Ο Έλον Μασκ, γνωστός αν μη τι άλλο για την εκρηκτική του προσωπικότητα και τις καινοτόμες ιδέες του, είναι ένας από τους πιο αμφιλεγόμενους και ισχυρούς ανθρώπους της εποχής μας. Από την κατάκτηση του διαστήματος (SpaceX) και τις επαναστατικές ιδέες στον χώρο της αυτοκινητοβιομηχανίας (Tesla), μέχρι τον ρόλο του στα social media (Χ) και την πολιτική (ΗΠΑ), ο Μασκ είναι μια φιγούρα που σε κάποιους προκαλεί θαυμασμό και σε άλλους πολλά ερωτήματα.
Η συμπεριφορά του, που πολλές φορές μοιάζει να είναι εκτός ελέγχου, ωμή και χωρίς δευτερεύουσες σκέψεις, συχνά πυροδοτεί αντιδράσεις. Ωστόσο, αυτό που τώρα εκτόξευσε το όνομά του στη σφαίρα της δημόσιας συζήτησης, ήταν ο χαιρετισμός του προς τους υποστηρικτές του Τραμπ, που θύμιζε αρκετά τον γνωστό ναζιστικό.
Λίγο μετά, βγήκε εκ νέου στην επιφάνεια η πιθανότητα ο Μασκ να έχει κάποιο σύνδρομο στο φάσμα του αυτισμού, όπως το Άσπεργκερ, ένα θέμα που μας δίνει τη δυνατότητα να κατανοήσουμε βαθύτερα τόσο τον ίδιο όσο και τη νευροδιαφορετικότητα.
Ο «ναζιστικός» χαιρετισμός
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης στην Capital One Arena για την ορκωμοσία του 47ου προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ο Μασκ ευχαρίστησε το πλήθος για την υποστήριξή του, τοποθετώντας το δεξί του χέρι στην καρδιά και στη συνέχεια τεντώνοντάς το ευθεία μπροστά του.
Αργότερα επανέλαβε την ίδια κίνηση προς διαφορετική κατεύθυνση. Στα social media, η κίνηση αυτή συγκρίθηκε από κάποιους με ναζιστικό χαιρετισμό, ενώ άλλοι διαφώνησαν με αυτή την ερμηνεία.
Billionaire Elon Musk gave what appeared to be a fascist salute Monday while making a speech at the post-inauguration celebration for President Donald Trump at the Capital One Arena.
“Some elections are important, some are not. But this one, this one really mattered and I just… pic.twitter.com/K8Fo0sdozL
— PBS News (@NewsHour) January 20, 2025
Όπως σχολιάζει το Variety, εάν ένα άτομο δεν ήθελε να χαιρετήσει ναζιστικά, αλλά έκανε κάτι που έμοιαζε με ναζιστικό χαιρετισμό, μπροστά σε ένα τεράστιο πλήθος και σε ένα παγκόσμιο τηλεοπτικό κοινό, ένα λογικό πρώτο βήμα για τη διευκρίνιση της κατάστασης θα ήταν να αρνηθεί ότι η χειρονομία αυτή ήταν ναζιστικός χαιρετισμός.
Ωστόσο, αντί ο Μασκ να απορρίψει ξεκάθαρα αυτή την ερμηνεία, περιορίστηκε στο να σχολιάσει μέσω της πλατφόρμας X ότι αυτές οι κατηγορίες «έχουν κουράσει».
Frankly, they need better dirty tricks.
The “everyone is Hitler” attack is sooo tired 😴 https://t.co/9fIqS5mWA0
— Elon Musk (@elonmusk) January 21, 2025
Η πρώτη αποκάλυψη του Μασκ στο «Saturday Night Live»
Τον Μάιο του 2021, ο Έλον Μασκ έκανε μια δήλωση που εξέπληξε πολλούς. Κατά τη διάρκεια της εμφάνισής του στη θρυλική κωμική εκπομπή «Saturday Night Live», ανακοίνωσε ότι έχει σύνδρομο Άσπεργκερ, μια μορφή αυτισμού, υποστηρίζοντας ότι ήταν το πρώτο άτομο με αυτή την πάθηση που «φιλοξένησε» το σόου.
Αρκετοί βέβαια επισήμαναν ότι ο κωμικός Dan Aykroyd, ο οποίος έχει μιλήσει δημόσια για την εμπειρία του με το σύνδρομο Τουρέτ και το σύνδρομο Άσπεργκερ, έχει φιλοξενήσει στο παρελθόν το SNL, ενώ ήταν και μέλος του μόνιμου καστ τα πρώτα χρόνια.
«Ξέρω ότι μερικές φορές λέω ή δημοσιεύω περίεργα πράγματα, αλλά έτσι δουλεύει ο εγκέφαλός μου», είχε πει.
Κατά τη διάρκεια του μονολόγου του, πρόσθεσε πως «Δεν έχω πάντα μεγάλη ποικιλία στον τόνο της φωνής μου ή στην εκφορά του λόγου μου… κάτι που, όπως μου λένε, κάνει το αποτέλεσμα πολύ αστείο».
Ο Μασκ όμως δεν σταμάτησε εκεί. Με έναν αυτοσαρκαστικό τρόπο, αστειεύτηκε για την τάση του να κάνει αμφιλεγόμενες αναρτήσεις στα social media, λέγοντας: «Σε όποιον έχω προσβάλει με τα posts μου στο [τότε] Twitter, θέλω να πω πως ανακάλυψα τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και στέλνω ανθρώπους στον Άρη. Νομίζατε ότι θα ήμουν ένας ήρεμος, φυσιολογικός τύπος;».
Η προσωπική του μαρτυρία στο TEDx
Η αποκάλυψη του Μασκ για το σύνδρομο Άσπεργκερ ήρθε να επιβεβαιωθεί και σε μια συνέντευξη στο TEDx το 2022. Ο Μασκ μίλησε για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε ως παιδί και για το πώς αυτές επηρέασαν τη ζωή και την καριέρα του.
«Τα κοινωνικά σημάδια δεν ήταν διαισθητικά για μένα», ανέφερε. «Συνήθιζα να παίρνω τα πάντα κυριολεκτικά, αλλά αποδείχθηκε ότι αυτό ήταν λάθος. Οι άνθρωποι δεν λένε πάντα αυτό που εννοούν».
Ο ίδιος περιέγραψε πώς οι ιδιαιτερότητες της προσωπικότητάς του τον βοήθησαν να επικεντρωθεί σε τομείς όπως η φυσική και η τεχνολογία. «Η φιλοσοφία μου είναι να διευρύνω το πεδίο και την κλίμακα της συνείδησης, ώστε να κατανοήσουμε καλύτερα τη φύση του σύμπαντος».
Όταν ρωτήθηκε σχετικά με μια πιθανή σχέση μεταξύ των εταιρειών του και του συνδρόμου Άσπεργκερ, ο Μασκ είπε ότι είναι «σίγουρα πιθανό» να ήταν κρίσιμο, από τεχνολογικής άποψης.
«Το έβρισκα ικανοποιητικό να περνάω όλη τη νύχτα προγραμματίζοντας υπολογιστές, μόνος μου. Αλλά νομίζω ότι αυτό δεν είναι φυσιολογικό», είχε σχολιάσει.
Η βιογραφία του Έλον Μασκ
Η πρόσφατη βιογραφία του Έλον Μασκ από τον Walter Isaacson, με τίτλο «Elon Musk», αποκάλυψε πολλές άγνωστες πτυχές της προσωπικότητάς του. Ο Isaacson περιγράφει τον Μασκ ως έναν άνθρωπο με ισχυρή θέληση, που συχνά απορρίπτει κανόνες και προσδοκίες.
Το Vox σημειώνει ότι υπάρχει μια επαναλαμβανόμενη φράση στη νέα βιογραφία του Isaacson για τον Μασκ: σύμφωνα με τον συγγραφέα, ορισμένα πράγματα είναι «απλώς στη φύση του Μασκ», όπως η επιθυμία για απόλυτο έλεγχο, αντίσταση σε κανόνες, αγάπη για το δράμα και το χάος, ενώ άλλα «δεν είναι στη φύση του», όπως η ενσυναίσθηση και η αυτοσυγκράτηση.
Το αμερικανικό μέσο ενημέρωσης αναφέρει πως μια άλλη πεποίθηση του Μασκ είναι ότι η ενσυναίσθηση δεν αποτελεί πλεονέκτημα, κυρίως επειδή ο ίδιος ισχυρίζεται ότι δεν τη βιώνει – κάτι που, σύμφωνα με τον συγγραφέα της βιογραφίας του, οφείλεται στην τραυματική παιδική ηλικία του Μασκ.
«Δεν είχε τους συναισθηματικούς υποδοχείς που παράγουν καλοσύνη και ζεστασιά», γράφει ο συγγραφέας. «Δεν είχε εγγενώς ενσυναίσθηση».
Παρόλο που ο Μασκ αυτοπροσδιορίζεται ως άτομο με σύνδρομο Άσπεργκερ, ο Isaacson σημειώνει ότι δεν έχει λάβει επίσημη διάγνωση από ειδικό.
Το σύνδρομο Άσπεργκερ
Το σύνδρομο Άσπεργκερ ανήκει στο φάσμα του αυτισμού και χαρακτηρίζεται μεταξύ άλλων από δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση, αποφυγή οπτικής επαφής, αλλά και από έντονη εστίαση σε συγκεκριμένα ενδιαφέροντα, που παρέχει στα άτομα βαθιά γνώση για τα ζητήματα αυτά, αναφέρει το The Conversation.
Στην περίπτωση του Μασκ, αυτή η έντονη εστίαση φάνηκε να αποτελεί πλεονέκτημα, καθώς τον οδήγησε να επενδύσει χρόνο και ενέργεια σε τομείς όπως η τεχνολογία, η επιστήμη και η καινοτομία.
Ο Μασκ έχει αναφερθεί στις «εμμονές» του ως πηγή έμπνευσης. «Αν κάτι μου τραβήξει την προσοχή, μπορώ να αφιερωθώ σε αυτό ολοκληρωτικά», έχει δηλώσει.
Αυτισμός, νευροδιαφορετικότητα και δημόσια εικόνα
Ο Μασκ δεν αποτελεί εκπρόσωπο ούτε του γενικού πληθυσμού ούτε των ανθρώπων με αυτισμό. Ωστόσο, η ιστορία του προσφέρει μια ευκαιρία να κατανοήσουμε καλύτερα τη νευροδιαφορετικότητα και τις προκλήσεις της.
Ενώ η αυτοδιάγνωση του Μασκ διχάζει, ιδιαίτερα αφού εργαλειοποιείται για το επίμαχο «ναζιστικό» χαιρετισμό, που επιδίδεται στην υποτιθέμενη πάθησή του, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τις δυσκολίες που συχνά συνοδεύουν τα χαρακτηριστικά αυτά.
Η κατανόηση του Μασκ ως φιγούρα επιρροής και αντιπαράθεσης μας επιτρέπει να προσεγγίσουμε τη νευροδιαφορετικότητα με περισσότερη ενσυναίσθηση, αποφεύγοντας τις απλουστευμένες κρίσεις και, παράλληλα, μας υπενθυμίζει ότι ακόμη και ένας άνθρωπος που βρίσκεται στο φάσμα του αυτισμού, μπορεί να τρέφει συναισθήματα για τον ναζισμό ή την ακροδεξιά – το τελευταίο, άλλωστε, είναι γνωστή προτίμηση του πιο πλούσιου ανθρώπου του κόσμου.
Με πληροφορίες από: Vox, Axios, BBC, The Conversation