Η ομιλία του Ενβέρ Χότζα στο Παρίσι το 1946, τα απίστευτα ψέματά του και η προσωπική επίθεση στον Κωνσταντίνο Τσαλδάρη – Η προσφυγή της Ουκρανίας εναντίον της Ελλάδας για τις ελληνοαλβανικές σχέσεις
Ένα από τα θέματα που θέτει συχνά η Αλβανία, τόσο σε διμερές όσο και διεθνές επίπεδο είναι το λεγόμενο «τσάμικο».
Πρόκειται για ένα ανύπαρκτο ζήτημα που έχει μπει στη διπλωματική φαρέτρα της γειτονικής χώρας ως αντιστάθμισμα για το Βορειοηπειρωτικό.
Βέβαια, το δεύτερο είναι υπαρκτό, η Αλβανία ποτέ δεν τήρησε τις υποχρεώσεις που ανέλαβε με το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας και, ιδιαίτερα στα χρόνια του Ενβέρ Χότζα, οι Έλληνες της Βορείου Ηπείρου υπέφεραν τα πάνδεινα.
Όπως έχουμε γράψει και εμείς πολλές φορές, η Αλβανία υποτάχθηκε αμαχητί στους Ιταλούς το 1939, ενώ είναι αναμφισβήτητο το γεγονός ότι αλβανικά τάγματα πλαισίωσαν τους Ιταλούς κατά την επίθεσή τους στη χώρα μας το 1940.
Η Ελλάδα στη διάρκεια του Β' Π.Π. άκουσε επανειλημμένα καλά λόγια και υποσχέσεις για παραχώρηση της Βορείου Ηπείρου, των Δωδεκανήσων, τμήματος της Βουλγαρίας και της Κύπρου. Τελικά, μας δόθηκαν μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις μόνο τα Δωδεκάνησα.
Όταν τελείωσε ο Β' Π.Π., πέρα από τις μυστικές διαβουλεύσεις των μεγάλων, υπήρχε και μία επίσημη Σύνοδος, η Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων (1946), στην οποία καθορίστηκε το μέλλον της Ευρώπης.
Εκεί η Ελλάδα έθεσε τις διεκδικήσεις της και επίσημα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ομιλία του Αλβανού ηγέτη Ενβέρ Χότζα, ο οποίος εμφανίστηκε σχεδόν από το πουθενά, τον Αύγουστο του 1946 στο Παρίσι.
Εκεί, σε μια ομιλία του γεμάτη διαστρεβλώσεις της πραγματικότητας και ανακρίβειες, παρουσίασε την Αλβανία ως θύμα των περιστάσεων, ως χώρα που πολέμησε σκληρά τον Άξονα και, περίπου, ως αδικημένη από την ιστορία.
Στη συνέχεια εξαπέλυσε ένα δριμύ κατηγορητήριο σε βάρος της Ελλάδας και ιδιαίτερα του τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Τσαλδάρη, ο οποίος στη δική του ομιλία είχε θέσει το Βορειοηπειρωτικό.
Θα δούμε σήμερα σε γενικές γραμμές, τι είπε ο Χότζα για την Αλβανία και τη στάση της στον Πόλεμο, ενώ θα παραθέσουμε αυτούσιο το εκτενές τμήμα της ομιλίας του για την Ελλάδα.
Θα αναφερθούμε επίσης στην προσφυγή που έκανε η Ουκρανία, μία από τις Δημοκρατίες της ΕΣΣΔ τότε σε βάρος της Ελλάδας (!), για τις σχέσεις της με την Αλβανία και θα κλείσουμε με μία αποκάλυψη που οφείλεται στον Δρα Σταύρο Ντάγιο και την παρουσιάζουμε και εμείς εδώ σήμερα χάρη στην άδεια που μας έδωσε πρόθυμα και ευγενικά όπως πάντα.
Η Ελλάδα έδωσε στην Αλβανία περίπου 218 εκ. δραχμές στα χρόνια του Β' Π.Π., πριν η δραχμή υποτιμηθεί, σαν πολεμικές επανορθώσεις, καθώς η Αλβανία θεωρήθηκε νικήτρια χώρα.
Το ακόμα πιο απίστευτο είναι, ότι τόσο το 1946 που ο Κ. Τσαλδάρης έθεσε το θέμα, όσο και το 1984 που η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου το έψαξε, η Τράπεζα της Ελλάδος και το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους αδυνατούσαν να βρουν περισσότερα στοιχεία.
Το γνώριζαν αυτό οι προηγούμενες κυβερνήσεις, αλλά και η τωρινή; Πόση αξία έχουν σήμερα τα 218 εκ. δραχμές που δόθηκαν στην Αλβανία πριν από 80 χρόνια; Υπάρχει η διάθεση να τα διεκδικήσουμε ή όχι; Θα ενδιαφερθεί κάποιος από τα αρμόδια υπουργεία, έστω να μας διαψεύσει; Ας ξεκινήσουμε με την ομιλία του Ενβέρ Χότζα στο Παρίσι στις 21 Αυγούστου 1946 και θα επανέλθουμε στο θέμα των αποζημιώσεων.
Κωνσταντίνος Τσαλδάρης
Ενβέρ Χότζα: Από το Παρίσι στη κορυφή της ηγεσίας του Κ.Κ. Αλβανίας
Πριν ξεκινήσουμε την αναφορά σε όσα είπε ο Χότζα στη Διάσκεψη Ειρήνης στο Παρίσι, να σημειώσουμε ότι γεννήθηκε το 1908 στο Αργυρόκαστρο και αποφοίτησε από το Γαλλικό Λύκειο στην Κορυτσά.
Το 1930 έγινε δεκτός στη Σχολή Βοτανολογίας του Πανεπιστημίου του Μονπελιέ στη Γαλλία. Δεν ολοκλήρωσε όμως ποτέ τις σπουδές του.
Το 1935 πήγε στο Παρίσι όπου με χρήματα του γαμπρού του Bahri Omari, εθνικιστή αντιβασιλικού, αυτοεξόριστου στην Ιταλία, ο Χότζα αυτοανακηρύχθηκε σε ένα βράδυ εκπρόσωπος των Αλβανών κομμουνιστών στο Παρίσι.
Αναμειγνύεται σε κύκλους Γάλλων κομμουνιστών διανοουμένων, εκδοτών, φιλοσόφων και καλλιτεχνών του αβανγκαρντισμού στα φιλόξενα σαλόνια της πολυτελούς κατοικίας του Γάλλου μαρξιστή κοσμικού ομοφυλόφιλου Paul Vollant-Couturier.
Οι ατέλειωτες συζητήσεις στο σπίτι του Couturier αποτέλεσαν τη βάση για τη διαμόρφωση των κομμουνιστικών «πιστεύω» του Χότζα. Στα τέλη του 1935 ο Χότζα πήγε στις Βρυξέλλες, όπου προσλήφθηκε ως λογιστής. Ενεπλάκη όμως σε ένα τεράστιο οικονομικό σκάνδαλο, για το οποίο δεν δικάστηκε ποτέ!
Επέστρεψε στην Αλβανία το 1937 και δίδαξε στο Γαλλικό Λύκειο της Κορυτσάς. Με την έναρξη του Β’ Π.Π., ο Χότζα, ένα άτομο μετρίου μορφωτικού επιπέδου, χωρίς κομματική δράση, «αντιπαθής και άφιλος», κατά τον Blendi Fevziu, εκτινάσσεται στην ιεραρχία του Κ.Κ Αλβανίας, όταν αυτό έγινε ενιαίο (1941).
Την ίδια στιγμή, ιστορικά στελέχη του Κόμματος παραμερίζονται. Σημαντικό ρόλο στην άνοδο του Χότζα στην ιεραρχία του Κ.Κ. Αλβανίας έπαιξε ο Γιουγκοσλάβος ηγέτης Τίτο.
Όταν το 1943 αποχώρησαν από την Αλβανία οι Ιταλοί και έγινε η εισβολή των ναζί, ο Χότζα εκλέχθηκε Γ.Γ. του Κομμουνιστικού Κόμματος και στα τέλη του 1944 ανέλαβε επικεφαλής της πρώτης μεταπολεμικής μεταβατικής κυβέρνησης.
Στο μεσοδιάστημα επιδόθηκε σ’ ένα ανελέητο πογκρόμ σε βάρος των εσωκομματικών αντιπάλων του. Στις 24 Μαΐου 1944 ο Χότζα εκλέχθηκε επικεφαλής του Αντιφασιστικού Εθνικού Απελευθερωτικού Συμβουλίου, από το Συνέδριο του Κ.Κ. Αλβανίας στην Πρεμετή και στις 28 Νοεμβρίου της ίδιας χρονιάς οι κομμουνιστές μπήκαν στα Τίρανα.
Έτσι άρχισε η μακροχρόνια περίοδος διακυβέρνησης του Χότζα, που έληξε με τον θάνατό του τον Απρίλιο του 1985.
Στα χρόνια της διακυβέρνησης από τον Χότζα, 5.037 άνδρες και 408 γυναίκες εκτελέστηκαν, 16.788 άνδρες και 7.367 γυναίκες καταδικάστηκαν σε ποινή φυλάκισης 35 χρόνων, 70.000 άτομα εκτοπίστηκαν και 354 ξένοι πολίτες, οι 95 από το Κόσοβο αντιμετώπισαν το εκτελεστικό απόσπασμα.
Η ομιλία του Χότζα στην Ολομέλεια της Διάσκεψης Ειρήνης των Παρισίων (21 Αυγούστου 1946)
Ας δούμε τα κυριότερα σημεία της ομιλίας Χότζα στο Παρίσι, στις 21 Αυγούστου 1946. Σύμφωνα με τον Αλβανό ηγέτη, ο αλβανικός λαός ήταν ο πρώτος που άρπαξε τα όπλα ενάντια στους Ιταλούς φασίστες και σταμάτησε τον αγώνα του όταν ηττήθηκε η χιτλερική Γερμανία. Οι Ιταλοί εισέβαλαν στην Αλβανία με σκοπό να την υποδουλώσουν το 1939. Έκαναν όμως λάθος υπολογισμούς.
«Οι Αλβανοί δεν είναι το είδος των ανθρώπων που υπομένουν τη σκλαβιά. Η ιστορία μας (είπε ο Χότζα) είναι απόδειξη αυτού, τα βουνά και τα δάση μας γεμίζουν από τον απόηχο των ηρωικών αγώνων των προγόνων μας(ποιοι είναι αυτοί, άγνωστο βέβαια…), που πολέμησαν λυσσαλέα επί αιώνες, εναντίον των καταπιεστών τους».
Στη συνέχεια, ο Χότζα ανέφερε ότι όταν οι Ιταλοί επιτέθηκαν κατά της Ελλάδας, οι Αλβανοί έσπευσαν να συμπαρασταθούν στους Έλληνες: «… οι τολμηρές και ισχυρές ένοπλες ενέργειες των Αλβανών ήταν μεγάλη βοήθεια για τον ελληνικό λαό που είχε την ίδια μοίρα με τη δική μας», συνέχισε ο Χότζα. Οι Ιταλοί, είπε ο Χότζα, προέβησαν σε αντίποινα εναντίον των Αλβανών που βοήθησαν τους Έλληνες.
Αλλά και όταν οι Ιταλοί, συνθηκολόγησαν και επιτέθηκαν στην Αλβανία οι Γερμανοί, οι συμπατριώτες του Χότζα δεν δίστασαν να πολεμήσουν και εναντίον τους, εκδιώκοντάς τους από τα αλβανικά εδάφη προς αυτά της Γιουγκοσλαβίας.
Τη μέρα της απόβασης την Συμμάχων στη Νορμανδία, 4 γερμανικές μεραρχίες πολεμούσαν στην Αλβανία (και προφανώς, η επιτυχία της συμμαχικής απόβασης οφείλεται στους Αλβανούς…).
«Η Αλβανία έγινε προπύργιο του αγώνα για ελευθερία και ανεξαρτησία», συνέχισε ο Χότζα παραθέτοντας τις απώλειες της χώρας του, αλλά και των εχθρών της. 28.000 Αλβανοί σκοτώθηκαν, 12.600 τραυματίστηκαν, 10.000 φυλακίστηκαν ως πολιτικοί κρατούμενοι σε Ιταλία και Γερμανία και 35.000 υποχρεώθηκαν να κάνουν καταναγκαστική εργασία. Ο πληθυσμός της Αλβανίας ήταν τότε 1 εκατομμύριο (σ’ αυτό είχε δίκιο, ήταν γύρω στο 1,1 εκατομμύριο).
Από την άλλη πλευρά, 53.639 Ιταλοί και Γερμανοί σκοτώθηκαν(απίστευτη ακρίβεια ως προς τον αριθμό), τραυματίστηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν.
Ιταλοί αιχμάλωτοι των Ελλήνων σε αλβανικό έδαφος
Αφού ανέφερε τα κολακευτικά λόγια διαφόρων ξένων πολιτικών και στρατιωτικών για τη χώρα του, ο Χότζα εξαπέλυσε μια άνευ προηγουμένου επίθεση στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Τσαλδάρη που είχε θέσει τις προηγούμενες μέρες στη διάσκεψη το βορειοηπειρωτικό ζήτημα. Παραθέτουμε αυτούσιο το σκέλος της ομιλίας του Χότζα που αφορά την Ελλάδα.
Σημειώνουμε μόνο, ότι οι Βορειοηπειρώτες δεν ήταν μόνο 35.000, όπως ισχυρίστηκε ο Αλβανός ηγέτης, αλλά πολύ περισσότεροι.
Τα χονδροειδή ψέματα του Χότζα σε βάρος της Ελλάδας και η χυδαία προσωπική επίθεση σε βάρος του Κων/νου Τσαλδάρη
«Ωστόσο, πριν εκθέσω την άποψη της χώρας μου για αυτό το ερώτημα, αισθάνομαι χρέος μου να απαντήσω στις ψευδείς κατηγορίες του κ. Τσαλδάρη, επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας, τις κατηγορίες και τους ισχυρισμούς που έχει διατυπώσει κατά της Αλβανίας σε διάφορες προηγούμενες συνεδριάσεις της Διάσκεψης.
Ο κ. Τσαλδάρης προσπαθεί να αποδείξει ότι η Αλβανία δεν είναι συμμαχική χώρα, ότι η Αλβανία επιτέθηκε στην Ελλάδα και κατά συνέπεια βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση με την Ελλάδα.
Από την άλλη, ο κ. Τσαλδάρης διεκδικεί τη Νότια Αλβανία, προσποιούμενος ότι είναι ελληνικό έδαφος και ανήκει δικαιωματικά στην Ελλάδα.
Στο ερώτημα εάν η Αλβανία είναι συμμαχική χώρα και αν άξιζε πλήρως αυτόν τον τίτλο, ο κ. Τσαλδάρης έχει την απάντησή μας με τα λόγια που μόλις είπα.
Ο αλβανικός λαός απορρίπτει περιφρονητικά τις άθλιες κατηγορίες του Έλληνα αντιπροσώπου, ο οποίος χαρακτηρίζει τη χώρα μου επιτιθέμενη.
Ο αλβανικός λαός ποτέ δεν επιτέθηκε στον έντιμο ελληνικό λαό και δεν του κήρυξε ποτέ πόλεμο. Αντίθετα, συμπονούσΕ την υπόθεση τους, που ήταν και υπόθεση του αλβανικού λαού, αφού και τα δύο έθνη είχαν την ίδια μοίρα και είχαν να αντιμετωπίσουν τον ίδιο εχθρό.
Ο αλβανικός λαός επέδειξε, όχι μόνο κατά τον αντιφασιστικό πόλεμο, αλλά και κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, την αποφασιστικότητά του να πολεμήσει τον ιταλικό ιμπεριαλισμό, που είχε το βλέμμα του στη γη και τους πόρους μας.
Μεταξύ του αλβανικού λαού και των Ιταλών φασιστών έγινε ένας τρομερός και ανελέητος πόλεμος. Γι' αυτό ο κ. Τσαλδάρης δεν θα καταφέρει να πείσει κανέναν, ακόμα και κάποιον ανόητο, με τα επιχειρήματά του.
Ο κ. Τσαλδάρης να ζητήσει ξεκαθάρισμα λογαριασμών από τη φασιστική Ιταλία για την επαίσχυντη επίθεση κατά της χώρας του και όχι από εμάς.
Θα έπρεπε να ζητήσει να λογοδοτήσει ο εγκληματίας πολέμου Βίκτωρ Εμμανουήλ(βασιλιάς της Ιταλίας τότε), όχι η Αλβανία, στην οποία εισέβαλε ο ίδιος εχθρός με την Ελλάδα, και ο λαός της, όπως ο ελληνικός λαός, πολέμησε με μανία για την ανεξαρτησία και την κυριαρχία του.
Θα ήταν γελοίο να σκεφτεί κανείς ότι, με ένα ασήμαντο διάταγμα, ο Βίκτωρ Εμμανουήλ, ο βασιλιάς της Ιταλίας, θα μπορούσε να ρίξει την ευθύνη στον αλβανικό λαό που διεξήγαγε έναν ανελέητο πόλεμο εναντίον της Ιταλίας από τις πρώτες μέρες της κατοχής και μάλιστα έκανε μια απόπειρα ενάντια στη ζωή του βασιλιά κατά τη μοναδική επίσκεψή του στην Αλβανία, τον Μάιο του 1941.
Ο κ. Τσαλδάρης χρησιμοποιεί την κήρυξη πολέμου από την πλευρά του Αλβανού Κουίσλινγκ Vërlaci ως επιχείρημα για να υπερασπιστεί τα επιχειρήματα του.
Ο αλβανικός λαός ταύτισε τους κατακτητές και τους κουίσλινγκ(συνεργάτες των κατοχικών δυνάμεων) και δεν έκανε καμία διάκριση μεταξύ τους.
Οι Αλβανοί κουίσλινγκ, όπως και όλοι οι άλλοι κουίσλινγκ της Ευρώπης, δεν έχουν τίποτα κοινό με τον λαό μας. Ήταν οι πιο βρόμικοι εχθροί του λαού και, ως τέτοιοι, έχουν πολεμηθεί με συνέπεια.
Έκκληση των Ελλήνων στους Αλβανούς να πολεμήσουν στο πλευρό τους
Οι Αλβανοί κουίσλινγκ δεν μπόρεσαν να συγκεντρώσουν περισσότερα από μερικά αδύναμα τάγματα ενάντια στον απελευθερωτικό στρατό και τους συμμάχους, ενώ ο αλβανικός λαός ξεσηκώθηκε ως ένας άνθρωπος ενάντια στον καταπιεστή και τους προδότες. Αυτή είναι η διαφορά μεταξύ του λαού μας και των κουίσλινγκ.
Θα ήθελε ο κ. Τσαλδάρης να μάθει επιπλέον τι έκανε ο αλβανικός λαός με αυτούς τους κουίσλινγκ; Μόνο αυτό: τους εξαφάνισαν όλους και έτσι πλήρωσαν με τη ζωή τους τα εγκλήματα που διέπραξαν.
Και αν θέλει να μάθει περισσότερα για τη μοίρα των συνεργατών τους στον πόλεμο, που διέφυγαν μαζί με τα γερμανικά στρατεύματα, θα πρέπει να ξέρει ότι αυτοί οι εγκληματίες μπορούν να βρεθούν στα καλύτερα ξενοδοχεία της Ρώμης, της πόλης από την οποία απογειώθηκαν τα αεροπλάνα που βομβάρδισαν τόσο απάνθρωπα γυναίκες και παιδιά Αλβανίδων και Ελληνίδων.
Θα ήθελα να ρωτήσω τον κ. Τσαλδάρη: γιατί δεν αναφέρει τους κουίσλινγκ της Ευρώπης που έβλαψαν τόσο σοβαρά τη συμμαχική υπόθεση, και συγκεκριμένα, εκείνους τους κουίσλινγκ που, αφού διέπραξαν φρικτά εγκλήματα, κυκλοφορούν τώρα ελεύθεροι στους δρόμους; Γιατί ο κ. Τσαλδάρης δεν τολμά να ταυτίσει τους άλλους Ευρωπαίους κουίσλινγκ με τα αντίστοιχα έθνη τους;
Θα ήθελα να σας υπενθυμίσω ότι κατά τη διάρκεια του Ιταλοελληνικού Πολέμου, μερικές εκατοντάδες Αλβανοί στρατιώτες, εξαναγκασμένοι σε υπηρεσία από τους Ιταλούς, ξεσηκώθηκαν εναντίον τους και έκαναν κοινή αντίσταση με τον ελληνικό λαό.
Κάποιοι εγκατέλειψαν τους Ιταλούς και πήγαν στα ελληνικά στρατεύματα, για να πολεμήσουν μαζί τους, αλλά (ενν. οι Έλληνες) τους αντιμετώπισαν ως αιχμαλώτους πολέμου και τους έστειλαν στην Κρήτη, όπου κατά τη γερμανική απόβαση, πολέμησαν γενναία δίπλα στους Βρετανούς στρατιώτες.
Κάποιοι ενώθηκαν με τους Αλβανούς παρτιζάνους, ενώ άλλοι αφοπλίστηκαν από τους Ιταλούς, αποσύρθηκαν από το μέτωπο, περιορίστηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Σιτζάκ και οδηγήθηκαν στο στρατοδικείο για «εσχάτη προδοσία».
Έλληνες στρατιώτες περιεργάζονται μια ιταλική βόμβα στη Χιμάρα,επιχρωματισμός φωτογραφίας Χρήστος Καπλάνης
Στις 22 Δεκεμβρίου 1940, το πρακτορείο ειδήσεων Reuter έστειλε το ακόλουθο άρθρο από το Manastir: «Οι Αλβανοί στρατιώτες, οι οποίοι στρατολογήθηκαν βίαια στον ιταλικό στρατό, επαναστάτησαν χθες σε ένα τμήμα των μετόπισθεν των Ιταλών, προκαλώντας στον εχθρό μεγάλες απώλειες πριν συλληφθούν. Μερικοί έχουν φτάσει στους λόφους και συνεχίζουν να αντιστέκονται».
Στις 4 Δεκεμβρίου 1940, το πρακτορείο ειδήσεων «Anatole» μετέδωσε από την Αθήνα ότι «ένας Ιταλός στρατηγός αιχμάλωτος από τους Έλληνες δήλωσε ότι ο ιταλικός στρατός υφίσταται μεγάλες απώλειες εξαιτίας της αποστασίας των Αλβανών».
Ο ίδιος ο Μουσολίνι με επιστολή του προς τον Χίτλερ στις 22 Νοεμβρίου 1940 προσπάθησε να δικαιολογήσει τις ιταλικές απώλειες με τον ίδιο τρόπο.
Πλήρωμα της RAF στο αεροδρόμιο Παραμυθιάς το 1940
Να τι λέει ο Badoglio στα απομνημονεύματά του:
«Η εκστρατεία έχει αρχίσει. Όλος ο κόσμος γνωρίζει την πρόοδό της. Τα ελληνικά στρατεύματα στην Ήπειρο αντιστέκονται γενναία στον ποταμό Καλαμά, ενώ οι αλβανικές δυνάμεις και στρατεύματα που ήταν μέρος των μεραρχιών μας είτε μας πρόδωσαν, σαμποτάροντας τις επιχειρήσεις μας είτε πέρασαν στους Έλληνες».
Η εφημερίδα «Le Figaro», στο τεύχος της Νο 588 της 4ης Ιουλίου 1946, αναφερόμενη στον ιταλοελληνικό πόλεμο, γράφει:
«Τα αλβανικά αποσπάσματα παρτιζάνων, από την πλευρά τους, επιτέθηκαν σε ιταλικές νηοπομπές και στρατεύματα ή στους δρόμους που οδηγούσαν στο μέτωπο».
Αλβανοί παρτιζάνοι
Στις 26 Οκτωβρίου 1940, το BBC μετέδωσε:
«Πληροφορούμαστε από την Αλβανία ότι αλβανικά τμήματα παρτιζάνων, που επιχειρούν πίσω από τις ιταλικές γραμμές, κόβουν και σαμποτάρουν γραμμές επικοινωνίας, σπέρνοντας τον τρόμο στα αποκομμένα ιταλικά αποσπάσματα.
Ένοπλες ομάδες κατάφεραν να εισέλθουν στην πρωτεύουσα και έχουν αναρτήσει προκηρύξεις σε όλα τα κυβερνητικά κτίρια, ακόμη και στο παλάτι της ιταλικής κυβέρνησης, καλώντας τους Ιταλούς να φύγουν από την Αλβανία».
Ομοίως, στις 4 Ιανουαρίου 1941 το AA (BBC) μετέδωσε:
«Σε στρατιωτικούς κύκλους επισημαίνεται ότι οι Αλβανοί δίνουν στους Έλληνες μεγάλη βοήθεια κατά των Ιταλών».
Αλλά μαζί με τις ψεύτικες κατηγορίες του κατά του αλβανικού λαού, ίσως ο κ. Τσαλδάρης θα έπρεπε να μας δώσει εδώ κάποια εξήγηση για αυτά τα ερωτήματα:
Θεωρεί επίσης επιτιθέμενους, όπως την Αλβανία, τα διάφορα έθνη της Ευρώπης, των οποίων οι κουίσλινγκ όχι μόνο έστειλαν τάγματα, αλλά οργάνωσαν ακόμη και ολόκληρες αποστολές εναντίον του ηρωικού Κόκκινου Στρατού, που ήταν παράδειγμα ηρωισμού και ανδρείας για όλα τα έθνη και την ίδια στιγμή, η πιο σίγουρη υποστήριξή τους; Του είναι δύσκολο να απαντήσει σε αυτή την ερώτηση.
Έλληνες στρατιώτες κοντά στο Μπεράτι, στις αρχές Μαρτίου 1941
Μήπως ο κ. Τσαλδάρης θεωρεί χώρα επιθετική τη Γαλλία, από την οποία ο Χίτλερ σκόπευε να εξαπολύσει την επίθεσή του κατά της Αγγλίας; Θα δυσκολευτεί να απαντήσει και σε αυτό το ερώτημα.
Ο κ. Τσαλδάρης πιστεύει ότι μπορεί να πει ότι θέλει απέναντι στη μικροσκοπική Αλβανία, αλλά κάνει λάθος. Τα άχρηστα επιχειρήματά του δεν θα κρατήσουν καιρό.
Όχι, ο αλβανικός λαός δεν ήταν ποτέ και δεν θα είναι ποτέ επιτιθέμενος και δεν αποτελεί απειλή για τον ελληνικό λαό, όπως υποστηρίζει ο κ. Τσαλδάρης.
Οι επιθέσεις του Έλληνα αντιπροσώπου στη χώρα μας και οι ισχυρισμοί του ότι είμαστε εμείς που προκαλούμε προβλήματα μας θυμίζουν έναν από τους μύθους του Λαφοντέν. Πάντα ζούσαμε αρμονικά με τον ελληνικό λαό, με τον οποίο πολεμήσαμε ώμο με ώμο ενάντια στους Ιταλούς και Γερμανούς φασίστες κατακτητές.
Κατά τη διάρκεια του αντιφασιστικού μας πολέμου, ο αλβανικός λαός δημιούργησε δεσμούς ειλικρινούς φιλίας με τους γείτονές του, τον γιουγκοσλαβικό και τον ελληνικό λαό.
Υπό το πρίσμα αυτών των γεγονότων, οι ελληνικές κατηγορίες φαίνονται αυτό που πραγματικά είναι: ψέματα στερούμενα κάθε θεμελίωσης.
Έχει ξεχάσει όμως τόσο γρήγορα ο κ. Τσαλδάρης ότι οι Έλληνες κουίσλινγκ μαζί με τους Γερμανούς πολέμησαν συχνά εναντίον των Αλβανών, και ευθύνονται για χίλιες θηριωδίες;
Ιταλικά άρματα μάχης στο Δυρράχιο μετά την εισβολή των Ιταλών στην Αλβανία
Εδώ είναι μερικά γεγονότα:
Στις 8 Σεπτεμβρίου 1943, την ημέρα της συνθηκολόγησης της Ιταλίας, οι Gcrman(;), προερχόμενοι από την περιοχή Sajadha(Σαγιάδα) και καθοδηγούμενοι από έναν καπετάνιο του Ζέρβα ονόματι Vitos, μπήκαν στην Κονισπόλ και έκαψαν περισσότερα από 50 σπίτια.
Κατά τη μεγάλη χειμερινή επίθεση του 1943-1944 που εξαπέλυσαν οι Γερμανοί κατά του Εθνικού μας Απελευθερωτικού Στρατού, τα γερμανικά στρατεύματα μαζί με τα συγκροτήματα του Ζέρβα ήρθαν στην Αλβανία από την Ελλάδα και πυρπόλησαν τις περιοχές των Ζαγορίων και του Πωγωνίου(ισχύει αυτό, αλλά το Πωγώνι, εκτός από 8 χωριά του και τα Ζαγόρια, δεν ανήκαν ποτέ στην Αλβανία).
Άλλα τμήματα του Ζέρβα, μαζί με τους Γερμανούς, πολέμησαν εναντίον των Αλβανών παρτιζάνων τον Ιανουάριο του 1944 και πυρπόλησαν τα χωριά Κράνε και Ντερμίς, καθώς και τα σπίτια όλων των παρτιζάνων της ελληνικής μειονότητας της Ντρόπουλ(Δρόπολης), ενώ τον Φεβρουάριο του 1944 συγκροτήματα έκαψαν το χωριό Dhrovjan(Δρόβιανης).
Κατά την άλλη μεγάλης κλίμακας επίθεση που εξαπέλυσαν οι Γερμανοί τον Ιούνιο του 1944, οι δυνάμεις του Ζέρβα ήρθαν ξανά, μαζί με τα γερμανικά στρατεύματα από την Ελλάδα, περνώντας τα σύνορα και πυρπόλησαν όλα τα χωριά στην περιοχή των Ζαγορίων που είχαν εγκαταλείψει την πρώτη φορά(σημ: τι σχέση έχει η Αλβανία με τα Ζαγόρια, γιατί ωρυόταν ο Χότζα; Ο Ζέρβας, αν τον άφηναν οι Βρετανοί θα είχε καταλάβει μεγάλο μέρος της Β. Ηπείρου, αυτό είναι βέβαιο). Κάθε φορά που οι Γερμανοί ερχόντουσαν από την Ελλάδα για να επιτεθούν στις δυνάμεις του Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού, το κύριο στήριγμά τους ήταν οι ένοπλες μονάδες του Έλληνα κουίσλινγκ, στρατηγού Ναπολέοντα Ζέρβα.
