Σε 50 γερμανικούς κινηματογράφους θα προβαλλόταν αυτό το Σαββατοκύριακο η ταινία μυθοπλασίας «Μέρκελ – Η ανατομία μιας κρίσης». Λόγω κορωνοϊού οι αίθουσες παραμένουν κλειστές. Η ταινία θα προβληθεί όμως σε λίγες εβδομάδες στη γερμανική τηλεόραση. Θέμα της είναι η προσφυγική κρίση του 2015 και συγκεκριμένα πώς προέκυψε η Γερμανία να υποδεχτεί σχεδόν ένα εκατομμύριο ανθρώπους.Η πλοκή της ταινίας βασίστηκε στο βιβλίο «Οι στριμωγμένοι» (Die Getriebenen) του δημοσιογράφου Ρόμπιν Αλεξάντερ. Ενώ το βιβλίο εξετάζει το διάστημα μέχρι την υπογραφή της κοινής δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας για το προσφυγικό τον Μάρτιο του 2016, η ταινία περιορίζεται στην περίοδο από τον Ιούλιο ως τον Σεπτέμβριο του 2015. Ο σκηνοθέτης Στέφαν Βάγκνερ αιτιολογεί αυτή την επιλογή σε διαδικτυακή συνέντευξη τύπου με το επιχείρημα ότι «ουσιαστικά τότε πρωτοεμφανίστηκαν όλα αυτά που εξακολουθούν να απασχολούν σε επίπεδο ΕΕ τα κράτη μέλη, δηλαδή οι συζητήσεις και αντιπαραθέσεις για το αν και πόσους πρόσφυγες θα πάρει ο καθένας.»
Η ελληνική κρίση επισκιάζει το προσφυγικό
Η ταινία ξεκινά με τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στις Βρυξέλλες στις 12 και 13 Ιουλίου, όπου κρινόταν το μέλλον της Ελλάδας στην ευρωζώνη. Σε κάποια φάση των διαπραγματεύσεων βλέπουμε την Άνγκελα Μέρκελ, την οποία υποδύεται η γνωστή γερμανίδα ηθοποιός Ίμουτζεν Κόγκε, να ακολουθεί τον Αλέξη Τσίπρα (Βασίλης Σπηλιόπουλος) έξω από την αίθουσα των συνεδριάσεων σε μια προσπάθεια να τον μεταπείσει: «Αν δεν βρούμε τώρα λύση, αν εσείς δεν επιδείξετε διαλλακτικότητα τότε το θέμα έληξε. Θα πάμε σπίτια μας. Εγώ δεν θέλω να είμαι αυτή που θα καταστρέψει την εμπιστοσύνη σε μια κοινότητα που χτίστηκε από προηγούμενες γενιές. Και ούτε θέλω την πτώχευση της χώρας σας. Αλλά τι θέλετε εσείς; Αλέξη, αυτό εδώ είναι πολύ μεγαλύτερο απ’ ό,τι εμείς οι δύο. Το ζητούμενο είναι αν η Ευρώπη, όπως τη γνωρίζουμε, θα συνεχίσει να υπάρχει και αύριο.»
Στην περίπτωση του Αλέξη Τσίπρα τα επιχειρήματα έπιασαν τόπο. Στην περίπτωση του προσφυγικού όμως που ήδη από μήνες αποκτούσε όλο και περισσότερο μια απρόβλεπτη δυναμική;
Απόφαση με την πλάτη στον τοίχο
Η ταινία παρουσιάζει μια Άνγκελα Μέρκελ, που κάνει επιδέξιους πολιτικούς χειρισμούς, που με σύνεση κάνει χρήση της εξουσίας που διαθέτει, που δεν χρησιμοποιεί μηχανορραφίες και που έχει μια ηθική πυξίδα. Παράλληλα όμως η ταινία δείχνει και μια Άνγκελα Μέρκελ, η οποία δεν αναλαμβάνει άμεσα πρωτοβουλίες, όταν το προσφυγικό αποκτά όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις, που διστάζει, αναμένει και παρακολουθεί τις εξελίξεις. Εβδομάδες ολόκληρες καταβάλλει προσπάθειες προκειμένου να πείσει τους εταίρους στην ΕΕ για την αναγκαιότητα μιας ενιαίας στάσης ενόψει της αυξανόμενης ροής μεταναστών προς την Κεντρική Ευρώπη. Δυσκολεύεται, ενδεχομένως να μη θέλει, να αναγνωρίσει το γεγονός ότι σχεδόν όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ προσπαθούν να αποφύγουν την όποια εμπλοκή τους σε αυτό το ζήτημα.
Όταν πλέον εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες βρίσκονται καθ’ οδόν προς την Κεντρική Ευρώπη και είναι ζήτημα ημερών πότε θα φτάσουν στα γερμανικά σύνορα, το βασικό ερώτημα που θέτει στον τότε υπουργό Εσωτερικών Τόμας ντε Μεζιέρ είναι, αν μπορεί να αποτραπεί η είσοδος τους στη χώρα, χωρίς να προκύψουν περιστατικά που θα είναι αρνητικά για την εικόνα της Γερμανίας στο εξωτερικό. Δηλαδή κάτι ανάλογο με όσα συνέβησαν πρόσφατα στα ελληνοτουρκικά σύνορα.
Πώς ελήφθη η απόφαση για άνοιγμα των γερμανικών συνόρων
Ο σχετικός διάλογος Μέρκελ – Τόμας ντε Μεζιέρ στην ταινία έχει ως εξής: «Μπορείς να διαβεβαιώσεις ότι κανένας υπεύθυνος αξιωματικός της αστυνομίας δεν θα δώσει κάποια διαταγή που θα έχει ολέθριες συνέπειες για τη Γερμανία; Η ερώτηση είναι: μπορούμε να αναλάβουμε για κάτι τέτοιο την ευθύνη;»
«Όχι», είναι η απάντηση του Τόμας ντε Μεζιέρ, ο οποίος δεν είναι σε θέση να εγγυηθεί ότι δεν θα γίνει χρήση βίας ενάντια σε άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Ο υπουργός Εσωτερικών καθιστά επίσης σαφές ότι ακόμη και αν έκλειναν τα γερμανικά σύνορα, καθένας από τους πρόσφυγες θα είχε, βάσει του διεθνούς δικαίου, το δικαίωμα να αιτηθεί άσυλο στους γερμανικούς συνοριακούς σταθμούς. Μετά από αυτές διευκρινήσεις η Άγκελα Μέρκελ παίρνει την απόφαση να ανοίξει τα γερμανικά σύνορα.
Πηγή: DW - Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο
