Έχουν περάσει 73 χρόνια από τη χρονιά (Δεκέμβριος του 1946) που ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κωνσταντίνος Τσαλδάρης, είχε γίνει δεκτός από τον Αμερικανό πρόεδρο Χάρι Τρούμαν, μετά το τέλος του Β’Παγκοσμίου Πολέμου. Στα χρόνια που πέρασαν, δέκα Έλληνες πρωθυπουργοί έχουν επισκεφθεί την Ουάσινγκτον, προσκεκλημένοι από Αμερικανούς προέδρους με τους οποίους είχαν συζητήσεις στον Λευκό Οίκο. Ο ένας μάλιστα (Κ. Σημίτης) έγινε δεκτός δύο φορές από δύο διαφορετικούς προέδρους, ενώ ο Κων. Μητσοτάκης συναντήθηκε δύο φορές με τον ίδιο πρόεδρο (Τζ. Μπους).Η επίσκεψη, την προσεχή Τρίτη στις ΗΠΑ,του Κυριάκου Μητσοτάκη τον καθιστά τον ενδέκατο Έλληνα πρωθυπουργό που θα βρεθεί εκεί και θα συναντηθεί με Αμερικανό πρόεδρο, τον Ντόναλντ Τραμπ. Αποκτά δε ακόμα ειδικότερο βάρος εξαιτίας των εξελίξεων με την Τουρκία. Για τους Έλληνες πρωθυπουργούς οι συναντήσεις με τους εκάστοτε Αμερικανούς προέδρους στον Λευκό Οίκο δεν ήταν ποτέ εθιμοτυπικές, ακόμη και όταν έμοιαζαν ως τέτοιες δημοσίως.
Όλη η ιστορία αυτών των συναντήσεων είναι γεμάτη με προσδοκίες και επιδιώξεις της ελληνικής πλευράς, καθώς και με επιβεβαιώσεις ή κυρίως διαψεύσεις τους. Ανεξαρτήτως του ποια ήταν η σχέση των δύο χωρών την περίοδο που έλαβε χώρα η κάθε επίσκεψη, ένα είναι το σίγουρο: ότι πρόκειται για στιγμές ιδιαίτερης πολιτικής βαρύτητας, που είχαν και αντίστοιχα αποτελέσματα στη διαμόρφωση της εσωτερικής ελληνικής πραγματικότητας.
Χάρι Τρούμαν- Κων. Τσαλδάρης
Η πρώτη επίσκεψη από Έλληνα πρωθυπουργό στον Λευκό Οίκο μεταπολεμικά έγινε τον Δεκέμβριο του 1946.ΟΑμερικανός πρόεδρος Χάρι Τρούμαν υποδέχτηκε τον Κωνσταντίνο Τσαλδάρη, ενώ στη χώρα μας εξελισσόταν ο καταστροφικός εμφύλιος πόλεμος. Ο Κ. Τσαλδάρης, έφτασε στην Αμερική προκειμένου να ζητήσει από τα Ηνωμένα Έθνη και, βασικά, από την αμερικανική κυβέρνηση, οικονομική βοήθεια για την εθνική ανασυγκρότηση της Ελλάδας. Η επίσκεψή του ήταν επιτυχής, καθώς ακολούθησε στις 12 Μαρτίου 1947 η εξαγγελία του Δόγματος Τρούμαν, βάσει του οποίου οι ΗΠΑ θα στήριζαν οικονομικά και στρατιωτικά την Ελλάδα και την Τουρκία, προς ανάσχεση της επέκτασης της σοβιετικής επιρροής.
Τζον Κένεντι – Κωνσταντίνος Καραμανλής
Δεκαπέντε χρόνια μετά (Απρίλιος 1961) έγινε η επόμενη επίσκεψη Έλληνα πρωθυπουργού στον Λευκό Οίκο, με τον Ψυχρό Πόλεμο σε πλήρη εξέλιξη.Τον ίδιο μήνα μάλιστα είχε γίνει η αποτυχημένη, υποστηριζόμενη από τη CIA, εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων στην Κούβα.Αυτήν τη φορά πρωταγωνιστές ήταν ο νεοεκλεγείς Κωνσταντίνος Καραμανλής, που συνοδευόταν μάλιστα από τον ακόλουθο πρεσβείας, ποιητή Γεώργιο Σεφέρη, και ο επίσης νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ Τζον Κένεντι.Βασικό θέμα της συνομιλίας ήταν η δωρεάν αμερικανική οικονομική και στρατιωτική ενίσχυση πολλών χωρών, μεταξύ των οποίων βεβαίως και η Ελλάδα, αλλά ο Καραμανλής, που έκρουσε τον κώδωνα κινδύνου για την πρόκληση ρηγμάτων στο ΝΑΤΟ και τη Δύση εν γένει,δεν κατάφερε να μεταπείσει τον Κένεντι, για την παροχή οικονομικής –κυρίως– βοήθειας. Ο τότε Έλληνας πρωθυπουργός είχε συναντηθεί ξανάμε Αμερικανό πρόεδρο, τον Ντουάιτ Αϊζενχάουερ (Νοέμβριος 1956, Ουάσιγκτον), σε μια ανεπίσημη συνάντηση, για τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ.
Λίντον Τζόνσον-Γεώργιος Παπανδρέου
Μία από τις πλέον σημαντικές, δεδομένων των συνθηκών που επικρατούσαν τότε,συναντήσεις Έλληνα πρωθυπουργού με Αμερικανό πρόεδρο ήταν αυτή του Γεωργίου Παπανδρέου με τον Λίντον Τζόνσον. Έγινε τρία χρόνια μετά (Ιούνιο 1964) τη συνάντηση Καραμανλή με τον, δολοφονηθέντα το 1963, Κένεντι. Αυτήν τη φορά κεντρικό θέμα ήταν η Κύπρος και οι απειλές της Τουρκίας για εισβολή, δέκα χρόνια πριν από τον «Αττίλα».Ο Αμερικανός πρόεδρος παρουσίασε στον Έλληνα πρωθυπουργό σχέδιο επίλυσης του Κυπριακού, γνωστό και ως «σχέδιο Άτσεσον». Ήταν μια λύση που προσέγγιζε περισσότερο στην έννοια της διπλής ένωσης, δηλαδή της διανομής του νησιού μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.Για την παραχώρηση της Κύπρου στην Ελλάδα, θα δινόταν στην Τουρκία ένα μεγάλο νησί,ή τρία μικρότερα, ένα από τα οποία ήταν το Καστελόριζο. Παρότι στις διαπραγματεύσεις που είχαν προηγηθεί η ελληνική πλευρά έδειχνε να αποδεχόταν τη λύση της ένωσης με την παραχώρηση μόνο του Καστελόριζου, ο Γεώργιος Παπανδρέου στη συνάντησή του με τον Λίντον Τζόνσον απέρριψε και τα δύο σενάρια.
Κ. Mητσοτάκης- Τζ. Μπους
Από την επίσκεψη του «Γέρου της Δημοκρατίας»στον Λευκό Οίκο μεσολάβησαν είκοσι έξι χρόνια μέχρι την επόμενη συνάντηση Έλληνα πρωθυπουργού με Αμερικανό πρόεδρο, στη διάρκεια των οποίων πολλά ήταν τα γεγονότα που καθόρισαν την πορεία της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας και των σχέσεων Ελλάδας- ΗΠΑ.Από την επταετία της δικτατορίας μέχρι τον «Αττίλα», τις κρίσεις με την Τουρκία στο Αιγαίο το 1976 και το 1987. Πέραν μιας ανεπίσημης «συνάντησης περιπάτου»Τζίμη Κάρτερ-Κ.Καραμανλή (Προέδρου Δημοκρατίας) το 1978,η επόμενη επίσημη επίσκεψη Έλληνα πρωθυπουργού στον Λευκό Οίκο έγινε τον Απρίλιο του 1990.Και ήταν μεταξύ του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη με τον Τζορτζ Μπους. Η συνάντηση κράτησε 2,5 ώρες, με βασικό θέμα συζήτησης το στάτους κβο στην Κύπρο. Ο Μπους τάχθηκε υπέρ μιας ενεργούς υποστήριξης για την επίλυση του ζητήματος,χαρακτηρίζοντας μάλιστα την Ελλάδα παράγοντα σταθερότητας σε Βαλκάνια, Ευρώπη και Κύπρο.Χαρακτηριστικό του κλίματος που επικράτησε σε εκείνη τη συνάντηση ήταν το νεύμα που έκανε ο Τζορτζ Μπους στην παρευρισκόμενη εκεί Ντόρα Μπακογιάννη, την οποία κάλεσε για το καθιερωμένο ενσταντανέ στον κήπο με τα τριαντάφυλλα. Το 1992 ο Κων. Μητσοτάκης πήγε ξανά στον Λευκό Οίκο για να συναντήσει τον Μπους.Υπουργός Εξωτερικών, που συνόδευσε τον πρωθυπουργό στο ταξίδι αυτό, ήταν ο Αντώνης Σαμαράς.
Μπιλ Κλίντον- Ανδρέας Παπανδρέου
Η επόμενη επίσκεψη Έλληνα πρωθυπουργού στον Λευκό Οίκο έγινε τέσσερα χρόνια αργότερα (Απρίλιος 1994).Ο Ανδρέας Παπανδρέου συναντήθηκε με τον Μπιλ Κλίντον, με την ατζέντα να απαρτίζεται από τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, το Κυπριακό, αλλά και το θέμα της ονομασίας των Σκοπίων, στον απόηχο των επιπτώσεων από τον εμφύλιο πόλεμο και τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Ο Μπιλ Κλίντον δήλωσε εντυπωσιασμένος από τον Έλληνα πρωθυπουργό, κυρίως γιατί, όπως είπε αργότερα,«ο Έλληνας πρωθυπουργός άφησε κατά μέρος τις αντιαμερικανικές κορόνες του παρελθόντος».
Με δύο προέδρους ο Σημίτης
Τον Απρίλιο του 1996,ο Μπιλ Κλίντον υποδέχτηκε στον Λευκό Οίκο τον Κώστα Σημίτη, στον απόηχο των δραματικών εξελίξεων από την κρίση στα Ίμια (η οποία χαρακτηρίστηκε και από τις ευχαριστίες του Έλληνα πρωθυπουργού προς την αμερικανική κυβέρνηση από το βήμα της Βουλής).Στο επίκεντρο της συνάντησης βρέθηκαν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό.Ο Κώστας Σημίτης συναντήθηκε πέντε χρόνια αργότερα (Ιανουάριος 2002) και με τον Αμερικανό πρόεδρο που ακολούθησε τον Μπιλ Κλίντον: Τον Τζορτζ Μπους Τζούνιορ.Ο κ. Σημίτης ήταν ο πρώτος πρωθυπουργός χώρας-μέλους της ΟΝΕ που επισκέφθηκε την Ουάσινγκτον μετά την κυκλοφορία του ευρώ.Ο Σημίτης χάρισε μάλιστα στον Μπους κέρματα του ευρώ και ένα μπλουζάκι με το σήμα των Ολυμπιακών Αγώνων – Αθήνα 2004, τα οποία είχε μέσα σε μια… νάιλον σακούλα. Στην ατζέντα των συνομιλιών βασικό θέμα ήταν η πάταξη της τρομοκρατίας διεθνώς, αφού είχαν περάσει λίγοι μήνες έπειτα από την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους και ενώ η «17 Ν» δεν είχε εξαρθρωθεί ακόμη.
Τζορτζ Μπους Τζούνιορ – Κώστας Καραμανλής
Έναν χρόνο μετά την εκλογή του (Μάιος 2005), ο Έλληνας πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλή συνάντησε στον Λευκό Οίκο τον Αμερικανό πρόεδρο Τζορτζ Μπους Τζούνιορ.Καραμανλής και Μπους συζήτησαν το Κυπριακό (πρόσφατη ήταν η απόρριψη του Σχεδίου Ανάν από τους Ελληνοκύπριους με δημοψήφισμα), τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και την κατάσταση στο Κοσσυφοπέδιο, ενώ πλέον μόνιμο στην ατζέντα ήταν και το Σκοπιανό. Ο Αμερικανός πρόεδρος έκανε λόγο για στενή συνεργασία των δύο χωρών όσον αφορά τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή και στα Βαλκάνια και έδωσε συγχαρητήρια στον κ. Καραμανλή για τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων.
Μπαράκ Ομπάμα- Γιώργος Παπανδρέου
Στην αρχή της κρίσης και λίγο πριν η χώρα οδηγηθεί στο ΔΝΤ και στα μνημόνια (Μάρτιος του 2010), ο Μπαράκ Ομπάμα υποδέχτηκε στον Λευκό Οίκο τον επόμενο Έλληνα πρωθυπουργό, Γιώργο Παπανδρέου. Πλέον, κυρίαρχο θέμα ήταν η οικονομική κρίση και η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας.Θα ακολουθούσε, στις 23 Απριλίου 2010, το διάγγελμα του Έλληνα πρωθυπουργού στο Καστελόριζο για την προσφυγή της Ελλάδας στον μηχανισμό στήριξης, με τη χώρα μας να εισέρχεται επίσημα στην εποχή των μνημονίων.
Με τον Αντώνη Σαμαρά
Ο Μπαράκ Ομπάμα υποδέχτηκε τον Αύγουστο του 2013 στον Λευκό Οίκο και τον Αντώνη Σαμαρά. Στο επίκεντρο αυτής της συνάντησης βρέθηκε εκ νέου η οικονομική κρίση στην Ελλάδα (με τον Αμερικανό πρόεδρο να δηλώνει πως δεν μπορεί η λιτότητα να αντιμετωπίζει ως μόνη λύση για την Ελλάδα, κάτι που ερμηνεύτηκε ως μήνυμα προς τη Γερμανία). Συζητήθηκε επίσης το Κυπριακό, σε σχέση με τις ενεργειακές εξελίξεις σχετικά με τα αποθέματα φυσικού αερίου στην περιοχή και τη συνεργασία, που μόλις είχε αναπτυχθεί, μεταξύ Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ.
Ντόναλντ Τραμπ- Αλέξης Τσίπρας
Πολύ πέραν του αναμενόμενου ικανοποιητική, όπως χαρακτηρίστηκε, υπήρξε η συνάντηση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με τον πρώτο αριστερό Έλληνα πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, στον Λευκο Οίκο τον Οκτώβριο του 2017.Εν μέσω αμοιβαίων φιλοφρονήσεων,Τραμπ και Τσίπρας συζήτησαν για την οικονομική κρίση, τις μεταρρυθμίσεις που έκανε η ελληνική κυβέρνηση, ενώ ο Αμερικανός πρόεδρος δεσμεύτηκε ότι οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να στέκουν στο πλευρό της χώρας, καθώς εφαρμόζει, όπως επισημάνθηκε, το πρόγραμμα στήριξης. Συζήτησαν επίσης την αμυντική συνεργασία των δύο χωρών, τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, το Σκοπιανό, το θέμα των αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα και το ενδεχόμενο επενδύσεων στη χώρα μας.
του Φώτη Σιούμπουρα
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο