Κοινό ανακοινωθέν στο περιθώριο της συνόδου G20 στη Νότια Αφρική - Χαρακτηρίζουν το αμερικανικό σχέδιο βάση για «δίκαιη και διαρκή ειρήνη», αλλά απορρίπτουν αλλαγές συνόρων διά της βίας
Κοινό ανακοινωθέν για το αμερικανικό σχέδιο των 28 σημείων για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία υιοθέτησαν Ευρωπαίοι και άλλοι δυτικοί ηγέτες, στο περιθώριο της συνόδου των G20 στη Νότια Αφρική.
Οι ηγέτες επαναλαμβάνουν ότι «είναι σαφείς στην αρχή πως τα σύνορα δεν πρέπει να αλλάζουν διά της βίας». Παράλληλα, αναφέρουν ότι «ανησυχούν για τους προτεινόμενους περιορισμούς στις ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας», υπογραμμίζοντας ότι τέτοιοι όροι «θα άφηναν την Ουκρανία ευάλωτη σε μελλοντική επίθεση».
Στο ανακοινωθέν δηλώνουν ότι «καλωσορίζουν τις συνεχιζόμενες προσπάθειες των ΗΠΑ να φέρουν ειρήνη στην Ουκρανία» και σημειώνουν ότι η αρχική εκδοχή του σχεδίου «περιλαμβάνει σημαντικά στοιχεία που θα είναι ουσιώδη για μια δίκαιη και διαρκή ειρήνη». Προσθέτουν ότι θεωρούν το κείμενο «βάση που θα απαιτήσει πρόσθετη δουλειά» και εκφράζουν ετοιμότητα «να εμπλακούν» ώστε μια μελλοντική ειρηνευτική συμφωνία να είναι βιώσιμη.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται και στις προβλέψεις του αμερικανικού σχεδίου που αγγίζουν την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ. «Επαναλαμβάνουμε ότι η εφαρμογή στοιχείων θα απαιτήσει τη συναίνεση των μελών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, αντίστοιχα», σημειώνεται χαρακτηριστικά.
Στο τέλος του κειμένου οι υπογράφοντες «υπογραμμίζουν τη δύναμη της συνεχούς στήριξής τους προς την Ουκρανία» και δηλώνουν ότι θα συνεχίσουν τη στενή συντονισμένη συνεργασία «με την Ουκρανία και τις ΗΠΑ τις επόμενες ημέρες», καθώς συνεχίζονται οι διεργασίες γύρω από το σχέδιο των 28 σημείων και τις προοπτικές ειρηνευτικής διαδικασίας.
Το κείμενο συνυπογράφουν ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο καγκελάριος της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Κιρ Στάρμερ, η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι, ο πρωθυπουργός της Ισπανίας Πέδρο Σάντσεθ, ο πρόεδρος της Φινλανδίας Αλεξάντερ Στουμπ, ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας Ντικ Σχοφ, ο πρωθυπουργός της Ιρλανδίας Μίχολ Μάρτιν, ο πρωθυπουργός της Νορβηγίας Γιόνας Γκαρ Στέρε, ο πρωθυπουργός του Καναδά Μαρκ Κάρνεϊ και η πρωθυπουργός της Ιαπωνίας Σανάε Τακαΐτσι.
Τι σημαίνει για την Ευρώπη η εφαρμογή του σχεδίου Τραμπ στην Ουκρανία
Εν τω μεταξύ, όπως έγραφε νωρίτερα το protothema.gr, το κείμενο των 28 σημείων δεν είναι «ειρηνευτικό» με την κλασική έννοια. Είναι το πρώτο αμερικανικό πλαίσιο που αποδέχεται ότι η Ρωσία παραμένει εκεί όπου βρίσκεται, ότι η Ουκρανία συρρικνώνεται και ότι η Δύση πρέπει να κλείσει έναν πόλεμο που δεν μπορεί – ή δεν θέλει – να χρηματοδοτεί επ’ αόριστον.
Οι ΗΠΑ το παρουσιάζουν ως «ρεαλισμό». Για την Ευρώπη, όμως, είναι η αρχή μιας γεωπολιτικής καταιγίδας που φέρνει νέους συσχετισμούς, νέα ρήγματα και νέες ευθύνες.
Το διακύβευμα
Αυτό που παίζεται δεν είναι απλώς το ουκρανικό μέλλον, αλλά η συνοχή της ίδιας της Ευρώπης. Το σχέδιο 28 σημείων κινείται σε τρεις άξονες:
• Πάγωμα γραμμών στα σημερινά μέτωπα.
• Δεσμεύσεις ουδετερότητας για την Ουκρανία – εκτός ΝΑΤΟ, με μειωμένο στρατιωτικό αποτύπωμα.
• Σταδιακή επανένταξη της Ρωσίας στο διεθνές σύστημα, με αντάλλαγμα περιορισμένες εγγυήσεις ασφαλείας.
• Για την Ευρώπη, αυτό μεταφράζεται σε κάτι απλό και βαρύ: η ήπειρος θα ζήσει για χρόνια με μια Ρωσία κυρίαρχη στην Ανατολή και μια Ουκρανία αποδυναμωμένη. Η ισορροπία ασφαλείας των τελευταίων δεκαετιών καταρρέει.
• Για πρώτη φορά από το 1945, ξένη δύναμη αλλάζει σύνορα στην Ευρώπη και το μόνο ερώτημα είναι αν η Ε.Ε. θα νομιμοποιήσει αυτό το τετελεσμένο ή αν θα το αμφισβητήσει – χωρίς αμερικανική ομπρέλα.
• Σε αυτό το σκηνικό, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι βρίσκεται μπροστά στο πιο δύσκολο δίλημμα της προεδρίας του ίσως και της ζωής του.
«Ο Γουίτκοφ χρειάζεται ψυχίατρο» - Αντιδρούν οι Ευρωπαίοι με το σχέδιο για την Ουκρανία που προβλέπει χρήση των ρωσικών assets από τις ΗΠΑ
Αντιδράσεις φαίνεται να προκαλεί στην Ευρώπη η αμερικανική πρόταση των 28 σημείων για την κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία, η οποία περιλαμβάνει σχέδιο αξιοποίησης των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ύψους περίπου €140 δισ. που κρατούνται κυρίως στο Βέλγιο.
Το σχέδιο, σύμφωνα με το Politico, προβλέπει ότι οι ΗΠΑ θα λάβουν «50%» από τα κέρδη που θα προκύψουν από τη χρήση των πόρων για αμερικανικής ηγεσίας έργα ανοικοδόμησης της Ουκρανίας μετά την επίτευξη συμφωνίας.
Στις Βρυξέλλες, ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ ανέφερε ότι ο Ντόναλντ Τραμπ «δεν έχει εξουσία» να αποδεσμεύσει περιουσιακά στοιχεία που κρατούνται στην Ευρώπη, ενώ άλλοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι χρησιμοποίησαν ιδιαίτερα σκληρές εκφράσεις για τον Αμερικανό απεσταλμένο Στιβ Γουίτκοφ. Όπως αναφέρει τo Politico, Ευρωπαίος πολιτικός είπε χαρακτηριστικά πως ο «Γουίτκοφ χρειάζεται ψυχίατρο».
Η πρόταση έρχεται σε μία εξαιρετικά ευαίσθητη στιγμή για τις Βρυξέλλες, όπου οι 27 προσπαθούν εδώ και μήνες να καταλήξουν σε κοινό νομικό πλαίσιο που θα επιτρέψει τη χρήση των δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων για τη χορήγηση δανείου στην ουκρανική κυβέρνηση. Ευρωπαίοι διπλωμάτες περιέγραψαν τη φάση των διαπραγματεύσεων ως «ιδιαίτερα λεπτή», ενόψει της προσπάθειας ολοκλήρωσης της συμφωνίας στη σύνοδο κορυφής του επόμενου μήνα.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι προειδοποίησε ότι το σχέδιο των ΗΠΑ δημιουργεί μία από τις πιο κρίσιμες στιγμές για τη χώρα του. Όπως δήλωσε, η Ουκρανία βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα ενδεχόμενο δίλημμα ανάμεσα στη «χαμένη αξιοπρέπεια» και την «απώλεια ενός βασικού εταίρου».
Έντονες αντιδράσεις σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες
Πολλοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εκφράζουν φόβους ότι η αμερικανική πρόταση θα καταστήσει ακόμη δυσκολότερη την προσπάθεια να πειστεί το Βέλγιο να εγκρίνει το ευρωπαϊκό δάνειο. Το μεγαλύτερο μέρος των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων βρίσκεται στην Euroclear στις Βρυξέλλες, γεγονός που καθιστά τη χώρα ιδιαίτερα εκτεθειμένη σε ενδεχόμενα αντίποινα της Μόσχας.
Ένας Γάλλος πρώην υψηλόβαθμος αξιωματούχος χαρακτήρισε την πρόταση «σκανδαλώδη», σημειώνοντας ότι οι Ευρωπαίοι καταβάλλουν προσπάθειες να βρουν νομική λύση ώστε τα κεφάλαια να χρησιμοποιηθούν προς όφελος της Ουκρανίας, την ώρα που όπως είπε η αμερικανική πρόταση προσβλέπει σε κέρδος για τις ΗΠΑ.
Το ευρωπαϊκό σχέδιο
Το σχέδιο της ΕΕ για τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία προβλέπει τη χρήση τους ως εγγύηση για δάνειο προς την Ουκρανία, το οποίο θα αποπληρωνόταν μόνο στην περίπτωση που η Ρωσία συμφωνήσει στο μέλλον να καταβάλει πολεμικές αποζημιώσεις. Το Βέλγιο έχει εκφράσει επιφυλάξεις, φοβούμενο ότι μπορεί να βρεθεί οικονομικά εκτεθειμένο εάν η Μόσχα επιδιώξει να ανακτήσει τα χρήματα.
Η αμερικανική πρόταση εντείνει αυτές τις ανησυχίες. Αξιωματούχοι στην ΕΕ προειδοποιούν ότι η πρόβλεψη για αποδέσμευση των περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο μιας μελλοντικής συμφωνίας που θα διαπραγματευτεί η Ουάσιγκτον δημιουργεί τον κίνδυνο οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι να επωμιστούν την ευθύνη αποζημίωσης της Ρωσίας.
Τι προβλέπει το σχέδιο των ΗΠΑ
Το πλήρες κείμενο των 28 σημείων προβλέπει ότι $100 δισ. από τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα χρησιμοποιηθούν για «αμερικανικής ηγεσίας προσπάθειες ανοικοδόμησης της Ουκρανίας», με τις ΗΠΑ να λαμβάνουν το μισό από τα κέρδη. Η Ευρώπη —σύμφωνα με το κείμενο— θα προσθέσει άλλα $100 δισ. για συνολικές επενδύσεις ύψους $200 δισ.
Το υπόλοιπο τμήμα των παγωμένων ρωσικών assets θα τοποθετηθεί σε «ξεχωριστό επενδυτικό εργαλείο ΗΠΑ–Ρωσίας» για μελλοντικά επενδυτικά σχέδια «σε τομείς που ενισχύουν τη διεθνή σταθερότητα και τις αμοιβαίες οικονομικές προοπτικές».