Η έννοια του πρωτογενούς αποτελέσματος (όπως είναι πιο σωστό να λέγεται) είναι, λίγο ως πολύ, γνωστή. Στην περίπτωση ενός κράτους, είναι το αποτέλεσμα το οποίο παράγεται από την εκτέλεση του προϋπολογισμού γενικής κυβέρνησης, ΠΡΙΝ την πληρωμή των τόκων. Δηλαδή, το αποτέλεσμα το οποίο παράγεται αφαιρώντας από τα συνολικά κρατικά έσοδα, τα συνολικά έξοδα της γενικής κυβέρνησης, χωρίς να λαμβάνονται υπόψιν οι τόκοι που πληρώθηκαν το συγκεκριμένο έτος. Φυσικά, αυτό μπορεί να είναι, είτε θετικό, είτε αρνητικό.
Είναι ευνόητο ότι από το είδος και το ύψος του πρωτογενούς αποτελέσματός της, σ’ ένα μεγάλο βαθμό, εξαρτάται η φερεγγυότητα μιας χώρας. Ίσως είναι πλεονασμός, αλλά καλό είναι να αναφερθεί ότι, όταν μία χώρα έχει υψηλό δείκτη χρέους αλλά δεν παράγει πρωτογενές πλεόνασμα ικανοποιητικού μεγέθους, τότε το χρέος της αυξάνεται (λόγω του αυξημένου δανεισμού για την κάλυψη των υποχρεώσεών της). Βέβαια είναι αυτονόητο ότι, με την κατάσταση του Ελληνικού χρέους να είναι αυτή που είναι, η Ελλάδα πρέπει να παράγει μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα, ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ. Το κρίσιμο ερώτημα λοιπόν είναι, "Πόσο μεγάλα;"…
Οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης (όχι μόνο η Γερμανία, κάπου 10-14 θέλουν 5 έως 15 χρόνια διάρκειας) ζητούν μεσοπρόθεσμα να φτάνει το 3.5% του Α.Ε.Π. Η Ελληνική ζητά να φτάνει το 2, άντε το 2,5% και το Δ.Ν.Τ., ιδανικά, θέλει να ορισθεί στο 1,5%. Οι διαφορές, αν και μοιάζουν μικρές δεν είναι. Το 1% του Ελληνικού Α.Ε.Π. ισούται με €1,8 δις. Και ο ΕΝΦΙΑ ενός έτους ισοδυναμεί με το 1,5%...
Ποιος έχει δίκιο, λοιπόν; Οι Ευρωπαίοι εταίροι, η κυβέρνηση ή το Ταμείο; Ποιο πρέπει να είναι το ακριβές ποσοστό πρωτογενούς πλεονάσματος που πρέπει να διατηρεί η Ελλάδα, ώστε το χρέος της να είναι διαχειρίσιμο; Όποιο και αν είναι, μπορεί να είναι διατηρήσιμο διαχρονικά; Υπάρχει εναλλακτική; Μέχρι πότε πρέπει η Ελλάδα, αντικειμενικά, να διατηρεί μεγάλου ύψους πλεονάσματα; Τα ερωτήματα πολλά και, τα περισσότερα, εξαιρετικά σημαντικά και κρίσιμα για το (οικονομικό και όχι μόνο) μέλλον της χώρας…
Καταρχήν θα πρέπει να πούμε ότι, όπως στην περίπτωση του ποσοστού που καθορίζει την βιωσιμότητα ή μη του χρέους, δεν υπάρχει συγκεκριμένος κανόνας, ο οποίος ν’ ακολουθείται διεθνώς. Παρατηρώντας όμως κάποιος τις υπάρχουσες υποχρεώσεις σε βάθος χρόνου και χρησιμοποιώντας απλή αριθμητική, μπορεί να δει ότι οι αριθμοί δείχνουν προς την κατεύθυνση του 3%. Ίσως και λίγο παραπάνω. Αλλά ένα τέτοιο ποσοστό, δεν είναι εφικτός στόχος για την Ελληνική οικονομία. Τουλάχιστον όχι μετά το 2015, την κατάσταση της πραγματικής οικονομίας όπως είναι σήμερα και τις εφαρμοζόμενες δημοσιονομικές πολιτικές.
Μια ορθολογική στρατηγική θα ήταν, να επιδιωχθούν υψηλά (3-5%) πρωτογενή πλεονάσματα τα πρώτα λίγα χρόνια (3-4) και μετά να δοθεί περιθώριο μικρότερων πλεονασμάτων (1,5-2%), για μία πενταετία ή και περισσότερο. Ώστε να υπάρχει αξιόλογο περιθώριο να διοχετευθεί το περίσσευμα σε δημόσιες επενδύσεις. Αποκλειστικά! Όχι σε κοινωνικό κράτος (όπως ακούσαμε πρόσφατα από τον Euclid), όχι σε διορισμούς, όχι σε οτιδήποτε άλλο!
Κατόπιν θα έπρεπε να τεθεί στόχος για σταθερά πλεονάσματα 2-2,5%. Αλλιώς το χρέος δεν θα ήταν διαχειρίσιμο. Εκτός εάν, τα μεσοπρόθεσμα μέτρα απομείωσης, έφερναν την συνολική διάρκεια αποπληρωμής του παρόντος χρέους, στα 100 έως 120 χρόνια. Πράγμα όχι και τόσο πιθανό να συμβεί, ανεξάρτητα από τις (όποιες) συνθήκες, υπό τις οποίες θα γίνει η μεσοπρόθεσμη ελάφρυνση…
Όπως και να έχει, αντί αυτής της στρατηγικής, ζητήθηκε από την Ελλάδα (και αυτή το αποδέχθηκε, την Δευτέρα στο Eurogroup), να τηρήσει πρωτογενή πλεονάσματα 3.5%, για αρκετά χρόνια. Αυτή η απόφαση δημιουργεί προβλήματα. Αλλά, προς Θεού, μην θεωρηθεί ότι δεν είναι εφαρμόσιμη. Με τις πολιτικές οι οποίες ακολουθούνται από το Μαξίμου τώρα, σίγουρα τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα. Έως και ακατόρθωτα. Οι πολιτικές όμως αλλάζουν. Με πολλούς τρόπους…
Ποιος είναι ο λόγος όμως, που επιμένουν τόσο πολύ οι εταίροι; Γιατί δεν ακολουθούν τις υποδείξεις του "σκληρού" Δ.Ν.Τ. για πλεονάσματα του 1,5%; Προσπαθούν να εκδικηθούν την Ελλάδα για τις ανεύθυνες πολιτικές που την έφεραν σε τόσο μεγάλη κρίση και την αντιδραστική της στάση όλα αυτά τα χρόνια, όπως λέγεται;
Όχι, βέβαια! Αυτή η ιστορία με την δήθεν εκδικητικότητά των Ευρωπαίων, πρέπει να σταματήσει, επιτέλους. Δεν προσφέρει σε κανέναν τίποτα. Πόσο εκδικητικός μπορεί να είναι κάποιος ο οποίος σε δανείζει καμιά τρακοσαριά δισεκατομμύρια (περίπου τόσα θα έχει δανειστεί η Ελλάδα από την Τρόικα, στο τέλος του 3ου Μνημονίου);
Οι λόγοι για τους οποίους οι Ευρωπαίοι επιμένουν στο 3.5% είναι δύο:
Α. Είναι αδύνατον, πολιτικά (και όχι μόνο), για ΟΛΕΣ τις Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να δώσουν σημαντική ελάφρυνση χρέους στην Ελλάδα, πριν αυτή ολοκληρώσει με επιτυχία το Πρόγραμμα. Και όσο το Ελληνικό χρέος έχει την διάρθρωση που έχει σήμερα, το πρωτογενές πλεόνασμα, πρέπει να βρίσκεται στο 3.5%.
Αλλά οκτώ χρόνια και τρία προγράμματα, είναι πολλά. Για οποιονδήποτε. Εάν η Ελλάδα μπει σε ενάρετο δημοσιονομικό δρόμο και αρχίσει "να πατά γερά" στα πόδια της, το θέμα θα εξετασθεί με διαφορετικά κριτήρια. Μέχρι τότε όμως, κανείς δεν θα τολμήσει να δώσει αξιόλογη απομείωση χρέους. Διότι τότε θα μπορούσε, εύκολα, να κατηγορηθεί για κακοδιαχείριση δημοσίου χρήματος. Και αυτό, εκτός από τις αυτονόητες πολιτικές, επιφέρει και ΠΟΙΝΙΚΕΣ ευθύνες για όποιον το αποτολμήσει…
Β. Η έλλειψη εμπιστοσύνης προς την Ελλάδα. Οι αλλεπάλληλες παλινωδίες των (πολλών) Ελληνικών κυβερνήσεων, οι αντιδράσεις των Ελλήνων και η όλη συμπεριφορά που επέδειξε η Ελλάδα από το 2009 (τα παραδείγματα πολλά και σε ΟΛΕΣ τις περιόδους διακυβέρνησης, από τότε), έχουν οδηγήσει σε απόλυτη απώλεια αξιοπιστίας. Και όχι μόνο. Μετά από όσα έχουν συμβεί, οι Ευρωπαίοι αμφιβάλλουν ακόμη και για την ακριβή αντίληψη της πραγματικότητας που έχουν οι Έλληνες. Ή την πραγματική τους διάθεση να κάνουν όσα είναι αναγκαία, για να ξεφύγουν από την κρίση.
Και όχι άδικα. Εσείς δηλαδή, αν είχατε ένα παιδί εντελώς απείθαρχο, το οποίο τα "κάνει συνεχώς μαντάρα", στο σχολείο και οπουδήποτε αλλού, θα του λέγατε "μπράβο"; Και θα συνοδεύατε επιπλέον την επιβράβευση με π.χ. έξτρα χαρτζιλίκι ή άλλα "χατίρια"; Σοβαροί να είμαστε…
Πολλοί ισχυρίζονται ότι καμία χώρα δεν έχει καταφέρει να διατηρήσει πρωτογενή πλεονάσματα, τέτοιου ύψους. Πράγμα που δεν είναι σωστό. Π.χ. η Ιταλία κρατά υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα για αρκετά χρόνια. Αλλά και έτσι να ήταν, λέτε οι εταίροι να μην το ξέρουν; Ή μήπως πιστεύει κανείς ότι, πριν και πάνω απ’ όλα, δεν θέλουν να πάρουν, όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων τους, πίσω; Αυτό, κυρίως (για να μην πω μόνο) θέλουν. Οτιδήποτε άλλο, έρχεται δεύτερο. Είπαμε, υπάρχουν και ποινικές ευθύνες…
Επομένως, μέχρι και το τέλος του νέου Προγράμματος του Δ.Ν.Τ. (κάπου στο 2020, λογικά), θα πρέπει να καταλάβουμε ότι έχουμε "εγκλωβιστεί", σε πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 3.5%. Σε εκείνο το χρονικό σημείο, και ανάλογα των αποτελεσμάτων που θα έχουμε επιτύχει, θα εξαρτηθεί αν και για πόσο θα πρέπει να συνεχίσουμε στους ίδιους ρυθμούς. Σε απλά Ελληνικά, είναι στο χέρι μας, περισσότερο από ότι είναι στο χέρι οποιουδήποτε άλλου. Από εμάς εξαρτάται, λοιπόν. Και αυτό, είναι αναμφισβήτητο…
Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr
Twitter: @Marketelf
Facebook: Peter Lazos
Σ.Σ. 1 Η "μονιμοποίηση" του πρωτογενούς πλεονάσματος στο 3.5% χαλάει, κατά ένα μέρος (το υπόλοιπό προέρχεται από εφικτές περικοπές δαπανών), και τα σχέδια της αντιπολίτευσης για φοροελαφρύνσεις, όταν αναλάβει την εξουσία. Θεωρητικά, οι άπειρα πιο ρεαλιστικές και μεταρρυθμιστικές πολιτικές που προτείνει, δίνουν σημαντικό πλεονέκτημα σε μία μελλοντική διαπραγμάτευση ως προς το συγκεκριμένο θέμα. Και αυτές όμως, παραμένουν "έρμαια" της κρίσης των συνολικών αποτελεσμάτων, τα οποία θα πρέπει να έχουν επιτευχθεί μέχρι τις αρχές του 2020. Πάντως, η "χαλάστρα" που προήλθε από την απόφαση του Eurogroup, είναι "χαλάστρα"…
Σ.Σ. 2 Η "σοβαρότητα", εν τω μεταξύ, "ξεχειλίζει" από τα παντζάκια. Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος αποδέχθηκε εγγράφως την επιβολή νέων δημοσιονομικών μέτρων (σίγουρα για 2018-20 και μετά… έχει ο Θεός). Και μάλιστα χωρίς αυτά να συγκεκριμενοποιηθούν με αριθμούς και ποσά (να ξέρουμε τουλάχιστον, τι θα πληρώσουμε, δηλαδή). Χθες ο κύριος Λιάκος, άνθρωπος των αγορών (όντως είναι, πράγμα εξαιρετικά εντυπωσιακό και απογοητευτικό, συνάμα), μας είπε ότι "Η Ελλάδα δεν μπορεί να δεχθεί επιπλέον δημοσιονομικά μέτρα". Μας δουλεύουν; Μας κοροϊδεύουν μπροστά στα μάτια μας; Αγγλικά, να διαβάσουν την απόφαση του Eurogroup δεν ξέρουν; Τι στο καλό συμβαίνει;
http://www.capital.gr/story/3175399