Η Dimand Real Estate ξεκίνησε εργασίες για τη δημιουργία ενός βιοκλιματικού συγκροτήματος με κατοικίες, καταστήματα και χώρους εστίασης - Στόχος, το ιστορικό κτίριο να γίνει ξανά η καρδιά του κέντρου και η Ομόνοια να βρει τη χαμένη αίγλη της
Στο κέντρο της Αθήνας πέφτει μια πολύχρωμη βροχή από γιρλάντες και κομφετί. Είναι Απόκριες. Στη γωνία Πατησίων και Δώρου έχει τόσο κόσμο που μοιάζει με διαδήλωση. Στην είσοδο του «Μινιόν» ένα παιδάκι τραβάει από τα χέρια τους γονείς του να κάνουν πιο γρήγορα. Στον 8ο όροφο έχει στηθεί ένα ξέφρενο πάρτυ, με καρναβαλιστές, γαϊτανάκια που γυρνάνε τα παιδιά, τραγούδια και χορούς.
Στις βιτρίνες του ισογείου, κούκλες κουνούν τα χέρια και τα κεφάλια τους. Αλλη είναι ντυμένη Καίσαρας, άλλη καουμπόι, άλλη μικρή Ολλανδέζα, άλλη μπαλαντέρ. Στον δρόμο μοιράζονται φυλλάδια με τίτλο «Αποκριάτικο ξεφάντωμα με τον Χάρρυ Κλυνν στο Μινιόν». Ο κόσμος, ανάμεσα στην καταιγίδα από σερπαντίνες, στα τραγούδια και τις καραμούζες, τρέχει γελώντας να προλάβει θέση.
Τέτοιες σκηνές δόξας ελπίζει το κέντρο της Αθήνας ότι θα ξαναζήσει το αμέσως επόμενο διάστημα με την αναγέννηση του «Μινιόν».
Στην ακμή του, τη δεκαετία του 1960: Tις ημέρες των γιορτών, ο κόσμος σχημάτιζε ατελείωτες ουρές περιμένοντας υπομονετικά να μπει στο φωταγωγημένο και στολισμένο χριστουγεννιάτικα «Μινιόν»
Αυτή τη φορά, το θρυλικό πολυκατάστημα, το οποίο είχε μείνει ένα εγκαταλειμμένο κουφάρι για περίπου δύο δεκαετίες, δεν θα γίνει «το μεγαλύτερο μεγάλο κατάστημα», αλλά θα αποτελέσει έναν νέο ζωοδότη για την περιοχή, η οποία είχε μαραζώσει και παραδοθεί στις ορέξεις κάθε περιθωριακού, καθώς θα περιλαμβάνει κατοικίες, εμπορικά καταστήματα και χώρους εστίασης-αναψυχής.
Στα χέρια της Dimand πια, το «στοιχειωμένο» «Μινιόν» θα ξαναποκτήσει ζωή. Δεν θα είναι ωστόσο το ίδιο, αλλά ένα σύγχρονο σύμπλεγμα κτιρίων πολλαπλών χρήσεων, προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις της νέας εποχής. Θα διαθέτει εμπορικά καταστήματα, χώρους εστίασης, αλλά και γραφεία και πολυτελείς κατοικίες, βάσει του σχεδίου της Dimand. Η εταιρεία, όπως αποκάλυψε ο διευθύνων σύμβουλος της Dimand Real Estate, Δημήτρης Ανδριόπουλος, είχε το ακίνητο στο... μάτι από το 2006.
Γεγονός το οποίο εξηγεί κατά ένα μικρό μέρος τον λόγο για τον οποίο για την Dimand, το project του «Μινιόν» (τρέχει και άλλα στο κέντρο της Αθήνας και όχι μόνο) είναι κάτι παραπάνω από σημαντικό.
Κι αυτό γιατί αυτό το project δεν είναι μόνο επιχειρηματικό. Δεν αφορά μόνο την εταιρεία και όσους επενδύουν σε αυτό. Αφορά, ουσιαστικά, ολόκληρη την πρωτεύουσα, η οποία εν πολλοίς ποντάρει επάνω της την αναβίωση του ιστορικού της κέντρου και την έξοδο από την απαξίωση.
Με λίγα λόγια, εάν το «Μινιόν» γίνει και λειτουργήσει όπως το έχει σχεδιάσει η Dimand, τότε η ευρύτερη περιοχή της Ομόνοιας κάνει όχι ένα βήμα, αλλά ένα γιγαντιαίο άλμα από την παρακμή διαρκείας στην οποία έχει μπει τις τελευταίες δεκαετίες. Κι αυτό όχι μόνο επειδή η Αθήνα αποκτά ένα ακόμα όμορφο, σύγχρονο, βιοκλιματικό συγκρότημα ακινήτων, αλλά επειδή αποκτά ένα μέρος της παλιάς της αίγλης.
Μόνιμους κατοίκους οι οποίοι έχουν επενδύσει στο κτίριο, εμπορικά καταστήματα, εστιατόρια και καφέ, σούπερ μάρκετ. Ο,τι δηλαδή, έχει μια «υγιής» κατοικημένη περιοχή και ό,τι λείπει πια από την Αθήνα. Οσοι ελπίζουν σε αναβάθμισή της, έχουν κάθε λόγο να το κάνουν.
Τα έργα έχουν ήδη ξεκινήσει. Πίσω από τους μουσαμάδες, αναφέρουν καλά πληροφορημένες πηγές στο «ΘΕΜΑ», από τα τέλη του προηγούμενου έτους γίνονται... πραγματάκια. Και γίνονται πολλά. Ηδη, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, έχει ολοκληρωθεί το έργο της πρόσοψης του κτιρίου και τα συνεργεία έχουν επικεντρωθεί στη διαμόρφωση των εσωτερικών χώρων του.
