Ο πλανήτης διαθέτει ένα τουλάχιστον μεγάλο ηφαίστειο πάγου, το Αχούνα Μονς, το οποίο εκτιμάται ότι δημιουργήθηκε σχετικά πρόσφατα, πριν από περίπου 200 εκατομμύρια χρόνια
Τα τελευταία στοιχεία για τον νάνο πλανήτη Δήμητρα που έστειλε στη Γη το διαστημικό σκάφος Dawn (Αυγή) της NASA και αποκαλύπτουν την ύπαρξη ενός τεράστιου «κρυοηφαιστείου» που... ξερνά λιωμένο πάγο αντί για καυτή λάβα, καθώς επίσης και πολλών μικρομεσαίων κρατήρων και αρκετών επιφανειακών ρωγμών.
Όλα αυτά είναι ενδείξεις έντονων και πολυπλοκων εσωτερικών γεωλογικών διαδικασιών που θυμίζουν αντίστοιχες στη Γη.
Για πρώτη φορά οι επιστήμονες παρουσίασαν, σε έξι ξεχωριστές επιστημονικές δημοσιεύσεις στο περιοδικό "Science", την πιο ολοκληρωμένη μέχρι σήμερα -και απρόσμενη- εικόνα για το μεγαλύτερο αντικείμενο στη ζώνη των αστεροειδών μεταξύ 'Αρη και Δία. Το Dawn συνεχίζει να βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Δήμητρα και να στέλνει νέα δεδομένα.
Με βάση τα έως τώρα στοιχεία, η Δήμητρα διαθέτει ένα τουλάχιστον μεγάλο ηφαίστειο πάγου (γνωστό και ως κρυοηφαίστειο), το Αχούνα Μονς, το οποίο εκτιμάται ότι δημιουργήθηκε σχετικά πρόσφατα, πριν από περίπου 200 εκατομμύρια χρόνια. Δεν πιστεύεται ότι έκτοτε έχει γίνει άλλη έκρηξη του ηφαιστείου.
Προς το παρόν παραμένει ασαφές με ποια υλικά τροφοδοτείται το «κρυομάγμα» του εν λόγω ηφαιστείου, ύψους περίπου τεσσάρων χιλιομέτρων, που είναι και το υψηλότερο όρος της Δήμητρας, περίπου το ήμισυ του Έβερεστ. Το «κρυομάγμα» πιθανώς αποτελείται από ένα μείγμα αλάτων χλωρίου ή αμμωνίας και παγωμένου νερού. Πιθανά - αλλά όχι σίγουρα- «κρυοηφαίστεια» έχουν εντοπιστεί επίσης στον Πλούτωνα και ίσως στον δορυφόρο Τιτάνα του Κρόνου. Πάντως ορισμένοι πλανητικοί επιστήμονες δεν έχουν ακόμη πεισθεί ότι όντως το Αχούνα Μονς είναι «κρυοηφαίστειο» και περιμένουν περισσότερα στοιχεία επ' αυτού.
Άλλα στοιχεία δείχνουν ότι η επιφάνεια του νάνου πλανήτη, όπου η μέση θερμοκρασία είναι μείον 113 βαθμοί Κελσίου, αποτελείται από ένα παράξενο μείγμα βράχων και πάγου σε ποσοστό 60% και 40% αντίστοιχα, που οι επιστήμονες δεν έχουν δει αλλού στο ηλιακό μας σύστημα.
Η Δήμητρα (Ceres), που έχει ηλικία 4,5 δισ. ετών, διαθέτει στην επιφάνειά της πολύ νερό σε μορφή πάγου, η προέλευση του οποίου παραμένει επίσης απροσδιόριστη. Δεν αποκλείεται μάλιστα να υπάρχουν μεγάλες ποσότητες υπόγειου νερού ή και ένας υπόγειος ωκεανός, όπως στον δορυφόρο Εγκέλαδο, αν και το πιθανότερο είναι ότι αυτός υπήρξε κάποτε, αλλά όχι πια σήμερα. Ό,τι κι αν συμβαίνει, οι ερευνητές θεωρούν πιθανό ότι η Δήμητρα μπορεί ακόμη και τώρα να φιλοξενήσει (μικροβιακή) ζωή.
Ακόμη, οι επιστήμονες ανακάλυψαν στο νάνο πλανήτη φορτισμένα ηλιακά σωματίδια, καθώς ο ηλιακός άνεμος αλληλεπιδρά με τη Δήμητρα, από το οποίο συμπεραίνεται ότι η τελευταία ίσως διαθέτει μια ασθενή ατμόσφαιρα.
Το «Dawn», μία αποστολή κόστους 467 εκατομμυρίων δολαρίων, εκτοξεύθηκε το το 2007. Μεταξύ Ιουλίου 2011-Σεπτεμβρίου 2012 τέθηκε σε τροχιά γύρω από τον μεγάλο αστεροειδή Εστία (το δεύτερο μεγαλύτερη σώμα στη ζώνη αστεροειδών μεταξύ Άρη-Δία) και τον Μάρτιο του 2015 έφθασε στη Δήμητρα. Είναι η πρώτη διαστημοσυσκευή στην ιστορία που στο ίδιο ταξίδι τέθηκε σε τροχιά γύρω από δύο διαδοχικά ουράνια σώματα.
Πρόσφατα η NASA επεξέτεινε για μια διετία την αποστολή του Dawn και, παράλληλα, έδωσε εντολή στο σκάφος να ανέβει σε υψηλότερη τροχιά, στα 1.460 χιλιόμετρα, από τα 385 χλμ. που εκινείτο έως τώρα. Ο λόγος είναι για να εξοικονομηθούν καύσιμα (υδραζίνη), που θα επιτρέψουν την παράταση της αποστολής. Το σκάφος θα συνεχίσει να μελετά την μορφολογία της Δήμητρας και τις γεωλογικές διαδικασίες της.
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ
Οι πρώτες θεαματικές φωτογραφίες του βορείου πόλου του Δία από το Juno
Το διαστημικό σκάφος Juno (Ήρα) της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) έστειλε στη Γη τις πρώτες κοντινές φωτογραφίες που έχουν τραβηχτεί ποτέ από το βόρειο πόλο του Δία.
Οι θεαματικές εικόνες αποκαλύπτουν νέφη, καταιγίδες και μετωρολογικές συνθήκες που δεν έχουν παρατηρηθεί ποτέ σε κανέναν άλλο από τους αέριους γίγαντες πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, από τους οποίους ο Δίας είναι ο μεγαλύτερος.
Το σκάφος πραγματοποίησε το πρώτο κοντινό πέρασμά του από τον Δία (θα ακολουθήσουν άλλα 35), κατεβαίνοντας σε ύψος περίπου 4.200 χιλομέτρων πάνω από τα περιδινούμενα πολύχρωμα πυκνά σύννεφα του πλανήτη.
«Η πρώτη εικόνα που έχουμε από τον βόρειο πόλο του Δία, δεν μοιάζει με τίποτε που έχουμε δει ή φανταστεί έως τώρα», δήλωσε ο επικεφαλής επιστήμων της αποστολής Σκοτ Μπόλτον του Νοτιοδυτικού Ινστιτούτου Ερευνών στο Σαν Αντόντιο του Τέξας.
«Ο βόρειος πόλος είναι πιο μπλε από τα άλλα μέρη του πλανήτη και μαίνονται εκεί πολλές καταιγίδες. Δεν διακρίνονται καθόλου οι συνηθεις διαμήκεις ζώνες και λωρίδες, έτσι η όλη εικόνα δύσκολα αναγνωρίζεται ως Δίας. Βλέπουμε επίσης ενδείξεις σκιών που δημιουργούν τα νέφη», πρόσθεσε.
Ακόμη, τα υπέρυθρα όργανα του Juno ανίχνευσαν μυστηριώδη θερμά και ψυχρά σημεία τόσο στο βόρειο όσο και στο νότιο πόλο, που δεν έχουν ξαναπαρητηρηθεί. Επίσης, για πρώτη φορά οι επιστήμονες είδαν σε όλο το μεγαλείο του το πολύ φωτεινό σέλας του νοτίου πόλου του Δία.
Το Juno, κόστους 1,1 δισ. δολαρίων, εκτοξεύθηκε από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ της Φλόριντα το 2011 και έφθασε στον Δία στις 4 Ιουλίου 2016. Το σκάφος διαγράφει πλέον μια ελλειπτική τροχιά γύρω από τον πλανήτη, η οποία ολοκληρώνεται σε 53 μέρες. Η επόμενη στενή προσέγγιση του Δία θα συμβεί στις 19 Οκτωβρίου, οπότε το σκάφος θα τεθεί σε ακόμα πιο κοντινή τροχιά διάρκειας 14 ημερών. Τον Φεβρουάριο του 2018 θα αυτοκαταστραφεί «βουτώντας» στον γιγάντιο πλανήτη.
Έως τότε, οι επιστήμονες ελπίζουν να έχουν δώσει απάντηση στο κεντρικό ερώτημα αν ο Δίας -που έχει διάμετρο 11 φορές και μάζα 300 φορές μεγαλύτερη από τη Γη- διαθέτει ή όχι στερεό πυρήνα κάτω από τη νεφελώδη «πανοπλία» του ή αν απλώς τα αέριά του γίνονται όλο και πιο πυκνά, όσο κανείς κατεβαίνει προς το κέντρο του.
Ο Δίας μοιάζει αρκετά με άστρο, καθώς αποτελείται κυρίως από υδρογόνο και ήλιο, όπως ο Ήλιος. Λόγω της μεγάλης πίεσης, το υδρογόνο εκτιμάται ότι μετατρέπεται σε ηλεκτρικά αγώγιμο υγρό και αυτό το «μεταλλικό» υδρογόνο γεννά το ισχυρό μαγνητικό πεδίο του. Το πιο γνωστό χαρακτηριστικό του πλανήτη είναι η «Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα» του, μια γιγάντια θύελλα με πλάτος διπλάσιο της Γης.
Πηγή: http://www.skai.gr/news/technology/article/323800/oi-protes-theamatikes-fotografies-tou-voreiou-polou-tou-dia-apo-to-juno/
Όλα αυτά είναι ενδείξεις έντονων και πολυπλοκων εσωτερικών γεωλογικών διαδικασιών που θυμίζουν αντίστοιχες στη Γη.
Για πρώτη φορά οι επιστήμονες παρουσίασαν, σε έξι ξεχωριστές επιστημονικές δημοσιεύσεις στο περιοδικό "Science", την πιο ολοκληρωμένη μέχρι σήμερα -και απρόσμενη- εικόνα για το μεγαλύτερο αντικείμενο στη ζώνη των αστεροειδών μεταξύ 'Αρη και Δία. Το Dawn συνεχίζει να βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Δήμητρα και να στέλνει νέα δεδομένα.
Με βάση τα έως τώρα στοιχεία, η Δήμητρα διαθέτει ένα τουλάχιστον μεγάλο ηφαίστειο πάγου (γνωστό και ως κρυοηφαίστειο), το Αχούνα Μονς, το οποίο εκτιμάται ότι δημιουργήθηκε σχετικά πρόσφατα, πριν από περίπου 200 εκατομμύρια χρόνια. Δεν πιστεύεται ότι έκτοτε έχει γίνει άλλη έκρηξη του ηφαιστείου.
