Άρθρο του Δημήτρη Ζήνα (φώτο) με αφορμή την ολοκλήρωση της Α φάσης (κλείδωμα του θόλου) της αναστήλωσηςΣκοπός αυτού του άρθρου είναι με εικόνες και κείμενο να περιγράψω συνοπτικά την ιστορία του γεφυριού αλλά και του έργου αναστήλωσης, τιμώντας όχι μόνο επιστήμονες μελετητές και εργολάβους αλλά και τους αφανείς ήρωες ενός τέτοιου εγχειρήματος.
Θα ήθελα ωστόσο πριν ξεκινήσω να σταθώ στην θλιβερή διαπίστωση που όμως πρέπει όλοι μας να έχουμε στον νου μας…. ότι στις δύο Ιανουαρίου του 2015 και ώρα εννέα πρωινή (μέρα δηλαδή), κατέρρευσε ένα γεφύρι που με πολύ μικρό κόστος και φροντίδα (με υποπολλαπλάσιο κόστος από ότι στοίχησε η ανακατασκευή του) θα μπορούσε -ως ήταν- να έστεκε ακόμη εκεί…. Χωρίς να χρειαστεί να το ξαναφτιάξουμε…
Anyway, που λένε και οι Εγγλέζοι. Το μεγαλύτερο λοιπόν σωζόμενο μονότοξο γεφύρι της Ηπείρου (με άνοιγμα σαράντα μέτρα και ύψος εικοσιένα) στέκει εκεί και πάλι, ζωντανό! Αυτό είναι που μετράει.
Για να κατανοήσουμε την έκφραση «ζωντανό» να θυμίσω ότι σύμφωνα με τον θρύλο, το όποιο μεγάλο οικοδόμημα -και κυρίως τις γέφυρες- για να ζωντανέψει, να καταστεί ισχυρό, αθάνατο, έπρεπε να στοιχειωθεί, να αποκτήσει ψυχή (αυτό αυτό μπορούσε να συμβεί μόνο αν κάποιο άλλα έμψυχο -κατά προτίμηση ο ίδιος ο άνθρωπος- έχανε τη δική του… …). Για αυτό ακριβώς το θέμα θα επανέλθω όμως σε άλλο μου άρθρο.
Το γεφύρι της Πλάκας κτίστηκε το 1866 από τον Τζουμερκιώτη αρχιμάστορα Κώστα Μπέκα, με κύρια χορηγία του τραπεζίτη των Ιωαννίνων Ιωάννη Ζ. Λούλη, καταγομένου από την Αετορράχη (Κοτόρτσι) των Κατσανοχωρίων, αλλά και από συνδρομές κατοίκων από τις γύρω κοινότητες. Το πλάτος της γέφυρας είναι 3,20μ στο κεντρικό τόξο (οδόστρωμα 2,50μ και στηθαία 0,30-0,35μ2), ενώ στα βάθρα υπάρχει βαθμιαία διαπλάτυνση που έφθανε τα 4.00μ και 4,50 μ. Η αρχική κατασκευή του γεφυριού δεν περιελάβανε τα προστατευτικά στηθαία εκατέρωθεν του καταστρώματος τα οποία κατασκευάστηκαν το 1928. Το 1946 διανοίχτηκε μεγάλη οπή στο τόξο προς το ανατολικό βάθρο είτε από οβίδα είτε από εκρηκτικά.
Το 2015 επέρχεται η κατάρρευση γεφυριού Πλάκας, λόγω υποσκαφής θεμελίωσης ανατολικού βάθρου (είχε ήδη ζημιές από το 2007!)
Μετά όμως συμβαίνει το εξής εκπληκτικό* (*ανάλυση επ’ αυτού στον επίλογο). Από τον τότε πρωθυπουργό κο Τσίπρα και σύσωμο τον πολιτικό κόσμο της χώρας, αλλά και ιδιώτες (όπως ο κύριος Λούλης που στήριξε οικονομικά), όλοι οι Έλληνες και κυρίως οι Ηπειρώτες υποστηρίξαμε με τον τρόπο μας την αναστήλωση του γεφυριού. Μπροστά λοιπόν ο τότε πρωθυπουργός και στήριγμά του ο Περιφερειάρχης εγκαινίασαν την θεμελίωση με τις εργασίες της ΤΕΡΝΑ ΑΕ όπερ και ξεκίνησε η ανακατασκευή του έργου. Το έργο της τελικής φάσης ανακατασκευής έχει αναλάβει η εταιρία «ΝΗΡΙΚΟΣ» η οποία έχει συμπράξει με την εταιρία «Αφοί Ηλιόπουλοι».
Μεγάλη συμβολή όμως και των τοπικών επιστημόνων και καθηγητών με την τεράστια συμβολή του καθηγητή Γιώργου Σμύρη (αλλά και των μελών της τοπικής επιστημονικής ομάδας που ασχολήθηκαν με το έργο) καθώς και καθηγητών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου όπως ο κος Δημήτρης Καλιαμπάκος και η κυρία Ελευθερία Τσακανίκα και ο κύριος Κορρές κ.α.
Πολλά και πολύ «βαριά» λοιπόν τα ονόματα που εμπλέκονται με τον έναν ή άλλο τρόπο στην αναστήλωση. Ενδητικά παραθέτω (με τυχαία σειρά τα ονόματα και φορείς)
Μ. Μπαλοδήμου, Ε. Βιντζηλαίου, Ε. Εφεσίου, Δ. Μπακάλης, Χ. Γιανέλλος, (Εργαστήριο Γενικής Γεωδαισίας Σχολής Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών, Ε.Μ.Π., Σχολή Πολ. Μηχανικών Ε.Μ.Π., Α. Παπαγεωργίου, γραφείο ΚΑΛΛΙΕΡΓΟΣ Ο.Τ.Μ. Α.Ε., Ε. Βιντζηλαίου, Α. Μοροπούλου, Μ. Καββαδάς, Δ. Κουτσογιάννης, Ν. Μαμάσης, Π. Παπανικολάου, Κ. Σπυράκος, Μ. Καββαδάς, Μ. Περράκη και Μ. Μενεγάκη, Χ. Γαντές, Ι. Βαρδακούλιας, Κ. Παπαοδυσσεύς και συνεργάτες, Σ. Μαντάς (λάτρης πετρινων γεφυριών - Νίκος Παπαθανασίου (σκηνοθέτης), Υπηρεσίες Υπουργείου Περιβάλλοντος, Υπηρεσίες Αρχαιολογίας, επιβλέπουσα υπηρεσία και πολλοί ακόμη φορείς που τώρα μου διαφεύγουν (θα τους συμπληρώσω όλους σε επόμενο αναβαθμισμένο άρθρο….)
Όμως με το άρθρο μου αυτό θα ήθελα πρωτίστως να σταθώ και να τιμήσω άτομα στα οποία συνήθως κανείς δεν αναφέρεται (όπως Μαστρο Θανάσης) , θα το κάνω -δυστυχώς- μόνο με φωτογραφίες που έβγαλα κατά την διάρκεια των αποτυπώσεων (2016, ως σήμερα).
Eπίσης αρχικά παραθέτω ορισμένες φωτογραφίες από έργα τέχνης που αφορούν τον θρύλο με την ψυχή του έργου, που με συνεπαίρνει από παιδί).
Τέλος Από όλα αυτά θα ήθελα να τονίσω τα εξής τρία πράγματα
1. Τα μνημεία μας είναι η ιστορίας μας, είναι η Ελλάδα μας
2. Έγκαιρα θα πρέπει να φροντίζουμε τα μνημεία ώστε να μην καταρρέουν αυτά
3. Ενωμένοι οι Έλληνες κάνουμε θαύματα
Και εις ανώτερα λοιπόν για όλους μας
Δημήτριος Ζήνας
Επικεφαλής τοπογράφος έργου
Τοπογράφος, Εικαστικός Υπ. Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Δείτε περισότερες φώτο εδώ