Ενίσχυση του αντισυστημισμού εξαιτίας της υπόθεσης των Τεμπών, άποψη με την οποία συμφωνεί το 64,8% του δείγματος, σύμφωνα με τη δημοσκόπηση της GPO για τα Παραπολιτικά 90,1
Το δυστύχημα των Τεμπών ενεργοποίησε τη διαχρονική δυσπιστία των πολιτών προς το κράτος, εξέθρεψε την αμφισβήτηση προς τους θεσμούς και γιγάντωσε το έλλειμμα εμπιστοσύνης απέναντι σε οτιδήποτε συγκροτεί τη συστημικότητα.
Ενθάρρυνε σε μεγάλο βαθμό τη γέννηση μιας νέας διαιρετικής τομής στην ελληνική κοινωνία μεταξύ συστημικών και αντισυστημικών, στα πρότυπα της διχαστικής λογικής που είχε επικρατήσει κατά την προηγούμενη δεκαετία ανάμεσα σε μνημόνιο / αντιμνημόνιο.
Η πόλωση αυτή, απότοκο της οργής που ένιωσε μεγάλο τμήμα του πληθυσμού, που ταυτίστηκε σε σημαντικό βαθμό με τα θύματα και τους συγγενείς της τραγωδίας, απέκτησε σύντομα πολιτικά χαρακτηριστικά, αφού η κυβέρνηση εξαρχής επιχείρησε να ελαχιστοποιήσει το πολιτικό κόστος, η δε αντιπολίτευση να μεγιστοποιήσει το πολιτικό όφελος. Αυτό έχει οδηγήσει σε έναν ακραίο κομματικό ανταγωνισμό, στο πλαίσιο του οποίου η οποιαδήποτε κριτική προς την κυβέρνηση εκλαμβάνεται από την ίδια ως πολιτική εργαλειοποίηση του πόνου, ενώ την ίδια στιγμή κάθε κυβερνητική παράλειψη θεωρείται απόπειρα συγκάλυψης.
Σε αυτό το τοξικό περιβάλλον αναδύεται ο νέος ιδιότυπος διχασμός και συγκροτείται το καινούργιο μέτωπο της αντισυστημικότητας, που διακρίνεται από συγκεκριμένα πολιτικά, ιδεολογικά και δημογραφικά χαρακτηριστικά.
Ο αντισυστημισμός ως πολιτική έννοια με θετικό ή αρνητικό περιεχόμενοΚατ' αρχάς, ως έννοια ο αντισυστημισμός έχει θετική χροιά για το 39,8% της κοινωνίας, σε αντίθεση με το 51%, που τον συνδέει με αρνητικούς συνειρμούς. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η ανάλυση των παραπάνω απαντήσεων, όπου οι ηλικίες έως 39 ετών, όσοι τοποθετούνται στην Αριστερά, ψηφίζουν ΚΚΕ, Πλεύση Ελευθερίας, αλλά και Ελληνική Λύση είναι πιο θετικοί στο περιεχόμενο του αντισυστημισμού, ενώ στον αντίποδα αρνητική άποψη για το φαινόμενο διατυπώνουν οι άνω των 65 ετών, οι κεντροδεξιοί, οι ψηφοφόροι της ΝΔ, της Φωνής Λογικής και της Νίκης.
Ταύτιση του αντισυστημισμού με τον λαϊκισμό
Η ταύτιση του αντισυστημισμού με τον λαϊκισμό βρίσκει σύμφωνο το 43,3% της κοινής γνώμης, με τους κεντροδεξιούς πολίτες, τους ψηφοφόρους της ΝΔ και της Φωνής Λογικής να υπερθεματίζουν υπέρ αυτής της άποψης.
Αντίθετα το 46,7% απορρίπτει τη σύζευξη των δύο εννοιών, με τους αριστερούς, τους ψηφοφόρους του ΚΚΕ, της Πλεύσης, του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και της Νίκης να διαφωνούν περισσότερο.
Εκεί που φαίνεται να διαμορφώνεται μία πλειοψηφική τάση είναι στην αντίληψη ότι ο αντισυστημισμός συνιστά δείγμα μιας κοινωνίας που διαθέτει αντανακλαστικά, άποψη που ενστερνίζεται το 54,3% του συνόλου, έναντι του 36,2%, που θεωρεί τη διεύρυνση του αντισυστημισμού επικίνδυνη για τη δημοκρατία, με την άποψη αυτή να είναι πλειοψηφική μόνο μεταξύ των ψηφοφόρων της ΝΔ και όσων εμπιστεύονται για την ενημέρωσή τους την τηλεόραση.