Προς το παρόν παραμένει ασαφές με ποια υλικά τροφοδοτείται το «κρυομάγμα» του εν λόγω ηφαιστείου, ύψους περίπου τεσσάρων χιλιομέτρων, που είναι και το υψηλότερο όρος της Δήμητρας, περίπου το ήμισυ του Έβερεστ. Το «κρυομάγμα» πιθανώς αποτελείται από ένα μείγμα αλάτων χλωρίου ή αμμωνίας και παγωμένου νερού. Πιθανά - αλλά όχι σίγουρα- «κρυοηφαίστεια» έχουν εντοπιστεί επίσης στον Πλούτωνα και ίσως στον δορυφόρο Τιτάνα του Κρόνου. Πάντως ορισμένοι πλανητικοί επιστήμονες δεν έχουν ακόμη πεισθεί ότι όντως το Αχούνα Μονς είναι «κρυοηφαίστειο» και περιμένουν περισσότερα στοιχεία επ' αυτού.
Άλλα στοιχεία δείχνουν ότι η επιφάνεια του νάνου πλανήτη, όπου η μέση θερμοκρασία είναι μείον 113 βαθμοί Κελσίου, αποτελείται από ένα παράξενο μείγμα βράχων και πάγου σε ποσοστό 60% και 40% αντίστοιχα, που οι επιστήμονες δεν έχουν δει αλλού στο ηλιακό μας σύστημα.
Η Δήμητρα (Ceres), που έχει ηλικία 4,5 δισ. ετών, διαθέτει στην επιφάνειά της πολύ νερό σε μορφή πάγου, η προέλευση του οποίου παραμένει επίσης απροσδιόριστη. Δεν αποκλείεται μάλιστα να υπάρχουν μεγάλες ποσότητες υπόγειου νερού ή και ένας υπόγειος ωκεανός, όπως στον δορυφόρο Εγκέλαδο, αν και το πιθανότερο είναι ότι αυτός υπήρξε κάποτε, αλλά όχι πια σήμερα. Ό,τι κι αν συμβαίνει, οι ερευνητές θεωρούν πιθανό ότι η Δήμητρα μπορεί ακόμη και τώρα να φιλοξενήσει (μικροβιακή) ζωή.
Ακόμη, οι επιστήμονες ανακάλυψαν στο νάνο πλανήτη φορτισμένα ηλιακά σωματίδια, καθώς ο ηλιακός άνεμος αλληλεπιδρά με τη Δήμητρα, από το οποίο συμπεραίνεται ότι η τελευταία ίσως διαθέτει μια ασθενή ατμόσφαιρα.
Το «Dawn», μία αποστολή κόστους 467 εκατομμυρίων δολαρίων, εκτοξεύθηκε το το 2007. Μεταξύ Ιουλίου 2011-Σεπτεμβρίου 2012 τέθηκε σε τροχιά γύρω από τον μεγάλο αστεροειδή Εστία (το δεύτερο μεγαλύτερη σώμα στη ζώνη αστεροειδών μεταξύ Άρη-Δία) και τον Μάρτιο του 2015 έφθασε στη Δήμητρα. Είναι η πρώτη διαστημοσυσκευή στην ιστορία που στο ίδιο ταξίδι τέθηκε σε τροχιά γύρω από δύο διαδοχικά ουράνια σώματα.
Πρόσφατα η NASA επεξέτεινε για μια διετία την αποστολή του Dawn και, παράλληλα, έδωσε εντολή στο σκάφος να ανέβει σε υψηλότερη τροχιά, στα 1.460 χιλιόμετρα, από τα 385 χλμ. που εκινείτο έως τώρα. Ο λόγος είναι για να εξοικονομηθούν καύσιμα (υδραζίνη), που θα επιτρέψουν την παράταση της αποστολής. Το σκάφος θα συνεχίσει να μελετά την μορφολογία της Δήμητρας και τις γεωλογικές διαδικασίες της.
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ
Οι πρώτες θεαματικές φωτογραφίες του βορείου πόλου του Δία από το Juno
Το διαστημικό σκάφος Juno (Ήρα) της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) έστειλε στη Γη τις πρώτες κοντινές φωτογραφίες που έχουν τραβηχτεί ποτέ από το βόρειο πόλο του Δία.
Οι θεαματικές εικόνες αποκαλύπτουν νέφη, καταιγίδες και μετωρολογικές συνθήκες που δεν έχουν παρατηρηθεί ποτέ σε κανέναν άλλο από τους αέριους γίγαντες πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, από τους οποίους ο Δίας είναι ο μεγαλύτερος.
Το σκάφος πραγματοποίησε το πρώτο κοντινό πέρασμά του από τον Δία (θα ακολουθήσουν άλλα 35), κατεβαίνοντας σε ύψος περίπου 4.200 χιλομέτρων πάνω από τα περιδινούμενα πολύχρωμα πυκνά σύννεφα του πλανήτη.
«Η πρώτη εικόνα που έχουμε από τον βόρειο πόλο του Δία, δεν μοιάζει με τίποτε που έχουμε δει ή φανταστεί έως τώρα», δήλωσε ο επικεφαλής επιστήμων της αποστολής Σκοτ Μπόλτον του Νοτιοδυτικού Ινστιτούτου Ερευνών στο Σαν Αντόντιο του Τέξας.
«Ο βόρειος πόλος είναι πιο μπλε από τα άλλα μέρη του πλανήτη και μαίνονται εκεί πολλές καταιγίδες. Δεν διακρίνονται καθόλου οι συνηθεις διαμήκεις ζώνες και λωρίδες, έτσι η όλη εικόνα δύσκολα αναγνωρίζεται ως Δίας. Βλέπουμε επίσης ενδείξεις σκιών που δημιουργούν τα νέφη», πρόσθεσε.
Ακόμη, τα υπέρυθρα όργανα του Juno ανίχνευσαν μυστηριώδη θερμά και ψυχρά σημεία τόσο στο βόρειο όσο και στο νότιο πόλο, που δεν έχουν ξαναπαρητηρηθεί. Επίσης, για πρώτη φορά οι επιστήμονες είδαν σε όλο το μεγαλείο του το πολύ φωτεινό σέλας του νοτίου πόλου του Δία.
Το Juno, κόστους 1,1 δισ. δολαρίων, εκτοξεύθηκε από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ της Φλόριντα το 2011 και έφθασε στον Δία στις 4 Ιουλίου 2016. Το σκάφος διαγράφει πλέον μια ελλειπτική τροχιά γύρω από τον πλανήτη, η οποία ολοκληρώνεται σε 53 μέρες. Η επόμενη στενή προσέγγιση του Δία θα συμβεί στις 19 Οκτωβρίου, οπότε το σκάφος θα τεθεί σε ακόμα πιο κοντινή τροχιά διάρκειας 14 ημερών. Τον Φεβρουάριο του 2018 θα αυτοκαταστραφεί «βουτώντας» στον γιγάντιο πλανήτη.
Έως τότε, οι επιστήμονες ελπίζουν να έχουν δώσει απάντηση στο κεντρικό ερώτημα αν ο Δίας -που έχει διάμετρο 11 φορές και μάζα 300 φορές μεγαλύτερη από τη Γη- διαθέτει ή όχι στερεό πυρήνα κάτω από τη νεφελώδη «πανοπλία» του ή αν απλώς τα αέριά του γίνονται όλο και πιο πυκνά, όσο κανείς κατεβαίνει προς το κέντρο του.
Ο Δίας μοιάζει αρκετά με άστρο, καθώς αποτελείται κυρίως από υδρογόνο και ήλιο, όπως ο Ήλιος. Λόγω της μεγάλης πίεσης, το υδρογόνο εκτιμάται ότι μετατρέπεται σε ηλεκτρικά αγώγιμο υγρό και αυτό το «μεταλλικό» υδρογόνο γεννά το ισχυρό μαγνητικό πεδίο του. Το πιο γνωστό χαρακτηριστικό του πλανήτη είναι η «Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα» του, μια γιγάντια θύελλα με πλάτος διπλάσιο της Γης.
Πηγή: http://www.skai.gr/news/technology/article/323800/oi-protes-theamatikes-fotografies-tou-voreiou-polou-tou-dia-apo-to-juno/