Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που έχει δείξει ενδιαφέρον για την Γροιλανδία - Έχει μοναδική γεωπολιτική θέση και μεγάλο ορυκτό πλούτο
Χτες Τρίτη, ο Ντόναλντ Τραμπ Τζούνιορ προσγειώθηκε στη Γροιλανδία, το νησί της Αρκτικής το οποίο ο πατέρας του, ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, θέλει διακαώς να αγοράσει, παρά τις απαντήσεις των αρχών πως δεν είναι προς πώληση.
Ο Τραμπ Τζούνιορ δήλωσε στο CNN για το ταξίδι του: «Ως άνθρωπος της υπαίθρου, είμαι ενθουσιασμένος που σταμάτησα στη Γροιλανδία για αυτή την εβδομάδα». Αλλά το ταξίδι έχει τροφοδοτήσει εικασίες σχετικά με το ποια ακριβώς είναι τα σχέδια του πατέρα του για αυτό το αρκτικό έδαφος.
Τον Δεκέμβριο ο Τραμπ επανέφερε όσα είχε υποστηρίξει και στην πρώτη περίοδο της προεδρίας του, λέγοντας πως είναι «απόλυτη ανάγκη» η απόκτηση της Γροιλανδίας από τις ΗΠΑ.
Ερωτηθείς σε συνέντευξη Τύπου την Τρίτη αν θα απέκλειε τη χρήση «στρατιωτικού ή οικονομικού καταναγκασμού» για να αποκτήσει τη Γροιλανδία -ή τον Παναμά, τον οποίο έχει επίσης εκφράσει την επιθυμία να αποκτήσει- ο εκλεγμένος πρόεδρος απάντησε: «Όχι, δεν μπορώ να σας διαβεβαιώσω για κανένα από αυτά τα δύο, αλλά μπορώ να πω το εξής: Τα χρειαζόμαστε για οικονομική ασφάλεια».
Ο μεγιστάνας υποστηρίζει πως η απόκτηση της Γροιλανδίας είναι ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια των ΗΠΑ, αλλά οι εμπειρογνώμονες θεωρούν πως ίσως εξετάζει και άλλες πτυχές της Γροιλανδίας, όπως ο θησαυρός φυσικών πόρων της -συμπεριλαμβανομένων των μετάλλων σπάνιων γαιών- ο οποίος μπορεί να γίνουν πιο προσιτός καθώς η κλιματική αλλαγή λιώνει τους πάγους της περιοχής.
Μοναδική γεωπολιτική θέση
Η Γροιλανδία είναι το μεγαλύτερο νησί του κόσμου και φιλοξενεί περισσότερους από 56.000 ανθρώπους. Πρώην αποικία της Δανίας και πλέον αυτόνομο έδαφος της Δανίας, κατέχει μια μοναδική γεωπολιτική θέση, καθώς βρίσκεται μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Η πρωτεύουσά της, Nuuk μάλιστα βρίσκεται πιο κοντά στη Νέα Υόρκη από ό,τι στην πρωτεύουσα της Δανίας, την Κοπεγχάγη.
Το νησί θεωρείται εδώ και καιρό κλειδί για την ασφάλεια των ΗΠΑ, ιδίως για την απόκρουση μιας πιθανής επίθεσης από τη Ρωσία, ανέφερε ο Ουλρίκ Πραμ Γκαντ, ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Διεθνών Σπουδών της Δανίας. Ο ναυτιλιακός δρόμος του Βορειοδυτικού Περάσματος διέρχεται κατά μήκος της ακτής του και το νησί αποτελεί μέρος του χάσματος Γροιλανδίας-Ισλανδίας-Ηνωμένου Βασιλείου, μιας στρατηγικής σημασίας θαλάσσιας περιοχής.
Πάντως, ο Τραμπ δεν είναι ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που είχε την φιλοδοξία να αγοράσει την Γροιλανδία. Το 1867, όταν ο πρόεδρος Άντριου Τζόνσον αγόρασε την Αλάσκα, σκέφτηκε να αγοράσει και τη Γροιλανδία. Στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η κυβέρνηση Τρούμαν προσέφερε στη Δανία 100 εκατομμύρια δολάρια για το νησί, σύμφωνα με έγγραφα.
Τότε, καμία από τις δύο προσφορές δεν καρποφόρησε, αλλά βάσει μιας αμυντικής συνθήκης του 1951, οι ΗΠΑ απέκτησαν μια αεροπορική βάση που σήμερα ονομάζεται Διαστημική Βάση Pituffik, στη βορειοδυτική Γροιλανδία.
Στη μέση της διαδρομής μεταξύ Μόσχας και Νέας Υόρκης, είναι το βορειότερο φυλάκιο των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων και είναι εξοπλισμένο με σύστημα προειδοποίησης πυραύλων. Οι ΗΠΑ επιθυμούν να διασφαλίσουν ότι «καμία εχθρική μεγάλη δύναμη δεν θα ελέγχει τη Γροιλανδία, διότι μπορεί να αποτελέσει ορμητήριο για επίθεση κατά των ΗΠΑ», δήλωσε ο Πραμ Γκαντ στο CNN.
Πλούσια σε σπάνια ορυκτά
Αυτό που μπορεί να είναι ακόμη πιο ελκυστικό για τον Τραμπ, ωστόσο, είναι τα πλούσια κοιτάσματα φυσικών πόρων της Γροιλανδίας, εκτιμά ο Κλάους Ντοντς, καθηγητής γεωπολιτικής στο Royal Holloway του Πανεπιστημίου του Λονδίνου.
Σε αυτά περιλαμβάνονται το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, καθώς και τα μέταλλα σπάνιων γαιών που έχουν μεγάλη ζήτηση για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και τις ανεμογεννήτριες, καθώς και για την κατασκευή στρατιωτικού εξοπλισμού.
Επί του παρόντος, η Κίνα κυριαρχεί στην παγκόσμια παραγωγή σπάνιων γαιών και έχει ήδη απειλήσει να περιορίσει τις εξαγωγές κρίσιμων ορυκτών και συναφών τεχνολογιών, ενόψει της δεύτερης θητείας του Τραμπ.
«Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο Τραμπ και οι σύμβουλοί του ανησυχούν πολύ για τον ασφυκτικό έλεγχο που φαίνεται να έχει η Κίνα», επισήμανε ο Ντοντς. Η Γροιλανδία προσφέρει μια δυνητικά πλούσια πηγή αυτών των κρίσιμων ορυκτών, πρόσθεσε. «Νομίζω ότι η Γροιλανδία αποσκοπεί πραγματικά στο να κρατήσει την Κίνα μακριά», επισημαίνει ο ίδιος.
Οι ευκαιρίες που παρουσιάζονται με το λιώσιμο των πάγων
Την ίδια ώρα, το λιώσιμο των πάγων και η ραγδαία άνοδος των θερμοκρασιών της Αρκτικής καθιστούν την Γροιλανδία ως πρώτη από τις περιοχές που επηρεάζονται από την κλιματική κρίση. Ωστόσο, ορισμένοι βλέπουν οικονομικές ευκαιρίες καθώς η κλιματική αλλαγή αναδιαμορφώνει τη χώρα.
Το λιώσιμο των πάγων έχει ανοίξει τις ναυτιλιακές οδούς, αυξάνοντας τον χρόνο που μπορούν να πλεύσουν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού στο βόρειο ημισφαίριο. Η ναυσιπλοΐα στην Αρκτική αυξήθηκε κατά 37% κατά τη δεκαετία έως το 2024, σύμφωνα με το Αρκτικό Συμβούλιο, εν μέρει λόγω του λιωσίματος των πάγων.
«Ο Τραμπ, νομίζω, ενστικτωδώς αντιλαμβάνεται την ιδέα ότι η Αρκτική λιώνει και τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται», εκτιμά ο Ντοντς.
Ο ίδιος προειδοποιεί πάντως πως ακόμη οι διαδρομές αυτές είναι επικίνδυνες καθώς το λιώσιμο των πάγων μπορεί να κάνει πιο επικίνδυνα τα νερά για πλοήγηση.
Παράλληλα, υπάρχει και η υπόνοια ότι το λιώσιμο των πάγων μπορεί να καταστήσει ευκολότερη την πρόσβαση στους φυσικούς πόρους, αλλά η κλιματική κρίση δεν έχει ακόμη αποδειχθεί πολύ «game-changer» για αυτό, αναφέρει ο Φίλιπ Στέινμπεργκ, καθηγητής γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο του Durham.
Δεν είναι ότι η κλιματική αλλαγή καθιστά τους πόρους της Γροιλανδίας πιο προσιτούς, δήλωσε στο CNN, αλλά μάλλον «πιο αναγκαίους».
Μπορεί να αγοράσει ο Τραμπ την Γροιλανδία;
Οι κυβερνήσεις τόσο της Δανίας όσο και της Γροιλανδίας έχουν αντισταθεί σθεναρά μέχρι τώρα στην ιδέα της εξαγοράς. «Δεν είμαστε προς πώληση και δεν θα είμαστε ποτέ. Δεν πρέπει να χάσουμε τον πολυετή αγώνα μας για ελευθερία», έγραψε ο πρωθυπουργός της Γροιλανδίας Μούτε Εγκέντ σε ανάρτησή του στο Facebook στα τέλη Δεκεμβρίου.
Ο Κουουπίκ Κλάιστ, πρώην πρωθυπουργός της Γροιλανδίας, δήλωσε ότι ο Τραμπ μιλούσε περισσότερο στους πολίτες των ΗΠΑ παρά στους πολίτες της Γροιλανδίας. «Δεν βλέπω τίποτα στο μέλλον που θα άνοιγε τον δρόμο για μια πώληση. Δεν αγοράζεις απλά μια χώρα ή έναν λαό», δήλωσε στο CNN.
Ωστόσο, τα σχόλια αυτά του Τραμπ έρχονται σε μια ενδιαφέρουσα στιγμή για τη Γροιλανδία, αναφέρει ο Ντοντς.
Η κυβέρνησή της υπό την ηγεσία των Ινουίτ έχει πρόσφατα αυξήσει τα αιτήματα για ανεξαρτησία από τη Δανία. Στην πρωτοχρονιάτικη ομιλία του, ο Εγκέντ ζήτησε να αφαιρεθούν τα «δεσμά της αποικιοκρατικής εποχής».
«Πανικοβάλλει τη Δανία», σχολιάζει ο Ντοντς, σημειώνοντας πως η χώρα έχει επικεντρωθεί περισσότερο στη σχέση της με τη Γροιλανδία. Τον Δεκέμβριο, η Δανία ανακοίνωσε μια τεράστια αύξηση των στρατιωτικών δαπανών για τη Γροιλανδία. Στη συνέχεια, στις αρχές Ιανουαρίου, η βασιλική οικογένεια της Δανίας παρουσίασε ένα επανασχεδιασμένο βασιλικό οικόσημο, αυξάνοντας την προβολή της πολικής αρκούδας που συμβολίζει τη Γροιλανδία.
Με τη σειρά της η Γροιλανδία επιδιώκει να ενισχύσει την ανεξαρτησία της διαφοροποιώντας την οικονομία της από την αλιεία. Άνοιξε ένα νέο αεροδρόμιο στο Nuuk το Νοέμβριο στο πλαίσιο των σχεδίων για την αύξηση του τουρισμού. Αλλά εξακολουθεί να βασίζεται στην ετήσια επιχορήγηση των περίπου 500 εκατομμυρίων δολαρίων από τη Δανία, η οποία έχει αποδειχθεί μεγάλο εμπόδιο για την ανεξαρτησία.
Αυτό εγείρει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα. «Τι θα έκανε η Γροιλανδία αν ο Τραμπ προσέφερε, ας πούμε, 1 δισεκατομμύριο δολάρια το χρόνο;», σχολιάζει ο Ντοντς.
Πολιτικοί της Γροιλανδίας έχουν διατυπώσει την ιδέα μιας ειδικής ένωσης, παρόμοιας με αυτή που έχουν οι ΗΠΑ με τις Νήσους Μάρσαλ, όπου η Γροιλανδία έχει κυριαρχία αλλά και οικονομική στήριξη από τις ΗΠΑ, με αντάλλαγμα συμφωνίες σχετικά με ορισμένα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ.
Ο πρώην πρωθυπουργός Κλάιστ εξέφρασε ωστόσο έντονο σκεπτικισμό εάν αυτού του είδους η ένωση θα μπορούσε να λειτουργήσει. «Ούτε εγώ νομίζω ότι (αυτό) έχει κάποιο ενδιαφέρον. Σκεφτείτε μόνο πώς οι ΗΠΑ έχουν μεταχειριστεί τους δικούς τους αυτόχθονες λαούς», σχολίασε.
Προς το παρόν, παραμένει ασαφές σε ποιο βαθμό ο Τραμπ θα επιδιώξει να αποκτήσει τη Γροιλανδία μόλις αναλάβει την εξουσία. «Κανείς δεν ξέρει αν πρόκειται για ψευτοπαλικαριά, αν είναι μια απειλή για να αποκτήσει κάτι άλλο ή αν είναι πραγματικά κάτι που θέλει να κάνει», δήλωσε ο Πραμ Γκαντ.
Πηγή: skai.gr