Οι κατασκευαστές είναι αισιόδοξοι ότι στα -άτυπα- γενέθλια των 90 ετών του, τα ερχόμενα Χριστούγεννα, το «Μινιόν» θα λειτουργεί, καθώς θα μπορεί να υποδεχθεί ξανά επισκέπτες και ότι θα είναι σε πλήρη ανάπτυξη το 2024. Και τι είναι αυτό που θα λειτουργεί; Εν συντομία, θα διαθέτει διαμερίσματα, γραφεία, εμπορικά καταστήματα, χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας. Ας τα δούμε ένα προς ένα:
Σε ό,τι αφορά τα σπίτια, η εταιρεία έχει εξασφαλίσει οικοδομική άδεια, βάσει της οποίας, το ένα από τα ακίνητα του συγκροτήματος του «Μινιόν», έκτασης 4.500 τ.μ., θα αξιοποιηθεί για τη δημιουργία 30-40 διαμερισμάτων. Θα είναι υψηλών προδιαγραφών, έκτασης από 60 έως 125 τ.μ., επιπλωμένα, και οι τιμές τους αναμένεται να κυμαίνονται σε τιμές λίγο πάνω από τα 2.000 ευρώ το τ.μ.
Αυτή τη φορά, το θρυλικό πολυκατάστημα, το οποίο είχε μείνει ένα εγκαταλειμμένο κουφάρι για περίπου δύο δεκαετίες, δεν θα γίνει «το μεγαλύτερο μεγάλο κατάστημα», αλλά θα αποτελέσει έναν νέο ζωοδότη για την περιοχή, η οποία είχε μαραζώσει και παραδοθεί στις ορέξεις κάθε περιθωριακού, καθώς θα περιλαμβάνει κατοικίες, εμπορικά καταστήματα και χώρους εστίασης-αναψυχής.
Στα χέρια της Dimand πια, το «στοιχειωμένο» «Μινιόν» θα ξαναποκτήσει ζωή. Δεν θα είναι ωστόσο το ίδιο, αλλά ένα σύγχρονο σύμπλεγμα κτιρίων πολλαπλών χρήσεων, προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις της νέας εποχής. Θα διαθέτει εμπορικά καταστήματα, χώρους εστίασης, αλλά και γραφεία και πολυτελείς κατοικίες, βάσει του σχεδίου της Dimand. Η εταιρεία, όπως αποκάλυψε ο διευθύνων σύμβουλος της Dimand Real Estate, Δημήτρης Ανδριόπουλος, είχε το ακίνητο στο... μάτι από το 2006.
Γεγονός το οποίο εξηγεί κατά ένα μικρό μέρος τον λόγο για τον οποίο για την Dimand, το project του «Μινιόν» (τρέχει και άλλα στο κέντρο της Αθήνας και όχι μόνο) είναι κάτι παραπάνω από σημαντικό.
Κι αυτό γιατί αυτό το project δεν είναι μόνο επιχειρηματικό. Δεν αφορά μόνο την εταιρεία και όσους επενδύουν σε αυτό. Αφορά, ουσιαστικά, ολόκληρη την πρωτεύουσα, η οποία εν πολλοίς ποντάρει επάνω της την αναβίωση του ιστορικού της κέντρου και την έξοδο από την απαξίωση.
Με λίγα λόγια, εάν το «Μινιόν» γίνει και λειτουργήσει όπως το έχει σχεδιάσει η Dimand, τότε η ευρύτερη περιοχή της Ομόνοιας κάνει όχι ένα βήμα, αλλά ένα γιγαντιαίο άλμα από την παρακμή διαρκείας στην οποία έχει μπει τις τελευταίες δεκαετίες. Κι αυτό όχι μόνο επειδή η Αθήνα αποκτά ένα ακόμα όμορφο, σύγχρονο, βιοκλιματικό συγκρότημα ακινήτων, αλλά επειδή αποκτά ένα μέρος της παλιάς της αίγλης.
Μόνιμους κατοίκους οι οποίοι έχουν επενδύσει στο κτίριο, εμπορικά καταστήματα, εστιατόρια και καφέ, σούπερ μάρκετ. Ο,τι δηλαδή, έχει μια «υγιής» κατοικημένη περιοχή και ό,τι λείπει πια από την Αθήνα. Οσοι ελπίζουν σε αναβάθμισή της, έχουν κάθε λόγο να το κάνουν.
Τα έργα έχουν ήδη ξεκινήσει. Πίσω από τους μουσαμάδες, αναφέρουν καλά πληροφορημένες πηγές στο «ΘΕΜΑ», από τα τέλη του προηγούμενου έτους γίνονται... πραγματάκια. Και γίνονται πολλά. Ηδη, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, έχει ολοκληρωθεί το έργο της πρόσοψης του κτιρίου και τα συνεργεία έχουν επικεντρωθεί στη διαμόρφωση των εσωτερικών χώρων του.
Οι κατασκευαστές είναι αισιόδοξοι ότι στα -άτυπα- γενέθλια των 90 ετών του, τα ερχόμενα Χριστούγεννα, το «Μινιόν» θα λειτουργεί, καθώς θα μπορεί να υποδεχθεί ξανά επισκέπτες και ότι θα είναι σε πλήρη ανάπτυξη το 2024. Και τι είναι αυτό που θα λειτουργεί; Εν συντομία, θα διαθέτει διαμερίσματα, γραφεία, εμπορικά καταστήματα, χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας. Ας τα δούμε ένα προς ένα:
Σε ό,τι αφορά τα σπίτια, η εταιρεία έχει εξασφαλίσει οικοδομική άδεια, βάσει της οποίας, το ένα από τα ακίνητα του συγκροτήματος του «Μινιόν», έκτασης 4.500 τ.μ., θα αξιοποιηθεί για τη δημιουργία 30-40 διαμερισμάτων. Θα είναι υψηλών προδιαγραφών, έκτασης από 60 έως 125 τ.μ., επιπλωμένα, και οι τιμές τους αναμένεται να κυμαίνονται σε τιμές λίγο πάνω από τα 2.000 ευρώ το τ.μ.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Dimand Real Estate, Δημήτρης Ανδριόπουλος
Το σχέδιο της Dimand ήταν να αποφασίσει για τον αριθμό των διαμερισμάτων ανάλογα με τη ζήτηση, όμως σε αυτό το σημείο τα πράγματα πήγαν διαφορετικά απ’ ό,τι αναμενόταν. Η ζήτηση, όπως έχει πει και ο κ. Ανδριόπουλος, από την πρώτη ώρα που δημοσιοποιήθηκε το project, ήταν πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που περίμεναν οι επιτελείς του ομίλου.
