Σε τεντωμένο σκοινί, παρά τις δηλώσεις καλών προθέσεων από Αθήνα και Σκόπια, ξεκινούν οι διαπραγματεύσεις Ελλάδας και ΠΓΔΜ για το θέμα της ονομασίας της γείτονος που εκκρεμεί εδώ και είκοσι πέντε χρόνια.Την επόμενη εβδομάδα, εκτός απροόπτου, συναντώνται οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδος και Σκοπίων, κ.κ. Νίκος Κοτζιάς και Νίκολα Ντιμιτρόφ, με τον επί δεκαετίες γηραιό διαμεσολαβητή του ΟΗΕ, Μάθιου Νίμιτς. Με τον τελευταίο, ωστόσο, να βρίσκεται όχι απλά σε πλήρη σύμπλευση με τον υπουργό Εξωτερικών των Σκοπίων, αλλά να κρατάει εξαιρετικά ακραία στάση απέναντι στην Ελλάδα.
Ως όλα δείχνουν, μετά τις -μάλλον «φιλοσκοπιανές»- τελευταίες δηλώσεις Νίμιτς και αυτές του πρωθυπουργού της γείτονος, Ζόραν Ζάεφ, ότι ναι μεν δέχεται «γεωγραφικό προσδιορισμό» στην ονομασία της ΠΓΔΜ, αλλά χωρίς να κάνει την παραμικρή αναφορά στο erga omnes (χρήση διεθνώς, εντός και εκτός Σκοπίων), καθώς και ότι δεν κρίνει αναγκαία την αλλαγή του Συντάγματος της χώρας, οι υπεραισιόδοξες προβλέψεις που καλλιεργήθηκαν τόσο από την κυβέρνηση όσο και από σημαντική μερίδα της αντιπολίτευσης δίδουν τώρα τη θέση τους στο ρεαλισμό, αν όχι στο σκεπτικισμό ως προς τι πράγματι επιδιώκουν τα Σκόπια, αλλά και «κύκλοι» του διεθνούς παράγοντα. Να σημειωθεί ότι επανειλημμένως ο υπουργός Εξωτερικών, Ν. Κοτζιάς, έχει τονίσει: «Εγώ θέλω συμβιβασμούς, αλλά θέλω συμβιβασμούς ορθούς. Θέλω συμβιβασμούς δημιουργικούς, παραγωγικούς, όχι σάπιους. Γιατί αυτοί δεν είναι συμβιβασμοί, είναι αποδιοργάνωση».
Διπλωματικές διεργασίες
Παρά ταύτα, η πολιτική ηγεσία του γειτονικού κρατιδίου την περασμένη εβδομάδα προέβη σε μια σημαντική κίνηση. Ανακοίνωσε τη μετονομασία του αεροδρομίου της πρωτεύουσάς του και της εθνικής οδού του, από «Αλέξανδρος ο μέγας». Ως γνωστόν, η άκρως προβοκατόρικη κίνηση με σαφέστατα αλυτρωτικά χαρακτηριστικά για να ονομαστούν το αεροδρόμιο και η εθνική οδός «Αλέξανδρος ο μέγας» είχε γίνει στο τέλος του 2006, εν μέσω μάλιστα Χριστουγέννων. Τότε, κυβέρνηση στα Σκόπια ήταν το VMRO του γνωστού εθνικιστή, πρώην πρωθυπουργού, Νίκολα Γκρούεφσκι. Η απόφαση αυτή είχε προκαλέσει νέα, σοβαρότατη υποτροπή στις σχέσεις Αθήνας – Σκοπίων, ενώ είχαν εκδηλωθεί εντονότατες διπλωματικές διεργασίες, προκειμένου να ανακληθεί η ονομασία. Η τότε κυβέρνηση των Σκοπίων, μάλιστα, εφέρετο να είχε διαμηνύσει δύο φορές στην Αθήνα ότι θα το πράξει, αλλά τελικώς αποδείχτηκε ότι κορόιδευε. Κάτι που με τη σειρά του είχε οδηγήσει σε ναυάγιο τον τότε διάλογο, πάλι υπό τον κ. Νίμιτς, για το ονοματολογικό, με αποτέλεσμα το 2008 να μπλοκαριστεί η πρόσκληση προς την ΠΓΔΜ για να εισέλθει στο ΝΑΤΟ.
Τώρα, έντεκα χρόνια μετά, η θεωρούμενη ως πιο διαλλακτική κυβέρνηση σοσιαλδημοκρατών και του αλβανικού κόμματος, Dui, προέβη επιτέλους σε αυτή την κίνηση. Μια υπόσχεση που είχαν δώσει οι Σκοπιανοί ήδη από πέρυσι το καλοκαίρι, αλλά την έκαναν πράξη μόλις πρόσφατα.
Είχαν προηγηθεί, βέβαια, τα συλλαλητήρια κατά της επίλυσης του ζητήματος, αλλά και η συνέντευξη Κοτζιά την περασμένη εβδομάδα, όπου ο ίδιος καλούσε την ηγεσία της γείτονος να καταθέσει, επιτέλους, τις θέσεις της για το ονοματολογικό και να ενημερώσει γι’ αυτές την κοινή της γνώμη.
Να σημειωθεί ότι η ελληνική κυβέρνηση, διά στόματος του πρωθυπουργού της, Αλέξη Τσίπρα, και του υπουργού Εξωτερικών της, είχε ξεκαθαρίσει τη θέση της, κάτι, ωστόσο, που καθυστερούσαν να κάνουν τα Σκόπια.
Ανακοίνωση
Να σημειωθεί πως εννέα ημέρες πριν, στις 2 Φεβρουαρίου, ο κ. Νίκος Κοτζιάς με μια ιδιαιτέρως αυστηρή ανακοίνωσή του «εγκαλούσε» τον κ. Νίμιτς για τις θέσεις που εξέφρασε κατά την επίσκεψή του στα Σκόπια.
Ο ίδιος ανέφερε πως, κατά τη διάρκεια συνομιλίας του με τον προσωπικό απεσταλμένο του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, «του υπογράμμισα με σαφήνεια και αυστηρότητα ότι δεν είναι αρμόδιος να ομιλεί για το ποια είναι η πολιτική των Αθηνών, αλλά ούτε και για να την περιγράφει και μάλιστα με τρόπο λανθασμένο. Διατύπωσα, επίσης, με τη μέγιστη σαφήνεια ότι οι διαπραγματεύσεις δεν μπορούν να γίνουν παρά μόνον σε συνέχεια των συμφωνηθέντων στο Νταβός (σ.σ.: συνάντηση πρωθυπουργών και υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών στο περιθώριο του Διεθνούς Οικονομικού Φόρουμ). Αλλωστε, κάθε καλοπροαίρετη διαπραγμάτευση γίνεται βάσει των συγκλίσεων που έχουν ήδη επιτευχθεί».
Οπως εδώ και δύο εβδομάδες έχει πει ο κ. Κοτζιάς, στο Νταβός συμφωνήθηκε ότι η Ελλάδα θα συντάξει σχέδιο Συμφώνου -κάτι που έχουν αποδεχτεί τα Σκόπια- ως βάση συζήτησης ανάμεσα στις δύο πλευρές. Από την άλλη, ωστόσο, υπάρχει το φιλοσκοπιανό «σχέδιο Νίμιτς», στα περισσότερα κρίσιμα σημεία του οποίου η Αθήνα φαίνεται να διαφωνεί κάθετα. Ο κ. Ζάεφ στις προ ημερών δηλώσεις του εμφανίστηκε θετικός για το σχέδιο Συμφώνου. Κάτι, όμως, που δεν φαίνεται να ισχύει για τον κ. Ν. Ντιμιτρόφ. Μάλιστα, ακόμα πιο «αιχμηρός» ως προς τους Ντιμιτρόφ και Νίμιτς εμφανίστηκε ο κ. Κοτζιάς σε συνέντευξή του στην αρχή της περασμένης εβδομάδος. «Στο Νταβός συμφωνήσαμε ένα πράγμα. Οτι θα υπάρξει ένα Σύμφωνο, το οποίο θα το κάνει η δικιά μας πλευρά υπό τη δικιά μου ευθύνη. Φαίνεται ότι κάποιοι στα Σκόπια υποδεέστεροι του πρωθυπουργού κάνανε δεύτερες σκέψεις τις οποίες θεώρησε σημαντικές ο κ. Νίμιτς. Και έπρεπε να του θυμίζω ότι όσα έχουν συμφωνήσει οι δύο πρωθυπουργοί ισχύουν για όλους. Οσον αφορά την ταυτότητα, το τι άποψη έχουμε εμείς θα την ανακοινώσουμε εμείς, θα την εκφράσουμε στις διαπραγματεύσεις εμείς και όχι ο διαμεσολαβητής».
Αντιδράσεις για όνομα
Πάντως, και ο Σκοπιανός πρωθυπουργός δήλωσε πως δεν θεωρεί απαραίτητη μια νέα αλλαγή στο Σύνταγμα της ΠΓΔΜ για την απάλειψη των αλυτρωτικών στοιχείων, δεδομένου ότι αυτή έγινε το 1993.
Βέβαια, η στάση του και συνολικά της σκοπιανής πλευράς θα φανεί στην πορεία της διαπραγμάτευσης. Ομως, ο κ. Κοτζιάς σε προ εβδομάδων συνέντευξή του είχε υπογραμμίσει ότι πρέπει να γίνουν αλλαγές στο Σύνταγμα που τις είχε εντοπίσει «στο προοίμιο και σε δύο άρθρα. (…)
Το προοίμιο, αν το διαβάσει οποιοσδήποτε, τα έχει όλα μέσα», είπε. Εξίσου ενδιαφέρον είναι, πάντως, ότι το αλβανικό στοιχείο, διά του μεγαλύτερου κόμματός του που μετέχει στην κυβέρνηση, σε αντίθεση με τον κ. Ζάεφ, θεωρεί δυνατή την αλλαγή του Συντάγματος.
Ακρως ενδιαφέρον είναι ότι μετά τις δηλώσεις Κοτζιά, τις «απαντήσεις» Ζάεφ και τις αντιδράσεις που προκάλεσαν οι τελευταίες στο εθνικιστικό VMRO και στον προσκείμενο σε αυτό πρόεδρο των Σκοπίων, Γκεόργκι Ιβανόφ, μερίδα Μέσων Ενημέρωσης της ΠΓΔΜ, αναφερόμενη στο ονοματολογικό και ειδικότερα στη δήλωση Ζάεφ ότι δέχεται γεωγραφικό προσδιορισμό, σημείωνε πως σε πολιτικούς κύκλους επικρατεί η άποψη ότι πρόκειται για το όνομα «Republika Makedonija (Skopje)». Ως γνωστόν, η ονομασία αυτή, η οποία έχει καεί» πάντως για την ελληνική πλευρά, περιλαμβάνεται στις πέντε που έχει καταθέσει ο κ. Νίμιτς (Nova Makedonija -Νέα Μακεδονία-, Severna Makedonija -Βόρεια Μακεδονία-, Vardarska Makedonija -Μακεδονία του Βαρδάρη-, Gorna Makedonija -Ανω Μακεδονία- και Makedonija (Skopje). Ιδιαιτέρως σοβαρό είναι ότι το 2007 η Αθήνα συζητούσε -και- αυτή την ονομασία -«Μακεδονία (Σκόπια)- αφού, αν και δεν ικανοποιούσε πλήρως την ελληνική πλευρά, τη θεωρούσε, πάντως, ως μια καταρχήν βάση διαπραγμάτευσης (!).
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής