Ο Αυτοκράτορας του Βυζαντίου ηττήθηκε και οι εχθροί τον τίμησαν, αντίθετα οι δικοί του τον τύφλωσαν! Η Μάχη του Μάντζικερ σηματοδοτεί την αρχή του τέλους της βυζαντινής κυριαρχίας.
Ήταν μια μέρα σαν σήμερα, 26 Αυγούστου του 1071, όταν κοντά στη λίμνη Βαν έγινε η Μάχη του Μαντζικέρτ - το σημερινό Μαλαζγκίρτ - ανάμεσα στο βυζαντινό στρατό υπό τον αυτοκράτορα Ρωμανό Δ’ Διογένη και των Σελτζούκων Τούρκων με επικεφαλής τον Αλπ Αρσλάν.
Η μάχη εκείνη θεωρείται από τους ιστορικούς η αρχή του τέλους της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και ήταν η μάχη που άλλαξε τις ισορροπίες στην περιοχή της Μικράς Ασίας, αλλά και σε ολόκληρο τον μεσαιωνικό κόσμο. Σύμφωνα με τις απόψεις ιστορικών μελετητών η Μάχη του Μάντζικερτ, «υπήρξε η στιγμή εκείνη όπου ο ελληνικός κόσμος απώλεσε την οικουμενικότητά του και συρρικνώθηκε στη βαλκανική του διάσταση».
Τον αυτοκράτορα Ρωμανό Διογένη, συνόδευε ο πολιτικός του αντίπαλος Ανδρόνικος Δούκας. Το βυζαντινό στράτευμα ήταν κάτι σαν μωσαϊκό, που περιλάμβανε μέρος της Βαράγγιας Φρουράς και μονάδες Γεωργιανών, Αρμενίων και Σύρων, μισθοφόρων αμφιβόλου εμπιστοσύνης, Φράγκους και Νορμανδούς. Η συνολική δύναμη υπολογίζεται από 40.000 μέχρι 70.000 άνδρες. Από αυτούς, μόνο οι 10.000 ήταν καθαρά βυζαντινός τακτικός στρατός.
Ο Ρωμανός βάδισε προς τη λίμνη Βαν, με σκοπό να ανακαταλάβει την πόλη - φρούριο Μαντζικέρτ. Ο Σελτζούκος Σουλτάνος Αλπ Αρσλάν περίμενε τους Βυζαντινούς με 30.000 ιππείς, κάτι που ο Ρωμανός δεν γνώριζε και το έμαθε όταν ήταν πλέον αργά.
Ο Ρωμανός κατέλαβε το Μαντζικέρτ, όμως σύντομα οι δυνάμεις του βρέθηκαν αντιμέτωπες με την δύναμη κρούσης των Σελτζούκων.
Οι Βυζαντινοί πανικοβλήθηκαν και τράπηκαν σε άτακτη φυγή. Το μισθοφορικό ιππικό, θεωρώντας ότι ο αυτοκράτορας είχε ηττηθεί, εγκατέλειψαν τη μάχη αφήνοντας τον βυζαντινό αυτοκράτορα στο έλεος του εχθρού, κυριολεκτικά.
Ο Ανδρόνικος Δούκας - πολιτικός αντίπαλος του Ρωμανού - ήταν από τους πρώτους που άφησαν ακάλυπτο τον Αυτοκράτορα. Τα υπόλοιπα ήταν θέμα χρόνου.
Αιχμάλωτος ο Αυτοκράτορας!
Στη διάρκεια της μάχης στο Μαντζικέρτ αιχμαλωτίστηκε τραυματισμένος ο Ρωμανός Διογένης, ο οποίος, αφού απόλαυσε φιλοξενίας από τους αντιπάλους του αφέθηκε ελεύθερος έπειτα από ταπεινωτική συνθήκη και την υπόσχεση καταβολής ενός σημαντικού χρηματικού ποσού (το ποσό το έστειλε ο Ρωμανός στον Απλ Αρσλάν, αφού είχε εκθρονιστεί). Κι αν οι εχθροί σεβάστηκαν τον ηττημένο, δεν συνέβη το ίδιο με τους δικούς του. Οι Βυζαντινοί εκθρόνισαν τον Ρωμανό, τον τύφλωσαν και τον άφησαν να πεθάνει εξόριστος σε νησί της Θάλασσας του Μαρμαρά με φρικτούς πόνους και ανελέητη ντροπή.
Η μάχη δεν είχε τον χαρακτήρας της καταστροφικής σφαγής για τον βυζαντινό στρατό, που μέτρησε ελάχιστες απώλειες (περίπου 8.000 νεκροί και αιχμάλωτοι) συγκριτικά με άλλες ήττες, όμως ήταν το οριακό εκείνο χρονικό σημείο στο οποίο η βυζαντινή κυριαρχία στην Ανατολή αρχίζει να φθίνει τραγικά. Τετρακόσια χρόνια μετά, το Βυζάντιο θα είναι στα χέρια των Οθωμανών.