Η Dimand έχει γίνει εδώ και πάνω από ένα έτος αποδέκτης δεκάδων μηνυμάτων από ενδιαφερόμενους, Ελληνες της Διασποράς, αλλά και Αθηναίους, οι οποίοι εξέφραζαν το ενδιαφέρον τους για διαμερίσματα στο ακίνητο. Αυτό το ενδιαφέρον ήταν που ώθησε την εταιρεία να αξιοποιήσει ένα τμήμα του συγκροτήματος για τον σκοπό αυτό.
Οι κατοικίες θα βρίσκονται στο πλήρως ανακατασκευασμένο και αυτόνομο -φυσικά βιοκλιματικό- κτίριο στις Σατωβριάνδου και Δώρου, σε όλους τους ορόφους, και θα είναι υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών. «Ιδανικό για τουριστική χρήση», θα σκεφτεί κανείς.
Η εταιρεία, ωστόσο, δεν σκοπεύει να διαθέσει κανένα από τα διαμερίσματα για βραχυχρόνια μίσθωση αλλά, με δεδομένη τη θέλησή της να επαναφέρει την αίγλη του «Μινιόν» στην ευρύτερη περιοχή, τα προορίζει για μόνιμη κατοικία.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα βάλει το λιθαράκι της για το μείγμα κατοίκων του κέντρου. Το νέο «Μινιόν» δεν θα είναι μόνο σπίτια, φυσικά. Στο συγκρότημα θα αναπτυχθούν επίσης 6.500 τ.μ. γραφείων, 6.500 τ.μ. εμπορικών καταστημάτων, αλλά και 1.000 τ.μ. χώρων εστίασης και ψυχαγωγίας, δηλαδή εστιατόρια, καφέ, μπαρ, κ.ά.
Το σχέδιο της Dimand ήταν να αποφασίσει για τον αριθμό των διαμερισμάτων ανάλογα με τη ζήτηση, όμως σε αυτό το σημείο τα πράγματα πήγαν διαφορετικά απ’ ό,τι αναμενόταν. Η ζήτηση, όπως έχει πει και ο κ. Ανδριόπουλος, από την πρώτη ώρα που δημοσιοποιήθηκε το project, ήταν πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που περίμεναν οι επιτελείς του ομίλου.
Η Dimand έχει γίνει εδώ και πάνω από ένα έτος αποδέκτης δεκάδων μηνυμάτων από ενδιαφερόμενους, Ελληνες της Διασποράς, αλλά και Αθηναίους, οι οποίοι εξέφραζαν το ενδιαφέρον τους για διαμερίσματα στο ακίνητο. Αυτό το ενδιαφέρον ήταν που ώθησε την εταιρεία να αξιοποιήσει ένα τμήμα του συγκροτήματος για τον σκοπό αυτό.
Οι κατοικίες θα βρίσκονται στο πλήρως ανακατασκευασμένο και αυτόνομο -φυσικά βιοκλιματικό- κτίριο στις Σατωβριάνδου και Δώρου, σε όλους τους ορόφους, και θα είναι υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών. «Ιδανικό για τουριστική χρήση», θα σκεφτεί κανείς.
Η εταιρεία, ωστόσο, δεν σκοπεύει να διαθέσει κανένα από τα διαμερίσματα για βραχυχρόνια μίσθωση αλλά, με δεδομένη τη θέλησή της να επαναφέρει την αίγλη του «Μινιόν» στην ευρύτερη περιοχή, τα προορίζει για μόνιμη κατοικία.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα βάλει το λιθαράκι της για το μείγμα κατοίκων του κέντρου. Το νέο «Μινιόν» δεν θα είναι μόνο σπίτια, φυσικά. Στο συγκρότημα θα αναπτυχθούν επίσης 6.500 τ.μ. γραφείων, 6.500 τ.μ. εμπορικών καταστημάτων, αλλά και 1.000 τ.μ. χώρων εστίασης και ψυχαγωγίας, δηλαδή εστιατόρια, καφέ, μπαρ, κ.ά.
Η πυρκαγιά στις 19 Δεκεμβρίου του 1980, ενώ ήδη καιγόταν το πολυκατάστημα «Κατράντζος Σπορ», έκανε στάχτη τα πάντα αφήνοντας μόνο τον σκελετό του θρυλικού «Μινιόν»
«Eχουν κλείσει»
Στο ισόγειο και τον πρώτο όροφο θα αναπτυχθούν εμπορικά καταστήματα. Ηδη, στους ενδιαφερόμενους και αυτούς που έχουν κλείσει, βρίσκονται μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, αλλά και κάποια από τα πιο βαριά ονόματα του retail.
Στους πιο ψηλούς ορόφους θα βρίσκονται οι χώροι γραφείων. Εδώ, οι συζητήσεις με δύο ενδιαφερόμενους ομίλους οι οποίοι φιλοδοξούν να γίνουν anchor tenants, δηλαδή να ενοικιάσουν ένα πολύ μεγάλο μέρος της επιφάνειας του κτιρίου ώστε να μεταφέρουν εκεί τις έδρες και τις υπηρεσίες τους, βρίσκονται σε προχωρημένο επίπεδο.
Η αναβίωση του «Μινιόν» αποτελεί ουσιαστικά μια δεύτερη ευκαιρία για το κέντρο της Αθήνας, ιδίως τις περιοχές πέριξ της Ομόνοιας, οι οποίες αποτελούσαν το στολίδι της πρωτεύουσας στη διάρκεια των 60s και των 70s, αλλά παρήκμασαν τα επόμενα χρόνια, φτάνοντας στην πλήρη απαξίωση τις τελευταίες δεκαετίες. Η μοίρα του «Μινιόν», άλλωστε, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την περιοχή του κέντρου, καθώς στις στάχτες του θάφτηκε και η περίοδος της ακμής του. Πώς φτάσαμε ως εδώ;
Είναι ξημερώματα της 19ης Δεκεμβρίου 1980. Τα ουρλιαχτά των σειρήνων της Πυροσβεστικής αντηχούν στους δρόμους τής κατά τα άλλα ήσυχης Αθήνας, που ετοιμαζόταν να γιορτάσει τα Χριστούγεννα. Το πολυκατάστημα «Κατράντζος Σπορ», ένα από τα ιστορικότερα της χώρας, έχει τυλιχτεί στις φλόγες. Σπεύδουν γιγαντιαίες δυνάμεις της Πυροσβεστικής για να αντιμετωπίσουν μια πυρκαγιά που όμοιά τους δεν έχουν ξαναδεί. Και όσο εκατοντάδες πυροσβέστες δίνουν μάχη με τις φλόγες, έρχεται μια είδηση που μοιάζει με εφιαλτική φάρσα: «Το “Μινιόν” καίγεται».
