Από τον Θουκυδίδη ως τον Ιμπν Χαλντούν και από τον Κλαούζεβιτς έως τον Μοργκεντάου το βασικό ερώτημα στο οποίο επικεντρώθηκαν αναλυτές και διανοούμενοι που μελέτησαν την πορεία των διεθνών σχέσεων και τη θέση των πολιτικών υποκειμένων μέσα σε αυτήν την διαδικασία, είχε σχέση με τον ορισμό της ισχύος, τις εκφάνσεις της και την αλλαγή του άξονά της.
Από την αρχαιότητα έως σήμερα οι θεωρίες των διεθνών σχέσεων επιδίωξαν να ερμηνεύσουν και να νοηματοδοτήσουν την μετατόπιση του γεωπολιτικού εκκρεμούς, και την αλλαγή του άξονα ισχύος.
Τι έχουμε τώρα να μετακινεί τον άξονα; Ουκρανία, Κομπάνι, ISiS, Μεσόγειος, Τουρκία, Βαλκάνια...
Οι "γεωπολιτικές πλάκες" φαίνεται πως κινούνται έντονα στην ευρύτερη γειτονιά μας και για αυτό ζητήσαμε από τρεις ακαδημαϊκούς των Διεθνών Σχέσεων και της Πολιτικής Επιστήμης να μας δώσουν μια πρώτη σύντομη αποτίμηση των δυναμικών αυτών μετασχηματισμών.
Ο Κώστας Λάβδας, Καθηγητής στα Πανεπιστήμια Κρήτης και Tufts (Βοστώνη), από την Βοστώνη όπου βρίσκεται κάνει λόγο για μία «νέα αστάθεια και ένα νέο νομαδισμό».
«Ορισμένα από τα φαινόμενα που μας αφορούν εντάσσονται στους κύκλους περιφερειακής αστάθειας που επιστρέφουν κάθε τόσο μετά το τέλος του διπολισμού ενώ άλλα αντιπροσωπεύουν μια νέα και ιδιαίτερα επικίνδυνη μορφή συγκρούσεων. Στα πρώτα ανήκει η κρίση στην Ουκρανία που εντάσσεται στις συγκρούσεις που ακολουθούν τις μακρόχρονες επιπτώσεις της διάλυσης της Σοβιετικής αυτοκρατορίας. Μόνο που τώρα – με την πρωτοφανή κίνηση αναδιάταξης στην Μέση Ανατολή και την εσωτερική κρίση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – τα πράγματα είναι ακόμη πιο σύνθετα. Σύντομα θα θυμηθούμε και στην Ευρώπη ότι, καλώς ή κακώς, «τα κράτη δεν είναι εταιρείες» , τονίζει ο κ. Λάβδας.
Πώς επηρεάζει όμως αυτή η αναδιάταξη την Ελλάδα;
«Σε αυτή τη συγκυρία, η Ελλάδα θα όφειλε να θυμίζει συνέχεια ότι έχει σημαντική συμβολή στη συλλογική ευρω-ατλαντική ασφάλεια, σε μια συγκυρία που η συλλογική ασφάλεια καθίσταται πάλι κρίσιμος παράγοντας. Αλλά αυτό προϋποθέτει σταδιακή εκμάθηση και κοινωνικοποίηση της ελληνικής δημοσιότητας για την σημασία της αμυντικής συμβολής μας στη συλλογική ασφάλεια (πέραν των ελληνο-τουρκικών) και παράλληλα τη συστηματική προβολή της ως επιχείρημα προς τους εταίρους μας»
Πως ορίζεται ο Νέος Νομαδισμός στη Μέση Ανατολή;
Όπως σημειώνει ο κ. Λάβδας « οι σουνίτες τζιχαντιστές που αποτελούν τον κορμό του Ισλαμικού Κράτους (ΙΣ) αντιπροσωπεύουν τον κίνδυνο μετάβασης σε μια νεο-νομαδική εποχή στην Μέση Ανατολή και ίσως ευρύτερα. Η συστηματική καταστροφή πόλεων στη Συρία, το Ιράκ και ευρύτερα σε συνδυασμό με την πανσπερμία των σουνιτών τζιχαντιστών που αποτελούν ήδη μια κινητή ολοκληρωτική σουνιτική μηχανή τρόμου, θέτουν ευρύτερα ζητήματα. Η Τουρκία, που αρχικά είδε στο φαινόμενο μια ευκαιρία (την εξαφάνιση των κουρδικών θυλάκων στη Συρία) σύντομα θα αναγκαστεί να το ξανασκεφτεί, ενώ στην περιοχή υπάρχει ήδη μια επιλεκτική ενθάρρυνση δυνητικών συνεργασιών με τη Δύση. Το Ιράν έχει εισέλθει σε περίοδο εσωτερικού προβληματισμού ενώ ακόμη και η Σαουδική Αραβία και οι χώρες του Κόλπου που έχουν ενισχύσει τους τζιχαντιστές προβληματίζονται για τη διαχείριση του φαινομένου. Μια διεθνής συμμαχία για τη συντριβή του ΙΣ αποτελεί αναγκαία πρόκληση που δεν θα αποδόσει άμεσα τους καρπούς της αλλά σίγουρα θα αναδιατάξει προσανατολισμούς στην περιοχή και μάλιστα με διάρκεια, ανεξάρτητα από την τύχη του Κομπάνι.»
Ο Παναγιώτης Τσάκωνας, Καθηγητής διεθνών σχέσεων και ασφάλειας, στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, τονίζει πως «οι διεθνείς εξελίξεις στην ευρύτερη γειτονιά της Ελλάδας (με έμφαση στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και τον Καύκασο) επιτείνουν την αστάθεια ενός ήδη εξαιρετικά ρευστού και σύνθετου γεωπολιτικού περιβάλλοντος. Συνακόλουθα, χωρίς μάλιστα να μπορεί να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο "τεκτονικών αλλαγών" στο χάρτη της περιοχής, η κατεύθυνση των αλλαγών (επανακαθορισμός των συνόρων; δημιουργία Κουρδικού κράτους;) είναι δύσκολα προβλέψιμη».
Το παζάρι της Τουρκίας.
Είναι σαφές πως η Ελλάδα δεν αποτελεί τον άμεσο αποδέκτη των συνεπειών μιας από τις σοβαρότερες αλλαγές και δυναμικές που αναπτύσσονται στην περιοχή, κυρίως στο Ιράκ και τη Συρία, δηλαδή τη δράση του Ισλαμικού Κράτους (ISIS). Είναι επίσης σαφές πως το παζάρι αποτελεί το αγαπημένο σπορ της Τουρκίας.
Όπως μας λέει ο κ. Τσάκωνας «η δράση του ISIS ασκεί τεράστιες πιέσεις στη γειτονική Τουρκία υποχρεώνοντάς την να βρει τη χρυσή τομή ανάμεσα στις μεγαλεπήβολες-ηγεμονικές επιδιώξεις της για αλλαγή του χάρτη της Μέσης Ανατολής (τις οποίες δεν έχει εγκαταλείψει παρά τις μέχρι σήμερα αποτυχίες που έχει επανειλημμένα βιώσει), τη διαχείριση των σοβαρά διαταραγμένων σχέσεών της με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τις αρνητικές συνέπειες που έχουν για την Τουρκία η αμερικανική πολιτική απέναντι στη Συρία και ο "πόλεμος" των ΗΠΑ --κυρίως ο αεροπορικός βομβαρδισμός--εναντίον των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους.
Από την αρχαιότητα έως σήμερα οι θεωρίες των διεθνών σχέσεων επιδίωξαν να ερμηνεύσουν και να νοηματοδοτήσουν την μετατόπιση του γεωπολιτικού εκκρεμούς, και την αλλαγή του άξονα ισχύος.
Τι έχουμε τώρα να μετακινεί τον άξονα; Ουκρανία, Κομπάνι, ISiS, Μεσόγειος, Τουρκία, Βαλκάνια...
Οι "γεωπολιτικές πλάκες" φαίνεται πως κινούνται έντονα στην ευρύτερη γειτονιά μας και για αυτό ζητήσαμε από τρεις ακαδημαϊκούς των Διεθνών Σχέσεων και της Πολιτικής Επιστήμης να μας δώσουν μια πρώτη σύντομη αποτίμηση των δυναμικών αυτών μετασχηματισμών.
Ο Κώστας Λάβδας, Καθηγητής στα Πανεπιστήμια Κρήτης και Tufts (Βοστώνη), από την Βοστώνη όπου βρίσκεται κάνει λόγο για μία «νέα αστάθεια και ένα νέο νομαδισμό».
«Ορισμένα από τα φαινόμενα που μας αφορούν εντάσσονται στους κύκλους περιφερειακής αστάθειας που επιστρέφουν κάθε τόσο μετά το τέλος του διπολισμού ενώ άλλα αντιπροσωπεύουν μια νέα και ιδιαίτερα επικίνδυνη μορφή συγκρούσεων. Στα πρώτα ανήκει η κρίση στην Ουκρανία που εντάσσεται στις συγκρούσεις που ακολουθούν τις μακρόχρονες επιπτώσεις της διάλυσης της Σοβιετικής αυτοκρατορίας. Μόνο που τώρα – με την πρωτοφανή κίνηση αναδιάταξης στην Μέση Ανατολή και την εσωτερική κρίση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – τα πράγματα είναι ακόμη πιο σύνθετα. Σύντομα θα θυμηθούμε και στην Ευρώπη ότι, καλώς ή κακώς, «τα κράτη δεν είναι εταιρείες» , τονίζει ο κ. Λάβδας.
Πώς επηρεάζει όμως αυτή η αναδιάταξη την Ελλάδα;
«Σε αυτή τη συγκυρία, η Ελλάδα θα όφειλε να θυμίζει συνέχεια ότι έχει σημαντική συμβολή στη συλλογική ευρω-ατλαντική ασφάλεια, σε μια συγκυρία που η συλλογική ασφάλεια καθίσταται πάλι κρίσιμος παράγοντας. Αλλά αυτό προϋποθέτει σταδιακή εκμάθηση και κοινωνικοποίηση της ελληνικής δημοσιότητας για την σημασία της αμυντικής συμβολής μας στη συλλογική ασφάλεια (πέραν των ελληνο-τουρκικών) και παράλληλα τη συστηματική προβολή της ως επιχείρημα προς τους εταίρους μας»
Πως ορίζεται ο Νέος Νομαδισμός στη Μέση Ανατολή;
Όπως σημειώνει ο κ. Λάβδας « οι σουνίτες τζιχαντιστές που αποτελούν τον κορμό του Ισλαμικού Κράτους (ΙΣ) αντιπροσωπεύουν τον κίνδυνο μετάβασης σε μια νεο-νομαδική εποχή στην Μέση Ανατολή και ίσως ευρύτερα. Η συστηματική καταστροφή πόλεων στη Συρία, το Ιράκ και ευρύτερα σε συνδυασμό με την πανσπερμία των σουνιτών τζιχαντιστών που αποτελούν ήδη μια κινητή ολοκληρωτική σουνιτική μηχανή τρόμου, θέτουν ευρύτερα ζητήματα. Η Τουρκία, που αρχικά είδε στο φαινόμενο μια ευκαιρία (την εξαφάνιση των κουρδικών θυλάκων στη Συρία) σύντομα θα αναγκαστεί να το ξανασκεφτεί, ενώ στην περιοχή υπάρχει ήδη μια επιλεκτική ενθάρρυνση δυνητικών συνεργασιών με τη Δύση. Το Ιράν έχει εισέλθει σε περίοδο εσωτερικού προβληματισμού ενώ ακόμη και η Σαουδική Αραβία και οι χώρες του Κόλπου που έχουν ενισχύσει τους τζιχαντιστές προβληματίζονται για τη διαχείριση του φαινομένου. Μια διεθνής συμμαχία για τη συντριβή του ΙΣ αποτελεί αναγκαία πρόκληση που δεν θα αποδόσει άμεσα τους καρπούς της αλλά σίγουρα θα αναδιατάξει προσανατολισμούς στην περιοχή και μάλιστα με διάρκεια, ανεξάρτητα από την τύχη του Κομπάνι.»
Ο Παναγιώτης Τσάκωνας, Καθηγητής διεθνών σχέσεων και ασφάλειας, στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, τονίζει πως «οι διεθνείς εξελίξεις στην ευρύτερη γειτονιά της Ελλάδας (με έμφαση στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και τον Καύκασο) επιτείνουν την αστάθεια ενός ήδη εξαιρετικά ρευστού και σύνθετου γεωπολιτικού περιβάλλοντος. Συνακόλουθα, χωρίς μάλιστα να μπορεί να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο "τεκτονικών αλλαγών" στο χάρτη της περιοχής, η κατεύθυνση των αλλαγών (επανακαθορισμός των συνόρων; δημιουργία Κουρδικού κράτους;) είναι δύσκολα προβλέψιμη».
Το παζάρι της Τουρκίας.
Είναι σαφές πως η Ελλάδα δεν αποτελεί τον άμεσο αποδέκτη των συνεπειών μιας από τις σοβαρότερες αλλαγές και δυναμικές που αναπτύσσονται στην περιοχή, κυρίως στο Ιράκ και τη Συρία, δηλαδή τη δράση του Ισλαμικού Κράτους (ISIS). Είναι επίσης σαφές πως το παζάρι αποτελεί το αγαπημένο σπορ της Τουρκίας.
Όπως μας λέει ο κ. Τσάκωνας «η δράση του ISIS ασκεί τεράστιες πιέσεις στη γειτονική Τουρκία υποχρεώνοντάς την να βρει τη χρυσή τομή ανάμεσα στις μεγαλεπήβολες-ηγεμονικές επιδιώξεις της για αλλαγή του χάρτη της Μέσης Ανατολής (τις οποίες δεν έχει εγκαταλείψει παρά τις μέχρι σήμερα αποτυχίες που έχει επανειλημμένα βιώσει), τη διαχείριση των σοβαρά διαταραγμένων σχέσεών της με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τις αρνητικές συνέπειες που έχουν για την Τουρκία η αμερικανική πολιτική απέναντι στη Συρία και ο "πόλεμος" των ΗΠΑ --κυρίως ο αεροπορικός βομβαρδισμός--εναντίον των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους.
Και οι δύο αυτές εξελίξεις πολλαπλασιάζουν γεωμετρικά το κύμα προσφύγων που θα πρέπει να διαχειριστεί η Τουρκία, ενώ αποδιοργανώνουν και αποσταθεροποιούν και το εσωτερικό της χώρας, μέσω της εισόδου και της ανεξέλεγκτης δράσης τζιχαντιστών στο έδαφός της».
Αξίζει να σημειωθεί λέει ο κ. Τσάκωνας «ότι από την τελευταία "πρόβλεψη" του --νέου πρωθυπουργού της Τουρκίας-- κ. Νταβούτογλου πριν από δύο περίπου χρόνια ότι η κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ είναι ζήτημα μερικών εβδομάδων (!) μέχρι και σήμερα, ο αριθμός των Σύριων προσφύγων στο έδαφος της Τουρκίας έχει ξεπεράσει τα 2 εκατομμύρια, ενώ οι αμερικανικοί αεροπορικοί βομβαρδισμοί εναντίον του ISIS έχουν προσθέσει, μόνον τις τελευταίες 4 εβδομάδες, άλλους 100.000 πρόσφυγες».
Το Building Partner Capacity τoυ Obama
Όπως υποστηρίζει ο κ. Τσάκωνας «ενώ αυξάνονται οι πιέσεις και τα προβλήματα για την τουρκική κυβέρνηση ταυτόχρονα απομακρύνεται --αν όχι αποκλείεται-- το ενδεχόμενο αμερικανικής χερσαίας εμπλοκής. Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, η επιλογή του προέδρου Obama --την οποία θεωρεί ακρογωνιαίο λίθο της εξωτερικής του πολιτικής-- να υποστηρίξει την οικοδόμηση των στρατιωτικών δυνατοτήτων ("building partner capacity") και την εκπαίδευση συριακών και ιρακινών δυνάμεων εναντίον του Ισλαμικού Κράτους δεν απέδωσε. Η αμερικανική πολιτική θα μπορούσε να αποδειχτεί πολύ περισσότερο αποτελεσματική εάν αντί της στρατιωτικής αντιμετώπισης της απειλής του Ισλαμικού Κράτους (είτε μέσω αεροπορικών βομβαρδισμών είτε μέσω ενίσχυσης "φίλιων" στρατιωτικών δυνάμεων στο χερσαίο έδαφος) κατευθύνονταν προς τον οικονομικό του στραγγαλισμό, μέσω του άμεσου ή/και έμμεσου ελέγχου των χρηματοδοτικών του πηγών.»
Αξίζει να σημειωθεί λέει ο κ. Τσάκωνας «ότι από την τελευταία "πρόβλεψη" του --νέου πρωθυπουργού της Τουρκίας-- κ. Νταβούτογλου πριν από δύο περίπου χρόνια ότι η κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ είναι ζήτημα μερικών εβδομάδων (!) μέχρι και σήμερα, ο αριθμός των Σύριων προσφύγων στο έδαφος της Τουρκίας έχει ξεπεράσει τα 2 εκατομμύρια, ενώ οι αμερικανικοί αεροπορικοί βομβαρδισμοί εναντίον του ISIS έχουν προσθέσει, μόνον τις τελευταίες 4 εβδομάδες, άλλους 100.000 πρόσφυγες».
Το Building Partner Capacity τoυ Obama
Όπως υποστηρίζει ο κ. Τσάκωνας «ενώ αυξάνονται οι πιέσεις και τα προβλήματα για την τουρκική κυβέρνηση ταυτόχρονα απομακρύνεται --αν όχι αποκλείεται-- το ενδεχόμενο αμερικανικής χερσαίας εμπλοκής. Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, η επιλογή του προέδρου Obama --την οποία θεωρεί ακρογωνιαίο λίθο της εξωτερικής του πολιτικής-- να υποστηρίξει την οικοδόμηση των στρατιωτικών δυνατοτήτων ("building partner capacity") και την εκπαίδευση συριακών και ιρακινών δυνάμεων εναντίον του Ισλαμικού Κράτους δεν απέδωσε. Η αμερικανική πολιτική θα μπορούσε να αποδειχτεί πολύ περισσότερο αποτελεσματική εάν αντί της στρατιωτικής αντιμετώπισης της απειλής του Ισλαμικού Κράτους (είτε μέσω αεροπορικών βομβαρδισμών είτε μέσω ενίσχυσης "φίλιων" στρατιωτικών δυνάμεων στο χερσαίο έδαφος) κατευθύνονταν προς τον οικονομικό του στραγγαλισμό, μέσω του άμεσου ή/και έμμεσου ελέγχου των χρηματοδοτικών του πηγών.»
«Και ξαφνικά τίποτε δεν είναι δεδομένο!», μας λέει ο Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Αθηνών Κώστας Υφαντής.
«Η περιφέρεια της Ευρώπης ποτέ δεν ήταν υπόδειγμα σταθερότητας αλλά η διπολική ισορροπία ισχύος την εξόπλιζε με ένα βαθμό προβέψιμότητας και έδινε μια εγγύηση ότι η όποια κρίση θα παρέμενε «εγκλωβισμένη» και περιορισμένη γιατί αυτό απαιτούσαν τα ευρύτερα στρατηγικά συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων. Μετά το 2001, η αυξημένη ανασφάλεια των ΗΠΑ σε συνδυασμό με την επικράτηση μιας ανιστόρητης αντίληψης ότι η αλλαγή καθεστώτων σε χώρες όπως το Ιράκ θα λειτουργούσε σταθεροποιητικά και θα εξουδετέρωνε της πηγές των ασύμμετρων απειλών οδήγησε στην κατάρρευση των προηγούμενων διευθετήσεων.
Ο Μπαράκ Ομπάμα εξελέγη στη βάση μιας πολύ συγκεκριμένης δέσμευσης – την αποχώρηση των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων από την ευρύτερη Μέση Ανατολή – και ενός νέου στρατηγικού προσανατολισμού – στην Ανατολική και Νοτιανατολική Ασία, όπου όλες και όλοι περιμένουν το επόμενο γεωστρατηγικό μπρα-ντε-φερ.
Υπάρχει άραγε κενό ισχύος και κάποια προοπτική συνεννόησης;
«Η Αραβική Άνοιξη έφερε στην επιφάνεια δυνάμεις πίεσεις που υπόσχονταν μια γνήσια νεωτερικότητα σε ένα μετααποικιακό, όμως πεισματικά προνεωτερικό υποσύστημα αλλά στη πράξη ανέδειξαν θεοκρατικές πολιτικές πλειοφηφίες. Το κενό ισχύος που αποκάλυψε η απροθυμία ή/και αδυναμία των ΗΠΑ να αποκαταστήσουν το σύστημα ισορροπίας ισχύος που κατέρρευσε, επέτρεψε σε περιφερειακούς παίκτες να αναπτύξουν φιλοδοξίες ελέγχου στη βάση αρχέγονων θρησκευτικών ανταγωνισμών (Σουνίτες-Σιίτες) ή στη βάση πολιτισμικών ερμηνειών και ιδεοληπτικών δογμάτων (βλ. Τουρκία). Η επέλαση του Ισλαμικού Κράτους με σημαία την αμφισβήτηση των παλιών διευθετήσεων και με όπλο την απόλυτη βία σηματοδοτεί μια περίοδο που μάλλον δεν θα τελειώσει ούτε μετά την ενδεχόμενη στρατιωτική συντριβή των δολοφόνων που το στελεχώνουν. Όπως η 11η Σεπτεμβρίου έβαλε στη διεθνή πολιτική την τρομοκρατία για την τρομοκρατία, έτσι και το ISIS έρχεται για να ακυρώσει την όποια βεβαιότητα είχαμε στη Δύση ότι δεν υπάρχει επιστροφή σε προνεωτερικές πολιτικές κοινότητες» υπογραμμίζει ο κ, Υφαντής.
«Η περιφέρεια της Ευρώπης ποτέ δεν ήταν υπόδειγμα σταθερότητας αλλά η διπολική ισορροπία ισχύος την εξόπλιζε με ένα βαθμό προβέψιμότητας και έδινε μια εγγύηση ότι η όποια κρίση θα παρέμενε «εγκλωβισμένη» και περιορισμένη γιατί αυτό απαιτούσαν τα ευρύτερα στρατηγικά συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων. Μετά το 2001, η αυξημένη ανασφάλεια των ΗΠΑ σε συνδυασμό με την επικράτηση μιας ανιστόρητης αντίληψης ότι η αλλαγή καθεστώτων σε χώρες όπως το Ιράκ θα λειτουργούσε σταθεροποιητικά και θα εξουδετέρωνε της πηγές των ασύμμετρων απειλών οδήγησε στην κατάρρευση των προηγούμενων διευθετήσεων.
Ο Μπαράκ Ομπάμα εξελέγη στη βάση μιας πολύ συγκεκριμένης δέσμευσης – την αποχώρηση των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων από την ευρύτερη Μέση Ανατολή – και ενός νέου στρατηγικού προσανατολισμού – στην Ανατολική και Νοτιανατολική Ασία, όπου όλες και όλοι περιμένουν το επόμενο γεωστρατηγικό μπρα-ντε-φερ.
Υπάρχει άραγε κενό ισχύος και κάποια προοπτική συνεννόησης;
«Η Αραβική Άνοιξη έφερε στην επιφάνεια δυνάμεις πίεσεις που υπόσχονταν μια γνήσια νεωτερικότητα σε ένα μετααποικιακό, όμως πεισματικά προνεωτερικό υποσύστημα αλλά στη πράξη ανέδειξαν θεοκρατικές πολιτικές πλειοφηφίες. Το κενό ισχύος που αποκάλυψε η απροθυμία ή/και αδυναμία των ΗΠΑ να αποκαταστήσουν το σύστημα ισορροπίας ισχύος που κατέρρευσε, επέτρεψε σε περιφερειακούς παίκτες να αναπτύξουν φιλοδοξίες ελέγχου στη βάση αρχέγονων θρησκευτικών ανταγωνισμών (Σουνίτες-Σιίτες) ή στη βάση πολιτισμικών ερμηνειών και ιδεοληπτικών δογμάτων (βλ. Τουρκία). Η επέλαση του Ισλαμικού Κράτους με σημαία την αμφισβήτηση των παλιών διευθετήσεων και με όπλο την απόλυτη βία σηματοδοτεί μια περίοδο που μάλλον δεν θα τελειώσει ούτε μετά την ενδεχόμενη στρατιωτική συντριβή των δολοφόνων που το στελεχώνουν. Όπως η 11η Σεπτεμβρίου έβαλε στη διεθνή πολιτική την τρομοκρατία για την τρομοκρατία, έτσι και το ISIS έρχεται για να ακυρώσει την όποια βεβαιότητα είχαμε στη Δύση ότι δεν υπάρχει επιστροφή σε προνεωτερικές πολιτικές κοινότητες» υπογραμμίζει ο κ, Υφαντής.
Και η προοπτική συνεννόησης;
«Απαιτείται συνεννόηση μεταξύ των υπολοίπων ενώπιον μιας γενικότερης αποσταθεροποίησης. Οι ΗΠΑ, η Ρωσία, το Ιράν, η Κίνα, η Ευρώπη κ.ά. δεν έχουν περιθώρια να εμμένουν στις διαφορές τους αλλά έχουν κάθε συμφέρον να εργαστούν για την οικοδόμηση ένος νέου συστήματος ασφάλειας. Αυτό προϋποθέτει βέβαια ότι θα συμπεριφερθούν ως ορθολογικοί παίκτες σε έναν ανορθολογικό κόσμο.»
http://www.newmoney.gr/article/70506/ti-ektimoyn-treis-ellines-diethnologoi-gia-tin-astatheia-sti-geitonia-mas#ixzz3GimArMwk
«Απαιτείται συνεννόηση μεταξύ των υπολοίπων ενώπιον μιας γενικότερης αποσταθεροποίησης. Οι ΗΠΑ, η Ρωσία, το Ιράν, η Κίνα, η Ευρώπη κ.ά. δεν έχουν περιθώρια να εμμένουν στις διαφορές τους αλλά έχουν κάθε συμφέρον να εργαστούν για την οικοδόμηση ένος νέου συστήματος ασφάλειας. Αυτό προϋποθέτει βέβαια ότι θα συμπεριφερθούν ως ορθολογικοί παίκτες σε έναν ανορθολογικό κόσμο.»
http://www.newmoney.gr/article/70506/ti-ektimoyn-treis-ellines-diethnologoi-gia-tin-astatheia-sti-geitonia-mas#ixzz3GimArMwk