Την αποτυχία της επιλογής της κυβέρνησης να αυξάνει τους φόρους για να μην περικόπτει δαπάνες αποδεικνύει η ομολογία του υπουργείου Οικονομικών ότι το 2017 θα εισπραχθούν τελικώς 945 εκατ. ευρώ λιγότερα έναντι του στόχου από άμεσους φόρους εισοδήματος.Οπως συνέβη, όμως, και το 2016, μια σειρά από έκτακτα έσοδα θα ενισχύσει το πλεόνασμα του 2017 οδηγώντας σε υπέρβαση τον στόχο. Ωστόσο πηγές από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, τις Βρυξέλλες και τη Φρανκφούρτη συγκλίνουν στο ότι τα έκτακτα έσοδα (one-off) της διετίας 2016-2017 δεν θα επαναληφθούν το 2018, και έτσι η επίτευξη του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ την επόμενη χρονιά είναι αυτή τη στιγμή στον αέρα.
Φαίνεται πλέον καθαρά στους αριθμούς ότι ο συνδυασμός των φόρων Τσακαλώτου και των εισφορών Κατρούγκαλου με τον οποίο έκλεισε η πρώτη αξιολόγηση τον Μάιο του 2016 εξάντλησε τη δυναμική του, επιβάρυνε τη ρευστότητα και την πραγματική οικονομία και ανάγκασε χιλιάδες ελεύθερους επαγγελματίες να περάσουν στη μαύρη οικονομία.
Ο λογαριασμός αυτής της αποτυχίας θα έρθει τους επόμενους μήνες είτε με τη μορφή νέων μέτρων το 2018, είτε με την επιβολή της μείωσης του αφορολόγητου μαζί με τη μείωση των συντάξεων από 1/1/2019 και την επ’ αόριστον αναβολή των θετικών αντίμετρων της κυβέρνησης.
Η εξέλιξη αυτή όμως δείχνει και ότι παρά τα πολύ μεγάλα εισπρακτικά όπλα που δεν είχε στο παρελθόν αλλά πλέον διαθέτει και χρησιμοποιεί κατά κόρον το υπουργείο Οικονομικών (online διασύνδεση με τραπεζικούς λογαριασμούς, κατασχέσεις, capital controls, διώξεις κ.λπ.), η φοροδοτική ικανότητα των Ελλήνων έχει εξαντληθεί.
Η κυβέρνηση έχασε έτσι το μεγάλο στοίχημα που είχε βάλει για πρωτογενή πλεονάσματα με αυξήσεις φόρων αντί για περικοπές δαπανών, καθώς δεν μπορεί πλέον να προσβλέπει σε νέες αυξήσεις φόρων για να καλύψει την τρύπα του 1 δισ. που άνοιξε στα φορολογικά έσοδα το 2017. Για να πείσει τους δανειστές, μπορεί πλέον να μιλά αόριστα για ενεργοποίηση του κόφτη, ταχύτερη εφαρμογή των ψηφισμένων περικοπών στις συντάξεις (κατάργηση της προσωπικής διαφοράς) και νέα μείωση του αφορολόγητου στα 5.700 ευρώ.
Το νέο αφήγημα της κυβέρνησης, προκειμένου να δικαιολογήσει γιατί (μέσα σε 5 μήνες) πρόλαβε και έπεσε έξω 1,8 δισ. στα έσοδα και 1,15 δισ. στις εισπράξεις άμεσων φόρων (εκ των οποίων τα 945 εκατ. από φόρους εισοδήματος φυσικών προσώπων), είναι ότι για την αστοχία αυτή φταίει η φοροδιαφυγή.
Στο προσχέδιο του Προϋπολογισμού η κυβέρνηση λέει ότι η υστέρηση οφείλεται στη «μείωση της φορολογικής βάσης». Από το οικονομικό επιτελείο διευκρίνισαν ότι εννοούν πως δηλώθηκαν λιγότερα εισοδήματα απ’ όσα υπολόγιζαν ως τον περασμένο Μάιο. Μπερδεύουν όμως, λόγω της ταραχής τους πιθανώς, ότι αν επρόκειτο όντως για μείωση των δηλωθέντων εισοδημάτων, έπρεπε να μιλούν για μείωση της φορολογητέας ύλης και όχι για μείωση της φορολογικής βάσης, που σημαίνει ότι μειώθηκαν αυτοί που πληρώνουν φόρους (αν π.χ. έκλεισαν τις επιχειρήσεις τους, μετανάστευσαν ή τα εισοδήματά τους έπεσαν το 2016 κάτω από το αφορολόγητο όριο).
Οπως και να έχει, η μείωση της φορολογικής βάσης φέρνει πιο κοντά τα μέτρα του 2019 και του 2020. Αυτό αποδεικνύεται και από όσα λέει στη σελίδα 11 το ίδιο το προσχέδιο. Εκεί αναφέρει ότι η κυβέρνηση προωθεί (για μετά το 2018) ένα πακέτο μέτρων με στόχο «την εξοικονόμηση ύψους 2% του ΑΕΠ, που θα προέρχεται ισομερώς από τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης εισοδήματος για τα φυσικά πρόσωπα, με έναρξη εφαρμογής το 2020, και από τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, με μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης, που θα εφαρμοστεί από το 2019».
Με δεδομένη τη μείωση της φορολογικής βάσης το 2017, αντιμετωπίζει ως διεύρυνση της φορολογικής βάσης τη μείωση του αφορολόγητου το 2019, ώστε να πληρώνουν φόρους και οι φτωχότεροι, που σήμερα δεν πληρώνουν!
Καμουφλάζ της αποτυχίας
Τα 1,15 δισ. ευρώ που η κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι θα λείψει φέτος από άμεσους φόρους είναι ένα τεράστιο ποσό και προφανώς έχει να κάνει και με τη φοροδιαφυγή, την οποία εξέθρεψαν οι αυξήσεις φόρων, όπως προ μηνός παραδέχτηκε και κορυφαίος αξιωματούχος του υπουργείου Οικονομικών, αλλά δεν αρκεί το να ρίχνει το φταίξιμο στους ελεύθερους επαγγελματίες προκειμένου να εξηγήσει το γιατί έπεσε τόσο έξω ο προϋπολογισμός.
Το επιχείρημα της φοροδιαφυγής άλλωστε δοκίμασε να «παίξει» η κυβέρνηση και πριν από δύο εβδομάδες, όταν διαπιστώθηκε ότι ως τον Αύγουστο είχε ήδη ανοίξει τρύπα 970 εκατ. ευρώ στις εισπράξεις φόρων. Τότε το υπουργείο Οικονομικών είχε ανακοινώσει ότι η υστέρηση οφείλεται στη μεταφορά της έναρξης πληρωμής του ΕΝΦΙΑ από Σεπτέμβριο αντί για Αύγουστο.
Τότε υπολόγιζε ότι ο Αύγουστος θα είχε 1,027 δισ. επιπλέον έσοδα αν γινόταν κανονικά η πληρωμή και, άρα, δεν θα υπήρχε καμία τρύπα αν είχε εισπραχθεί στην ώρα της η 1η δόση του ΕΝΦΙΑ. Λίγες ημέρες αργότερα όμως το επιχείρημα αυτό εγκαταλείφθηκε και παραδέχθηκε δημόσια ότι ολόκληρο το 2017 θα κλείσει με τρύπα 1,1 δισ. ευρώ. Οι λόγοι δεν είναι άλλοι από τα φυσιολογικά επακόλουθα της στρατηγικής των αυξήσεων φόρων.