Το μεγαλύτερο μέρος των δυνάμεων κατευθύνεται στο κτίριο του «Μινιόν». Δεκάδες οχήματα με περίπου 200 πυροσβέστες, γερανοφόρα, κλιμακοφόρα, πολίτες, ό,τι υπάρχει διαθέσιμο. Η αλήθεια είναι ότι η Πυροσβεστική αργεί να φτάσει, καθώς ήταν συγκεντρωμένη στον Κατράντζο, αλλά το αποτέλεσμα δείχνει πως και εκεί να ήταν, ό,τι και αν έκανε θα ήταν εις μάτην.
Η φωτιά εξαπλώνεται με εξωπραγματικούς ρυθμούς, οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται είναι πρωτόγνωρες για αστικό τοπίο. Ο Κατράντζος καίγεται ολοσχερώς, σε τέτοιο σημείο που το κτίριο καταρρέει. Στο «Μινιόν», η Πυροσβεστική από την πρώτη ώρα γνωρίζει ότι η μάχη είναι χαμένη.
Έτσι, επικεντρώνει τις προσπάθειές της στο να μην εξαπλωθεί η φωτιά στα διπλανά κτίρια. Στο «Μινιόν» καίγονται τα πάντα και απομένει μόνο ο από οπλισμένο σκυρόδεμα σκελετός. Η περιοχή του κέντρου βυθίζεται στο σκοτάδι, καθώς καίγονται και καταρρέουν οι κολόνες ηλεκτροδότησης.
Στο σημείο σπεύδει ο -ξενυχτισμένος, καθώς στη Βουλή δινόταν η μάχη για τον Προϋπολογισμό- πρωθυπουργός, Γιώργος Ράλλης, ο οποίος μιλά για «τεράστια καταστροφή». Ξέρει ότι την επόμενη μέρα στη Βουλή θα γίνει πόλεμος με τον Ανδρέα Παπανδρέου για τις ευθύνες.
Ο ιδρυτής, ιδιοκτήτης και ψυχή του «Μινιόν», Γιάννης Γεωργακάς, συγκλονισμένος, δεν ξέρει αν πρέπει να πιστέψει αυτό που βλέπει. Στους υπολογισμούς της Πυροσβεστικής ότι η ζημιά ανέρχεται σε 2 δισ. δραχμές, απαντά ότι 2 δισ. κόστιζε μόνο το εμπόρευμα. Και η ασφάλεια κάλυπτε μόνο 200 εκατ. δραχμές. Πώς θα ξαναφτιαχτούν όλα αυτά;
Αποκαλύπτεται ότι ήταν τρομοκρατική ενέργεια. Την ευθύνη αναλαμβάνει μια νεοεμφανιζόμενη οργάνωση με το όνομα «Δεκέμβρης του 1980», η οποία θα χτυπήσει και τα άλλα μεγάλα πολυκαταστήματα της Αθήνας («Κλαουδάτο», «Δραγώνα», «Ατενέ», «Λαμπρόπουλο»), αργότερα, βάζοντας οριστική ταφόπλακα στο ελληνικό λιανεμπόριο που έχει πλέον να ανταγωνιστεί και τα ξένα shop in shop που έχουν κάνει την είσοδό τους στην Ελλάδα. Αποκαλύπτεται επίσης ότι η πυρκαγιά στο «Μινιόν» ξεκίνησε από εκρήξεις στους τελευταίους ορόφους και ότι χρησιμοποιήθηκε επιταχυντής από καύσιμα αεροσκαφών.
Αρχίζει ένας ατέλειωτος αγώνας δρόμου για τον Γεωργακά, ο οποίος πολιορκεί τον Ράλλη για να τον βοηθήσει να εγκριθεί δάνειο ώστε να ξαναφτιαχτεί το «Μινιόν». Παίρνει το πρώτο, ύψους 70 εκατ. δραχμών. Στην επόμενη κυβέρνηση, ο Γεωργακάς κυνηγά παντού τον Ανδρέα Παπανδρέου για να τον βοηθήσει για τα δάνεια. Παίρνει άλλο ένα, ύψους 100 εκατ. δραχμών. Το πολυκατάστημα ξανανοίγει, όμως δεν θα ξαναβρεί ποτέ την παλιά του αίγλη.
Υπό το βάρος του ανταγωνισμού, των χρεών και των δανείων, το 1983 θα κρατικοποιηθεί. Χωρίς να ξαναπαρουσιάσει κέρδη έως το 1990, το 1991 ο Γεωργακάς θα το ξαναπάρει στα χέρια του, συνεπικουρούμενος από ομάδα επιχειρηματιών. Το «Μινιόν» θα αντέξει μόνο επτά χρόνια ακόμα, καθώς το 1998 θα υποκύψει στη μοίρα του, κατεβάζοντας οριστικά ρολά.
Για το κέντρο της Αθήνας, η αντίστροφη μέτρηση ξεκίνησε στην πραγματικότητα τη νύχτα που κάηκε το «Μινιόν», καθώς σταδιακά παρήκμαζε και παραδόθηκε στην εγκατάλειψη όταν μπήκε και το λουκέτο στο ιστορικό πολυκατάστημα. Από το «Μινιόν» είχε μείνει μόνο ένα κουφάρι να θυμίζει ότι κάποτε εκεί χτύπαγε η καρδιά της Αθήνας. Και, γύρω από το κουφάρι, όπως όλα τα όργανα παθαίνουν όταν σταματά να λειτουργεί η καρδιά, τα πάντα πέθαιναν. Η περιοχή γκετοποιήθηκε σταδιακά.
Γκραφίτι, βρωμιά, άπειρα σκουπίδια. Και μετά, σιωπή
Οι κάτοικοι και οι καταστηματάρχες της άρχισαν να δεινοπαθούν και να την εγκαταλείπουν σταδιακά. Η μονάδα απεξάρτησης που άνοιξε εκεί ήταν η αφορμή για να έρθουν και οι έμποροι, πλαισιώνοντας τους χρήστες. Στην ίδια περιοχή, μετανάστες και άστεγοι. Μικροεγκληματίες που αναζητούσαν ένα υποψήφιο θύμα για να αρπάξουν μια αλυσίδα ή μια τσάντα, κλεπταποδόχοι, περιθωριακοί κάθε είδους. Συμπλοκές μεταξύ διαφορετικών εθνοτικών ομάδων μεταναστών, μεταξύ χρηστών και εμπόρων.
Αυτή είναι η εικόνα, ανάμεσα στην πυκνή κίνηση αυτοκινήτων και λεωφορείων, που εξελισσόταν ολοένα πιο επιθετικά, θυμίζοντας όλο και περισσότερο γκέτο. Από το 2004, με τους Ολυμπιακούς Αγώνες, αυτή η εικόνα εντάθηκε, καθώς στην περιοχή «εγκαταστάθηκε» και το στέκι της πορνείας, κυρίως με Νιγηριανές, θύματα trafficking που άρχισαν να κάνουν πιάτσα στην Πατησίων.
Η κρίση έφερε καταιγίδα λουκέτων στα μαγαζιά που ούτως ή άλλως υπέφεραν και δέχτηκαν τη χαριστική βολή. Η δε ανάπλαση-τσιμεντοποίηση της Ομόνοιας στην προηγούμενη της σημερινής μορφή ήταν η χαριστική βολή για την ευρύτερη περιοχή, καθώς κατακλυζόταν από μετανάστες και χρήστες ναρκωτικών. Η περιοχή του «Μινιόν», από «στολίδι» στο οποίο όλοι ήθελαν να περάσουν τη μέρα τους, μετατράπηκε σε ένα επικίνδυνο για τον μέσο πολίτη γκέτο.
Ήταν, λοιπόν, νομοτελειακό, σε συνδυασμό και με την κρίση, το κλείσιμο όλων των ξενοδοχείων και των -συχνά ιστορικών- καφέ εκεί γύρω, καθώς και φυσικά την πλήρη απαξίωση των ακινήτων. Ποιος να αγόραζε εκεί και γιατί;
Σήμερα, η πλατεία Ομονοίας έχει αλλάξει και θυμίζει στην όψη, έπειτα από πολλές δεκαετίες, εκείνη την εικόνα της δεκαετίας του ’60. Ξενοδοχεία ανακαινίζονται και επαναλειτουργούν. Καταστήματα, εστιατόρια και καφέ ξανανοίγουν. Μπορεί το «Μινιόν» να είναι αυτό που θα επαναφέρει στην περιοχή έστω ένα μέρος της παλιάς της αίγλης;
Η κατάρα ενός κτιρίου-«φιλέτο»
Η περίπτωση του «Μινιόν» είναι χαρακτηριστικά παράξενη: παρότι είχε βαριά ιστορία, παρότι ήταν σε σημείο-«φιλέτο», από την πυρκαγιά και μετά, ήταν λες και χτυπήθηκε από κάποια κατάρα. Αλλαξε πολλά χέρια, έγιναν πολλά σχέδια, αλλά κανένα δεν ευδοκίμησε.
Ο Γεωργακάς δεν κατάφερε να αποτρέψει τη χρεοκοπία, το 1998. Λίγο αργότερα, το «Μινιόν» πέρασε στα χέρια του «μάγου του retail», Σάμι Φάις, μέσω της εταιρείας συμφερόντων του, Elmec. Ο Φάις, εκμεταλλευόμενος τη μακρά εμπειρία των επιτυχιών του στη λιανική, είχε στον νου του την ανακαίνιση του κτιρίου και την επαναλειτουργία του «Μινιόν».
Στο παιχνίδι μπήκε γρήγορα η τότε πανίσχυρη Folli Follie της οικογένειας Κουτσολιούτσου. Ο όμιλος της Folli Follie εξαγόρασε την Elmec και έτσι το κτίριο όπου κάποτε στεγαζόταν το «Μινιόν» πέρασε στα χέρια της Folli Follie Holdings S.A. H οικογένεια Κουτσολιούτσου είχε διαφορετικά σχέδια, καθώς επιχείρησε να νοικιάσει το κτίριο στο υπουργείο Περιβάλλοντος, ώστε να μετεγκατασταθούν οι υπηρεσίες του στο κέντρο.
Το σχέδιο όμως δεν ήταν γραφτό να προχωρήσει και, από το 2012, η Folli Follie άρχισε να προετοιμάζεται για τη δημιουργία πολυκαταστήματος εκεί.
Η «κατάρα» χτύπησε και πάλι, ωστόσο, καθώς το 2018 ξέσπασε η θύελλα για τα ψευδή κέρδη της Folli Follie και οι κατασχέσεις. Το κτίριο του «Μινιόν» είχε ήδη μείνει ερειπωμένο για περίπου 20 χρόνια, ένα φάντασμα της παλιάς του αίγλης, καλυμμένο με ένα έργο ζωγραφικής, να κρατά στους άδειους χώρους του τις μνήμες των ωραίων χρόνων.
Κατά καιρούς, αυτά τα χρόνια, πολλοί ήταν αυτοί που έδειξαν ενδιαφέρον να αποκτήσουν το κτίριο. Είτε ως trophy asset για το χαρτοφυλάκιό τους -λόγω θέσης και ιστορίας-, είτε για την ολοκλήρωση κάποιου project. Ποτέ δεν προχώρησε κανένα, μέχρι να ολοκληρωθεί ο διαγωνισμός του 2021, στον οποίο επικράτησε η Dimand με την προσφορά που ξεπέρασε τα 25 εκατ. ευρώ - το ποσό δηλαδή στο οποίο είχε υπολογιστεί η αξία του κτιρίου το 2019.
Το «Μινιόν» ήταν ο απόλυτος προορισμός σε κάθε γιορτή, με κάθε αφορμή. Είτε ήταν Απόκριες, είτε Χριστούγεννα, είτε μια απλή καθημερινή που ήθελε κανείς να πάει μια βόλτα για ψώνια. Δεν ήταν απλά «το μεγαλύτερο μεγάλο κατάστημα» όπως διαφημιζόταν, αλλά το στολίδι και ταυτόχρονα η καρδιά του κέντρου της Αθήνας. Ως το 11ο μεγαλύτερο κατάστημα της Ευρώπης, δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ήταν το «ελληνικό Harrods» και κάτι παραπάνω. Για τις παλιότερες γενιές, το «Μινιόν» ήταν το μέρος όπου γίνονταν πραγματικότητα τα παιδικά όνειρα.
«Eχουν κλείσει»
Στο ισόγειο και τον πρώτο όροφο θα αναπτυχθούν εμπορικά καταστήματα. Ηδη, στους ενδιαφερόμενους και αυτούς που έχουν κλείσει, βρίσκονται μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, αλλά και κάποια από τα πιο βαριά ονόματα του retail.
Στους πιο ψηλούς ορόφους θα βρίσκονται οι χώροι γραφείων. Εδώ, οι συζητήσεις με δύο ενδιαφερόμενους ομίλους οι οποίοι φιλοδοξούν να γίνουν anchor tenants, δηλαδή να ενοικιάσουν ένα πολύ μεγάλο μέρος της επιφάνειας του κτιρίου ώστε να μεταφέρουν εκεί τις έδρες και τις υπηρεσίες τους, βρίσκονται σε προχωρημένο επίπεδο.
Η αναβίωση του «Μινιόν» αποτελεί ουσιαστικά μια δεύτερη ευκαιρία για το κέντρο της Αθήνας, ιδίως τις περιοχές πέριξ της Ομόνοιας, οι οποίες αποτελούσαν το στολίδι της πρωτεύουσας στη διάρκεια των 60s και των 70s, αλλά παρήκμασαν τα επόμενα χρόνια, φτάνοντας στην πλήρη απαξίωση τις τελευταίες δεκαετίες. Η μοίρα του «Μινιόν», άλλωστε, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την περιοχή του κέντρου, καθώς στις στάχτες του θάφτηκε και η περίοδος της ακμής του. Πώς φτάσαμε ως εδώ;
Είναι ξημερώματα της 19ης Δεκεμβρίου 1980. Τα ουρλιαχτά των σειρήνων της Πυροσβεστικής αντηχούν στους δρόμους τής κατά τα άλλα ήσυχης Αθήνας, που ετοιμαζόταν να γιορτάσει τα Χριστούγεννα. Το πολυκατάστημα «Κατράντζος Σπορ», ένα από τα ιστορικότερα της χώρας, έχει τυλιχτεί στις φλόγες. Σπεύδουν γιγαντιαίες δυνάμεις της Πυροσβεστικής για να αντιμετωπίσουν μια πυρκαγιά που όμοιά τους δεν έχουν ξαναδεί. Και όσο εκατοντάδες πυροσβέστες δίνουν μάχη με τις φλόγες, έρχεται μια είδηση που μοιάζει με εφιαλτική φάρσα: «Το “Μινιόν” καίγεται».
Το μεγαλύτερο μέρος των δυνάμεων κατευθύνεται στο κτίριο του «Μινιόν». Δεκάδες οχήματα με περίπου 200 πυροσβέστες, γερανοφόρα, κλιμακοφόρα, πολίτες, ό,τι υπάρχει διαθέσιμο. Η αλήθεια είναι ότι η Πυροσβεστική αργεί να φτάσει, καθώς ήταν συγκεντρωμένη στον Κατράντζο, αλλά το αποτέλεσμα δείχνει πως και εκεί να ήταν, ό,τι και αν έκανε θα ήταν εις μάτην.
Η φωτιά εξαπλώνεται με εξωπραγματικούς ρυθμούς, οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται είναι πρωτόγνωρες για αστικό τοπίο. Ο Κατράντζος καίγεται ολοσχερώς, σε τέτοιο σημείο που το κτίριο καταρρέει. Στο «Μινιόν», η Πυροσβεστική από την πρώτη ώρα γνωρίζει ότι η μάχη είναι χαμένη.
Έτσι, επικεντρώνει τις προσπάθειές της στο να μην εξαπλωθεί η φωτιά στα διπλανά κτίρια. Στο «Μινιόν» καίγονται τα πάντα και απομένει μόνο ο από οπλισμένο σκυρόδεμα σκελετός. Η περιοχή του κέντρου βυθίζεται στο σκοτάδι, καθώς καίγονται και καταρρέουν οι κολόνες ηλεκτροδότησης.
Στο σημείο σπεύδει ο -ξενυχτισμένος, καθώς στη Βουλή δινόταν η μάχη για τον Προϋπολογισμό- πρωθυπουργός, Γιώργος Ράλλης, ο οποίος μιλά για «τεράστια καταστροφή». Ξέρει ότι την επόμενη μέρα στη Βουλή θα γίνει πόλεμος με τον Ανδρέα Παπανδρέου για τις ευθύνες.
Ο ιδρυτής, ιδιοκτήτης και ψυχή του «Μινιόν», Γιάννης Γεωργακάς, συγκλονισμένος, δεν ξέρει αν πρέπει να πιστέψει αυτό που βλέπει. Στους υπολογισμούς της Πυροσβεστικής ότι η ζημιά ανέρχεται σε 2 δισ. δραχμές, απαντά ότι 2 δισ. κόστιζε μόνο το εμπόρευμα. Και η ασφάλεια κάλυπτε μόνο 200 εκατ. δραχμές. Πώς θα ξαναφτιαχτούν όλα αυτά;
Αποκαλύπτεται ότι ήταν τρομοκρατική ενέργεια. Την ευθύνη αναλαμβάνει μια νεοεμφανιζόμενη οργάνωση με το όνομα «Δεκέμβρης του 1980», η οποία θα χτυπήσει και τα άλλα μεγάλα πολυκαταστήματα της Αθήνας («Κλαουδάτο», «Δραγώνα», «Ατενέ», «Λαμπρόπουλο»), αργότερα, βάζοντας οριστική ταφόπλακα στο ελληνικό λιανεμπόριο που έχει πλέον να ανταγωνιστεί και τα ξένα shop in shop που έχουν κάνει την είσοδό τους στην Ελλάδα. Αποκαλύπτεται επίσης ότι η πυρκαγιά στο «Μινιόν» ξεκίνησε από εκρήξεις στους τελευταίους ορόφους και ότι χρησιμοποιήθηκε επιταχυντής από καύσιμα αεροσκαφών.
