Νίκη και δικαίωση του τμήματος Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ επί του Αριστείδη Μπαλτά αποτελεί η παραίτηση Φαμπρ.
Το μεγαλοπρεπές φιάσκο στο οποίο κατέληξε το μεγαλεπήβολο πλην φαιδρό σχέδιο «διεθνοποίησης» του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου φαίνεται ότι λειτούργησε σαν την τελευταία ώθηση του κ. Μπαλτά προς την έξοδο από την κυβέρνηση.
Ο άλλοτε υπερ-υπουργός Παιδείας και βασικός πνευματικός φωστήρας της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται πλέον σε δυσμένεια από το ίδιο του το κόμμα. Με την θυμωμένη φωνή των Ελλήνων καλλιτεχνών που κάλεσαν τον Αριστείδη Μπαλτά να παραιτηθεί, ενώθηκε και η δριμεία κριτική εις βάρος του από το τμήμα Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ. Ούτε την παράταξή του δεν κατάφερε να πείσει ο υπουργός ότι η επιλογή Φαμπρ στηρίχθηκε σε ένα ορθολογικό σχέδιο και όχι σε προσωπικές εμμονές.
Εάν υποτεθεί ότι η αριστερά είχε ένα «ιδεολογικό πλεονέκτημα» στον πολιτισμό, αυτό καταρρακώθηκε εντελώς με την καταστροφική επιλογή του Γιάν Φαμπρ από τον κ. Μπαλτά. Ο Βέλγος αιρετικός καλλιτέχνης που με άμετρο θράσος και υπεροψία γύρισε επιδεικτικά την πλάτη του στον εγχώριο καλλιτεχνικό κόσμο εξαγγέλοντας την βελγοποίηση ενός εμβληματικού για το ελληνικό πολιτισμικό γίγνεσθαι θεσμού όπως το Φεστιβάλ Αθηνών, μετατρέπεται σε μπούμερανγκ για τον υπουργό που τον στήριξε και προσπάθησε να τον επιβάλει. Και αντίθετα από ό,τι ισχυρίζεται ο κ. Μπαλτάς περί συμπαιγνίας πολιτικών και ΜΜΕ, ήταν κυρίως η εσωκομματική ενόχληση που διέκοψε πρόωρα την ελληνική σταδιοδρομία του Γιάν Φαμπρ. Η απαλλαγή του Αριστείδη Μπαλτά από τα υπουργικά του καθήκοντα στην πρώτη ευκαιρία θεωρείται δεδομένη, καθώς η παρουσία του στο ΥΠΠΟ έχει συνδεθεί μόνο με θεαματικές αποτυχίες τύπου Φαμπρ ή εντελώς μάταιες προκλήσεις (πχ με τη δήλωση ότι οι εικόνες από την Ειδομένη περιποιούν τιμή στην Ελλάδα και τη διαφημίζουν παγκοσμίως).
Κάνοντας ένα λογοπαίγνιο, θα μπορούσε κανείς να πει ότι ο κ. Μπαλτάς παραπαίει ύστερα από το φιάσκο με τα «Παλλόμενα Πέη», την παράσταση Mount Olympus με την οποίαν ο Γιάν Φαμπρ θα σηματοδοτούσε την «παγκοσμιοποίηση» του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, υπό τις ευλογίες βεβαίως του πολιτικού του προϊσταμένου. Επιπλέον, τη θέση του Αριστείδη Μπαλτά επιβαρύνει ακόμη περισσότερο η «μόλυνση» που προκάλεσε στην δημόσια εικόνα του πρωθυπουργού η συνάντηση με τον Γιάν Φαμπρ στο Μαξίμου. Ο Αλέξης Τσίπρας, μολονότι έχει αποδείξει εξαιρετικές ικανότητες στην αυτοπροστασία του από «τοξικές» για την προσωπική του δημοφιλία υποθέσεις, συνδέθηκε με τον Φαμπρ ενώ ο δεύτερος είχε καταστεί ανεπιθύμητος και η αποπομπή του από τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ είχε ήδη δρομολογηθεί. Το tweet του πρωθυπουργού «παρακολουθώ τη συζήτηση για την φυσιογνωμία του Διεθνούς Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Είναι ευπρόσδεκτη» έχει ημερομηνία 31 Μαρτίου. Η επιστολή παραίτησης του Φαμπρ, 2 Απριλίου. Και η αντικατάσταση του Μπαλτά στο υπουργείο Πολιτισμού μόνο τυπικά δεν έχει προσδιοριστεί.
Υπενθυμίζεται, πάντως, ότι μετά από τον σάλο και την κατακραυγή για τα σχέδια αναμόρφωσης του Φεστιβάλ Αθηνών από τον Γιάν Φαμπρ, το τμήμα Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ είχε προειδοποιήσει εμμέσως τον κ. Μπαλτά για τις συνέπειες που θα μπορούσε να έχει για τον ίδιον και την κυβέρνηση η επιλογή ενός τόσο κραυγαλέα ακατάλληλου προσώπου. Ο Αριστείδης Μπαλτάς αγνόησε τον «χρησμό» -και τώρα καλείται να αναλάβει το κόστος των απερίσκεπτων επιλογών του.
Ακολουθεί η ανακοίνωση του τμήματος Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ, στην οποία περιέχονται όλες οι απαντήσεις που ο κ. Μπαλτάς αναζήτησε οπουδήποτε αλλού εκτός από τις δικές του ενέργειες (και τις εισηγήσεις της σκιώδους διοίκησης του ΥΠΠΟ), πετώντας το μπαλάκι για το φιάσκο Φαμπρ σε ΜΜΕ και αντιπολίτευση:
«Οι αντιδράσεις που προκάλεσε στον κόσμο του θεάτρου και σε όσους μετέχουν με οποιονδήποτε τρόπο στο καλλιτεχνικό πεδίο, το θεωρητικό πλαίσιο της τετραετούς θητείας του Γιαν Φαμπρ στη συνέντευξη Τύπου της περασμένης Τρίτης, ήταν αναμενόμενες, παρ όλη την υπερβολή τους.
Δυστυχώς, αφού διανύσαμε τους προηγούμενες μήνες παγιδευμένοι σε μια προσωποκεντρική πόλωση (με πέτρα του σκανδάλου τον κ. Γ. Λούκο), βρισκόμαστε εκ νέου αντιμέτωποι με μια νέα προσωποκεντρική αντίληψη για το Φεστιβάλ. Δεν αμφισβητούμε την αξία και το διεθνές κύρος του Γιαν Φαμπρ, οφείλει ωστόσο, κάποια στιγμή, το Υπουργείο Πολιτισμού να εστιάσει όχι στα πρόσωπα αλλά στους θεσμούς, και να παρουσιάσει μια συγκροτημένη πρόταση πολιτιστικής πολιτικής με σαφείς στόχους, μια πρόταση που θα εμπνέεται από το αριστερό όραμα και το υπάρχον πρόγραμμα για τον πολιτισμό και δεν θα δίνει λευκή επιταγή σε εγχώριους ή εισαγόμενους σταρ.
Το Τμήμα Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί ότι η περιγραφή του θεωρητικού πλαισίου, έτσι όπως εκφράστηκε από τη συνέντευξη Τύπου, υπήρξε μερική, πρόχειρη και οπωσδήποτε ανισοβαρής τόσο ως προς το πληροφοριακό μέρος, όσο και ως προς την κατηγοριοποίηση των στόχων.
Η άγνοια του ελληνικού καλλιτεχνικού πεδίου από τον νέο διευθυντή (ή επιμελητή, όπως προτιμά να αυτοπροσδιορίζεται) είναι αναμενόμενη και συγγνωστή. Ωστόσο αυτή δεν μπορεί να μετατρέπεται σε απαξίωση του εγχώριου δυναμικού και αποκλεισμού του από έναν σημαντικό δημόσιο θεσμό. Η τολμηρή σύνθεση, έστω κι αν γίνεται με όρους χρονικής πίεσης, έχει τις δυνατότητες να εντάξει ανεκβίαστα, δίκαια και χωρίς τα παραδοσιακά συμπλέγματα μειονεξίας, το ελληνικό έργο και τους Έλληνες δημιουργούς στον φυσικό τους χώρο ‒ το διεθνές καλλιτεχνικό πεδίο. Ο κύριος Φαμπρ οφείλει να καλύψει το κενό της ελλιπούς ενημέρωσής του και να συνεργαστεί τόσο με τους καταξιωμένους όσο και με τους νεότερους Έλληνες δημιουργούς.
Ελπίζουμε πως το υπουργείο Πολιτισμού και ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής έχουν καταλάβει την αστοχία τους και ζητάμε να προχωρήσουν το ταχύτερο σε ενέργειες που θα εξασφαλίσουν ουσιαστική διεύρυνση και εμβάθυνση του προγράμματος, με αύξηση της συμμετοχής των ελληνικών παραγωγών στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, πράγμα που αποτελεί πάγια θέση μας και μέρος του προεκλογικού μας προγράμματος. Οι ελληνικές συμμετοχές θα πρέπει να αναπτυχθούν στους χώρους που είναι οργανικά και διιστορικά συνδεδεμένοι με το Φεστιβάλ.
Ζητάμε επίσης εμφατικά να υπάρξει διαφανής και τεκμηριωμένη αξιολόγηση των ήδη υπαρχουσών καλλιτεχνικών προτάσεων έτσι ώστε να καταγραφούν τόσο τα κριτήρια επιλογής, όσο και η αισθητική και θεωρησιακή δυναμική τους. Η διαφάνεια, η αξιοκρατική κρίση και η δημόσια λογοδοσία να αποτελέσουν γνώμονα για τη λειτουργία του Φεστιβάλ στο μέλλον, τόσο όσον αφορά τις καλλιτεχνικές επιλογές, όσο και την οικονομική και διοικητική λειτουργία του. Γι’ αυτό το τελευταίο θεωρούμε επίσης αναγκαίο τον άμεσο διορισμό οικονομικού-γενικού διευθυντή στο Ελληνικό Φεστιβάλ.
Ζητάμε ταυτόχρονα η διοίκηση να διασφαλίσει τους όρους εργασίας των καλλιτεχνών ώστε να μην επαναληφθούν φαινόμενα μαύρης και ανασφάλιστης εργασίας, με όποιο μανδύα.
Το Ελληνικό Φεστιβάλ δεν έχει κανέναν απολύτως λόγο να μετονομασθεί σε Διεθνές για τον απλούστατο λόγο ότι ανέκαθεν πληρούσε αυτή τη διάσταση. Η διεθνοποίηση ενός τέτοιου θεσμού συμβαίνει μέσα από την ανάγνωση του ελληνικού καλλιτεχνικού έργου και τη γόνιμη και ισότιμη συνομιλία ελληνικών και διεθνών παραγωγών, ώστε το εγχώριο δυναμικό να εντάσσεται οργανικά στο διεθνές θεατρικό και καλλιτεχνικό πεδίο ανασυγκροτώντας το».
Βασίλης Τσακίρογλου
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