Ένα νέο κρούσμα κροτωνογενούς εγκεφαλίτιδας καταγράφηκε στο Βόρειο Αιγαίο, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό σε 9 από το 2014. Ο ΕΟΔΥ εξέδωσε άμεσες συστάσεις προς τους Ιατρικούς Συλλόγους
Η κροτωνογενής εγκεφαλίτιδα επανέρχεται στο προσκήνιο καθώς ένα νέο κρούσμα καταγράφηκε στην Ελλάδα το 2025, στην περιοχή του Βόρειου Αιγαίου. Το περιστατικό αυτό, που προήλθε από τσίμπημα μολυσμένου τσιμπουριού (κρότωνα), αυξάνει τον συνολικό αριθμό των κρουσμάτων κροτωνογενούς εγκεφαλίτιδας στη χώρα μας σε 9 από το 2014. Ο ΕΟΔΥ έχει ήδη κινητοποιηθεί, εκδίδοντας άμεσες συστάσεις προς τους Ιατρικούς Συλλόγους για αυξημένη επαγρύπνηση.
Τι είναι η κροτωνογενής εγκεφαλίτιδα και πώς μεταδίδεται
Η κροτωνογενής εγκεφαλίτιδα αποτελεί μια σπάνια ιογενή λοίμωξη που μεταδίδεται κυρίως μέσω τσιμπήματος μολυσμένων τσιμπουριών. Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, η νόσος μπορεί να προκαλέσει σοβαρά συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένης της παράλυσης και των γνωστικών διαταραχών. Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις, η κροτωνογενής εγκεφαλίτιδα μπορεί να μεταδοθεί και μέσω της κατανάλωσης μη παστεριωμένων γαλακτοκομικών προϊόντων από μολυσμένα ζώα.
Η περίοδος επώασης της νόσου είναι κατά μέσο όρο 7 ημέρες, αν και μπορεί να κυμαίνεται από 2 έως 28 ημέρες. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις περιπτώσεις τροφιμογενούς μετάδοσης, η επώαση είναι συντομότερη, περίπου 4 ημέρες. Η πλειονότητα των λοιμώξεων από κροτωνογενή εγκεφαλίτιδα είναι ασυμπτωματικές, γεγονός που δυσχεραίνει την έγκαιρη διάγνωση.
Τσιμπούρι, φορέας της κροτωνογενούς εγκεφαλίτιδας σε μεγέθυνση
Επιδημιολογική εικόνα της κροτωνογενούς εγκεφαλίτιδας στην Ευρώπη
Παρότι στην Ελλάδα τα κρούσματα κροτωνογενούς εγκεφαλίτιδας παραμένουν σπάνια, η κατάσταση στην υπόλοιπη Ευρώπη είναι διαφορετική. Η νόσος ενδημεί κυρίως σε αγροτικές και δασώδεις περιοχές της κεντρικής, ανατολικής, δυτικής και βόρειας Ευρώπης, με χιλιάδες περιστατικά να καταγράφονται ετησίως. Μάλιστα, η συχνότητα εμφάνισης των κρουσμάτων στην Ευρώπη έχει αυξηθεί κατά 400% τα τελευταία 30 χρόνια, με τη νόσο να εξαπλώνεται σε νέες περιοχές.
Χώρες με υψηλό κίνδυνο μετάδοσης κροτωνογενούς εγκεφαλίτιδας περιλαμβάνουν:
• Τις Βαλτικές χώρες (Λιθουανία, Λετονία, Εσθονία)
• Τη Σλοβενία, Τσεχία, Σλοβακία και Αυστρία
• Τη Φινλανδία και τη Νότια και Ανατολική Σουηδία
• Τη Νότια Γερμανία
• Τη Ρωσία
Περίοδοι υψηλού κινδύνου και βιολογία των τσιμπουριών
Τα τσιμπούρια, οι κύριοι φορείς του ιού της κροτωνογενούς εγκεφαλίτιδας, ζουν σε ποικίλα περιβάλλοντα, τόσο σε αγροτικές όσο και σε αστικές περιοχές. Προτιμούν υγρές και σκιασμένες περιοχές όπως δάση, περιοχές με πυκνή βλάστηση, γρασίδι, θάμνους, λιβάδια και βάλτους, αλλά και πάρκα και κήπους σε αστικά περιβάλλοντα.
Η δραστηριότητα των τσιμπουριών κορυφώνεται από τον Απρίλιο μέχρι τον Νοέμβριο, αν και μπορεί να παρατηρηθεί και κατά τη διάρκεια του χειμώνα, ιδιαίτερα σε νότιες ευρωπαϊκές χώρες. Στην Κεντρική Ευρώπη, οι περίοδοι αιχμής της δραστηριότητας των τσιμπουριών είναι η άνοιξη (Απρίλιος-Μάιος) και το φθινόπωρο (Σεπτέμβριος-Οκτώβριος).
Ομάδες αυξημένου κινδύνου και συστάσεις του ΕΟΔΥ
Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, αυξημένο κίνδυνο για κροτωνογενή εγκεφαλίτιδα διατρέχουν άτομα που εργάζονται ή δραστηριοποιούνται σε περιοχές με παρουσία τσιμπουριών. Συγκεκριμένα, εργαζόμενοι στους τομείς της κτηνοτροφίας, γεωργίας, ξυλοκόποι, στρατιωτικοί, καθώς και άτομα που ασχολούνται με δραστηριότητες αναψυχής όπως κάμπινγκ, ορειβασία, πεζοπορία ή κυνήγι, βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο.
Επιπλέον, ο ΕΟΔΥ επισημαίνει ότι ακόμα και άτομα που ζουν ή περνούν χρόνο σε αστικά πάρκα και κήπους πρέπει να είναι προσεκτικά, καθώς και εκεί μπορεί να υπάρχουν τσιμπούρια που μεταδίδουν την κροτωνογενή εγκεφαλίτιδα.
Το νέο κρούσμα κροτωνογενούς εγκεφαλίτιδας στο Βόρειο Αιγαίο έχει προκαλέσει συναγερμό στις υγειονομικές αρχές, με τον ΕΟΔΥ να εντείνει την επιδημιολογική επιτήρηση και να εκδίδει συστάσεις για προστασία από τα τσιμπούρια, ιδιαίτερα κατά τους θερινούς μήνες όπου η δραστηριότητα στην ύπαιθρο αυξάνεται.