Στο Ακρωτήριο Κανάβεραλ της Φλόριντα βρίσκονται σε εξέλιξη οι τελικές προετοιμασίες για την αποστολή-ορόσημο που θα φέρει ένα αμερικανικό σκάφος προσεδάφισης στο φεγγάρι, ένα κατόρθωμα που δεν έχει σημειωθεί εδώ και περισσότερα από 50 χρόνια από το τέλος του προγράμματος Apollo.
Πέρα από τις δυσλειτουργίες της τελευταίας στιγμής, η αποστολή Peregrine 1, που πήρε το όνομά της από το ταχύτερο ζώο στη Γη, θα εκτοξευθεί στον ουρανό το πρωί της Δευτέρας. Αφού κάνει τον κύκλο του γύρω από τον πλανήτη, θα κατευθυνθεί προς το φεγγάρι και θα μπει σε σεληνιακή τροχιά, πριν επιχειρήσει να προσγειωθεί λίγο μετά την τοπική ανατολή του ήλιου στις 23 Φεβρουαρίου.
Ριψοκίνδυνη αποστολή
Όπως γράφει ο Guardian, ακόμα και στον τομέα της εξερεύνησης του διαστήματος, η αποστολή θεωρείται ριψοκίνδυνη. Ενώ η NASA διαθέτει όργανα στο ρομποτικό σκάφος προσεδάφισης, πρόκειται για μια εμπορική επιχείρηση. Καμία ιδιωτική εταιρεία δεν έχει επιτύχει ποτέ ομαλή προσγείωση στο φεγγάρι ή σε οποιοδήποτε άλλο ουράνιο σώμα.
Στους προβληματισμούς προστίθεται το γεγονός ότι ο πύραυλος Vulcan πάνω στον οποίο βρίσκεται ο Peregrine δεν έχει πετάξει ποτέ στο παρελθόν, αν και η κατασκευάστρια εταιρεία του, United Launch Alliance, είχε 100% ποσοστό επιτυχίας στις αποστολές με τους προηγούμενους πυραύλους της.
Τι θα μεταφέρει
Το Peregrine είναι η πρώτη αποστολή που θα πετάξει στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας της NASA για τις εμπορικές υπηρεσίες σεληνιακού ωφέλιμου φορτίου (CLPS), ενός νέου προγράμματος στο πλαίσιο του οποίου η διαστημική υπηρεσία πληρώνει ιδιωτικές εταιρείες για την παράδοση επιστημονικού εξοπλισμού στο φεγγάρι. Το Peregrine μεταφέρει πέντε ωφέλιμα φορτία της NASA και άλλα 15. Ένα από αυτά, ένα ρόβερ σε μέγεθος κουτιού παπουτσιών από το Πανεπιστήμιο Carnegie Mellon, πρόκειται να γίνει το πρώτο αμερικανικό ρομπότ που θα κάνει μια βόλτα στο φεγγάρι.
Δεν είναι όλα τα φορτία επιστημονικά: μαζί με τη διαδρομή είναι ένα αντίγραφο της Wikipedia, ένα φυσικό νόμισμα φορτωμένο με ένα bitcoin και «φεγγαρόκουτα» της DHL που μεταφέρουν αναμνηστικά από μυθιστορήματα και φωτογραφίες μέχρι ένα μικρό κομμάτι του Έβερεστ. Επίσης, με την ευγενική χορηγία των εταιρειών διαστημικών μνημείων Elysium Space και Celestis, υπάρχουν αποτεφρωμένα ανθρώπινα λείψανα και DNA, μερικά από τα οποία ανήκουν στον Gene Roddenberry, τον δημιουργό του Star Trek.
Τα τελευταία ωφέλιμα φορτία έχουν αποδειχθεί διχαστικά. Σε επιστολή του προς τη NASA, ο Buu Nygren, πρόεδρος του έθνους Navajo, τόνισε ότι το φεγγάρι είναι ιερό για πολλούς ιθαγενείς πολιτισμούς και δήλωσε ότι η απόθεση του υλικού ισοδυναμεί με «βεβήλωση». Σε απάντηση, ο Culbert τόνισε ότι το Peregrine ήταν μια εμπορική αποστολή και ότι η Nasa δεν ήταν σε θέση να πει στην Astrobotic τι μπορούσε και τι δεν μπορούσε να πετάξει.
Το Peregrine κατευθύνεται σε μια αρχαία ροή λάβας που ονομάζεται Sinus Viscositatis ή Κόλπος της Κολλώδους, που ονομάστηκε έτσι επειδή οι σχηματισμοί υποδηλώνουν ότι η λάβα είχε ασυνήθιστη σύσταση. Αν όλα πάνε καλά, τα όργανα του Peregrine θα μετρήσουν τα επίπεδα ακτινοβολίας, τον επιφανειακό και υπόγειο υδάτινο πάγο, το μαγνητικό πεδίο και το εξαιρετικά λεπτό στρώμα αερίου που ονομάζεται εξώσφαιρα. Οι μετρήσεις αναμένεται να βοηθήσουν στην ελαχιστοποίηση των κινδύνων και στην αξιοποίηση των φυσικών πόρων του φεγγαριού όταν οι άνθρωποι επιστρέψουν στην επιφάνειά του.
«Σίγουρα είναι υψηλού κινδύνου, αλλά το γνωρίζαμε αυτό όταν μπήκαμε σε αυτό το παιχνίδι», δήλωσε ο Simeon Barber, ανώτερος ερευνητής στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο και επικεφαλής συν-ερευνητής του Ηνωμένου Βασιλείου στο φασματόμετρο μάζας ιοντοπαγίδας Peregrine ή PITMS, ένα μίνι φασματόμετρο μάζας που θα μυρίζει μόρια καθώς αυτά αναπηδούν κατά μήκος της επιφάνειας του φεγγαριού.
Αναζήτηση για νερό
Το PITMS θα αναλύσει τη σύνθεση της σεληνιακής εξώσφαιρας και θα παρακολουθεί πώς αυτή μεταβάλλεται κατά τη διάρκεια των οκτώ περίπου γήινων ημερών που θα λειτουργήσει η προσεδάφιση. Οι ερευνητές ελπίζουν να δουν την επίδραση των φυσικών κύκλων, όπως οι διακυμάνσεις της θερμοκρασίας από τους 100C στους -100C, και τις δραστηριότητες του ίδιου του προσεδαφιστή. «Ζητήσαμε από την ομάδα του ρόβερ να κάνει ένα ντόνατ για να εκτοξεύσει κάποια αέρια», δήλωσε ο Barber. «Είπαν ότι θα προσπαθήσουν».
Ως πιθανός πόρος για μελλοντικές αποστολές, το νερό είναι ένα βασικό μόριο που πρέπει να βρεθεί. Το PITMS μπορεί να αποκαλύψει πώς τα μόρια νερού απελευθερώνονται από την επιφάνεια κατά τη διάρκεια της ημέρας και παγιδεύονται ξανά τη νύχτα, ρίχνοντας φως στην κυκλοφορία του σεληνιακού νερού.
Το Peregrine δεν είναι παρά το πρώτο από ένα κύμα προσεδαφιστών που προορίζονται για τη σελήνη στο πλαίσιο του προγράμματος CLPS. Το επόμενο, που κατασκευάστηκε από την Intuitive Machines με έδρα το Χιούστον, αναμένεται να εκτοξευθεί στα μέσα Φεβρουαρίου. Θα ακολουθήσει μια πιο άμεση διαδρομή προς το φεγγάρι και ίσως προσγειωθεί πριν από το Peregrine.
Αν και πολλοί επιστήμονες χαιρετίζουν την έξαρση του εμπορικού ενδιαφέροντος για τη σελήνη, ορισμένοι έχουν ζητήσει συμφωνίες για την προστασία περιοχών ειδικού ενδιαφέροντος, όπως πιθανές μελλοντικές βάσεις για σεληνιακά τηλεσκόπια ή ανιχνευτές βαρυτικών κυμάτων. «Οι άνθρωποι πρέπει να το σκεφτούν αυτό τώρα», δήλωσε η καθηγήτρια Κάθριν Τζόι του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, μέλος της επιστημονικής ομάδας Prospect, η οποία θα χρησιμοποιήσει ένα όργανο γεώτρησης και δειγματοληψίας σε μια μελλοντική αποστολή CLPS για να αξιολογήσει τους πόρους στο φεγγάρι.
«Είμαστε πολύ μακριά από την εξόρυξη στο διάστημα, αλλά οι εταιρείες κάνουν αυτά τα πρώτα βήματα για να καταλάβουν πού θα πήγαινες και ποια τεχνολογία θα χρησιμοποιούσες. Πρέπει να σκεφτούμε το ρυθμιστικό πλαίσιο προτού τα πράγματα κινηθούν πολύ γρήγορα».