Την ώρα που ηγέτες αρκετών κρατών παραμένουν απορροφημένοι από τον πόλεμο στην Ουκρανία, στην Ευρώπη εντείνεται η ανησυχία για τις «προετοιμασίες» και την ανάπτυξη υποδομών του ρωσικού στρατού σε άλλα σημεία των κοινών συνόρων, που υλοποιούνται «αθόρυβα».
Περίπου 160 χιλιόμετρα ανατολικά των συνόρων της Ρωσίας με τη Φινλανδία, στην πόλη Πετροζαβόντσκ, μηχανικοί του ρωσικού στρατού επεκτείνουν στρατιωτικές βάσεις, όπου το Κρεμλίνο σχεδιάζει να δημιουργήσει μια νέα στρατιωτική δομή για την οργάνωση δεκάδων χιλιάδων στρατιωτών μέσα στα επόμενα χρόνια, γράφει η Wall Street Journal σε εκτενή ανάλυσή της με στοιχεία από δορυφορικές εικόνες.
Αυτοί οι στρατιώτες, πολλοί εκ των οποίων υπηρετούν σήμερα στα μέτωπα της Ουκρανίας, προορίζονται να αποτελέσουν τη ραχοκοκαλιά ενός στρατεύματος που προετοιμάζεται να σταθεί απέναντι στο ΝΑΤΟ, σύμφωνα με στρατιωτικούς και μυστικές υπηρεσίες της Δύσης που επικαλείται η WSJ. Το Κρεμλίνο εντείνει τη στρατολόγηση, ενισχύει την παραγωγή όπλων και αναβαθμίζει τις σιδηροδρομικές γραμμές σε περιοχές κοντά στα σύνορα.
Η Φινλανδία, η οποία αναγκάστηκε να παραχωρήσει εδάφη στη Σοβιετική Eνωση το 1940, πέρασε δεκαετίες αποφεύγοντας την αντιπαράθεση με τη Μόσχα. Τώρα, έχοντας ενταχθεί στο ΝΑΤΟ μετά την εισβολή στην Ουκρανία, ενισχύει τα σύνορά της με ηλεκτρονικά αμυντικά συστήματα και φράχτες από συρματόπλεγμα.
Ο Τραμπ, ο οποίος πιέζει την Ουκρανία να αποδεχθεί συμφωνία κατάπαυσης του πυρός ενώ επιχειρεί να αποκαταστήσει τις σχέσεις των ΗΠΑ με το Κρεμλίνο, έχει δηλώσει ότι οι ανησυχίες για ρωσικές βλέψεις πέραν της Ουκρανίας είναι υπερβολικές. Οταν ρωτήθηκε τον Φεβρουάριο σχετικά με την προειδοποίηση του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι ότι η Ρωσία θα μπορούσε να επιτεθεί στο ΝΑΤΟ αν οι ΗΠΑ μειώσουν τη στήριξή τους στη Συμμαχία, ο Τραμπ είχε απαντήσει: «Δεν συμφωνώ με αυτό, ούτε στο ελάχιστο».
Προετοιμασίες για κάτι «μεγαλύτερο»
Στρατιωτικοί αναλυτές στη Ρωσία, πάντως, χαρακτηρίζουν τις κινήσεις στα σύνορα με τη Φινλανδία ως μέρος μιας προετοιμασίας του Κρεμλίνου για πιθανή σύγκρουση με το ΝΑΤΟ.
«Οταν τα στρατεύματα επιστρέψουν (σ.σ. από την Ουκρανία), θα έχουν το βλέμμα τους στραμμένο πέρα από τα σύνορα, προς μια χώρα που θεωρούν αντίπαλη», δήλωσε ο Ρουσλάν Πούχοφ, διευθυντής του Κέντρου Ανάλυσης Στρατηγικών και Τεχνολογιών, ενός αμυντικού think tank με έδρα τη Μόσχα. «Η λογική της τελευταίας δεκαετίας δείχνει ότι αναμένουμε κάποια σύγκρουση με το ΝΑΤΟ».
Ρώσοι αξιωματούχοι στέλνουν αντικρουόμενα μηνύματα. Σε σύσκεψη του υπουργείου Αμυνας στα τέλη του περασμένου έτους, ο υπουργός Αμυνας της Ρωσίας Αντρέι Μπελούσοφ δήλωνε ότι οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις πρέπει να είναι έτοιμες για σύγκρουση με το ΝΑΤΟ. Στο ίδιο τραπέζι όμως, ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν σχολίαζε ότι «η Δύση πανικοβάλλει τους πολίτες της υπονοώντας ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να επιτεθεί», επιρρίπτοντας την ευθύνη των εντάσεων στο ΝΑΤΟ.
Καθώς η Ρωσία ετοιμάζεται να ενισχύσει τη στρατιωτική της παρουσία στα ανατολικά σύνορα του ΝΑΤΟ, ο Πούτιν έχει διατάξει την επάνδρωση των δυνάμεων του στρατού, ώστε να αγγίξει ακόμα και το 1,5 εκατομμύριο άνδρες (σ.σ. ήταν περίπου ένα εκατομμύριο πριν από την εισβολή στην Ουκρανία).
Φέτος, η Ρωσία αύξησε τις στρατιωτικές δαπάνες της σε πάνω από το 6% του ΑΕΠ, από το 3,6% που διατηρούσε προπολεμικά. Συγκριτικά, οι ΗΠΑ δαπάνησαν το 3,4% του ΑΕΠ τους για στρατιωτικές ανάγκες πέρυσι, ενώ οι χώρες της Ε.Ε., κατά μέσο όρο, δαπάνησαν το 2,1%.
Εξοπλισμοί
Η αυξημένη στρατιωτική δαπάνη της Ρωσίας έχει ωθήσει τα εργοστάσια όπλων στα όρια της παραγωγικής τους ικανότητας, αναγκάζοντας ολόκληρες βιομηχανίες να επεκτείνουν τις γραμμές παραγωγής και να ανοίξουν νέες εγκαταστάσεις, σύμφωνα με Ευρωπαίους στρατιωτικούς αξιωματούχους.
Η παραγωγή πυροβόλων και πυρομαχικών αναμένεται να αυξηθεί περίπου κατά 20% φέτος, ενώ η ποιότητα και η παραγωγή μη επανδρωμένων αεροσκαφών έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο.
«Ο ρωσικός στρατός ανασυγκροτείται και αναπτύσσεται με ταχύτερο ρυθμό από ό,τι ανέμεναν οι περισσότεροι αναλυτές», παρατήρησε ο στρατηγός Κρίστοφερ Καβόλι, διοικητής των αμερικανικών δυνάμεων στην Ευρώπη, μιλώντας πρόσφατα σε επιτροπή της Γερουσίας. «Στην πραγματικότητα, ο ρωσικός στρατός, παρά το “βάρος” και την πίεση των μαχών, είναι σήμερα μεγαλύτερος από ό,τι ήταν στην αρχή του πολέμου».
Δανία: Δυνατή μία επίθεση μέσα στην επόμενη 5ετία
Σε έκθεση του Φεβρουαρίου, η δανική υπηρεσία πληροφοριών προειδοποίησε ότι η Ρωσία θα μπορούσε να εξαπολύσει έναν μεγάλης κλίμακας πόλεμο στην Ευρώπη μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, εάν θεωρήσει ότι το ΝΑΤΟ δείχνει σημάδια αδυναμίας. Μια ενδεχόμενη εκεχειρία στην Ουκρανία θα επέτρεπε στη ρωσική «στρατιωτική μηχανή» να ανακάμψει ακόμη ταχύτερα, προειδοποιούν Δυτικοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι.
Ορισμένα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ ενισχύουν τα σύνορά τους απέναντι σε πιθανές επιθέσεις αρμάτων μάχης, σκάβοντας χαρακώματα και εγκαθιστώντας τεχνητά εμπόδια, γνωστά ως «δόντια του δράκου». Η Πολωνία, η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία έχουν αποσυρθεί από διεθνή συνθήκη που απαγόρευε την τοποθέτηση ναρκών.
Αντίστροφη μέτρηση;
«Δεν έχουμε πολύ χρόνο», προειδοποίησε ο Πολωνός υπουργός Αμυνας Βουαντισλάβ Κοσινιάκ-Καμύς σε συνέντευξή του. «Πρέπει να οικοδομήσουμε μια ισχυρή συμμαχία, ένα ισχυρό σύστημα διοίκησης και καλά εξοπλισμένες στρατιωτικές δυνάμεις».
Δυτικοί αξιωματούχοι υπογραμμίζουν τις υποψίες για μυστικές επιχειρήσεις της Ρωσίας στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια ως ενδείξεις της αποφασιστικότητας της Μόσχας να αποσταθεροποιήσει τη Δύση και να εκδικηθεί για τη στήριξη προς την Ουκρανία. Ρωσικές στρατιωτικές υπηρεσίες πληροφοριών φέρονται να βρίσκονται πίσω από σχέδια τοποθέτησης εμπρηστικών μηχανισμών σε αεροσκάφη της εταιρείας ταχυμεταφορών DHL, καθώς και πίσω από σχέδιο δολοφονίας του διευθύνοντος συμβούλου μεγάλης γερμανικής αμυντικής βιομηχανίας.
Ευρωπαίος αξιωματούχος πληροφοριών εκτίμησε ότι η Ρωσία θα μπορούσε να επιχειρήσει να «δοκιμάσει» τη συνοχή της Συμμαχίας με μια εισβολή σε μικρό κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ, όπως η Εσθονία, η οποία διαθέτει σημαντικό ρωσόφωνο πληθυσμό.
Η ικανότητα της Ρωσίας να αναμετρηθεί με το ΝΑΤΟ θα εξαρτηθεί εν μέρει από τη δυνατότητά της να ανασυγκροτήσει τις δυνάμεις της μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο οποίος έχει αποδεκατίσει το σώμα των αξιωματικών της αλλά έχει δώσει πολύτιμη εμπειρία σε στοχευμένα πλήγματα ακριβείας.
«Αν ρωτάτε πόσο σύντομα θα μπορούσε να διεξαγάγει περιορισμένη επιχείρηση εναντίον των βαλτικών χωρών ο ρωσικός στρατός, η απάντηση είναι: σχετικά σύντομα», σχολίασε ο Μάικλ Κόφμαν, ανώτερος συνεργάτης στο πρόγραμμα Ρωσίας και Ευρασίας του Carnegie Endowment for International Peace, ενός think tank με έδρα την Ουάσιγκτον. Προσθέτει δε πως οι αξιωματούχοι των βαλτικών χωρών «θεωρούν πιθανό ένα χρονικό πλαίσιο δύο έως τριών ετών μετά το τέλος του πολέμου. Αν πάλι το ερώτημα αφορά έναν μεγάλης κλίμακας πόλεμο, πιθανόν με το ΝΑΤΟ, τότε το χρονοδιάγραμμα θα μπορούσε να είναι επτά έως δέκα χρόνια, ανάλογα με το σενάριο».
Συγκέντρωση δυνάμεων απέναντι από Λετονία, Εσθονία, Φινλανδία
Για να συγκεντρώσει τις ένοπλες δυνάμεις της προς τη Δύση, η Ρωσία άλλαξε πέρυσι την οργάνωσή τους στο εσωτερικό, δημιουργώντας νέες στρατιωτικές «επαρχίες» που συνδέονται με την άμυνα των μεγαλύτερων πόλεων, της Μόσχας και της Αγίας Πετρούπολης.
Για παράδειγμα οι οδικές και σιδηροδρομικές διαδρομές που χρησιμοποιεί ο στρατός συνδέονται με εκείνες της γειτονικής Λευκορωσίας, του στενότερου συμμάχου της Μόσχας και «εφαλτηρίου» για την αρχική εισβολή στην Ουκρανία.
Το μεγαλύτερο μέρος της διεύρυνσης των δυνάμεων θα λάβει χώρα στην «επαρχία» του Λένινγκραντ, που βρίσκεται απέναντι από την Εσθονία, τη Λετονία και τη Φινλανδία. Μικρότερες μονάδες αναμένεται να σχεδόν τριπλασιαστούν σε μέγεθος και να μετατραπούν σε μεραρχίες περίπου 10.000 ανδρών, σύμφωνα με δυτικούς στρατιωτικούς και πληροφορίες που έχουν συγκεντρώσει μυστικές υπηρεσίες.
«Οσο κι αν προσπαθούν να καινοτομήσουν σε τακτικό ή επιχειρησιακό επίπεδο, για τους Ρώσους το μέγεθος έχει σημασία», σχολίασε ο υποστράτηγος Σάμι Νούρμι, αναπληρωτής αρχηγός επιτελείου στρατηγικής της Φινλανδίας. «Τα πάντα στο τέλος κρίνονται από τους αριθμούς».
Η Ρωσία σχεδιάζει την κατασκευή νέων στρατώνων και πεδίων εκπαίδευσης, καθώς και την αναβάθμιση οπλοστασίων και σιδηροδρομικών γραμμών για να υποστηρίξει την αυξημένη παρουσία στρατευμάτων στην περιοχή του Πετροζαβόντσκ και γύρω από αυτήν.
Η Φινλανδία παρακολουθεί στενά πού μπορεί να καταλήξουν αυτές οι νέες γραμμές.
«Υπάρχουν περίπου δώδεκα σημεία κατά μήκος των ρωσοφινλανδικών συνόρων όπου μπορεί κανείς να διασχίσει με μηχανοκίνητες δυνάμεις», επισήμανε ο αντισυνταγματάρχης Γιούχα Κούκκολα, καθηγητής στο Εθνικό Πανεπιστήμιο Αμυνας στο Ελσίνκι και ειδικός σε ζητήματα που αφορούν τον ρωσικό στρατό. «Αν δούμε να κατασκευάζονται νέοι σιδηροδρομικοί τερματικοί σταθμοί ή να ανακαινίζονται παλιοί, τότε θα ήταν καλό να αρχίσουμε να ανησυχούμε».
Ενίσχυση στρατολόγησης
Τους τελευταίους μήνες, η Ρωσία έχει εντείνει ραγδαία τους ρυθμούς στρατολόγησης, χάρη στα γενναιόδωρα «πριμ υπογραφής», τόσο σε ομοσπονδιακό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Οι πληρωμές αυτές, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορούν να φτάσουν περίπου τις 20.000 δολάρια.
«Αυτές οι εφάπαξ πληρωμές έχουν αυξηθεί σημαντικά, καθιστώντας τες μεγαλύτερες από όσα θα κέρδιζαν πολλοί άνθρωποι σε ολόκληρο ένα έτος», σημείωσε ο Ικα Κόρχονεν, διευθυντής του Ινστιτούτου για τις Αναδυόμενες Οικονομίες της Τράπεζας της Φινλανδίας, που παρακολουθεί την πορεία της ρωσικής οικονομίας.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες εκτιμούν ότι περίπου 30.000 Ρώσοι στρατολογούνται κάθε μήνα, αριθμός αυξημένος από τους περίπου 25.000 του περασμένου καλοκαιριού. Ορισμένοι αξιωματούχοι πληροφοριών στην ανατολική Ευρώπη λένε ότι οι τάξεις των ενόπλων δυνάμεων εμπλουτίζονται πλέον με περίπου 40.000 στρατιώτες κάθε μήνα.
Το πρόσθετο ανθρώπινο δυναμικό έχει επιτρέψει στον στρατό να αντικαθιστά στρατεύματα στην Ουκρανία με νέα και να συγκροτεί νέες μονάδες που εκπαιδεύονται και σταθμεύουν εντός της Ρωσίας.
«Αυτό που βλέπουμε είναι ότι ο στρατός μετατρέπεται σε ένα νέο είδος ελίτ», δήλωσε ο Ντέιβις Πετραΐτις, ειδικός σε θέματα Ρωσίας στο Baltic Defense College της Εσθονίας. «Δεν θα έχουν πρόβλημα με τη στρατολόγηση».