Η ελληνική αντιπροσωπεία ισχυρίστηκε ότι η σημερινή αλβανική κυβέρνηση ακολουθεί μια πολιτική αποεθνικοποίησης της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία.
Κύριοι, η ελληνική μειονότητα στην Αλβανία, αποτελούμενη από 35.000 άτομα, πολέμησε ώμο με ώμο με όλο τον αλβανικό λαό ενάντια στους φασίστες και ναζί κατακτητές και κατά των Αλβανών και Ελλήνων κουίσλινγκ. Σήμερα στη Λαϊκή Δημοκρατία της Αλβανίας απολαμβάνει ίσα δικαιώματα με τον αλβανικό πληθυσμό.
Διαθέτει 79 ελληνόγλωσσα σχολεία, ένα ελληνόγλωσσο γυμνάσιο, έχει τη δική της αυτόνομη τοπική διοίκηση, όπως και ο αλβανικός πληθυσμός, και στέλνει αντιπροσώπους στη Λαϊκή Συνέλευση. Υπάρχουν και πολίτες της ελληνικής μειονότητας στον στρατό και την κυβέρνηση(σημ: γιατί καταδικάστηκε η Αλβανία από την ΚτΕ τότε για τη στάση της απέναντι στην ελληνική μειονότητα;).
Από την άλλη, δεν γνωρίζω αν οι αξιότιμοι σύνεδροι γνωρίζουν τον τρόμο που ασκείται κατά της αλβανικής μειονότητας στην Ελλάδα.
Από τους 60.000 Αλβανούς που έμειναν στην Ελλάδα σύμφωνα με τη Συνθήκη του Λονδίνου, από το 1913 έως το 1923, 35.000 Αλβανοί μεταφέρθηκαν βίαια στην Τουρκία ως «Τούρκοι υπήκοοι» με αντάλλαγμα Έλληνες από τη Μικρά Ασία (σημ: ο Χότζα έλεγε ψέματα, 60.000 Αλβανοί, Τσάμηδες δηλαδή, δεν υπήρχαν ποτέ στην Ελλάδα και δεν πήγαν ποτέ στην Τουρκία, λόγω παρέμβασης του Θ.Πάγκαλου).
Σε αντίθεση με τις επίσημες δεσμεύσεις που έδωσε η Ελλάδα, οι ελληνικές κυβερνήσεις πάντα ακολουθούσαν μια πολιτική εξόντωσης της αλβανικής μειονότητας στην Ελλάδα και ποτέ δεν αναγνώρισαν ότι είχε δικαιώματα.
Τον Ιούνιο του 1944 και τον Μάρτιο του 1945, οι ένοπλες μονάδες του στρατηγού κουίσλινγκ Ναπολέοντα Ζέρβα προσπάθησαν να εξαφανίσουν τους εναπομείναντες Αλβανούς: πυρπόλησαν τα χωριά τους, λεηλάτησαν τις περιουσίες τους και σκότωσαν χιλιάδες άνδρες και γυναίκες, ηλικιωμένους και παιδιά.
Περισσότεροι από 20.000 Αλβανοί(ενν. Τσάμηδες) που κατάφεραν να διαφύγουν κατέφυγαν στην Αλβανία όπου, αν και βοηθούνται από την κυβέρνηση και τον αλβανικό λαό, ζουν σε μεγάλη φτώχεια.
Όμως ο πραγματικός στόχος όλων αυτών των ισχυρισμών του Έλληνα αντιπροσώπου είναι να πάρουν από την Αλβανία δύο περιοχές, αυτές της Κορυτσάς και του Αργυροκάστρου, που ήταν πάντα από τα πιο φλογερά κέντρα του αλβανικού πατριωτισμού, τόσο κατά τη μακρόχρονη Τουρκοκρατία όσο και κατά την Εθνική Απελευθέρωση. Πόλεμος κατά των Ιταλών και Γερμανών κατακτητών.
Οι στόχοι αυτοί αντικατοπτρίζουν την παλιά πολιτική των πρωταγωνιστών της «Μεγάλης Ιδέας», δηλαδή της ελληνικής ιμπεριαλιστικής επέκτασης σε ολόκληρη την περιοχή των Βαλκανίων, ιδέα που έχει φυτρώσει και στα κεφάλια των σημερινών Ελλήνων ηγεμόνων.
Στην πραγματικότητα, αυτοί οι άνθρωποι, με τις διεκδικήσεις τους για την Αλβανία, τις καθημερινές τους προκλήσεις στα σύνορά μας και τις ίντριγκες τους, όπως η πρόταση που έκανε ο κ. Τσαλδάρης στον Γιουγκοσλάβο εκπρόσωπο να χωριστεί η Αλβανία μεταξύ Γιουγκοσλαβίας και Ελλάδας, προσπαθούν να διαταράξουν την ειρήνη στα Βαλκάνια.
Κύριοι, θεωρούμε άτοπο και απαράδεκτο να εξετάζει αυτή η Διάσκεψη το ζήτημα της εδαφικής ακεραιότητας της Αλβανίας. Ο αλβανικός λαός, λίγος σε αριθμό, αλλά μεγάλος στις θυσίες που έκανε για τον κοινό σκοπό, δεν είναι εδώ για να συζητήσει τα σύνορά του, αλλά για να εκφράσει και να διεκδικήσει τα δικαιώματά του.
Δηλώνουμε επίσημα ότι μέσα στα σημερινά μας σύνορα δεν υπάρχει ούτε μια ίντσα ξένου εδάφους( σημ: η Βόρεια Ήπειρος τι σχέση έχει με την Αλβανία;) και ότι δεν θα επιτρέψουμε ποτέ σε κανέναν να τα καταπατήσει, γιατί για εμάς είναι ιερά».
Πηγή για την ομιλία Χότζα: Marxists Internet Archives (2010). Η ομιλία δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στην εφημερίδα Bashkimi, νο 540, στις 22 Σεπτεμβρίου 1946.
Η προσφυγή της Ουκρανίας κατά της Ελλάδας στον Ο.Η.Ε. για τις ελληνοαλβανικές σχέσεις!
Ένα ακόμα ενδιαφέρον διπλωματικό γεγονός της μεταπολεμικής εποχής είναι η προσφυγή της Ουκρανίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. σε βάρος της χώρας μας, για την πολιτική της απέναντι στην Αλβανία!
Η προσφυγή κατατέθηκε στις 23 Αυγούστου 1946. Με αυτή, κατηγορούνταν η Ελλάδα για επιθετικότητα εναντίον της Αλβανίας, για διώξεις μειονοτικών πληθυσμών (σημ.: προφανώς εννοεί τους Τσάμηδες) και για «ανεύθυνη πολιτική» που δημιουργούσε «σοβαρό κίνδυνο για την ειρήνη και την ασφάλεια» των Βαλκανίων.
Επίσης κατηγορούνταν η Μεγάλη Βρετανία ότι επεμβαίνει υπέρ της μοναρχίας στο δημοψήφισμα που θα γινόταν στην Ελλάδα την 1η Σεπτεμβρίου. Κατά τη συζήτηση της προσφυγής, την Ελλάδα εκπροσώπησαν ο πρεσβευτής στον Ο.Η.Ε. Βασίλειος Δενδραμής (1883-1956) και ο έμπειρος πρεσβευτής Αθανάσιος Αγνίδης (1889-1984). Μετά από πολλές συνεδριάσεις του Σ.Α. του Ο.Η.Ε. η ουκρανική προσφυγή απορρίφθηκε με ψήφους 9-2.
Θυμίζουμε βέβαια ότι τότε η Ουκρανία ήταν μία από τις «Δημοκρατίες» της ΕΣΣΔ, οπότε κινήθηκε μετά από εντολή του Στάλιν, για να βοηθήσει τον προστατευόμενό του Χότζα…
Η Ουκρανία, υποτίθεται, ότι είχε έννομο συμφέρον γιατί συνορεύει με τα Βαλκάνια και ενδιαφερόταν για τη διατήρηση της ειρήνης και της τάξης στην περιοχή.
Αυτός ήταν ο λόγος που επιλέχθηκε από τον Στάλιν. Να σημειώσουμε ότι στο πλευρό των Ουκρανών ήταν και ο Σοβιετικός αντιπρόσωπος και μετέπειτα Υπουργός Εξωτερικών Αντρέι Γκρομίκο, ο οποίος αντιτάχθηκε σθεναρά και στο ενδεχόμενο παραχώρησης της Βορείου Ηπείρου στην Ελλάδα.
Αντρέι Γκρομίκο
Οι πολεμικές επανορθώσεις 218.300.000 δραχμών που έδωσε η Ελλάδα στη… νικήτρια Αλβανία
Πριν λίγες μέρες, σε ανάρτησή του στο Facebook ο Δρ. Σταύρος Ντάγιος ανέφερε ότι η Ελλάδα έδωσε στην Αλβανία 218.300.000, δραχμές (πριν την υποτίμηση της δραχμής).
Αυτό το ποσό αξίωσε και έλαβε η γειτονική χώρα ως «νικηφόρο κράτος». Επικοινωνήσαμε με τον κύριο Ντάγιο, που μας επιβεβαίωσε το γεγονός αυτό.
Παραθέτουμε αυτούσια την ανάρτησή του, με μια σημείωση: η λέξη παρελκύω σημαίνει χρονοτριβώ, καθυστερώ.
Στην απαντητική του αναφορά προς τον Ενβέρ Χότζα στη Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων την 23η Αυγούστου 1946 ο Έλληνας πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Τσαλδάρης για πρώτη φορά έγειρε θέμα αποζημιώσεων της Αλβανίας από την Ελλάδα.
Συγκεκριμένα, ο Τσαλδάρης τόνισε: «Η Αλβανία αξίωσε και έλαβε υπό την ιδιότητά της ως νικηφόρου κράτους έναντι της Ελλάδος αποζημίωση 218.300.000 δραχμών, εις εποχήν εννοείται καθ’ ην το ελληνικό νόμισμα δεν είχε ακόμη υποτιμηθεί.»
Στη συνέχεια, το γεγονός αυτό παρέλκυσε η ελληνική διπλωματία στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, καθώς, όπως αναφέρει έγγραφο του Υπουργείου Εξωτερικών το 1984, το Λογιστήριο του Κράτους και η ΤτΕ δεν μπόρεσαν να βεβαιώσουν το προκείμενο ποσό υπέρ της Αλβανίας το οποίο κατεβλήθη εν είδει επανορθώσεων για τις ζημιές που είχε προκαλέσει ο ελληνικός στρατός κατά το διάστημα του ελληνο-ιταλικού πολέμου!!!».
Ποια είναι η πραγματικότητα για τη στάση των Αλβανών απέναντι στην Ελλάδα το 1940 και το «κατοχικό δάνειο» προς την Αλβανία;
Τον Απρίλιο του 1939 επί βασιλείας Αχμέτ Ζώγου, η αλβανική Βουλή αποφάσισε ότι όποια χώρα βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση με την Ιταλία θεωρείται εχθρική για την Αλβανία.
Συνεπώς η Ελλάδα μετά την ιταλική εισβολή αποτελούσε εχθρική χώρα για την Αλβανία. Το Νοέμβριο του 1940 με τον Α.Ν. 2636/1940 αμέσως μετά την εισβολή της Ιταλίας διαμέσου της Αλβανίας, και η Ελλάδα κήρυξε «εμπόλεμη» κατάσταση με την Αλβανία.
Η Αλβανία, όχι μόνο δεν βοήθησε την Ελλάδα, όπως ψευδώς ισχυρίστηκε ο Χότζα στο Παρίσι, αλλά σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Τσαλδάρη, 14 Τάγματα Αλβανών Στρατιωτών και 3.000 Αλβανοί εθελοντές επιτέθηκαν μαζί με τους Ιταλούς στην Ελλάδα! Μάλιστα, το πρώτο τμήμα που επιτέθηκε στην Ελλάδα στις 28 Οκτωβρίου 1940 ήταν αλβανικό.
Εμπροσθοφυλακή των Οθωμανών το 1821, εμπροσθοφυλακή των Ιταλών το 1940 οι Αλβανοί. Αυτή είναι η αλήθεια, έστω κι αν ενοχλεί.
Ο βασιλιάς της Αλβανίας Αχμέτ Ζώγου
Ο Χαράλαμπος Κατσιμήτρος γράφει σχετικά:
«Συμμετείχαν τρία Τάγματα Μελανοχιτώνων, δύο αλβανικά τάγματα Πεζικού (Γκράμος και Ντρίνος), αλβανική ορεινή πυροβολαρχία (Νταΐτι), τάγμα Αλβανών εθελοντών και σώματα ατάκτων Αλβανών».
Οι Ιταλοί αναφέρουν ότι οι Αλβανοί που πολεμούσαν μαζί τους ήταν 25.000! Ο ίδιος ο Μουσολίνι είχε δώσει διαταγές να υπάρχουν δύο αλβανικά Τάγματα σε κάθε ιταλική Μεραρχία που έκανε επίθεση στην Ελλάδα.
Αλβανικό απόσπασμα έλαβε μέρος στην παρέλαση της νίκης που πραγματοποίησαν οι Γερμανοί μετά την κατάληψη της Αθήνας. Το απόσπασμα αυτό παρέλασε μπροστά από το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη φορώντας ιταλικές στολές, γι’ αυτό δεν έγινε αντιληπτό. Το επισήμανε όμως στο Παρίσι το 1946 ο Κωνσταντίνος Τσαλδάρης.
Όταν το 1943 η Ιταλία συνθηκολόγησε, η Αλβανία αυτοανακηρύχθηκε ουδέτερη χώρα. Η ελληνική πλευρά ήρε για μικρό χρονικό διάστημα το εμπόλεμο με την Αλβανία, ωστόσο η κυβέρνηση Ράλλη το επανέφερε. Το 1944 ο Χότζα, όταν έθεσε στην Πρεμετή τις βάσεις του Κ.Κ. Αλβανίας, διακήρυξε την ακύρωση όλων των αποφάσεων των προηγούμενων κυβερνήσεων.
Όμως, τον Ιούλιο του 1992 η κυβέρνηση Μπερίσα ακύρωσε όλες τις αποφάσεις του κομμουνιστικού καθεστώτος και επανέφερε σε ισχύ τις αποφάσεις των κυβερνήσεων του βασιλιά Ζώγου, συνεπώς και το «εμπόλεμο» με την Ελλάδα! Το 1987 η κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου ήρε το εμπόλεμο με την Αλβανία.
Επειδή όμως το αλβανικό «εμπόλεμο» φέρει την υπογραφή του ανώτατου άρχοντα της χώρας(του τότε βασιλιά Ζώγου), το ελληνικό «εμπόλεμο» τυπικά ισχύει ακόμα, καθώς δεν το έχει υπογράψει Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, ούτε έχει αρθεί από την Ελληνική Βουλή.
Όσο για τα 218.300.000 δρχ. που δώσαμε στην Αλβανία, αυτά δόθηκαν, όπως είπε ο Κ. Τσαλδάρης, στο Παρίσι το 1942, πριν την υποτίμηση του ελληνικού νομίσματος.
Το θέμα δεν απασχόλησε κανέναν στις ελληνικές κυβερνήσεις ως το 1984. Υπάρχει έγγραφο του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών του έτους αυτού, που αναφέρει πως υπάρχουν ενδείξεις για παροχή κατοχικού δανείου 218.300.000 δραχμών προς την Αλβανία, εν είδει πολεμικών αποζημιώσεων.
Ωστόσο, η Τράπεζα της Ελλάδος και το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους δεν μπόρεσαν να βρουν τα σχετικά στοιχεία.
Εδώ και σαράντα χρόνια δεν ασχολήθηκε κανείς με το θέμα. Το έγγραφο υπάρχει στο Υπουργείο Εξωτερικών. Εκείνο που κατά την άποψή μας πρέπει να γίνει, είναι να βρεθούν τα αποδεικτικά στοιχεία για τα 218.300.000 δρχ, να υπολογιστεί η σημερινή τους αξία και να ζητηθεί άμεσα η επιστροφή τους από την Αλβανία ως προαπαιτούμενο για περαιτέρω συζητήσεις της γειτονικής χώρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Δεν μπορεί ο Έντι Ράμα να προκαλεί συνεχώς και διάφοροι τυχάρπαστοι Αλβανοί να ζητούν πολεμικές αποζημιώσεις για τους Τσάμηδες, την ίδια στιγμή που η χώρα τους, πέρα από τις πολλαπλές ευεργεσίες των τελευταίων 30 ετών, έλαβε εντελώς αναίτια από την Ελλάδα ένα τεράστιο ποσό πριν από 82 χρόνια.
Ευχαριστούμε θερμά τον κύριο Σταύρο Ντάγιο για τις πολύτιμες πληροφορίες που μας έδωσε και περιέχονται στο τελευταίο κεφάλαιο του άρθρου. Στα βιβλία του("ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΑΛΒΑΝΙΑ-50 ΧΡΟΝΙΑ ΑΜΟΙΒΑΙΑΣ ΔΥΣΠΙΣΤΙΑΣ", "ΚΥΝΗΓΩΝΤΑΣ ΧΙΜΑΙΡΕΣ", "ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΛΒΑΝΙΑ 1945-1990", "ΝΙΚΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ- ΕΜΒΕΡ ΧΟΤΖΑ" και "Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΡΗΞΗΣ XOXHA-TITO", που κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις LITERATUS) μπορείτε να βρείτε σχετικά στοιχεία, καθώς και πολλές ακόμα πληροφορίες για τις ελληνοαλβανικές σχέσεις που έρχονται για πρώτη φορά στη δημοσιότητα.
Μιχάλης Στούκας
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ
