Η Τουρκία τρέχει με φρενήρεις ρυθμούς ένα μεγαλόπνοο πρόγραμμα ναυπήγησης συνολικά 31 πολεμικών πλοίων, μεταξύ των οποίων και ενός αεροπλανοφόρου. Οι κινήσεις δείχνουν ότι ετοιμάζεται για κάτι μεγάλο. Στον αντίποδα, προγράμματα του Πολεμικού Ναυτικού στην Ελλάδα μετατίθενται, άλλα ακυρώνονται και άλλα προχωρούν με απελπιστικά αργούς ρυθμούς.
Του Χρήστου Μαζανίτη
Η Τουρκία είναι αποφασισμένη να μετατραπεί σε μία ισχυρή ναυτική δύναμη, ίσως την ισχυρότερη της Μεσογείου. Μετά την πρώτη φάση του ναυπηγικού της προγράμματος την περασμένη δεκαετία, που περιλάμβανε την ναυπήγηση εγχώριας ανάπτυξης και κατασκευής πλοίων, προχωρά στο επόμενο στάδιο. Αυτό της ναυπήγησης πλοίων μεγάλου εκτοπίσματος, κατηγορίας αντιτορπιλικών, καταδρομικών ακόμη και αεροπλανοφόρου.
Το πρόγραμμα της Τουρκίας «2034», που αποτελεί την χρονιά ορόσημο για την ολοκλήρωσή του, περιλαμβάνει την πρόσκτηση συνολικά 31 πλοίων. Η λίστα περιλαμβάνει οροφές με συνολικά 20 φρεγάτες και 18 κορβέτες μαζί με 2 αντιτορπιλικά εκτοπίσματος 8.000 τόνων, 2 ελικοπτεροφόρα κλάσης ANADOLU εκτοπίσματος 27.500 τόνων και ένα αεροπλανοφόρο εκτοπίσματος 60.000 τόνων.
Σε αυτά προστίθενται πυραυλάκατοι και κανονιοφόροι, που εφοδιάζονται – όπως όλα τα πλοία – με εγχώριας ανάπτυξης και παραγωγής ηλεκτρονικά συστήματα και πυραύλους ATMACA.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι η Τουρκία δεν ετοιμάζει ναυτικό για να κάνει παρελάσεις στις εθνικές επετείους και τις εορτές. Κάποιοι κάνουν λόγο για εξοπλιστική ναυμαχία στην Μεσόγειο κι η Τουρκία ήδη σέρνει τον χορό.
Στην Ελλάδα, το Πολεμικό Ναυτικό φαίνεται να το χτυπάει η κατάρα της εποχής της κρίσης. Σε αντίθεση με την Πολεμική Αεροπορία, που κατάφερε να αναβαθμίσει 82 F-16 σε επίπεδο Viper με άλλα 38 να ακολουθούν, να επαναφέρει στη ζωή τα Mirage 2000-5, να έχει ήδη προμηθευτεί 24 Rafale και να έχει παραγγείλει 20+20 F-35. To ίδιο και ο Στρατός Ξηράς, που πήρε 1.200 θωρακισμένα οχήματα Μ1117, 35 ελικόπτερα Black Hawk, 72 ελικόπτερα Kiowa, αναβαθμίζει τα Apache, τρέχει το πρόγραμμα αναβάθμισης για τα Chinook, αναβαθμίζει 500 Μ113 και προχωρά στην προμήθεια Bradley, παράλληλα με την αντικατάσταση των ρωσικής προέλευσης αντιαεροπορικών συστημάτων.
Το ΠΝ μετά την παραλαβή των 7 ΤΠΚ κλάσης ΡΟΥΣΣΕΝ και των υποβρυχίων type-214 κλάσης ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ, χτυπήθηκε ίσως περισσότερο από κάθε άλλο Όπλο από την οικονομική κρίση.
Παραμονές της μεγαλύτερης οικονομικής δοκιμασίας της χώρας των τελευταίων δεκαετιών, το 2008, η τότε κυβέρνηση είχε αποφασίσει να προχωρήσει στην ναυπήγηση 4 φρεγατών FREMM. Η απόφαση έλεγε η πρώτη στη Γαλλία και οι επόμενες 3 σε ελληνικά ναυπηγεία. Μία απόφαση που επικυρώθηκε το 2012 από το ΚΥΣΕΑ. Όμως οι δανειστές και η ασφυκτική δημοσιονομική επιτήρηση δεν άφησαν κανένα περιθώριο να προχωρήσει ο σχεδιασμός με αποτέλεσμα τα χρόνια να περνούν.
Εν μέσω αναζήτησης και απόρριψης μεταχειρισμένων λύσεων, φτάσαμε τελικά στο 2022, οπότε η Ελλάδα προχώρησε για πρώτη φορά μετά το 2002 στην παραγγελία πλοίων και για πρώτη φορά μετά το 1989 στην παραγγελία φρεγατών.
Το 2022 έδειχνε ότι η 15ετής κατάρα πλέον ξορκιζόταν και το Πολεμικό Ναυτικό έμπαινε στην τροχιά της αναγέννησης, ακολουθώντας την πορεία που είχαν χαράξει η Πολεμική Αεροπορίας και ο Στρατός Ξηράς.
Το συνολικό κονδύλι των 5,5 δισ. που είχε προβλεφθεί έδινε την ευκαιρία να γίνει μία καλή αρχή. Η Δομή Δυνάμεων που είχε εισηγηθεί ο τότε Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Κωνσταντίνος Φλώρος προέβλεπε ένα μεγάλο ΠΝ με τουλάχιστον 12 φρεγάτες και 6 κορβέτες. Κάτι που πίστεψαν και υπηρέτησαν δύο Αρχηγοί ΓΕΝ. Ο τότε Αρχηγός ΓΕΝ Ναύαρχος Στυλιανός Πετράκης, που επί των ημερών του έκλεισαν οι FDI Belharra αλλά και τα ελικόπτερα Romeo, είχε ήδη έτοιμους τους φακέλους για την περαιτέρω ενίσχυση του Στόλου. Ένα έργο που συνέχισε και ο διάδοχός του, Ναύαρχος Ιωάννης Δρυμούσης. Το 2023 με πρωτοβουλίες του Ι. Δρυμούση έκλεισαν οι συμφωνίες για παραχώρηση από τις ΗΠΑ των 4 περιπολικών ISLAND και 3 PROTECTOR ενώ παράλληλα άρχισε αθόρυβα να προωθείται η παραχώρηση και 4 φρεγατών – κορβετών LCS. Κάτι, που όπως αποκάλυψε πρώτο το enikos.gr και η Realnews της Κυριακής, έγινε τον Δεκέμβριο του 2023 με την λίστα Μπλίνκεν, την οποία παρέδωσε ο ίδιος ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στα Χανιά, οπότε εγγράφως οι ΗΠΑ δεσμεύθηκαν για την δωρεάν παραχώρηση 4 πλοίων LCS, που προορίζονταν για την αντικατάσταση των υπέργηρων (ηλικίας μισού αιώνα) φρεγατών “S”.
Παράλληλα, με πρωτοβουλίες του Πρωθυπουργού, έτρεχε και το θέμα ναυπήγησης κορβετών, σε συνεργασία με Ιταλία και ΗΠΑ, το χτίσιμο των οποίων θα γινόταν εξολοκλήρου στην Ελλάδα, ενώ μπήκαν τα θεμέλια για την ναυπήγηση και των φρεγατών Constellation.
Στις αντιρρήσεις που ακούστηκαν σχετικά με τις δυνατότητες των LCS, ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε δώσει την αποστομωτική απάντηση «σου χαρίζουν έναν γάιδαρο και τον κοιτάς στα δόντια;» ερωτηθείς σχετικά, κατά τη διάρκεια παραλαβής των ελικοπτέρων Romeo, στο Κοτρόνι.
Κι όμως, παρά την έλλειψη πλοίων, η ηγεσία του Πολεμικού Ναυτικού αποφάσισε να “σκοτώσει” την προμήθεια των LCS και παράλληλα να προχωρήσει στην απόσυρση του 15% του Στόλου το 2025, όπως αποφάσισε το Ανώτατο Ναυτικό Συμβούλιο (ΑΝΣ) στην συνεδρίαση της 12ης Δεκεμβρίου.
Η κατάρα που έπληξε το ΠΝ ειδικά την περίοδο της κρίσης επέστρεψε το 2024 και μάλιστα πολυεπίπεδη. Οι μισθοί και τα επιδόματα, που έχουν παραμείνει σε μνημονιακά επίπεδα, έχουν προκαλέσει κύμα μεγάλης φυγής με μαζικές παραιτήσεις στελεχών που το 2024 έφτασαν στο υψηλότερο επίπεδο. Χαρακτηριστικό είναι ότι ακόμη και από το πρώτο πλήρωμα της Belharra υπήρξαν 7 παραιτήσεις ενώ ακόμη και η εκπαίδευσή τους πραγματοποιείται σε δόσεις για να μην επιβαρυνθεί η υπηρεσία με εξτρά χρήματα σε επιδόματα.
Στους κόλπους του ΓΕΝ υπάρχει σκεπτικισμός για πολλές πτυχές του σχεδιασμού και ιδιαίτερα αυτού με τις αποσύρσεις πλοίων, με τις διαφωνίες να εκφράζονται και από επίτιμους Αρχηγούς κατά την ετήσια Επίσκεψη Επιτίμων Αρχηγών ΓΕΝ στο Γενικό Επιτελείο Ναυτικού, στις 14 Δεκεμβρίου.
Αίσθηση προκάλεσε και η πρόσφατη δημόσια τοποθέτηση του Αρχηγού ΓΕΝ, που αποκάλυψε το enikos.gr, κατά τη διάρκεια της ετήσιας συνάντησης των διαπιστευμένων συντακτών στο Δώμα ΓΕΝ, παραμονές Χριστουγέννων, όπου εξέφρασε ανοιχτά, σε δημοσιογράφους που τον ρώτησαν, τις επιφυλάξεις του για την φερεγγυότητα των ελληνικών ναυπηγείων, λέγοντας ότι προτιμά τα ναυπηγεία του εξωτερικού διότι εκτελούν εγκαίρως και με μικρότερο κόστος τα projects του Ναυτικού.
Αυτή την άποψη, ωστόσο, δεν είναι η πρώτη φορά που την εκφράζει ο Αρχηγός. Είναι κάτι που είχε επαναλάβει και σε ναυτικό πηγαδάκι, στην πρεσβεία της Ινδίας, τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Η ηγεσία του Πολεμικού Ναυτικού, επιπρόσθετα, υποστηρίζει ότι δεν πρόκειται να υποδείξει σε καμία εταιρεία του εξωτερικού – που επιλέγεται για την ναυπήγηση πλοίων – να χτίσει τα πλοία σε ελληνικό ναυπηγείο, προτάσσοντας ότι το ΠΝ επιλέγει βάσει της χαμηλότερης τιμής και όχι το πού θα χτιστούν. Αυτό, λένε, είναι κάτι που θα κάνει η ξένη εταιρεία και αποτελεί προϊόν ιδιωτικής συμφωνίας. Κάτι που βέβαια έρχεται σε αντίθεση με την πολιτική που προτάσσει ο ίδιος ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας, ο οποίος έχει διαμηνύσει σε όλους τους τόνους ότι η Ελλάδα θα πάψει να ψωνίζει όπλα από το ράφι.
Την ίδια άποψη, ωστόσο, η ηγεσία την είχε μεταφέρει και σε εκπροσώπους των εργαζομένων των ναυπηγείων Ελευσίνας, που ανήκουν σε αμερικανική εταιρεία, με τους οποίους ήρθε και σε διαφωνία, όταν επισκέφθηκε τα ναυπηγεία το καλοκαίρι, απ’ όπου έφυγε χωρίς να ξεναγηθεί στους χώρους.
Παρόλα αυτά, ο ίδιος ο Αρχηγός φέρεται σε πρόσφατη αλληλογραφία του με την Ένωση Ελληνικών Ναυπηγείων να υποστηρίζει τα αντίθετα, πράγμα το οποίο ίσως σημαίνει τον εξορκισμό της κατάρας που ήρθε να χτυπήσει πάλι το ΠΝ το 2024.
Ήδη, όπως αποκάλυψε κατ’ αποκλειστικότητα το enikos.gr, έχει σταλεί από τους Αμερικανούς επιστολή προς το υπουργείο Εθνικής Άμυνας και το ΓΕΝ, με προσφορά για ναυπήγηση της 4ης φρεγάτας FDI Belharra με κόστος 15% χαμηλότερο απ’ ότι στη Γαλλία. Μία επιστολή που είχε ήδη φτάσει στα χέρια της ηγεσίας, πριν γίνει η εθιμοτυπική συνάντηση με τους διαπιστευμένους συντάκτες, στους οποίους δεν επικοινωνήθηκε όμως το παραμικρό.
Επιπλέον, όπως είχε πρώτο αποκαλύψει το enikos.gr κι επιβεβαιώθηκε και επίσημα, οι ΗΠΑ έχουν πιστοποιήσει τα ναυπηγεία Ελευσίνας για την ναυπήγηση των φρεγατών Constellation. Ωστόσο, για κάποιο ανεξήγητο λόγο, ενώ η Ελλάδα έχει πιστοποιηθεί για την κατασκευή και υποστήριξη των φρεγατών που προμηθεύεται το αμερικανικό πολεμικό ναυτικό, η ηγεσία του ΠΝ έστειλε επιστολή στις ΗΠΑ ζητώντας με FMS – Planning case με το αμερικανικό ναυτικό για την διερεύνηση της δυνατότητας κατασκευής των πλοίων στην Ελλάδα.
Όμως, προβλήματα υπάρχουν και με το πρόγραμμα αναβάθμισης των φρεγατών ΜΕΚΟ. Το κόστος έφτασε το 1 δισ. και η παραγγελία της 4ης FDI Belharra μαζί με το σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου για όλα τα πλοία της κλάσης – που δεν το έχουν – που θα κοστίσει επιπλέον 250 εκατ. ανά πλοίο, δεν αφήνουν περιθώριο.
Το πρόγραμμα ενώ έπρεπε ήδη να έχει ξεκινήσει από το 2019 και ήταν ώριμο το 2023, αναβάλλεται επ’ αόριστον ενώ υπάρχουν και σκέψεις για μία “mini” αναβάθμιση που δε θα ξεπεράσει τα 100 εκατ. ανά πλοίο, με έμφαση στο σύστημα ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ και κάποια προσθήκη πιο εξελιγμένου ραντάρ.
enikos.gr