Αρχίζει ένας ατέλειωτος αγώνας δρόμου για τον Γεωργακά, ο οποίος πολιορκεί τον Ράλλη για να τον βοηθήσει να εγκριθεί δάνειο ώστε να ξαναφτιαχτεί το «Μινιόν». Παίρνει το πρώτο, ύψους 70 εκατ. δραχμών. Στην επόμενη κυβέρνηση, ο Γεωργακάς κυνηγά παντού τον Ανδρέα Παπανδρέου για να τον βοηθήσει για τα δάνεια. Παίρνει άλλο ένα, ύψους 100 εκατ. δραχμών. Το πολυκατάστημα ξανανοίγει, όμως δεν θα ξαναβρεί ποτέ την παλιά του αίγλη.
Υπό το βάρος του ανταγωνισμού, των χρεών και των δανείων, το 1983 θα κρατικοποιηθεί. Χωρίς να ξαναπαρουσιάσει κέρδη έως το 1990, το 1991 ο Γεωργακάς θα το ξαναπάρει στα χέρια του, συνεπικουρούμενος από ομάδα επιχειρηματιών. Το «Μινιόν» θα αντέξει μόνο επτά χρόνια ακόμα, καθώς το 1998 θα υποκύψει στη μοίρα του, κατεβάζοντας οριστικά ρολά.
Για το κέντρο της Αθήνας, η αντίστροφη μέτρηση ξεκίνησε στην πραγματικότητα τη νύχτα που κάηκε το «Μινιόν», καθώς σταδιακά παρήκμαζε και παραδόθηκε στην εγκατάλειψη όταν μπήκε και το λουκέτο στο ιστορικό πολυκατάστημα. Από το «Μινιόν» είχε μείνει μόνο ένα κουφάρι να θυμίζει ότι κάποτε εκεί χτύπαγε η καρδιά της Αθήνας. Και, γύρω από το κουφάρι, όπως όλα τα όργανα παθαίνουν όταν σταματά να λειτουργεί η καρδιά, τα πάντα πέθαιναν. Η περιοχή γκετοποιήθηκε σταδιακά.
Γκραφίτι, βρωμιά, άπειρα σκουπίδια. Και μετά, σιωπή
Οι κάτοικοι και οι καταστηματάρχες της άρχισαν να δεινοπαθούν και να την εγκαταλείπουν σταδιακά. Η μονάδα απεξάρτησης που άνοιξε εκεί ήταν η αφορμή για να έρθουν και οι έμποροι, πλαισιώνοντας τους χρήστες. Στην ίδια περιοχή, μετανάστες και άστεγοι. Μικροεγκληματίες που αναζητούσαν ένα υποψήφιο θύμα για να αρπάξουν μια αλυσίδα ή μια τσάντα, κλεπταποδόχοι, περιθωριακοί κάθε είδους. Συμπλοκές μεταξύ διαφορετικών εθνοτικών ομάδων μεταναστών, μεταξύ χρηστών και εμπόρων.
Αυτή είναι η εικόνα, ανάμεσα στην πυκνή κίνηση αυτοκινήτων και λεωφορείων, που εξελισσόταν ολοένα πιο επιθετικά, θυμίζοντας όλο και περισσότερο γκέτο. Από το 2004, με τους Ολυμπιακούς Αγώνες, αυτή η εικόνα εντάθηκε, καθώς στην περιοχή «εγκαταστάθηκε» και το στέκι της πορνείας, κυρίως με Νιγηριανές, θύματα trafficking που άρχισαν να κάνουν πιάτσα στην Πατησίων.
Η κρίση έφερε καταιγίδα λουκέτων στα μαγαζιά που ούτως ή άλλως υπέφεραν και δέχτηκαν τη χαριστική βολή. Η δε ανάπλαση-τσιμεντοποίηση της Ομόνοιας στην προηγούμενη της σημερινής μορφή ήταν η χαριστική βολή για την ευρύτερη περιοχή, καθώς κατακλυζόταν από μετανάστες και χρήστες ναρκωτικών. Η περιοχή του «Μινιόν», από «στολίδι» στο οποίο όλοι ήθελαν να περάσουν τη μέρα τους, μετατράπηκε σε ένα επικίνδυνο για τον μέσο πολίτη γκέτο.
Ήταν, λοιπόν, νομοτελειακό, σε συνδυασμό και με την κρίση, το κλείσιμο όλων των ξενοδοχείων και των -συχνά ιστορικών- καφέ εκεί γύρω, καθώς και φυσικά την πλήρη απαξίωση των ακινήτων. Ποιος να αγόραζε εκεί και γιατί;
Σήμερα, η πλατεία Ομονοίας έχει αλλάξει και θυμίζει στην όψη, έπειτα από πολλές δεκαετίες, εκείνη την εικόνα της δεκαετίας του ’60. Ξενοδοχεία ανακαινίζονται και επαναλειτουργούν. Καταστήματα, εστιατόρια και καφέ ξανανοίγουν. Μπορεί το «Μινιόν» να είναι αυτό που θα επαναφέρει στην περιοχή έστω ένα μέρος της παλιάς της αίγλης;
Η κατάρα ενός κτιρίου-«φιλέτο»
Η περίπτωση του «Μινιόν» είναι χαρακτηριστικά παράξενη: παρότι είχε βαριά ιστορία, παρότι ήταν σε σημείο-«φιλέτο», από την πυρκαγιά και μετά, ήταν λες και χτυπήθηκε από κάποια κατάρα. Αλλαξε πολλά χέρια, έγιναν πολλά σχέδια, αλλά κανένα δεν ευδοκίμησε.
Ο Γεωργακάς δεν κατάφερε να αποτρέψει τη χρεοκοπία, το 1998. Λίγο αργότερα, το «Μινιόν» πέρασε στα χέρια του «μάγου του retail», Σάμι Φάις, μέσω της εταιρείας συμφερόντων του, Elmec. Ο Φάις, εκμεταλλευόμενος τη μακρά εμπειρία των επιτυχιών του στη λιανική, είχε στον νου του την ανακαίνιση του κτιρίου και την επαναλειτουργία του «Μινιόν».
Στο παιχνίδι μπήκε γρήγορα η τότε πανίσχυρη Folli Follie της οικογένειας Κουτσολιούτσου. Ο όμιλος της Folli Follie εξαγόρασε την Elmec και έτσι το κτίριο όπου κάποτε στεγαζόταν το «Μινιόν» πέρασε στα χέρια της Folli Follie Holdings S.A. H οικογένεια Κουτσολιούτσου είχε διαφορετικά σχέδια, καθώς επιχείρησε να νοικιάσει το κτίριο στο υπουργείο Περιβάλλοντος, ώστε να μετεγκατασταθούν οι υπηρεσίες του στο κέντρο.
Το σχέδιο όμως δεν ήταν γραφτό να προχωρήσει και, από το 2012, η Folli Follie άρχισε να προετοιμάζεται για τη δημιουργία πολυκαταστήματος εκεί.
Η «κατάρα» χτύπησε και πάλι, ωστόσο, καθώς το 2018 ξέσπασε η θύελλα για τα ψευδή κέρδη της Folli Follie και οι κατασχέσεις. Το κτίριο του «Μινιόν» είχε ήδη μείνει ερειπωμένο για περίπου 20 χρόνια, ένα φάντασμα της παλιάς του αίγλης, καλυμμένο με ένα έργο ζωγραφικής, να κρατά στους άδειους χώρους του τις μνήμες των ωραίων χρόνων.
Κατά καιρούς, αυτά τα χρόνια, πολλοί ήταν αυτοί που έδειξαν ενδιαφέρον να αποκτήσουν το κτίριο. Είτε ως trophy asset για το χαρτοφυλάκιό τους -λόγω θέσης και ιστορίας-, είτε για την ολοκλήρωση κάποιου project. Ποτέ δεν προχώρησε κανένα, μέχρι να ολοκληρωθεί ο διαγωνισμός του 2021, στον οποίο επικράτησε η Dimand με την προσφορά που ξεπέρασε τα 25 εκατ. ευρώ - το ποσό δηλαδή στο οποίο είχε υπολογιστεί η αξία του κτιρίου το 2019.
Το «Μινιόν» ήταν ο απόλυτος προορισμός σε κάθε γιορτή, με κάθε αφορμή. Είτε ήταν Απόκριες, είτε Χριστούγεννα, είτε μια απλή καθημερινή που ήθελε κανείς να πάει μια βόλτα για ψώνια. Δεν ήταν απλά «το μεγαλύτερο μεγάλο κατάστημα» όπως διαφημιζόταν, αλλά το στολίδι και ταυτόχρονα η καρδιά του κέντρου της Αθήνας. Ως το 11ο μεγαλύτερο κατάστημα της Ευρώπης, δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ήταν το «ελληνικό Harrods» και κάτι παραπάνω. Για τις παλιότερες γενιές, το «Μινιόν» ήταν το μέρος όπου γίνονταν πραγματικότητα τα παιδικά όνειρα.
Τώρα σε φάση αναγέννησης: Τα έργα έχουν ήδη ξεκινήσει για το νέο «Μινιόν» από τα τέλη του προηγούμενου έτους. Πίσω από τους μουσαμάδες, σύμφωνα με πληροφορίες, έχει ολοκληρωθεί το έργο της πρόσοψης του κτιρίου και τα συνεργεία έχουν επικεντρωθεί στη διαμόρφωση των εσωτερικών χώρων του
Ποιος σημερινός 35άρης, 40άρης, 50άρης δεν θα χαμογελάσει με νοσταλγία σκεπτόμενος τα Χριστούγεννα στο πολυκατάστημα που στα παιδικά του μάτια έμοιαζε με τον κόσμο του παραμυθιού; Τρενάκια που έκαναν διαδρομές πάνω από τα κεφάλια των επισκεπτών, ρομποτάκια, κούκλες και κούκλοι, μηχανήματα με κερματοδέκτες, ό,τι παιχνίδι μπορούσε να φανταστεί κανείς.
Ισως αυτές οι προσωπικές αναμνήσεις, ότι ήταν ο τόπος όπου τα όνειρα γίνονταν πραγματικότητα για κάθε παιδί, μπορούν να εξηγήσουν γιατί οποιαδήποτε αναφορά στο όνομα του «Μινιόν» προκαλεί συγκίνηση σε χιλιάδες ανθρώπους. Ενα γλυκό αίσθημα ζεστασιάς και νοσταλγίας. Ετσι εξηγείται και το ότι η είδηση πως το «Μινιόν» επιτέλους θα ξαναποκτήσει ζωή έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τεράστιο μέρος του ελληνικού κοινού. Το «Μινιόν» είναι ένα μέρος της χαμένης μας αθωότητας. Μιας αθωότητας που η Αθήνα έχει τη δεύτερη ευκαιρία να ξαναβρεί...
Ποιος σημερινός 35άρης, 40άρης, 50άρης δεν θα χαμογελάσει με νοσταλγία σκεπτόμενος τα Χριστούγεννα στο πολυκατάστημα που στα παιδικά του μάτια έμοιαζε με τον κόσμο του παραμυθιού; Τρενάκια που έκαναν διαδρομές πάνω από τα κεφάλια των επισκεπτών, ρομποτάκια, κούκλες και κούκλοι, μηχανήματα με κερματοδέκτες, ό,τι παιχνίδι μπορούσε να φανταστεί κανείς.
Ισως αυτές οι προσωπικές αναμνήσεις, ότι ήταν ο τόπος όπου τα όνειρα γίνονταν πραγματικότητα για κάθε παιδί, μπορούν να εξηγήσουν γιατί οποιαδήποτε αναφορά στο όνομα του «Μινιόν» προκαλεί συγκίνηση σε χιλιάδες ανθρώπους. Ενα γλυκό αίσθημα ζεστασιάς και νοσταλγίας. Ετσι εξηγείται και το ότι η είδηση πως το «Μινιόν» επιτέλους θα ξαναποκτήσει ζωή έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τεράστιο μέρος του ελληνικού κοινού. Το «Μινιόν» είναι ένα μέρος της χαμένης μας αθωότητας. Μιας αθωότητας που η Αθήνα έχει τη δεύτερη ευκαιρία να ξαναβρεί...
Γιώργος Καραγιάννης
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ
