι στη Μονή. Ωστόσο, κρίσιμη θα είναι η δευτεροβάθμια απόφαση, καθώς σε επιμέρους δίκες για σκέλη της ίδιας υπόθεσης το Οικουμενικό Πατριαρχείο και η Εκκλησία υποστηρίζουν την ισχύ και τη νομική σημασία των βυζαντινών τίτλων μέσα από τους οποίους η Μονή επιχειρεί να θεμελιώσει δικαστικά τον ισχυρισμό της περί κυριότητας.
Οι κατηγορούμενοι
Από τους 32 αρχικά κατηγορουμένους, το Συμβούλιο Εφετών έκρινε ότι πρέπει να παραπεμφθούν 14 και συγκεκριμένα ο ηγούμενος της Μονής Εφραίμ, ο μοναχός Αρσένιος, πρώην στελέχη της Κτηματικής Εταιρείας του Δημοσίου (Π. Παπαγεωργίου, Κ. Γκράτσιος, Γ. Μητρόπουλος), ο πρώην γενικός γραμματέας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης Κ. Σκιαδάς και η πρώην διευθύντρια του υπουργείου Σταμ. Μαντέλη, 4 τέως και νυν μέλη του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους – ΝΣΚ (Γρ. Κρόμπας, Χρ. Μπότσιος, Στ. Δέτσης, Ιω. Διονυσόπουλος) και 3 μέλη της οικογένειας Πελέκη, η συμβολαιογράφος Αικ. Πελέκη (σύζυγος του τ. υπουργού Γ. Βουλγαράκη), ο πατέρας της Διον. Πελέκης και ο αδελφός της Δημ. Πελέκης (δικηγόροι κατά τη σύνταξη συμβολαίων ανταλλαγής).
Στην αναίρεση που άσκησε ο Γ. Μποροδήμος και στη σχετική εισαγγελική πρόταση, το παραπεμπτικό βούλευμα πλήττεται πολλαπλώς, καθώς ο εισαγγελέας καταλογίζει ασάφειες, πλημμελείς αιτιολογίες αλλά και εσφαλμένες νομικές απόψεις.
Αντίθετα προς το εφετειακό βούλευμα, ο αντεισαγγελέας ΑΠ υποστηρίζει ότι είναι συνταγματικός ο ν. 4170/13 που θέσπισε το ακαταδίωκτο για τα μέλη του ΝΣΚ, άποψη που, αν υιοθετήσει το ποινικό τμήμα ΑΠ, θα «κλείσει» η σε βάρος τους δίωξη. Η εισαγγελική πρόταση αμφισβητεί τις αιτιολογίες του παραπεμπτικού βουλεύματος για την ηθική αυτουργία των Εφραίμ και Αρσένιου, υποστηρίζοντας ότι επαναλαμβάνει στερεότυπες, γενικόλογες και αόριστες εκφράσεις, αμφισβητεί τη διαπίστωση του παραπεμπτικού βουλεύματος ότι η Αικ. Πελέκη βεβαίωσε τις δηλώσεις των δικαιοπρακτούντων που ήταν ψευδείς, ενώ τονίζει, αντίθετα, ότι ο συμβολαιογράφος δεν βεβαιώνει την αλήθεια ή την αναλήθεια των δηλώσεων, αλλά την ευθύνη για την ακρίβεια και τη συμβατότητά τους έχουν οι ίδιοι οι δικαιοπρακτούντες (οι συναλλασσόμενοι).
Τέλος, η εισαγγελική πρόταση εκτιμά ότι δεν αιτιολογείται ειδικά και εμπεριστατωμένα «το ποινικά επιλήψιμο των πράξεων των κατηγορουμένων για την ανταλλαγή της λίμνης Βιστωνίδας και των παραλίμνιων εκτάσεων με άλλα δημόσια ακίνητα. Τον τελευταίο λόγο θα έχει ο ΑΠ υπό την αντιπρόεδρο Δ. Παπαντωνοπούλου.
ΕΘΝΟΣ