Την ίδια στιγμή, βέβαια, μόνο το 25,9% θεωρεί τον αντισυστημισμό πολιτική πρόταση, με το 66,3% να υποβιβάζει το φαινόμενο στο επίπεδο της διαμαρτυρίας. Για τον λόγο αυτό το 55,5% δεν θα ήθελε να δει στη διακυβέρνηση της χώρας μια πολιτική δύναμη από αυτές που σήμερα θεωρούνται αντισυστημικές, με τους ψηφοφόρους, ωστόσο, της Ελληνικής Λύσης, της Πλεύσης Ελευθερίας και της Φωνής Λογικής να εμφανίζονται πολύ θετικοί μπροστά σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Ενίσχυση του αντισυστημισμού εξαιτίας της υπόθεσης των Τεμπών
Αντίθετα το 46,7% απορρίπτει τη σύζευξη των δύο εννοιών, με τους αριστερούς, τους ψηφοφόρους του ΚΚΕ, της Πλεύσης, του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και της Νίκης να διαφωνούν περισσότερο.
Εκεί που φαίνεται να διαμορφώνεται μία πλειοψηφική τάση είναι στην αντίληψη ότι ο αντισυστημισμός συνιστά δείγμα μιας κοινωνίας που διαθέτει αντανακλαστικά, άποψη που ενστερνίζεται το 54,3% του συνόλου, έναντι του 36,2%, που θεωρεί τη διεύρυνση του αντισυστημισμού επικίνδυνη για τη δημοκρατία, με την άποψη αυτή να είναι πλειοψηφική μόνο μεταξύ των ψηφοφόρων της ΝΔ και όσων εμπιστεύονται για την ενημέρωσή τους την τηλεόραση.
Την ίδια στιγμή, βέβαια, μόνο το 25,9% θεωρεί τον αντισυστημισμό πολιτική πρόταση, με το 66,3% να υποβιβάζει το φαινόμενο στο επίπεδο της διαμαρτυρίας. Για τον λόγο αυτό το 55,5% δεν θα ήθελε να δει στη διακυβέρνηση της χώρας μια πολιτική δύναμη από αυτές που σήμερα θεωρούνται αντισυστημικές, με τους ψηφοφόρους, ωστόσο, της Ελληνικής Λύσης, της Πλεύσης Ελευθερίας και της Φωνής Λογικής να εμφανίζονται πολύ θετικοί μπροστά σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Ενίσχυση του αντισυστημισμού εξαιτίας της υπόθεσης των Τεμπών
Αυτό που σίγουρα συμβαίνει τη δεδομένη χρονική περίοδο είναι η ενίσχυση του αντισυστημισμού εξαιτίας της υπόθεσης των Τεμπών, άποψη με την οποία συμφωνεί το 64,8% του δείγματος, με αποτέλεσμα το 42,6% να δηλώνει σήμερα συστημικό, το 37,4% αντισυστημικό και το 20% να μην τοποθετείται στο συγκεκριμένο δίπολο.
Δεν έχουμε προηγούμενα ερευνητικά δεδομένα για να μπορούμε να εκτιμήσουμε αριθμητικά αν έχουμε έξαρση του φαινομένου, ωστόσο το γεγονός ότι περισσότεροι από ένας στους τρεις εντάσσονται στην αντισυστημική πλευρά είναι από μόνο του σημαντικό και χαρακτηριστικό της συνολικής φοράς των πραγμάτων, που δεν επηρεάζονται μόνο από την εσωτερική επικαιρότητα, αλλά και από την παγκόσμια αλλαγή στον συσχετισμό των κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών δυνάμεων που προκαλεί η προεδρία Τραμπ.
Μέσα Ενημέρωσης και εμπιστοσύνηΣτη συζήτηση εμπλέκονται και τα Μέσα Ενημέρωσης, με το 32,6% να δηλώνει ότι εμπιστεύεται περισσότερο τις ενημερωτικές ιστοσελίδες, το 20,3% την τηλεόραση, το 12,5% τις εφημερίδες, το 10,8% το ραδιόφωνο και το 8,2% τα social media, ενώ το 15,3% του δείγματος δήλωσε ότι δεν εμπιστεύεται κανένα Μέσο.
Η διασταύρωση συστημισμού και εμπιστοσύνης στα ΜΜΕ είναι αποκαλυπτική και αναδεικνύει τους τρόπους συσχέτισης, με τους συστημικούς πολίτες να εμπιστεύονται περισσότερο την τηλεόραση, τις εφημερίδες και τα ραδιόφωνα, τα παραδοσιακά, δηλαδή, Μέσα, σε αντίθεση με τους αντισυστημικούς, που επιλέγουν για την ενημέρωσή τους τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στη συνέχεια τις ιστοσελίδες, ενώ περίπου οι μισοί αυτής της ομάδας δεν θεωρούν αξιόπιστο κανένα Μέσο.
Η φυσιογνωμία των κομμάτων ως... πιο συστημικών
Δεν έχουμε προηγούμενα ερευνητικά δεδομένα για να μπορούμε να εκτιμήσουμε αριθμητικά αν έχουμε έξαρση του φαινομένου, ωστόσο το γεγονός ότι περισσότεροι από ένας στους τρεις εντάσσονται στην αντισυστημική πλευρά είναι από μόνο του σημαντικό και χαρακτηριστικό της συνολικής φοράς των πραγμάτων, που δεν επηρεάζονται μόνο από την εσωτερική επικαιρότητα, αλλά και από την παγκόσμια αλλαγή στον συσχετισμό των κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών δυνάμεων που προκαλεί η προεδρία Τραμπ.
Μέσα Ενημέρωσης και εμπιστοσύνηΣτη συζήτηση εμπλέκονται και τα Μέσα Ενημέρωσης, με το 32,6% να δηλώνει ότι εμπιστεύεται περισσότερο τις ενημερωτικές ιστοσελίδες, το 20,3% την τηλεόραση, το 12,5% τις εφημερίδες, το 10,8% το ραδιόφωνο και το 8,2% τα social media, ενώ το 15,3% του δείγματος δήλωσε ότι δεν εμπιστεύεται κανένα Μέσο.
Η διασταύρωση συστημισμού και εμπιστοσύνης στα ΜΜΕ είναι αποκαλυπτική και αναδεικνύει τους τρόπους συσχέτισης, με τους συστημικούς πολίτες να εμπιστεύονται περισσότερο την τηλεόραση, τις εφημερίδες και τα ραδιόφωνα, τα παραδοσιακά, δηλαδή, Μέσα, σε αντίθεση με τους αντισυστημικούς, που επιλέγουν για την ενημέρωσή τους τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στη συνέχεια τις ιστοσελίδες, ενώ περίπου οι μισοί αυτής της ομάδας δεν θεωρούν αξιόπιστο κανένα Μέσο.
Η φυσιογνωμία των κομμάτων ως... πιο συστημικών
Όσον αφορά τη φυσιογνωμία των κομμάτων, στην κλίμακα 1-5 ως το πιο συστημικό κόμμα τοποθετείται η ΝΔ με μ.ό. 4,3, ακολουθούμενη από το ΠΑΣΟΚ, που σκοράρει 3,7, και τον ΣΥΡΙΖΑ, που καταγράφεται με 3,4. Στον αντίποδα, ως πιο αντισυστημικά κόμματα αποτυπώνονται η Πλεύση Ελευθερίας και το ΜέΡΑ25 με 2,7 και το ΚΚΕ με 2,8. Είναι εμφανές ότι τα κόμματα εξουσίας εκλαμβάνονται από τους πολίτες ως τα πιο συστημικά, ενώ φαίνεται ότι στη χώρα μας ο αντισυστημισμός συνεχίζει να έχει αριστερό πρόσημο.
Προβάδισμα ΝΔ, πτώση για ΠΑΣΟΚ Σε αυτό το πολιτικό περιβάλλον επομένως δεν προκαλεί εντύπωση η αποτύπωση της εκλογικής επιρροής των κομμάτων, στην οποία εμφανίζονται ενισχυμένοι η Ελληνική Λύση με 9,6%, η Πλεύση Ελευθερίας με 6,8% και η Φωνή Λογικής με 5,9%. Στον αντίποδα, υποχώρηση των ποσοστών τους στην πρόθεση ψήφου βλέπουν τόσο η ΝΔ με 24,8%, αλλά και το ΠΑΣΟΚ, που καταγράφεται στο 15,4%, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει σε μονοψήφια ποσοστά με 5,9%, πίσω πλέον και από το ΚΚΕ (8%) αλλά και την Πλεύση Ελευθερίας.
Αντώνης Παπαργύρης - Διευθυντή ερευνών GPO
ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ
