Στον Μαραθόκαμπο Σάμου, το χαρμόσυνο μήνυμα της Ανάστασης μόνο με ένα, σχεδόν υπερβατικό, σκηνικό από πολύχρωμα χρώματα και κρότο θα μπορούσε να ταυτιστεί.
Της Μύριαμ Κιάσσου
Εκρηκτικό με την κυριολεκτική έννοια του όρου είναι το Πάσχα στον Μαραθόκαμπο
Σάμου με το έθιμο των Οβίδων να πραγματοποιείται με απόλυτη επιτυχία και
φέτος.
Για ακόμη μια χρονιά πλήθος κόσμου από κάθε γωνιά του νησιού συγκεντρώθηκε,
λίγο πριν το φαγητό, σε διάφορα σημεία με αμφιθεατρική θέα στο χωριό αλλά και
στην περιοχή του Γυαλού προκειμένου να παρακολουθήσει το εντυπωσιακό έθιμο
«σήμα- κατατεθέν» της νοτιοδυτικής Σάμου.
Μπαρούτι, καπνός, εκκωφαντικές εκρήξεις, χρώματα στον ουρανό και οβίδες που
ρίχνονται στο πλαίσιο ενός ξεχωριστού διαγωνισμού μεταξύ των ενοριών που
συναγωνίζονται ως προς το ποια θα προσφέρει κάθε χρονιά το πιο εντυπωσιακό
θέαμα προκειμένου να στεφθεί η νικήτρια του φετινού Πάσχα.
Εξάλλου το χαρμόσυνο μήνυμα της Ανάστασης μόνο με ένα, σχεδόν υπερβατικό
σκηνικό, από πολύχρωμα χρώματα και κρότο θα μπορούσε να ταυτιστεί.
Οι εικόνες και οι ήχοι προκαλούν δέος
Η συγγραφέας Νίτσα Κιάσσου εξηγεί τι είναι το έθιμο των οβίδων στον
Μαραθόκαμπο Σάμου
Δεν πρόκειται για απλές τουφεκιές, σαν κι αυτές που πέφτουν και αλλού
πανελλαδικά, ήδη από την εποχή της τουρκοκρατίας, κάθε Πάσχα. Στον Μαραθόκαμπο
της Σάμου ανήμερα της Λαμπρής σκάνε οβίδες!
Για την ακρίβεια, πέφτουν χιλιάδες κάλυκες από οβίδες, οι οποίες ταπώνονται με
μπαρούτι και χαρτί, στήνονται στο έδαφος στις γύρω πλαγιές του χωριού και το
πρωί της Κυριακής του Πάσχα οι ντόπιοι τις πυροδοτούν, δημιουργώντας
επαναλαμβανόμενες εντυπωσιακές εκρήξεις.
Οι προετοιμασίες για την τήρηση του εθίμου αρχίζουν από πολύ νωρίς, ουσιαστικά
διαρκούν έναν ολόκληρο χρόνο. Πρέπει να μαζευτούν χρήματα για το μπαρούτι, να
κατασκευαστούν καινούρια βλήματα, να οργανωθούν και να συντονιστούν τα
συνεργεία. Πολλές από τις οβίδες προέρχονται από τον πόλεμο του 1940 και
φυλάσσονται σαν κόρη οφθαλμού όλα αυτά τα χρόνια.
Ανήμερα το Πάσχα, περιμετρικά του Μαραθοκάμπου, στα βουνά, ανάμεσα στους
θάμνους, κάθε μια από τις πέντε ενορίες του χωριού έχει και το δικό της
πολυάριθμο συνεργείο και καθορισμένη μέθοδο εκπυρσοκρότησης.
Μεγάλη σημασία δίνεται και στο θέαμα, αφού η συγκεκριμένη τοποθέτηση των
βλημάτων συμβάλει στο να εκτινάσσονται οι καπνοί με ορισμένο σχήμα. Οι οβίδες,
για παράδειγμα, που πυροδοτούνται όρθιες (ολορτίνια), στέλνουν στον αέρα
εντυπωσιακά κατάλευκα στεφάνια, ενώ αυτές που μαζί με το μπαρούτι έχουν
ταπωθεί και με ώχρα, γεμίζουν την ατμόσφαιρα με χρώματα.
Το κάθε ταμπούρι ρίχνει από πέντε μπαταριές (ομοβροντίες) σταδιακά, μία για
την κάθε ενορία που το αναστάσιμο λάβαρό της περνά από συγκεκριμένο σημείο,
κατά τη διάρκεια της Ύψωσης που πραγματοποιείται στις 11 το πρωί.
Το έθιμο αυτό δεν σταματά τη μέρα της Λαμπρής. Οι οβίδες που για οποιονδήποτε
λόγο δεν έσκασαν συγκεντρώνονται και μεθοδεύεται από την αρχή η πυροδότησή
τους. Σποραδικές μπαταριές από τέτοια βλήματα πέφτουν την ημέρα της εορτής του
Αγίου Γεωργίου, επειδή προφανώς το Χριστός Ανέστη είναι πρόσφατο, αλλά και
γιατί γιορτάζουν αρκετά ξωκλήσια της περιοχής, που συγκεντρώνουν μεγάλο πλήθος
προσκυνητών.
Μετά απ' όλα αυτά ακολουθεί η συγκέντρωση και η φύλαξη των όλμων στις
αποθήκες, ο απολογισμός και η σύγκριση της εκρηκτικής παρουσίας τής κάθε
ενορίας, αφού σε τούτη τη συνήθεια μεγάλη σημασία φαίνεται πως έχει η πρωτιά,
που ενισχύει τον θρύλο της αντροσύνης, της ικανότητας και της παλικαριάς.