Του Κώστα Στούπα
Ο τρόπος που αντέδρασε η κυβέρνηση στην πρώτη αυθόρμητη συγκέντρωση αμφισβήτησης που απαιτεί την παραίτησή της είναι υπερβολικός. Δεκαετίες τώρα τα κόμματα της αντιπολίτευσης φανερά ή κρυφά οργανώνουν διαμαρτυρίες και ζητούν από την εκάστοτε κυβέρνηση να παραιτηθεί. Ενίοτε αυτές οι συγκεντρώσεις είναι αυθόρμητες, ξεπερνούν τα κόμματα και επιβάλουν εξελίξεις...
Οι εκάστοτε κυβερνήσεις συνήθως τις αντιμετωπίζουν με ψυχραιμία και αδιαφορία, γιατί συνήθως δεν δρομολογούν εξελίξεις αλλά μέσω της επαναστατικής γυμναστικής συντηρούν μηχανισμούς πίεσης και βιοπορισμού (συνδικαλιστικού, πολιτικού και υλικού...)
Ενίοτε οι εκδηλώσεις διαμαρτυρίας όταν λαμβάνουν χώρα σε φορτισμένες ιστορικά και πολιτικά περιόδους τείνουν να λάβουν ανεξέλεγκτο χαρακτήρα και δρομολογούν εξελίξεις. Αυτό αφορά κυρίως τις αυθόρμητες συγκεντρώσεις προσώπων πέραν των συνηθισμένων "επαγγελματιών" διαδηλωτών.
Η έξοδος στο πεζοδρόμιο προσώπων που μέχρι χθες δεν το συνήθιζαν αλλάζει τα δεδομένα. Αυτή είναι διαφορά του αυθόρμητου χαρακτήρα από τις συνηθισμένες ελεγχόμενες διαμαρτυρίες. Προσθέτουν μια νέα ισχυρή μεταβλητή σε μια "ευαίσθητη" συνάρτηση.
Τέτοιου είδους αυθόρμητη εκδήλωση τα τελευταία χρόνια ήταν το κίνημα των αγανακτισμένων το 2010 στην πάνω και την κάτω πλευρά της πλατείας Συντάγματος. Η καταλυτική εμφάνιση των αγανακτισμένων δρομολόγησε την είσοδο της Χρυσής Αυγής στη Βουλή και την εκτίναξη του ΣΥΡΙΖΑ από το 4% στο 36% και την εξουσία. Άλλαξε το πολιτικό σκηνικό.
Ανάλογα, περί τα τέλη της περιόδου της δικτατορίας, μια εκδήλωση διαμαρτυρίας φοιτητών στη Νομική επεκτάθηκε στην κατάληψη του Πολυτεχνείου και έλαβε ανεξέλεγκτες διαστάσεις ανατρέποντας το σχέδιο ομαλής μετάλλαξης, επιταχύνοντας το τέλος του καθεστώτος.
Το 1910 μετά μια μακρά περίοδο πολιτικής αστάθειας που ακολούθησε τη χρεοκοπία και το διεθνή οικονομικό έλεγχο που ακολούθησε, ο Ελευθέριος Βενιζέλος εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Ελλαδική πολιτική σκηνή με την ομιλία του σε μια συγκέντρωση αγανακτισμένων και απηυδησμένων με το παλαιοκομματικό καθεστώς στην πλατεία Συντάγματος. Ο Βενιζέλος τότε από την πρώτη στιγμή δεν ενέδωσε με δημαγωγικές θωπείες στο αγανακτισμένο πλήθος που ζητούσε κραυγάζοντας "Συντακτική Εθνοσυνέλευση". Απάντησε αποστομωτικά: "Είπα! Αναθεωρητική". Κάτι τέτοιες "λεπτομέρειες" ξεχωρίζουν τους ηγέτες από τους δημαγωγούς. Δεν υπόσχονται ότι θέλουν να ακούσουν πείθουν και επιβάλουν το σωστό.
Κατά ένα αταβιστικό τρόπο, ίσως λόγω της υποσυνείδητης μνήμης που όλοι μας μέχρι τα... μάρμαρα της πλατείας Συντάγματος φέρουν, οι εκάστοτε κυβερνήσεις φοβούνται τις αυθόρμητες διαμαρτυρίες που σε μερικές μέρες καταφέρνουν να συγκεντρώσουν δεκάδες χιλιάδες υποστηρικτές. Αναδεικνύουν στην επιφάνεια υπόγεια ρεύματα που με την εμφάνιση μπαίνουν σε φάση ορμητικής αυτοτροφοδότησης.
Η ευκολία με την οποία εξαπλώθηκαν οι υποστηρικτές της εκδήλωσης "παραιτηθείτε" θυμίζει πυρκαγιά σε ξερό κάμπο. Ο τρόπος που αντέδρασαν τα "παπαγαλάκια" της εξουσίας επιβεβαιώνει τη νευρικότητα. "Να παραιτηθούν για να έρθει ποιος;.." ρωτάνε του εκπροσώπους της κίνησης ποντάροντας στην αμηχανία τους.
Αυτό είναι που τρομάζει την κυβέρνηση δεν είναι η περίπτωση πίσω από τη συγκέντρωση να βρίσκεται η αξιωματική αντιπολίτευση ή τα άλλα μικρότερα κόμματα. Η αξιωματική αντιπολίτευση με έναν εκλογικό νόμο και δέκα δηλώσεις παραγκωνισμένων Καραμανλικών (ενδεχομένως και εν αγνοία του Καραμανλή) αντιμετωπίζεται. Ένα κίνημα που έρχεται από το πουθενά και περιλαμβάνει ψηφοφόρους, μέλη και μερικά στελέχη απ’ όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης υπάρχει ο φόβος ότι μπορεί να φτάσει μακριά…
Ένα βασικό χαρακτηριστικό του κινήματος "παραιτηθείτε" είναι πως τέμνει οριζοντίως και καθέτως τα κόμματα της αντιπολίτευσης και μπορεί πιο εύκολα να διεισδύσει στη δεξαμενή του "Κανένα", της αποχής αλλά και των μετανιωμένων ψηφοφόρων της κυβέρνησης της οποίας η συσπείρωση στις δημοσκοπήσεις είναι κάτω από το 50%.
Η κυβέρνηση έχει λόγους να ανησυχεί από το κίνημα "παραιτηθείτε", γιατί εν αντιθέσει με τη διείσδυση του λόγου των κομμάτων της αντιπολίτευσης που συναντά αντιστάσεις, βρίσκει πιο εύκολα ευήκοα ώτα.
Σε μια κοινωνία με 1,5 εκατ. ανέργους και μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ελεύθερους επαγγελματίες υπό φορολογική και ασφαλιστική εξόντωση τους επόμενους μήνες, μια επιτυχημένη συγκέντρωση με το σύνθημα παραιτηθείτε μπορεί μέχρι το Φθινόπωρο να πολλαπλασιαστεί ή να μετεξελιχθεί σε στάση πληρωμών των φορολογουμένων και ασφαλισμένων κατά τον ίδιο τρόπο που το κράτος έχει κηρύξει στάση πληρωμών προς τον ιδιωτικό τομέα.
Κάτι τέτοιο δεν θα τολμούσε ποτέ να προτείνει η αξιωματική και η υπόλοιπη αντιπολίτευση. Κάτι τέτοιο στο βαθμό που πετύχει μπορεί να ανατρέψει οποιαδήποτε κυβέρνηση σε λίγες εβδομάδες.
Η κυβέρνηση του κ. Τσίπρα φοβάται τις σπίθες στον κατάξερο κάμπο καθώς έχει αποτύχει σε πολλαπλά επίπεδα και ήδη αρχίζει να αθροίζει το κόστος αυτής της αποτυχίας. Μια κυβέρνηση με ένα ικανοποιητικό ισοζύγιο επιτυχιών αποτυχιών θα αδιαφορούσε για οποιαδήποτε συγκέντρωση διαμαρτυρίας.
Ένα επίπεδο στο οποίο έχει αποτύχει είναι αυτό της πολιτικής αξιοπιστίας. Υποσχέθηκε τα πάντα σε όλους και όταν ήρθε στην εξουσία με καθυστέρηση μερικών μηνών, έκανε ακριβώς τα αντίθετα απ’ όσα χωρίς επιφυλάξεις και με φανατισμό υποσχόταν (ΕΝΦΙΑ, 13η σύνταξη, ΟΛΠ, Ελληνικό, Υπερταμείο 99 ετών κλπ). Μόνο με πολλαπλά θαύματα θα μπορούσε αυτή η κυβέρνηση να επανακτήσει τη χαμένη της αξιοπιστία…
Παντού αποτυχίες
Ένα άλλο επίπεδο που καταρρέει είναι ο μύθος της ηθικής ανωτερότητας της αριστεράς καθώς τα πράγματα σε ό,τι αφορά τις πελατειακές σχέσεις όχι μόνο δεν παρουσιάζουν βελτίωση αλλά χειροτερεύουν. Η ανάθεση των 500 εκατ. ευρώ για την αναπαλαίωση αεροπλάνων ηλικίας 35 ετών τη στιγμή που η αντικατάσταση με καινούργια θα μπορούσε να γίνει με λιγότερα χρήματα συνεχίζει να αποτελεί μια σκιά… Τα μηνύματα από δεξιά και αριστερά δεν μιλούν για νέο ήθος.
Η περίφημη διαπραγμάτευση του 2015 φόρτωσε τη χώρα με δεκάδες δισ. επιπλέον χρέος, τις τράπεζες με επιπλέον κόκκινα δάνεια, το δημόσιο έχασε τις συμμετοχές στις τράπεζες, οι καταθέσεις μειώθηκαν. Όλα αυτά μέχρι τώρα ήταν αριθμοί στις εκτιμήσεις των οικονομολόγων, σιγά σιγά αρχίζουν να γίνονται ύφεση, απώλεια θέσεων εργασίας, συνέπειες από capital controls...
Τα τελευταία 6 χρόνια μετά τη χρεοκοπία του 2010, η πολιτική αντιπαράθεση μονοπωλήθηκε από το δίπολο "μνημόνιο-αντιμνημόνιο". Τα κόμματα που εκτοξεύθηκαν πουλώντας αντιμνημόνιο κατέληξαν μνημονιακότερα των μνημονιακών. Υπογράφουν τα πάντα ακόμη και θέματα όπως το Υπερταμείο των 99 ετών που καμιά από τις προηγούμενες κυβερνήσεις δεν τόλμησε να αποδεχτεί. Αυτά σε συνδυασμό με την επιδείνωση των συνθηκών είναι απίθανο να προκαλέσουν θυμικές αντιδράσεις. Οι δημοσκοπήσεις ήδη τις εντοπίζουν.
Τελευταίο χαρτί της κυβέρνησης είναι η ελπίδα πως η θετική αξιολόγηση μπορεί να αντιστρέψει το κλίμα στην οικονομία στο β εξάμηνο. Η φορολογική αφαίμαξη δυσκολεύει αυτό το στοίχημα. Η αύξηση των φόρων και των εισφορών οδηγεί σε ύφεση και διόγκωση της μαύρης οικονομίας. Ήδη, αυτό το βιώνουμε καθώς παρατηρούμε όλο και πιο πολύ πως και αυτοί που μέχρι χθες έκοβαν αποδείξεις τώρα πλέον δεν κόβουν. Οι υψηλοί φόροι, το πλήθος των μικρών επιχειρήσεων και το διεφθαρμένο μη ανταποδοτικό κράτος αποτελούν ιδανικό συνδυασμό έκρηξης της φοροδιαφυγής. Πρέπει να είναι ιδιαίτερα αφελείς όσοι πιστεύουν σε ανάταξη της οικονομίας με ΦΠΑ στο 24%, τους υψηλότερους ειδικούς φόρους κατανάλωσης, με τη μεγαλύτερη γραφειοκρατία και διαφθορά, τους υψηλότερους φόρους και ασφαλιστικές εισφορές και διάφορους αριστεριστές υπουργούς να βγάζουν επαναστατικές κορώνες. Η κυβέρνηση Τσίπρα είναι βέβαιο πως θα χάσει τη μάχη τη οικονομίας. Ήδη, την έχει χάσει…
Έσχατο στοιχείο κοινωνικής δυσαρέσκειας είναι η ολοκλήρωση της διάλυσης της δημόσιας τάξης και του αισθήματος ασφάλειας των πολιτών. Δεν είναι μόνο το προσφυγικό χάος αλλά η συνεχής συρρίκνωση της εγγύησης από μέρους του κράτους του αισθήματος ασφαλείας. Τα παραδείγματα είναι πολλά και αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο.
Στην κυβέρνηση κάποιοι έχουν αίσθηση αυτών των αδυναμιών της όπως και της διογκούμενης δυσαρέσκειας. Έχουν επίσης αίσθηση της κρίσιμης καμπής που περνά η χώρα, η Ευρώπη και ο κόσμος. Αυτός είναι ο λόγος που ανακλαστικά, εξελίξεις όπως το κίνημα "παραιτηθείτε" δημιουργεί κρίσεις πανικού… Σε αντίθεση με τα κόμματα της αντιπολίτευσης που ελάχιστα καρπούνται τη ραγδαία φθορά της κυβέρνησης, ένα κύμα διαμαρτυρίας αν αποκτήσει "σάρκα" και "οστά" μπορεί να σαρώσει τα πάντα στο διάβα του…
Αν δεν ήταν το κίνημα "παραιτηθείτε" της 15ης Ιουνίου, θα ήταν το "φύγετε" ή το "ξεκουμπιστείτε" κάποιας άλλης ημερομηνίας. Αν δεν ήταν τα πρόσωπα που είναι στη συντονιστική επιτροπή θα ήταν κάποια άλλα παρόμοιας προέλευσης και ποιότητας. Ίσως υπάρχουν εκεί έξω χιλιάδες με παρόμοια κριτήρια.
Τα πράγματα αλλάζουν από εξελίξεις που αιφνιδιάζουν… Πάρα πέντε είναι νωρίς, και πέντε είναι αργά συνήθιζε να λέει ένα επαγγελματίας επαναστάτης ο Βλαδίμηρος Ίλιτς Ουλιάνωφ...
Όταν μια κυβέρνηση δίνει τόση σημασία και κάνει τόση φασαρία για μια συγκέντρωση διαμαρτυρίας σημαίνει πως κάτι φοβάται. Οι κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνθήκες όντως δικαιολογούν αυτή την ανησυχία. Καμιά κυβέρνηση δεν μακροημέρευσε όταν το 70-80% της κοινής γνώμης την χαρακτήριζε κυβέρνηση απατεώνων ή ψευτών. Πόσω μάλλον σε συνθήκες οικονομικής συστολής, κατασχέσεων και διεύρυνσης της φτώχειας.